نگاه شما: اِعمال قانون یا اِعمال قدرت؟

محمّد احمدوند مدرّس دانشگاه و آموزش و پرورش: هنگامی که رئیس جمهور از نیروی انتظامی خواست قانون را تفسیر نکند و فقط مجری قانون ابلاغ شده باشد سر و صدای زیادی بلند شد که چرا رئیس جمهور در جهت تضعیف نیروی انتظامی حرف زده است. همان زمان من معتقد بودم اگر رئیس جمهور لازم شده این حرف را بزند لابد چیزهایی می داند و گزارشهایی دریافت کرده است که لازم دانسته چنین تذکری را به نیروی انتظامی بدهد. چند روز بعد از حرفهای رئیس جمهور ماجرای هموطن مسیحی ما و ماجرای کارواش و برخورد غیر قانونی چند افسر پلیس پیش آمد که با درایت فرمانده جدید نیروی انتظامی کشور که درایتش را در اظهار نظر منطقی او درباره ورود زنان به ورزشگاه هم می توان دید حل شد و افسران خاطی تنبیه شدند. مدتی بعد ماجرای لغو خودسرانه کنسرتهای موسیقی و عدم توجه به حرفهای وزیر ارشاد پیش آمد تا جایی که حسام الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور، مجبور شد به نیروی انتظامی هشدار دهد حق ندارد خودسرانه کنسرتی را که دارای مجوز قانونی است لغو کند و وظیفه این نیرو را که حمایت از قانون و حفظ امنیت شهروندان و هنرمندان دارای مجوز است یادآوری نمود. بگذارید یک نمونه را هم من برای شما نقل کنم تا شاید فرمانده محترم  نیروی انتظامی برای این نوع برخورد هم فکری کند. من اصولاً آدم مقرراتی و قانونمندی هستم، نه به خاطر ترس از پلیس یا ترس از جریمه بلکه به این دلیل که به این نتیجه رسیده ام قوانین برای سلامت خود ما درست شده اند و چندین مورد را هم تجربه کرده ام که رعایت قوانین به نفعم شده است. مثلاً در حدود 10 کیلومتری ورودی اراک روی جاده کیلومتر نوشته شده و از راننده خواسته شده آرام آرام سرعتش را کم کند. من هم همین کار را کردم. از یکی از بریدگیها یک تریلی ناگهان پیچید و جلوی من آمد که اگر سرعتم بالا بود خدا می داند چه بلایی سر من و خانواده ام می آمد. به سختی توانستم تریلی را یک نیم دور بزنم و از خطر نجات یابم. چند روز پیش هم در جاده های اراک رانندگی می کردم که پلیس با تابلو اشاره کرد توقف کنم. وقتی ایستادم مدارکم را گرفت و بعد بدون اینکه حرفی بزند شروع به نوشتن جریمه کرد. گفتم جناب سروان من چه خطایی مرتکب شده ام؟ گفت 123 کیلومتر سرعت داشتی. با تعجب گفتم محال است من با چنین سرعتی رانندگی کنم. لطف می کنید عکس دوربین را نشانم بدهید؟  گفت نمی شود. گفتم ولی من حق دارم عکس تخلفم را ببینم. جواب داد عکس نگرفته ایم. گفتم چرا عکس نمی گیرید؟ جوابی نداد و به نوشتن جریمه ادامه داد. به سراغ افسری که دوربین به دست داخل اتوموبیل نشسته بود رفتم و گفتم من ادعای شما را قبول ندارم و می خواهم عکسم را ببینم. گفت عکس نداریم. گفتم سرعت من چقدر بود؟ جواب داد: 119 کیلومتر. پیش افسر اولی برگشتم و گفتم دوست شما می گوید 119 و شما می گوئید 123. چطور این اختلاف وجود دارد؟ تازه من همین 119 را هم قبول ندارم چون من دائم سرعتم را نگاه می کنم. گفت سرعت سنجت ایراد دارد. گفتم سرعت سنجهای نصب شده در جاده ها هم نشان می دهد سرعت سنج اتوموبیل من درست است. گفت این سرعت سنجها خرابند. گفتم اگر خرابند درست کنید یا بردارید. تازه اگر آنها خرابند از کجا معلوم دوربین دست شما درست باشد؟  گفت جریمه را بگیر و برو. گفتم من به عنوان یک شهروند حق دارم قانع شوم. جوابی نداد. راه افتادم بروم. در همین موقع راننده دیگری که متوقف شده بود نزدیک ما آمد. من هم دوباره برگشتم. راننده جدید هم بعد از شنیدن  سرعتش درخواست دیدن عکس را کرد. خوب باز هم عکسی موجود نبود و راننده هم زیر بار نمی رفت. راننده قبول می کرد 125 کیلومتر سرعت داشته است اما 140 ادعایی افسر را قبول نداشت. گفتم جناب سروان این راننده هم که معترض است! جواب نداد. راننده با ناراحتی برگه جریمه را گرفت و رفت. من هنوز دلخور بودم. افسر مذکور بلافاصله شروع به نوشتن برگه جدید کرد و تاریخ و قسمتهای عمومی را پر کرد در حالیکه اتوموبیل جدیدی متوقف نشده بود! گفتم آن دنیا جلوی تو را خواهم گرفت. پوزخندی زد و اشاره کرد حرکت کنم. حالا سئوالی که در ذهنم دارم این است: جریمه برای آگاهی بخشیدن است یا پر کردن جیب خزانه و ...؟ اگر برای آگاهی بخشی است چرا به افسران راهنمایی و رانندگی یاد نمی دهند با مردم حرف بزنند، تذکر دهند و توجیه کنند؟ چرا افسری باید جلو جلو برگه پر کند؟ آیا می دانید این ایجاد نارضایتی در مردم باعث بدبینیهای زیادی در مردم شده است؟ آیا نیروی انتظامی به عواقب اجتماعی رفتار نیروهای خود فکر می کند؟ آیا در خصوص رفتار صحیح آموزشهای لازم به پلیس داده می شود؟ آیا پلیس نظرسنجی انجام می دهد تا ببیند مردم چقدر از آنها رضایت دارند یا چقدر به آنها اطمینان دارند؟ هدف واقعی از اعمال جریمه چیست؟ اعمال قانون یا اعمال قدرت؟