ابتکار: مجوز آمریکایی ها برای رابطه بانکی اروپایی ها با ایران
تقریبا یک ماه پیش بود که ظریف با کری در نیویورک دیدار کرد و در مورد موانعی که آمریکا در تعاملات بانک ها و موسسات غیر اروپایی در رابطه با ایران ایجاد می کند، انتقادکرد و خواستار روشن شدن این ابهامات شد.
تقریبا یک ماه پیش بود که ظریف با کری در نیویورک دیدار کرد و در مورد موانعی که آمریکا در تعاملات بانک ها و موسسات غیر اروپایی در رابطه با ایران ایجاد می کند، انتقادکرد و خواستار روشن شدن این ابهامات شد.
به گزارش ابتکار، بعد از این دیدار بود که وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد آمریکا با توجه به توافق اتمی مخالفتی با معامله بانک‌های خارجی با ایران ندارد. روند ترس و واهمه موسسات مالی دنیا از تنبیه و تحریم های آمریکا در برقراری رابطه با ایران بصورت هیستریک که در طول بیش از یک دهه به دست آمده چیزی نیست که یک شبه از میان رود. اما جان کری، وزیر خارجه آمریکا در آستانه نشستی با بانک‌های انگلیسی - اروپایی در لندن برای برطرف کردن این واهمه از شرکت‌ها خواست از آمریکا به عنوان بهانه‌ای برای توجیه عدم معامله با ایران استفاده نکنند. او گفت، این کار «نه دقیق است و نه منصفانه.» وزیر امور خارجه آمریکا افزود: بانک های اروپایی مختارند به ایران وام بدهند، قراردادها را ضمانت کنند، برای ایران حساب باز کنند و وارد عرصه تجارت شوند.
ایالات متحده و اروپا در ژانویه سال ۲۰۱۶ تحریم‌هایی که علیه ایران در رابطه با برنامه هسته‌ای این کشور مطرح شده بود را از میان برداشتند. اما سایر تحریم‌ها، از جمله تحریم نقل و انتقال مالی با ایران با دلار و دسترسی به سیستم مالی آمریکا همچنان پا بر جا ماند. این امر بدین معنی است که تعداد معدودی از بانک‌های اروپایی و همچنین بانک‌های بزرگ که روابط عمیقی با سیستم بانکی آمریکا دارند تمایل چندانی به ورود به تجارت ایران ندارند. همین عامل باعث ترس و واهمه شرکت ها و موسسات مالی اروپایی در برقراری رابطه با ایران شد و شفاف نبودن اقدام آمریکا همراه با اختلاف قوه مجریه به رهبری دموکرات ها و کنگره تحت اکثریت جمهوریخواهان به این شائبه بیشتر دامن می زد.
تحریم ها یک شبه وضع نشدند که یک شبه برداشته شوند
فرایند تحریم ها به گونه ای نبوده که یک شبه علیه ایران وضع شوند، بلکه در نتیجه اختلاف طرفین به مرور زمان و گام به گام از سوی آمریکا تصویب می شدند و در این روند دیگر کشورها را با این تحریم ها هماهنگ می کرد و بر اساس قوانین خود هر شخصیت حقیقی یا حقوقی که از این روند عدول می کرد تنبیه مالی می کرد.
این وضعیت در زمان دولت گذشته تشدید شد و سال به سال ساختاری پیچده و تودرتویی از قوانین تحریمی را بوجود آورد که در آن زمان معلوم بود که نمی توان یک شبه این پروسه تصویب قوانین تحریمی در طولانی مدت را کن لم یکن تلقی کرد. با وجود این، در دولت فعلی تلاش های دیپلماتیک طرفین برای رفع تحریم ها و موانع بر سر راه آن در جریان است و جریان های مخالف توافق هسته ای در ایران و آمریکا از این وضعیت برای حمله به رقبا استفاده می کنند. برای مثال در ایران مخالفان توافق هسته ای مدام بر این نکته تاکید می کنند که توافق هسته ای حاصلی نداشته است، بدون این که در نظر بگیرند تحریم ها برداشته شده، هیات های تجاری و اقتصادی رفته از ایران در دولت گذشته در حال بازگشتن هستند و تحریم های جدیدی وضع نشده و اینکه مشکلات باقی مانده نیازمند زمان است.
