راز اعتیاد به فیس‌بوک از نظرگاه روانشناسان

هر روزه بیش از یک میلیارد تن وارد حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی فیس‌بوک می‌شوند. این افراد به هر بهانه‌ای که افرد فیس‌بوک می‌شوند ـ  از جمله گذاشتن یک عکس سلفی از خود یا خواندن مطالب مورد علاقه – در این موضوع هیچ شکی نیست که فیس‌بوک در حال حاضر محبوب‌ترین و پرمخاطب‌ترین شبکه اجتماعی است.

به گزارش «آی تابناک» عقل متعارف به ما می‌گوید، افراد از فیس‌بوک استفاده می‌کنند تا روابط و زندگی خود را بهینه‌سازی کنند؛ اما به طرزی شگفت، تحقیقات علمی چیزی بر خلاف این را نشان می‌دهد. بر اساس این تحقیقات، استفاده از فیس‌بوک همبستگی مستقیمی با عدم رضایت کلی از زندگی دارد.

اتلاف وقت در فیس‌بوک و افسردگی

بنا بر یک مطالعه پژوهشی در سال ۲۰۱۴ که در مجله Computers in Human Behavior به چاپ رسیده است، اغلب افراد برای بهبود زندگی اجتماعی خود از شبکه‌های اجتماعی استفاده نمی‌کنند. تنها ۹ درصد از فعالیت‌های روزانه افراد بر روی فیس‌بوک، مربوط به برقراری ارتباط و تعامل جدی با سایرین از جمله دوستان است.

در واقع اغلب افراد در فیس‌بوک، محتویات اتفاقی را دنبال و مصرف می‌کنند و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که این مصرف انفعالی داده‌ها و اطلاعات، هیچ کمکی به بهبود رضایت از زندگی نمی‌کند. بر اساس این مطالعه، افراد مورد پژوهش بعد از ورود و مصرف اطلاعات در فیس‌بوک یک نوع کاهش انگیزه در روان خود را تجربه می‌کنند که این موضوع هرگز در زمانی که در وب مشغول صرف وقت هستند برای آن‌ها پیش نمی‌آید. این‌گونه عوارض روانی تنها منحصر به فیس‌بوک است؛ اما دلیل آن چیست؟

رشک و حسد نسبت به دوستان در فیس‌بوک عامل افسردگی

پژوهشی که قرار است در شماره ماه ژوئن مجله Current Opinion in Psychology منتشر شود، دلیل این موضوع، یعنی افسردگی ناشی از استفاده از فیس‌بوک را در رشک و حسد نسبت به دوستان می‌داند.

بر اساس این مطالعه، دیدن تصاویر شاد و خندان دوستان در کنار خانواده یا خواندن در مورد موفقیت یکی از دوستان در فیس‌بوک این حس کلی را در کاربران ایجاد می‌کند که سایر دوستان ایشان از آن‌ها شاد‌تر و موفق‌تر هستند. در نتیجه این حس رشک و حسادت نسبت به دوستان گونه‌ای از افسردگی منحصربه‌فرد را در کاربران ایجاد می‌کند که ناشی از مقایسه خود با چیزی است که عملاً می‌تواند وجود خارجی نداشته باشد.

چرا فیس‌بوک اعتیادآور است؟

اما به رغم این تأثیرات منفی بر روان افراد، هنوز 70درصد از کاربران روزانه از این شبکه اجتماعی مجازی استفاده می‌کنند. چرا این‌گونه است؟

روانشناسان و محققان این موضوع را ریشه گرفته از چیزی می‌دانند که به آن affective forecasting یا پیش‌بینی انفعالی می گویند. به ‌این‌ترتیب که چون افراد به دنبال حالی بهتر و روحیه‌ای مثبت در فیس‌بوک هستند و پیش‌بینی می‌کنند که فیس‌بوک منجر به بهبود روحیه آن‌ها خواهد شد، به استفاده از آن ادامه می‌دهند.

در نتیجه این چرخه ادامه پیدا می‌کند. تنها زمانی کاربران متوجه نتیجه شگفت این استفاده از فیس‌بوک می‌شوند که برای مدت‌زمانی مشخص استفاده از آن را رها کنند. محققان بر این باورند، حتی صرف آگاهی از این موضوع که فیس‌بوک می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در افسردگی باشد، به کاربران کمک می‌کند که با احتیاط و توجه بیشتری از این شبکه اجتماعی استفاده کنند.

آنچه در این میان اهمیت دارد، توجه به این نکته است که معمولاً در فیس‌بوک و سایر شبکه‌های اجتماعی همگان سعی در بهتر نشان دادن خود دارند. در نتیجه کاربران باید خود را تنها با دیروز خود مقایسه کنند و نه با سایر دوستان و پست‌های فیس‌بوکی آن‌ها.