شاخصه‌های راهبردی شجرۀ طیبۀ بسیج

بسیج شجره طیبه‌ای است که ریشه‌های ثابتی در قلوب و افکار مردم دارد، لیکن برخی تلاش دارند این نظام را متزلزل کنند، اما تا زمانی که فرهنگ اسلام، باورهای دینی و تفکر بسیجی است هرگز آنها به این خیال باطل خود دست نخواهند یافت.

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی مطلبی با عنوان "شاخصه‌های راهبردی شجرۀ طیبۀ بسیج از منظر این مرجع تقلید" را منتشر کرده است.

متن کامل این یادداشت به شرح زیر است:

«بسیج، نیروی آماده، مخلص و با انگیزه‌ای1 است که به عنوان یکی از ابتکارات عظیم امام خمینی(ره) تاسیس گردید و به برکت انقلاب اسلامی ایران آثار فراوانی در همه صحنه‌های اجتماعی این کشور بر جای گذاشت.2

درتشریح این مسأله باید گفت هنوز اوضاع انقلاب اسلامی سامان نیافته بود که امام راحل با ابتکار هوشمندانه خود بسیج را وارد میدان کردند و حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز برای به ثمر نشاندن حرکت نهضت، اقدامات و کارها به صورت بسیجی وار صورت می­‌گرفت3، لذا تاسیس این نهاد مقدس که برگرفته از سیره نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه و اله و سلم)، اهل بیت(علیه السلام) و به ویژه نشأت گرفته از فرهنگ عاشوراست،4 در نوع خود سرمایۀ ذی قیمتی است که همگان باید آن را قدر بدانند، 5زیرا آثار و برکات بسیج به عنوان شجرۀ طیبه به گونه‌ای است که میوه‌های پربار این نهاد مقدس و مهم هر روز عائد ما و جامعه می‌شود،6 حال با این اوصاف ضرورت واکاوی آموزه‌های بی بدیل نهاد مقدس بسیج در حکومت اسلامی و نقش بی نظیر آن در تداوم انقلاب شکوه مند بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) بیش از پیش احساس می‌شود، از این رو در این نگاشته با بهره گیری از آراء و اندیشه‌های آیت‌الله مکارم شیرازی، مهمترین مولّفه‌های کلیدی شجرۀ طیّبۀ بسیج به مخاطبان گرامی ارائه می‌شود.

ضرورت تشکیل نهاد مقدس بسیج حکومت اسلامی

ما در عصری زندگی می‌کنیم، که فنون نظامی بسیار پیچیده شده و جنبه تخصصی پیدا کرده است، و چاره‏‌ای جز استفاده از نیروهای متخصص در این فنون و افسران و درجه دارن درس خوانده و تمرین دیده برای مقابله با دشمن نیست، لیکن با این حال نقش بسیج و نیروهای عمومی - مردمی درجای خود محفوظ است، بلکه بدون آن کار گروه‌های بالا بازدهی مطلوب ندارد، همانگونه که نقش این نیروی عظیم را در جنگ تحمیلی هشت ساله ایران و عراق به خوبی مشاهده کردیم، که اگر آنها نبودند، بخش‌های عظیمی از ایران در برابر تهاجم عراق به کلّی از دست می‌رفت و این نیروی عظیم بسیج بود که سپاهیان صدام را که از سوی قدرت‌های بزرگ کاملًا حمایت‏ می‌شد، عقب راند و ناکام کرد.7

بنابراین اگر بعضی تصور کنند؛ که مسأله بسیج مردمی مخصوص زمانی بوده است؛ که فنون نظامی پیچیده امروز وجود نداشت - مانند عصر پیامبر صلی الله علیه و آله - سخت در اشتباه‌اند.8 بلکه امروزه نیز نقش بسیج مردمی در دفاع از کشورهای اسلامی غیر قابل انکار است. به عنوان نمونه رزمندگان فلسطین نیروی بسیج مردمی است، که با گذشت زمان و کسب تجربه‏ های فراوان تدریجاً در عمل همانند یک لشکر کار آزموده عمل می‏کند؛ و گروهی نیز به همان صورت ابتدایی می‌ جنگند و دشمنی را که تا دندان مسلح است، به ستوه در می‏‌آورند!.9

بنابراین حکومت اسلامی هرگز نباید سنت اسلام را در استفاده از نیروی بسیج مردمی نادیده بگیرد، بلکه ‏ «حکومت اسلامی» باید با ارج نهادن بر فرهنگ دینی نیروی بسیج مردمی حتی در حال صلح، اهمیّت فوق العاده‏ ای قائل شود؛ هم چنین باید بسیجیان را تدریجاً با فنون نظامی پیشرفته عصر و زمان آشنا سازد؛ تا به هنگام خطر بتواند تمام کسانی را که قدرت حمل اسلحه دارند به میدان نبرد بفرستد.

