داماد اردوغان نخست وزیر تركیه می شود
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس، با اشاره به استعفای ناگهانی 'احمد داوود اوغلو' نخست وزیر تركیه گفت: احتمالا ' برات آلبایراك ' داماد رجب طیب اردوغان كه در حال حاضر سمت وزارت منابع طبیعی و انرژی تركیه را بر عهده دارد، به سمت نخست وزیری برگزیده می شود.
'مسعود رضایی' در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، در خصوص گمانه زنی ها برای انتخاب جانشین داوود اوغلو اظهار داشت : با بررسی های انجام شده و طبق رایزنی هایی كه در حزب عدالت و توسعه صورت گرفته، به نظر می رسد جایگزین احتمالی داوود اوغلو، داماد اردوغان 'برات آلبایراك' سیاستمدار 38 ساله باشد.
وی افزود: به طور یقین با ادامه چنین روندی شاهد یكدست شدن نظام سیاسی تركیه با محوریت شخص رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری تركیه خواهیم بود، به شكلی كه قدرت تصمیم گیری او در اركان مختلف كشور بیش از پیش احساس خواهد شد.
احمد داوود اوغلو ،نخست وزیر تركیه روز پنجشنبه گذشته (16 اردیبهشت/پنجم ماه می) از رهبری حزب عدالت و توسعه كناره گیری و اعلام كرد كه در نشست فوق‌العاده این حزب برای تعیین رهبر جدید نامزد نخواهد شد.
استعفای داوود اوغلو از نخست وزیری و ریاست حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاكم در تركیه، علاوه بر آشكارسازی شكاف های سیاسی میان رئیس جمهوری و نخست وزیر این كشور، عرصه سیاسی بین المللی را نیز به چالش كشید.
***چشم انداز فضای سیاسی تركیه
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس در مورد چشم انداز فضای سیاسی تركیه گفت: عرصه برای فعالیت های رسانه ای و مطبوعاتی با توجه به پرونده های اخیری كه برخی دست اندركاران رسانه ای تركیه گشوده شده است، بیش از پیش تنگ تر خواهد شد و تقابل بیشتر با كردها و ادامه عملیات نظامی در جنوب شرق تركیه و نبرد با 'پ ك ك' كه در افق سیاسی تركیه هیج راه حلی برای آن موجود نیست، افزایش خواهد یافت.
***ریشه های اختلاف میان داوود اوغلو و اردوغان
رضایی در مورد ریشه اختلاف داوود اوغلو و اردوغان گفت: ریشه اختلاف های این دو مقام سیاسی تركیه، مربوط به تئوری سیاسی است كه اردوغان به شدت آن را پیگیری می كند و آن تئوری همانا ایجاد نظام ریاستی به جای پارلمانی در تركیه است.
وی افزود: اردوغان در تلاش است تا نظام پارلمانی تركیه را به نظام ریاستی تغییر دهد و داوود اوغلو مخالف چنین برنامه‌ای است.
وی ادامه داد: در حال حاضر تركیه بر مبنای نظام پارلمانی اداره می شود. بر اساس این نظام پس از برگزاری انتخابات پارلمانی ، در صورتی كه حزب پیروز در انتخابات نتواند 50 درصد آرا را به دست بیاورد، ملزم به ایجاد ائتلاف با سایر احزاب است.
این نظام كه در آن تقسیم قدرت سیاسی پیش بینی شده با نقطه نظرهای اردوغان، همخوانی ندارد و او در پی تغییر نظام سیاسی كشور به نظام ریاستی است .
رضایی افزود: مسلما این نوع دیدگاه خاص و تنگ نظرانه به هیچ وجه با نظام پارلمانی هماهنگی ندارد، مخصوصا كه سایر احزاب تركیه مانند حزب جمهوری خواه خلق، حزب حركت ملی و حزب دموكراتیك خلق ها به هیچ وجه با این سیاست همراه نیستند.
