بازدید 3150
مصر در حال دور شدن از عربستان است
سردبیر روزنامه «رای الیوم» با اشاره به دور شدن دولت مصر از سیاست های عربستان سعودی تاکید کرد: مصر در حال دور شدن از سیاست های عربستان سعودی در منطقه و نزدیک شدن به سیاست های روسیه است و در این بین قاره تلاش می کند امارات و کویت را نیز با خود همراه کند و موفقیت هایی نیز کسب کرده است.
عبدالباری عطوان در یادداشتی در این روزنامه با اشاره به روابط مصر و عربستان سعودی و شکننده بودن این روابط نوشت: هم پیمانی های سیاسی و نظامی عربی کوتاه است و معمولا عمر زیادی ندارد زیرا بر اعتبارها و پایه های مستحکم راهبردی استوار نیست بلکه مبتنی بر مزاج و روابط شخصی بین سران آنهاست و روابط مصر و عربستان نیز نمونه ای واضح در این خصوص است.
نویسنده در ادامه افزود: تقریبا، دو سال پس از روابط نزدیک قاهره و ریاض و اقدام ریاض به همراه امارات و کویت در اعطای بیش از سی میلیارد دلار به صورت کمک مالی، نفتی، قرض و سپرده های اعتباری به مصر، اکنون روابط آنها با وجود سخنان ناگهانی عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر در قدردانی کردن از نقش عربستان سعودی در خدمت به حجاج طی سال های گذشته، به شدت در حال به سردی گراییدن است.
در شرایط کنونی دو موضوع و مسئله اصلی طبیعت روابط مصر و عربستان سعودی را مشخص می کند. اول، موضع‌گیری در خصوص گروه اخوان المسلمین و به طور کلی گروه های اسلامی تندروست و دوم موضع‌گیری درباره نظام سوریه و دخالت نظامی کنونی روسیه در این کشور با هدف جلوگیری از سقوط نظام سوریه به هر قیمتی که باشد است.
مسئله تأمل برانگیز این است که مواضع و سیاست های عربستان و مصر درباره دو مسئله فوق الذکر نه تنها با یکدیگر در تناقض است بلکه علاوه بر آن در حال رویارویی با یکدیگر است. سستی و تیرگی روابط بین دو کشور از زمانی آغاز شد که سلمان بن عبدالعزیز ابتدای امسال در عربستان بر کرسی قدرت تکیه زد و در نتیجه به تغییر ائتلاف های بین المللی و میراث سیاسی برادش عبدالله پرداخت و اکنون نیز وارد ائتلاف منطقه ای قطر و ترکیه شده است. این به معنای آن است که قطع رابطه ریاض با گروه اخوان المسلمین پایان یافته است و در همین چارچوب درباره دخالت روسیه در سوریه برای حمایت از نظام سوریه موضع خصمانه ای اتخاذ کرده است.
مشارکت نکردن پادشاه عربستان سعودی در اجلاس اقتصادی شرم الشیخ کشورهای کمک کننده در مصر، مشارکت نمادین در نشست سران عربی در ماه مارس گذشته در شرم الشیخ و اقدام وی در ترک زودهنگام اجلاس و لغو یا به تعویق افتادن سفر وی به قاهره- که قرار بود بیست روز پیش پس از بازگشت از سفر واشنگتن صورت گیرد- همگی حاکی از آن است که روابط شخصی و سیاسی رئیس جمهور مصر و پادشاه عربستان اگر نگوییم قطع شده است باید گفت کم رنگ شده است.