از سوی دیگر در آمریکا جمهوری خواهان تلاش می کنند با وجود توافق در برداشتن تحریم ها از گزینه تحریم ها تحت لابی یهود علیه ایران مانند سابق استفاده کنند و تلاش دولت اوباما را برای رفع تحریم ها شکست و واخوردگی تعبیر می کنند و ظریف را به زبان بازی متهم می کنند که از این روش از آمریکا امتیاز می گیرد.
هشدار جمهوریخواهان آمریکا درباره تسهیل معاملات دلاری با ایران
بعد از توافق هسته ای و اجرایی شدن برجام و شنیدن زمزمه های در رابطه با رفع تحریم های ایران و در پی انتشار گزارش‌هایی مبنی بر تصمیم احتمالی دولت اوباما برای رفع برخی محدودیت‌های معاملات دلاری با ایران نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره آمریکا در این باره هشدار داده و ابراز نگرانی عمیق کرده بودند. نمونه بارز این ابراز نگرانی از سوی پاول رایان، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا و رقیب سیاست خارجی دموکرات ها بود که با تسهیل معاملات دلاری با ایران مخالفت کرد. علاوه بر این قانونگذاران جمهوری‌خواه آمریکا پنجشنبه ۱۲ فروردین از این که دولت باراک اوباما ممکن است به ایران اجازه دهد در برخی معاملات بانکی از دلار استفاده کند، عمیقا ابراز نگرانی کردند.
در آن زمان برخی از یک مقامات آمریکایی اعلام کردند که دولت اوباما در فکر تسهیل برخی تحریم‌ها است تا شرکت‌های غیر آمریکایی با دسترسی به سیستم مالی آمریکا بتوانند با دلار آمریکا با ایران معامله کنند. همزمان با این تناقضات و اختلافات میان دموکرات ها و دولت اوباما با جمهوریخواهان منتقد توافق هسته ای، رویتزر در گزارش نوشت: دلیل بررسی چنین گامی این است که شرکت‌های غیر آمریکایی که در حال حاضر به دلیل توافق اتمی سال گذشته می‌توانند با ایران معامله کنند این کار را به دلیل عدم دسترسی به سیستم مالی آمریکا دشوار می‌یابند. اما این دشواری ناشی از چیست؟
سردرگمی شرکت ها، بانک ها و موسسات مالی برای برقراری رابطه با ایران
شرکت‌های مشتاق در برقراری رابطه با ایران، از دو سو تحت فشار هستند و پیام‌های ضد و نقیض دریافت می‌کنند، یکی از جانب دولت‌های خود که آنها را تشویق به تجارت با ایران می‌کنند و همانطور که شاهد بودیم بعد از به دست آمدن توافق هسته ای و اجرایی شدن برجام از کشورهای مختلف شرق و غرب راهی ایران شدند، و دیگری از جانب واشنگتن که تاکید بر تحریم‌های وضع‌‌شده دارد و در واقع معمار و بانی تحریم های هسته ای و غیرهسته ای ایران است و کلید رفع و برداشتن آنها را در دست دارد. در خود آمریکا نیز شاهد یکدستی و انسجام در سیاست خارجی نیستیم.
از یک سو دموکرات و دولت اوباما قوه مجریه را در اختیار دارند و سعی در انعطاف در سیاست خارجی با ایران دارند، از سوی دیگر رقبای آنها که اکثریت کنگره آمریکا را در اختیار قرار دارند از ابتدای توافق هسته ای کارشکنی می کردند و بعد از امضا توافق هسته ای با صراحت اعلام کردند که این پایان کار نخواهد بود و از هر روشی برای حفظ تحریم ها و محدود کردن ایران در ورود به اقتصاد جهانی دریغ نمی کنند. برای مثال بعد از اینکه توافق هسته ای اجرایی شد و ایران چند هفته بعد دست به آزمایش موشکی زد استدلال جمهوری خواهان توسط پاول رایان، رئیس جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا این گونه بیان شد: «در حالی که ایران با آزمایش‌های غیر قانونی موشک‌های بالستیک خود روح توافق اتمی را تضعیف می‌کند دولت اوباما از مسیر خود خارج می‌شود تا به تهران کمک کرده و راه تجارت را بازبگشاید.»
گلایه ایران از عدم پایبندی طرف مقابل به تعهداتش
مقامات ارشد و اجرایی ایران از این که بعد از توافق اتمی تمامی موانع از سر راه معاملات تجاری این کشور با کشورهای غربی کنار نرفته، ابراز گلایه و شکایت کردند. بارزترین انتقاد از سوی رهبر انقلاب بیان شد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنانی در این باره گفته بود: «وزارت خزانه‌داری آمریکا با روش خود جوری عمل می‌کند که شرکت‌های بزرگ و بانک‌های بزرگ با جمهوری اسلامی معامله نکنند که دشمنی محض است.»