در نظام ریاستی همانند آمریكا، حزب پیروز در انتخابات با هر میزان رای می تواند دولت را در دست گیرد و با توجه به این كه در سالهای اخیر همواره حزب عدالت و توسعه دارای اكثریت نسبی از آرا در انتخابات تركیه بوده، پس این نوع از نظام سیاسی مطلوب نظر اردوغان است.
اما، عمده اختلاف نخست وزیر با رئیس جمهور در این است كه با تحقق چنین نظامی جایگاه و پایگاه شخص داوود اوغلو به عنوان رئیس قوه مجریه به شدت تقلیل خواهد یافت و این قاعدتا برای فردی چون داوود اوغلو كه سال ها مناصب بالا را پی در پی پشت سر گذاشته تا به این مرحله از قدرت برسد به هیچ وجه خوشایند نیست.
***عامل كناره گیری داوود اوغلو از قدرت
مسعود رضایی در مورد عامل كناره گیری داوود اوغلو از قدرت گفت:استعفای نخست وزیر تركیه را باید با نگاه وسیع تری نسبت به حزب عدالت و توسعه و روابط بین اعضا و یاران سابق این حزب با رجب طیب اردوغان بررسی كرد.
وی گفت: می توان از فتح الله گولن یاد كرد كه یك فعال سیاسی و مذهبی بزرگ تركیه محسوب می شود و روزگاری از هم پیمانان اردوغان به شمار می رفت، اما به دلیل اختلاف های وی با اردوغان ، گولن دست به تبعید خودخواسته زد و هم اكنون در پنسیلوانیا به سر می برد و از دو سال پیش اختلاف های میان این دو، شدت بیشتری پیدا كرده است.
عبدالله گل رئیس جمهوری سابق تركیه، نمونه دیگری از حلقه یاران نزدیك اردوغان طی سال های متمادی است كه تابستان سال گذشته ضمن انتقاد از سیاست های منطقه ای اردوغان، خواهان بهبود روابط با كشورهای خاورمیانه و از جمله مصر و لیبی، همچنین بازنگری در سیاست های منطقه ای تركیه و اتخاذ نگاهی واقع بینانه در این باره شد.
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس افزود: این موضع گیری ها با واكنش شدید اردوغان مواجه شده تا جایی كه به صورت غیرمستقیم به وی اهانت كرده و او را فردی بزدل و خائن در پی منافع شخصی خود خطاب كرد.
*** پیامدهای كناره گیری داوود اوغلو
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس در مورد پیامدهای كناره گیری داوود اوغلو گفت:با آشكار شدن اختلاف های میان داوود اوغلو و اردوغان شاهد بودیم كه كمیته اجرایی حزب حاكم عدالت و توسعه تركیه هفته گذشته به جهت همین اختلاف ها و با توجه به نفوذ بسیار بالای اردوغان، اختیارات داوود اوغلو را در تعیین مسئولان محلی حزب از او سلب كرد كه این امر ضربه سختی بر جایگاه و موقعیت شخص وی به شمار می رفت.
رضایی افزود: یكی از پیامدهای عمده كناره گیری داوود اوغلو از قدرت، مساله پیمان اخیری بود كه دولت تركیه با اتحادیه اروپا پیرامون پناهجویان منطقه منعقد كرده است .
بر اساس این پیمان كه داوود اوغلو آن را با اتحادیه اروپا منعقد كرده، مقرر شد تا در ازای لغو روادید سفر شهروندان تركیه به اروپا و پرداخت مبلغ شش میلیارد دلار به تركیه، تعدادی از پناهجویان در اروپا دوباره به تركیه برگردانده شوند و همین طور در مقررات ضد تروریسم تركیه نیز تغییراتی ایجاد شود.