چه زیبا است که در کنار مساجد ما واحدهای بسیج تشکیل می‌ شود؛ و امر بسیج به عنوان یک عبادت بزرگ در کنار نماز قرار می‌گیرد؛ این‌ها اموری است که تنها در سایه اعتقاد و فرهنگ مذهبی امکان‏ پذیر است و از سلاح‌های برنده‏‌ای است که ما در اختیار داریم و جمعیت‌های الحادی از آن محروم اند، هر چند مجهز به پیشرفته ‏ترین سلاح‌ها باشند!، لذا با توجه به آثار و برکات بسیج باید این تشکیلات همچنان پابرجا بماند.10

پیشینۀ تاریخی شکل گیری نهاد بسیج در کلام آیت‌الله مکارم شیرازی

در تبیین این مسأله باید گفت برخی تاریخ بسیج را به زمان پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) برمی گردانند اما از آیات قرآن کریم استفاده می‌شود که قبل از نبی مکرم اسلام، پیامبران دیگر هم بر بسیج تکیه می‌کردند، از جمله آن می توان گفت وقتی که بر حضرت نوح ایراد کردند که جوانان تهی دستی که اطراف تو را گرفته‌اند از خود دور کن. لیکن حضرت نوح(علیه السلام) پاسخ داد من اینها را دور نمی‌کنم؛ در حقیقت آن جوانان فقیر و تهی دست بسیجیان حضرت نوح بودند.11

پیش از زمان حضرت نوح نیز بسیجیان در خدمت انبیاء بودند حتی اصحاب کهف هم در زمان خود بر ضد حکومت کافر و ظالم قیام کردند و قرآن کریم از آنها به « فِتْیَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ »12 یاد می کند. معلوم می‌شود تکیه انبیا بر نیروی جوان و مخلص بوده است که ما آن را بسیج نام می‌نهیم و این برنامه تا زمان ظهور امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باید ادامه یابد.13لذا باید گفت مقصود از 313 نفر تعداد فرماندهان سپاه حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و الا با این تعداد نفرات که نمی‌توان بر جهان تسلّط یافت و آن را اداره کرد و یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز عمدتاً بسیجیان هستند.14

پیشرفت اسلام مرهون اندیشۀ بسیج

بی شک پیشرفت اسلام از ابتدا تاکنون با بهره‌گیری از تفکر بسیجی صورت گرفته است، زیرا از ابتدای اسلام تاکنون بسیج یکی از عوامل مهم پیشرفت اسلام بوده است.15

در تبیین این مدّعا باید گفت اوایل اسلام پیامبر اکرم‌(صلی الله علیه و آله و سلم) ارتش سازمان یافته‌ای نداشتند و این بسیج بود که با نیت‌هایی الهی باعث پیشرفت اسلام شد.16

هم چنین تمام پیشرفت های پیامبر گرامی اسلام نیز در به ثمر رساندن دعوت اسلام به وسیله بسیج بود، در جنگ تحمیلی نیز نقش بسیج بسیار برجسته و مهم بود.17

از این رو انتشار اخبار پیشرفت های بسیج همگان را خوشحال خواهد کرد ومردم احساس آرامش می کنند که چنین تکیه گاه محکمی در سایۀ اسلام به ارمغان نهاده شده است.18

تفکر بسیج، مقوله‌ای جهان شمول

بدیهی است بسیج و بسیجیان باید به الگویی برای جوانان و آزادی خواهان داخل و خارج کشور تبدیل شوند و این امر دشمنان را به هراس خواهد انداخت،19زیرا نفوذ تفکر بسیجی در اقصی نقاط جهان، غیر قابل انکار است، لذا آنچه زمینه پیروزی ملت لبنان را فراهم کرد، تفکر بسیجی بود؛ چرا که تمامی افراد حزب‌الله بسیجی هستند.20