علاوه بر این، برخی از شخصیت‌های مطرح در حوزه تجارت ایران انتقاد کردند که آمریکا به‌دقت مرز بین مجاز و غیرمجاز در معامله با ایران را روشن نکرده و این کار موجب شده که بانک‌های بین‌المللی از نقل و انتقال‌های مالی مرتبط با ایران واهمه داشته باشند. و صریح ترین آن از سوی رئیس بانک مرکزی ایران در آمریکا بیان شد. محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه ایران در دیدار با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تهران نیز از این روند انتقاد کرد و گفت که آمریکایی ها نباید مانع تعاملات دیگر موسسات مالی و بانکی غیر آمریکایی با ایران شوند و به آنها هشدار می دهیم و اتحادیه اروپا نیز باید این کار را انجام دهد و در دیداری که در نیویورک با همتای آمریکایی خود داشت این نکته را گوشزد کرد.
اعلام آمادگی آمریکا برای رفع نگرانی های ایران بعد از رایزنی ظریف با کری در نیویورک
بعد دیدار ظریف و کری در ماه گذشته بود که وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد آمریکا با توجه به توافق اتمی مخالفتی با معامله بانک‌های خارجی با ایران ندارد. در آن زمان او خواستار روشن شدن موارد مبهم در این مسئله در حوزه تجارت شده بود. بعد از اینکه کری اعلام کرد که بانک ها با ایران معامله کنند، هنوز ترس و واهمه بانک ها در برقراری رابطه با ایران برطرف نشده بود و ایران از این وضعیت انتقاد کرد تا جایی که رهبر انقلاب در روز 8 اردیبهشت در دیدار با کارگران در انتقاد از عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش گفت: «روی کاغذ می‌نویسند بانک‌ها با ایران معامله کنند، اما در عمل جوری ایران‌هراسی می‌کنند تا با ایران معامله نشود.»
شرکت ها در عدم رابطه با ایران از بهانه آمریکا استفاده نکنند
این وضعیت تا روزهای گذشته ادامه داشت تا اینکه روز سه شنبه پیش از سفر وزیر خارجه آمریکا به لندن، یک مقام آمریکایی اعلام کرد که کری پنجشنبه ۱۲ مه (امروز) در لندن با نمایندگان موسسات بانکی اروپایی دیدار خواهد داشت و با آنها در مورد نگرانی در زمینه معامله با ایران گفت‌وگو خواهد کرد. البته روز گذشته جان کری اندکی بعد از رسیدن به لندن به خبرنگاران گفت: «شرکت‌ها اگر نمی‌خواهند با ایران معامله کنند یا اگر این معامله را به سود خود نمی‌یابند نباید از ایالات متحده به مثابه بهانه‌ای استفاده کنند. این عادلانه نیست و دقیق هم نیست.»
بی بی سی نوشت: وزیر خارجه آمریکا خاطر نشان ساخت که روشن‌گری در این مورد مهم است و این روشن‌گری به این معناست که بانک‌های اروپایی به جز مواردی خاص می‌توانند برای ایران حساب باز کرده و نقل و انتقال مالی انجام دهند. وزیر خارجه آمریکا که برای شرکت در کنفرانس مبارزه با فساد در لندن به سر می‌برد از این که از آمریکا به عنوان بهانه‌ای برای عدم معامله با ایران استفاده شود گلایه کرد. وزیر امور خارجه آمریکا افزود: بانک های اروپایی مختارند به ایران وام بدهند، قراردادها را ضمانت کنند، برای ایران حساب باز کنند و وارد عرصه تجارت
شوند.
جان کری همچنین گفت: ایران حق دارد از مزایای توافق هسته ای بهره مند شود. آنها سانتریفیوژهای خود را از کار انداخته اند و به همه بندهای این توافق پایبند بوده اند. جان کری افزود: برخی شرکت ها ممکن است ترس از قوانین آمریکا را بهانه ای برای اجتناب از تجارت با ایران مطرح کنند. ما از افراد می خواهیم که با ما تماس بگیرند و هر توافقی را که می خواهند بررسی کنند و ما در صورت تردید آنها، مسائل را برایشان شفاف می سازیم.