رضایی گفت: از سوی دیگر پس از اعلام داوود اوغلو مبنی بر كناره گیری از پست نخست وزیری، اردوغان در اجتماع هواداران خود عنوان كرد كه به هیچ وجه خواهان تغییر در مقررات ضد تروریسم تركیه نیست كه این خود می تواند افق توافقنامه مذكور را تیره و تار كند.
وی در مورد پیامدهای كناره گیری داوود اوغلو از قدرت در منطقه نیز اظهار داشت: با یكپارچگی صورت گرفته در راس هرم حزب عدالت و توسعه و به تبع آن حاكمیت تركیه پس از این جریان، شاهد تداوم هرچه بیشتر سیاست های مخرب و غیر سازنده خواهیم بود.
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس گفت :بر مبنای این سیاست و نگاه، تركیه همچنان در شمال سوریه دارای نقش محوری در حمایت های لجستیكی و نظامی از گروه های معارض سوری را خواهد داشت.نمونه بارز این سیاست، حضور عمر عبدالله فرمانده گروه تروریستی معروف به سلطان عبدالحمید یكی از گروه های وهابی تركمان های سوریه است كه با جبهه النصره همپیمانی وسیعی دارد.
وی چندی پیش به دعوت انجمن آناتولی سلجوقی و در سالن شهرداری شهر ملطیه سخنرانی كرد و این انجمن با اعطای لوح یادبودی از وی تقدیر به عمل آورد!
*** واكنش قدرت های جهانی به این كناره گیری
رضایی در مورد واكنش قدرت های جهانی به كناره گیری داوود اوغلو گفت : سخنگوی وزارت خارجه آمریكا هم درباره تصمیم داوود اوغلو مبنی بر كناره گیری از پست نخست وزیری گفت كه او شریك خوبی برای آمریكا بود و ما از وی تشكر می كنیم.
الكسی پوشكف رئیس كمیته سیاست خارجی پارلمان روسیه نیز اظهار داشت، این استعفا هیچ تاثیری بر روابط آنكارا - مسكو نخواهد داشت، زیرا كه تصمیم ها و اقدام های رجب طیب اردوغان همواره كلیدی بوده و بحران موجود به سبب تصمیم گیری های شخص رئیس جمهوری ایجاد شده است.
'مسعود رضایی' در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، در خصوص گمانه زنی ها برای انتخاب جانشین داوود اوغلو اظهار داشت : با بررسی های انجام شده و طبق رایزنی هایی كه در حزب عدالت و توسعه صورت گرفته، به نظر می رسد جایگزین احتمالی داوود اوغلو، داماد اردوغان 'برات آلبایراك' سیاستمدار 38 ساله باشد.
وی افزود: به طور یقین با ادامه چنین روندی شاهد یكدست شدن نظام سیاسی تركیه با محوریت شخص رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری تركیه خواهیم بود، به شكلی كه قدرت تصمیم گیری او در اركان مختلف كشور بیش از پیش احساس خواهد شد.
احمد داوود اوغلو ،نخست وزیر تركیه روز پنجشنبه گذشته (16 اردیبهشت/پنجم ماه می) از رهبری حزب عدالت و توسعه كناره گیری و اعلام كرد كه در نشست فوق‌العاده این حزب برای تعیین رهبر جدید نامزد نخواهد شد.
استعفای داوود اوغلو از نخست وزیری و ریاست حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاكم در تركیه، علاوه بر آشكارسازی شكاف های سیاسی میان رئیس جمهوری و نخست وزیر این كشور، عرصه سیاسی بین المللی را نیز به چالش كشید.
***چشم انداز فضای سیاسی تركیه
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس در مورد چشم انداز فضای سیاسی تركیه گفت: عرصه برای فعالیت های رسانه ای و مطبوعاتی با توجه به پرونده های اخیری كه برخی دست اندركاران رسانه ای تركیه گشوده شده است، بیش از پیش تنگ تر خواهد شد و تقابل بیشتر با كردها و ادامه عملیات نظامی در جنوب شرق تركیه و نبرد با 'پ ك ك' كه در افق سیاسی تركیه هیج راه حلی برای آن موجود نیست، افزایش خواهد یافت.