هم چنین بر اساس تفکر اسلامی تمام مسلمانان بسیجی به شمار می آیند،21 از این رو اگر فرهنگ اسلام از بین برود نظام از بین می رود. لذا ما دیگر جوان بسیجی مدافع اسلام نخواهیم داشت22، بنابراین بسیج برای ‏انقلاب و آحاد جوامع بشری بسیار مفید است.23

انگیزه و ایمان؛ آموزه بی بدیل در نهاد مقدس بسیج

در تشریح این مسألۀ مهم باید گفت آنچه باعث قوت و قدرت و پیروزی بسیجیان و سپاهیان می‌شود، ایمان است و آنچه برای پیشرفت یک لشکر مهم است، انگیزه است و انگیزه‌ای که در بسیجیان جان برکف و سلحشور وجود دارد، بسیار فوق العاده است و اقدامات آنها برای رضایت خدا است و این انگیزه به بسیج قدرتی فوق العاده می‌دهد.24

نمونه این مهم را در دوران دفاع مقدس و مقاومت حزب الله در لبنان مشاهده کردیم.25 لذا اینگونه است که مردم با شنیدن کلمه بسیج به یاد افراد مؤمن و شجاع صدر اسلام می افتند که باید این ذهنیت را حفظ و تقویت کرد.26

ایستادگی در مقابل قدرت های استکباری؛ شاه کلید هویت ناب بسیج

گفتنی است یکی از مبانی بسیج این است که با وفاداران به نظام اسلام بجوشند و از بیگانگان دوری کنند و در مقابل آنها بایستند.27

مقولۀ استقامت به قدری مهم است که اگر نباشد ایمان انسان بر باد می رود، ایمان بدون صبر و استقامت بقایی ندارد. باتوجه به زندگی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می­بینیم که مسلمانان در سایه استقامت پیش رفته‌اند. اگر دشمن بداند در مقابلش افرادی با انگیزه مانند بسیجیان هستند که از مرگ هراسی ندارند، خودش را خواهد باخت.28 چیزی که باعث شد مسلمانان در برابر دشمنان و مشرکان ایستادگی کنند و پیروز شوند عدد و تعداد آنها نبود بلکه استقامت مردم است که می تواند در برابر آنها ایستادگی کنند. در عراق،سوریه، یمن... استقامت کردند که دشمن نتوانست کاری از پیش ببرد.29

نباید فراموش نمود زنده‌ترین بخش جهادی کشور بسیج است چون بسیجیان جان برکفانی بی توقع و مخلص هستند که برای دفاع از اسلام و انقلاب آمادگی همیشگی دارند.30

بسیجیان باید همواره شرایطی از جمله آمادگی روحی و نظامی در مقابل دشمنان را داشته باشند هر چند نظام اسلامی امروز آنچنان قدرتمند است که دشمنان حتی نمی توانند فکر حمله به آن را داشته باشند.31

حیات و دوام انقلاب؛ مرهون نقش‌ آفرینی بسیج

لازم به ذکر است بسیج از سرمایه‌های مهم فرهنگ اسلام است که انقلاب اسلامی در سایه همین تفکر بوجود آمد.32 لذا انقلاب اسلامی براساس تفکر بسیجی به پیروزی رسید و امروز نیز باید از همین تفکر در عرصه‌های مختلف کشور بهره گرفت اگر سرمایه عظیمی بسیجی نبود امروز انقلاب اسلامی به پیروزی نمی‌رسید.33

در دوران جنگ همه مردم نقش بسیج را درک کردند و باید گفت چیزی که باعث دوام انقلاب ما شد بسیج و توکل بسیجی بود، و شاید خالی از لطف نباشد که بگوییم راهپیمایی‌های قبل از انقلاب هم راهپیمایی بسیجی بود.34

امروز بسیج باید همچون زمان هشت سال دفاع مقدس همگام با زمان خود پیش برود و همچنان که در این دوران وارد میدان شد امروز نیز باید در عرصه‌های فرهنگی، علمی و سازندگی پیش قدم باشد.35

