روسیه و عربستان بر بازار جهانی نفت حاکم خواهند شد؟

به گزارش «تابناک»، روزنامه «کریستین ساینس مانیتور» در مطلبی به بررسی روندهای جدید در روابط عربستان و روسیه پرداخته و می نویسد، ماه گذشته، دو غول نفتی جهان، پیشرفت شاهد پیشرفت چشمگیری در روابط معمولاً رقابت آمیز خود بودند که نشانه آن، امضای چندین موافقتنامه میان طرفین بود. با این حال، سیاست خارجی متفاوت دو کشور، هنوز هم عاملی بازدارنده در توسعه روابط بیشتر میان آن هاست.

این روزنامه می نویسد لبخندهای رد و بدل شده و توافقات صورت گرفته میان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان سعودی در جریان سفر اخیر بن سلمان به روسیه، حاکی از وجود این احتمال است که دو غول نفتی که بحران های ژئوپلیتیکی آن ها را به سوی یکدیگر سوق داده، در راستای برقراری روابطی نزدیک تر گام بردارند.

در این زمینه، برخی کارشناسان از یک «شراکت در حال ظهور» میان دو طرف سخن می گویند که بر اساس آن، منابع مالی سعودی ها برای غلبه بر تحریم های غرب به مسکو کمک خواهد کرد و در مقابل، اسلحه، تخصص فنی و حمایت دیپلماتیک روسیه سبب خواهد شد پادشاه جدید سعودی، کشور خود را از وابستگی نارضایت بخش کنونی با ایالات متحده رها سازد.

اما برخی دیگر چنین استدلال می کنند، هرچند تغییر یقیناً در حال رخ دادن است، این نزدیکی روابط امری صرفاً تاکتیکی بوده و انتظار طرفین نیز از آن محدود است. این گروه اشاره می کنند که اختلاف هایی گسترده، به ویژه بر سر موضوعاتی همچون سوریه و ایران، همچنان میان طرفین وجود دارد.

ایرینا زویاگلسکایا، کارشناس مؤسسه مطالعات شرق شناسی در مسکو می گوید: «در گذشته، روابط میان روسیه و عربستان سعودی بسیار بد بود. در نتیجه، هرگونه تحرکی سبب جلب توجه می شود؛ اما من در این زمینه اغراق نمی کنم. همه در پی موضعی بهتر بوده و تلاش دارند به آنچه به نفعشان است دست یابند؛ اما هیچ تغییر بنیادینی در راه نیست».

پوتین و بن سلمان، ماه گذشته در حاشیه اجلاس مجمع اقتصادی سنت پترزبورگ با یکدیگر دیدار کرده و شش توافقنامه، از جمله یک توافقنامه همکاری هسته ای را امضا کردند که بر اساس آن، روسیه به ساخت 16 نیروگاه اتمی در خاک عربستان کمک می کند. گفته می شود توافقاتی نیز در حوزه همکاری فضایی، توسعه زیرساخت ها و تسلیحات میان طرفین به امضا رسیده است.

برای کرملین، تلاش برای برقراری روابط مساعد با یک بازیگر مهم خاورمیانه ای که مدت ها از رابطه با روسیه اجتناب می کرد، در چهارچوب مفهومی قابل تعریف است که زویاگلسکایا آن را «سیاست دیرپای مسکو مبنی بر تلاش برای دوستی با همه» می خواند.

این کارشناس روس می گوید تحریم های غرب، عاملی است که سبب شده پوتین درصدد گشایشی دیپلماتیک با کشورهای عربی برآمده و از نارضایتی فزاینده این کشورها نسبت به ایالات متحده نیز بهره ببرد. این امر در جریان سفر سال گذشته پوتین به مصر نیز که به انعقاد یک قرارداد تسلیحاتی انجامید، قابل مشاهده بود.

زویاگلسکایا می افزاید: «برای روسیه بسیار مهم است که خود را یک قدرت منطقه ای که توان گفت و گو با همه طرف ها را دارد، نشان دهد. در همین حال، ما شاهدیم که بسیاری از دولت های خاورمیانه از سیاست های ایالات متحده ناخرسند هستند و می خواهند به روسیه نزدیک باشند. برای سعودی ها، این روند بیشتر به معنای ارسال پیامی به واشنگتن است؛ نه تغییر دادن شریک خود».

اما در حال حاضر، مهمترین مانع بر سر راه توسعه روابط ریاض و مسکو، موضوع ایران است. روسیه به همراه پنج قدرت دیگر جهانی در مذاکرات هسته ای با ایران حضور دارد و همه نشانه ها حاکی از آن است که مسکو مشتاقانه خواهان دستیابی به توافق نهایی بوده و خود را آماده ورود به بازار ایران پس از برداشته شدن تحریم ها کرده است. کارشناسان اشاره می کنند که سعودی ها ایران را بزرگترین رقیب و تهدید علیه خود ارزیابی کرده و از حمایت ایالات متحده از توافق با ایران نیز ناخرسند هستند.

یوگنی ساتانوفسکی، رئیس مؤسسه مطالعات خاورمیانه در مسکو می گوید: «سعودی ها احساس می کنند در گوشه رینگ گیر افتاده اند. آن ها دیگر نمی توانند برای موازنه در مقابل ایران، روی آمریکا حساب کنند. به همین دلیل، به بازی کردن با کارت روسیه روی آورده اند. من فکر می کنم که دولتمردان کرملین فهمیده اند این تنها یک بازی بزرگ است که نمی توان خیلی روی آن حساب کرد».

وی با اشاره به روند اخیر تلاش های عربستان برای نزدیک کردن خود به روسیه می افزاید: «همه این ها یک نمایش است. سعودی ها هر چند وقت یک بار این کار را انجام می دهند. واضح است که آن ها فکر می کنند با این کار حسادت آمریکا را برخواهند انگیخت».

یک موضوع مهم اختلافی دیگر میان روسیه و عربستان، مسأله سوریه و حمایت مسکو از دولت اسد است. برای مدتی، شایعاتی درباره اینکه روسیه در حال فاصله گرفتن از اسد بوده و بسیاری از کارشناسان خود را از سوریه فراخوانده به گوش می رسید؛ اما مسکو اخیراً بار دیگر بر حمایت خود از دمشق تأکید کرد و کارشناسان روس نیز گفتند خروج آن ها از سوریه طی دو ماه اخیر، عمدتاً به دلیل وخیم شدن اوضاع امنیتی در این کشور بوده است.

در موضوع یمن نیز سیاست های مسکو مبنی بر دعوت از طرفین برای «گفت و گوی ملی»، چندان خوشایند سعودی ها نیست. با این حال، آندری کلیموف، قائم مقام کمیته امور بین الملل پارلمان روسیه می گوید تحلیل تحولات عرصه بین الملل کنونی بر اساس کلیشه های جنگ سرد و اینکه یک کشور باید لزوماً در یک بلوک قرار داشته باشد اشتباه است و مسکو و ریاض، بر اساس منافع مشترک خود اقدام به توسعه روابط دوجانبه کرده اند.