***ریشه های اختلاف میان داوود اوغلو و اردوغان
رضایی در مورد ریشه اختلاف داوود اوغلو و اردوغان گفت: ریشه اختلاف های این دو مقام سیاسی تركیه، مربوط به تئوری سیاسی است كه اردوغان به شدت آن را پیگیری می كند و آن تئوری همانا ایجاد نظام ریاستی به جای پارلمانی در تركیه است.
وی افزود: اردوغان در تلاش است تا نظام پارلمانی تركیه را به نظام ریاستی تغییر دهد و داوود اوغلو مخالف چنین برنامه‌ای است.
وی ادامه داد: در حال حاضر تركیه بر مبنای نظام پارلمانی اداره می شود. بر اساس این نظام پس از برگزاری انتخابات پارلمانی ، در صورتی كه حزب پیروز در انتخابات نتواند 50 درصد آرا را به دست بیاورد، ملزم به ایجاد ائتلاف با سایر احزاب است.
این نظام كه در آن تقسیم قدرت سیاسی پیش بینی شده با نقطه نظرهای اردوغان، همخوانی ندارد و او در پی تغییر نظام سیاسی كشور به نظام ریاستی است .
رضایی افزود: مسلما این نوع دیدگاه خاص و تنگ نظرانه به هیچ وجه با نظام پارلمانی هماهنگی ندارد، مخصوصا كه سایر احزاب تركیه مانند حزب جمهوری خواه خلق، حزب حركت ملی و حزب دموكراتیك خلق ها به هیچ وجه با این سیاست همراه نیستند.
در نظام ریاستی همانند آمریكا، حزب پیروز در انتخابات با هر میزان رای می تواند دولت را در دست گیرد و با توجه به این كه در سالهای اخیر همواره حزب عدالت و توسعه دارای اكثریت نسبی از آرا در انتخابات تركیه بوده، پس این نوع از نظام سیاسی مطلوب نظر اردوغان است.
اما، عمده اختلاف نخست وزیر با رئیس جمهور در این است كه با تحقق چنین نظامی جایگاه و پایگاه شخص داوود اوغلو به عنوان رئیس قوه مجریه به شدت تقلیل خواهد یافت و این قاعدتا برای فردی چون داوود اوغلو كه سال ها مناصب بالا را پی در پی پشت سر گذاشته تا به این مرحله از قدرت برسد به هیچ وجه خوشایند نیست.
***عامل كناره گیری داوود اوغلو از قدرت
مسعود رضایی در مورد عامل كناره گیری داوود اوغلو از قدرت گفت:استعفای نخست وزیر تركیه را باید با نگاه وسیع تری نسبت به حزب عدالت و توسعه و روابط بین اعضا و یاران سابق این حزب با رجب طیب اردوغان بررسی كرد.
وی گفت: می توان از فتح الله گولن یاد كرد كه یك فعال سیاسی و مذهبی بزرگ تركیه محسوب می شود و روزگاری از هم پیمانان اردوغان به شمار می رفت، اما به دلیل اختلاف های وی با اردوغان ، گولن دست به تبعید خودخواسته زد و هم اكنون در پنسیلوانیا به سر می برد و از دو سال پیش اختلاف های میان این دو، شدت بیشتری پیدا كرده است.
عبدالله گل رئیس جمهوری سابق تركیه، نمونه دیگری از حلقه یاران نزدیك اردوغان طی سال های متمادی است كه تابستان سال گذشته ضمن انتقاد از سیاست های منطقه ای اردوغان، خواهان بهبود روابط با كشورهای خاورمیانه و از جمله مصر و لیبی، همچنین بازنگری در سیاست های منطقه ای تركیه و اتخاذ نگاهی واقع بینانه در این باره شد.