لزوم ارتقای مقولۀ آموزش در بسیج

بی شک مسئولان باید آموزش‌های نوین و به روز را برای اعضای نهاد مقدس بسیج در نظر بگیرند.36 بلکه بسیجیان همواره باید آماده رزم باشند چون کسی از فردا خبر ندارد لذا مسائل آموزشی نباید فراموش شود، لیکن مسائل آموزشی عقیدتی هم باید مهم شمرده شود چون از جاهایی که ممکن است به آن آسیب برسد همین­ جاست، باید بسیجیان را در این مسائل عقیدتی و اخلاقی تقویت کرد چون دشمن به این دل بسته است که جوانان را از این نظر جدا کند.37

هم چنین در تبیین این مسأله کلیدی باید گفت، اعتقادات ما را از دشمنان جدا می‌کند، که بسیجیان با اعتقاد به معاد و شهادت، جان بر کف می‌شوند و این سلاح منحصر به جبهه اسلام است، لیکن سربازان کفر از قبیل جنایت کاران آمریکایی، اسراییلی... مبتلا به جنون شده، خودکشی یا فرار می‌کنند در حالی که در طول هشت سال دفاع مقدس هرگز شاهد خودکشی و بیماری روانی ناشی از ترس نشدیم به همین دلیل آموزش های اعتقادی باید جایگاه ویژه‌ای در بسیج پیدا کند تا بسیجیان از عمق جان به هیهات من الذله باور پیدا کنند.38

بنابراین باید با برنامه ریزی دقیق، حساب شده، کاربردی و عملی به طور هماهنگ در سراسر کشور، برنامه‌های آموزشی برای جوانان بسیجی اجرایی گردد.39

جهاد علمی؛ شاخصۀ استراتژیک درتقویت نهاد بسیج

بدیهی است امروز دشمنان بیش از آن که به هجوم نظامی فکر کنند بر هجوم فکری پافشاری دارند، لیکن قرآن از سویی دستور می‌دهد گروهی به میدان جهاد بروند، (گروهی که همه بسیجی بودند) و گروهی در مدینه بمانند و بسیج علمی داشته باشند که این مساله بدین مفهوم است که تعلیمات اسلام را فرا گیرند و به رزمندگان هنگام بازگشت بیاموزند.40

به همین دلیل لازم است سد نیرومندی از نظر علمی و فرهنگی در برابر یاجوج و ماجوج های زمان که همان دولتمردان آمریکا، اروپا و رژیم صهیونیستی است، کشیده شود تا نتوانند از آن عبور کنند و آسیب های اعتقای و اخلاقی به صفوف مسلمین برسانند.41

لذا از آنجا که دنیای امروز دنیای پژوهش‌ها است، از این رو اگر نهاد و تشکیلاتی بدون پژوهش باشد گرفتار خطا شده، بالندگی و پیشرفت خود را از دست داده و متوقف می‌شود. 42بسیج نیز اگر پشتوانه پژوهشی نداشته باشند گرفتار مشکل خواهند شد،43 زیرا استعدادهای خوب و فراوانی در میان بسیجیان وجود دارد که باید برای کشف این استعدادها و تقویت آنها برنامه ریزی کرد.44

لذا تشکیل بسیج اساتید حوزه و دانشگاه را موضوع مهمی می‌دانیم،45 و هر وقت نام بسیج و حوزه و دانشگاه را در کنار هم می‌بینیم به آن افتخار می‌کنیم، زیرا دشمنان در تبلیغات خود مدعی بودند سطوح بالای جامعه از بسیج بیگانه است و بسیج را اقشار سطح پائین جامعه تشکیل می دهد، ولی با حضور اساتید بسیجی حوزه و دانشگاه، دشمنان خلع سلاح شدند.46 از این رو شاهد هستیم امروز بسیج توانسته است به خوبی جوانان را در زمینه های علمی و فرهنگی به خوب جذب و فعال کند.47

روحیۀ جهادی؛ مولفه‌ای حیاتی در نهاد مقدس بسیج

در تشریح این مهم می‌توان گفت مقولۀ جهاد این قدر مبارک و گران قدر است که خدای متعال به جرقه‌های سم ستورانی که به سوی رزم گاه عازمند، سوگند یاد می‌کند. این نشان از اهمیت جهاد در اسلام دارد.48 لیکن در اسلام جهاد تنها در ابعاد نظامی منحصر نیست؛ بلکه دارای ابعاد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی نیز می باشد. امروز در میدان سیاست، فرهنگ و اقتصاد نیز نیازمند روحیه جهادگری می‌باشیم.49