زمانی که در روابط دیپلماتیک بین دولت های عربی اختلاف یا ضعف وجود داشته باشد، این موضوع معمولا از طریق کانال های دیپلماتیک مطرح نمی شود بلکه به صورت غیر مستقیم اعلام می شود و دولت مصر در این خصوص دارای تجربه و میرات زیادی است و مهم ترین سلاح و ابزار آن در این خصوص نیز رسانه هاست. بنابراین، هر کسی که رسانه ها و برنامه های تلویزیون های مصری را دنبال کند، در می یابد که آکنده از برنامه ها و مقاله های انتقادی از عربستان سعودی است. علاوه بر این، وزارت امور خارجه مصر از نمایندگان حزب کنگره یمن حمایت می کند که ریاست آن را علی عبدالله صلاح خطرناک ترین و بلکه دشمن شماره یک عربستان است برعهده دارد. همچنین، شبکه های ماهواره ای مانند «الیوم الیوم»، «سبأ»، «الایمان» بار دیگر به ماهواره نایل ست بازگشتند. از سوی دیگر، دولت و رسانه های مصری درباره اقدام ائتلاف عربی به ریاست عربستان در آزاد کردن باب المندب ورودی دریای سرخ با سردی واکنش نشان دادند.
دولت عربستان سعودی در زمینه واکنش نشان دادن رسانه ای دارای تجربه محدودی است و اقدام و تلاش های آن در این خصوص نتایج عکس می دهد زیرا چنین نقشی برای جایگاه آن مناسب نیست و البته اخیرا در مراسم جشن ملی که آخر ماه میلادی گذشته بود به طور گسترده وارد هماوردی رسانه ای شد تا به دولت مصر پیام قوی تری بدهد. در همین حال، نام یوسف قرضاوی سه بار در برابر عبدالفتاح السیسی که از وی متنفر است مطرح شد چه برسد به اینکه وی شاهد باشد که قرضاوی به یک مراسم جشن در سفارت عربستان در دوحه دعوت شود؟ در این مراسم سفر عربستان و شخصیت های اطراف او از قرضاوی با گرمی استقبال کردند. اکنون بزرگ ترین چالش پیش روی مقامات مصری ایجاد موازنه و هماهنگی بین حمایت واضح آن از حملات هوایی روسیه علیه گروه های تروریستی در سوریه با روابط راهبردی آن با سوریه و برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است.
پر واضح است که در تماس تلفنی عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر با ولادیمیر پوتین همتای روسی اش، السیسی از این حملات که در حال تشدید است استقبال کرد. بنابراین، عبد الفتاح السیسی تصمیم گرفته است که از عربستان سعودی متحد سابق خود دور شود یا دستکم سیاستی مستقل از آن در پیش گیرد زیرا می داند که توانمندی مالی عربستان در حال تضعیف است و علت آن نیز کاهش قیمت نفت و وزیدن بادهای سمی علیه کشتی عربستان در جنگ یمن است که ممکن است به غرق شدن این کشتی منجر شود و در نتیجه به سلامت به ساحل امن نرسد.
عربستان بر ضرورت سرنگونی رئیس جمهور بشار اسد و نظام او پای می فشارد و برای او در آینده سوریه نقشی متصور نیست در حالی که ولادیمیر پوتین کاملا عکس این دیدگاه را دارد زیرا گزینه جایگزین اسد را هرج و مرج در سوریه می داند که در آن گروه های تندرو خلاء را پر خواهند کرد. مصر نیز بیش از پیش در حال نزدیک شدن به موضع روسیه است و برای کشاندن دولت امارات و چه بسا کویت نیز به این سمت تلاش می کند و به نظر می رسد که موفقیت هایی نیز در این خصوص داشته است.
بار دیگر ائتلاف های جنگ سرد درباره رویارویی در سوریه در حال نمایان شدن است زیرا عربستان در حال بازگشت به جبهه آمریکاست، اما به علت افتادن در ورطه جنگ یمن روند این بازگشت در مقایسه با گذشته ضعیف است. مصر نیز به طور تدریجی در حال پیوستن به جبهه روسیه، چین، ایران، هند و کشورهای بریکس است. در این بین، ممکن است نظام سوریه به علت انقلاب و دگرگونی در نقشه ائتلاف بندی های منطقه ای و بین المللی دستکم برای مدتی پیروز از میدان خارج شود و مسئله ای که شکی در آن نیست این است که طناب نجات روسیه در سطح منطقه و درباره ترسیم نقشه جدید هم پیمانی های منطقه ای در حال دادن نتیجه ملموسی است.