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس افزود: این موضع گیری ها با واكنش شدید اردوغان مواجه شده تا جایی كه به صورت غیرمستقیم به وی اهانت كرده و او را فردی بزدل و خائن در پی منافع شخصی خود خطاب كرد.
*** پیامدهای كناره گیری داوود اوغلو
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس در مورد پیامدهای كناره گیری داوود اوغلو گفت:با آشكار شدن اختلاف های میان داوود اوغلو و اردوغان شاهد بودیم كه كمیته اجرایی حزب حاكم عدالت و توسعه تركیه هفته گذشته به جهت همین اختلاف ها و با توجه به نفوذ بسیار بالای اردوغان، اختیارات داوود اوغلو را در تعیین مسئولان محلی حزب از او سلب كرد كه این امر ضربه سختی بر جایگاه و موقعیت شخص وی به شمار می رفت.
رضایی افزود: یكی از پیامدهای عمده كناره گیری داوود اوغلو از قدرت، مساله پیمان اخیری بود كه دولت تركیه با اتحادیه اروپا پیرامون پناهجویان منطقه منعقد كرده است .
بر اساس این پیمان كه داوود اوغلو آن را با اتحادیه اروپا منعقد كرده، مقرر شد تا در ازای لغو روادید سفر شهروندان تركیه به اروپا و پرداخت مبلغ شش میلیارد دلار به تركیه، تعدادی از پناهجویان در اروپا دوباره به تركیه برگردانده شوند و همین طور در مقررات ضد تروریسم تركیه نیز تغییراتی ایجاد شود.
رضایی گفت: از سوی دیگر پس از اعلام داوود اوغلو مبنی بر كناره گیری از پست نخست وزیری، اردوغان در اجتماع هواداران خود عنوان كرد كه به هیچ وجه خواهان تغییر در مقررات ضد تروریسم تركیه نیست كه این خود می تواند افق توافقنامه مذكور را تیره و تار كند.
وی در مورد پیامدهای كناره گیری داوود اوغلو از قدرت در منطقه نیز اظهار داشت: با یكپارچگی صورت گرفته در راس هرم حزب عدالت و توسعه و به تبع آن حاكمیت تركیه پس از این جریان، شاهد تداوم هرچه بیشتر سیاست های مخرب و غیر سازنده خواهیم بود.
قائم مقام مركز مطالعات خلیج فارس گفت :بر مبنای این سیاست و نگاه، تركیه همچنان در شمال سوریه دارای نقش محوری در حمایت های لجستیكی و نظامی از گروه های معارض سوری را خواهد داشت.نمونه بارز این سیاست، حضور عمر عبدالله فرمانده گروه تروریستی معروف به سلطان عبدالحمید یكی از گروه های وهابی تركمان های سوریه است كه با جبهه النصره همپیمانی وسیعی دارد.
وی چندی پیش به دعوت انجمن آناتولی سلجوقی و در سالن شهرداری شهر ملطیه سخنرانی كرد و این انجمن با اعطای لوح یادبودی از وی تقدیر به عمل آورد!
*** واكنش قدرت های جهانی به این كناره گیری
رضایی در مورد واكنش قدرت های جهانی به كناره گیری داوود اوغلو گفت : سخنگوی وزارت خارجه آمریكا هم درباره تصمیم داوود اوغلو مبنی بر كناره گیری از پست نخست وزیری گفت كه او شریك خوبی برای آمریكا بود و ما از وی تشكر می كنیم.
الكسی پوشكف رئیس كمیته سیاست خارجی پارلمان روسیه نیز اظهار داشت، این استعفا هیچ تاثیری بر روابط آنكارا - مسكو نخواهد داشت، زیرا كه تصمیم ها و اقدام های رجب طیب اردوغان همواره كلیدی بوده و بحران موجود به سبب تصمیم گیری های شخص رئیس جمهوری ایجاد شده است.