بدون شک چیزی که کشور ما را در طول این سال‌ها پا‌بر‌جا نگه داشته زنده بودن روحیه جهادی در بسیج و دیگر نهادهای ارزشی است و تا وقتی این روحیه زنده است هیچ آسیبی به ما نخواهد رسید هر چند دشمنان ما را تهدید کنند.50 لذا به پایان رسیدن هشت سال دفاع مقدس به معنای به پایان رسیدن جهاد نیست بلکه روحیه جهادی باید همواره از نسلی به نسلی دیگر منتقل شود.51

ضرورت آسیب شناسی نهاد بسیج

درست است که باید با چشم رضا و رغبت به فعالیتهای بسیج نگریست لیکن باید نگاه انتقادی هم داشت و آسیب‌ها را نباید نادیده بگیریم بلکه باید آنها را بشناسیم و درمان کنیم.52 البته درصدی از آسیب طبیعی است اما از آن میزان که بالاتر رود بیماری به شمار می رود و باید به درمان آن پرداخت.

باید گروهی مخصوص تشکیل شود و به بررسی بسیجیان بپردازند و آنها را پالایش کنند. اگر افراد نفوذی باشند، کنار بگذارند، افراد فاقد روحیه بسیجی هم کنار بگذارند و جمعیتی را پذیرش کنند که مشکلی نداشته باشند.53

لذا باید مراقب آسیب‌های بسیج بود، چرا که دشمن با ایجاد شبهات و تفکرات ضد اخلاقی، عقاید و اخلاق جامعه را هدف گرفته است.54 اگر مراقب نباشیم ممکن است بسیج، بسیج سابق نماند،55 زیرا باید کاری کرد بسیج دست نخورده و آماده بماند تا دشمن همیشه هراسان باشد.56

لزوم بهره گیری فراگیر از ظرفیت عظیم بسیج

در عصر حاضر مسئله بسیج را باید فراتر از آمادگی نظامی دانست، امروزه شجرۀ طیبۀ بسیج در بخش‌های مختلف اجتماعی در تربیت، اقتصاد ، هنر و... نیز وارد شده و موفقیت‌های زیادی را کسب کرده ‌است.57 حال با این تفاسیر که بسیج از نیروی بسیار قوی برخوردار است باید از آن بهره لازم را گرفت.58

در تشریح این مسأله باید گفت پس از پایان یافتن دوران هشت سال دفاع مقدس بعضی معتقد بودند که اینک بسیج نیاز به فعالیت ندارد و باید تعطیل شود و گاهی این نوع برخورد آن‌ها دانسته بود و آن‌ها می‌خواستند با این رفتار خود بسیج که شجره طیبه است را بخشکانند.59 در حالی که اگر دنیا یک‌ دهم بسیج را داشته باشد خیلی بیشتر از این استفاده می‌کند. 60 لذا بسیج باید در تمام جبهه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به فعالیت خود ادامه دهد.61

سخن آخر

در خاتمه باید گفت بسیج شجره طیبه‌ای است که ریشه‌های ثابتی در قلوب و افکار مردم دارد، شاخ و برگ آن همه جا را فراگرفته و میوه‌هایش همیشه در دسترس است.62 لیکن برخی تلاش دارند این نظام را متزلزل کنند؛ اما تا زمانی که فرهنگ اسلام، باورهای دینی و تفکر بسیجی است هرگز آن‌ها به این خیال باطل خود دست نخواهند یافت.63

بنابراین بسیج خار چشم دشمنان انقلاب، نظام و اسلام است و بر همین اساس دشمنان در تلاش هستند تا بتوانند به این تفکر آسیب برسانند،64 از این رو دشمنان وقتی می‌گویند همه گزینه‌ها روی میز است! لیکن ما هم در مقابل گزینه‌های بسیج، سپاه و ارتش و ... را روی میز داریم. 65

لذا با این تفاسیر اگر خط قرمزها را بشکنیم، پشتوانه انقلاب را از دست خواهیم داد، این نکته را باید بیان کرد که باید مولفۀ اعتقادات مذهبی و نهاد مقدس بسیج که پشتوانه اصلی ما هستند را حفظ کنیم. من بارها به مسئولان گفته‌ام اگر جمعیت بسیجی و جوانان مذهبی را از دست بدهیم پشتوانه انقلاب و کشور را از دست خواهیم داد.66

بسیجیان کشور نیز دست به دست هم بدهند تمام مرزهای کشور را در تسخیر خود درآورند. ما تا زمانی که این جوانان با ایمان را داریم دشمن مأیوس است اگر روزی جوانان و بسیجیان عزیز را از دست ما بگیرند آن روز مصیبت آغاز می‌شود.67

منابع:

1بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1393/08/24.

2بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج، 1391/08/23.

3بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

4بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج، 1391/08/23.

5بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1393/08/24.

6بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1398/08/30.

7پیام قرآن ؛ ج‏10 ؛ ص309.

8پیام قرآن، ج‏10، ص: 310.

9پیام قرآن ؛ ج‏10؛ ص310.

10. بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1393/08/24.

11همان.

12سورۀ کهف، آیۀ 13.

13بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1393/08/24.

14همان.

15بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

16همان.

17همان.

18بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1392/08/30.

19بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جانشین فرماندهی نیروی مقاومت بسیج،http://makarem.ir.

20بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

21بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، دیدار با رییس و معاونان سازمان بسیج مستضعفین کشور،http://makarem.ir .

22بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، لروز شهادت حضرت زهرا (س)، مدرسه الامام امیرالمؤمنین (ع)،http://makarem.ir.

23بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در سی‌وهشتمین نشست هم‌اندیشی قرآنی بسیجیان دندانپزشک، 1393/10/27.

24بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

25بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جانشین فرماندهی نیروی مقاومت بسیج؛http://makarem.ir.

26همان.

27بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد پنجمین هم اندیشی وحدت حوزه و دانشگاه،،25/9/1386.

28بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

29بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در جمع مسئولین بسیج طلاب استان سیستان و بلوچستان،1393/10/16.

30بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در جمع بسیجیان حلقه‌های صالحین،1394/06/29.

31بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین، 1391/08/23.

32بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار رییس و معاونان سازمان بسیج مستضعفین کشور،http://makarem.ir.

33همان.

34بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

35بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار با رییس و معاونان سازمان بسیج مستضعفین کشور،http://makarem.ir.

36بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین، 1391/08/23.

37بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین،1393/08/24.

38بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در جمع بسیجیان حلقه‌های صالحین ،1394/06/29.

39پیام حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی به نخستین اجلاسیه بسیج اساتید حوزه علمیه قم،1391/11/02.

40همان.

41همان.

42بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار مسؤولان پژوهشکدة امام صادق(ع)،1/10/1392.

43همان.

44بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جانشین فرماندهی نیروی مقاومت بسیج،http://makarem.ir.

45پیام حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی به نخستین اجلاسیه بسیج اساتید حوزه علمیه قم،1391/11/02.

46بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد پنجمین هم اندیشی وحدت حوزه و دانشگاه،،25/9/1386.

47بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار رییس و معاونان سازمان بسیج مستضعفین کشور،http://makarem.ir.

48،بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جلسۀ تفسیر قرآن، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)،http://makarem.ir.

‌49همان.

50بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در جمع بسیجیان حلقه‌های صالحین ،29/6/1394.

51همان.

52بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین،1393/08/24.

53همان.

54بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

55همان.

56همان.

57بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1393/08/24.

58بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار رییس و معاونان سازمان بسیج مستضعفین کشور،http://makarem.ir.

59همان.

60بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1393/08/24.

61بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد پنجمین هم اندیشی وحدت حوزه و دانشگاه،،25/9/1386.

62بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج،1389/08/30.

63بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار با رییس و معاونان سازمان بسیج مستضعفین کشور،http://makarem.ir.

64همان.

65همان.

66بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی (مدّظلّه) در دیدار فرماندهان بسیج سازمان صدا و سیما،1392/11/14.

67بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار اقشار مختلف مردم.»