روسیه از توافق هسته‌ای ایران چه منافعی کسب می‌کند؟

به گزارش «تابناک»، خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در مطلبی به بررسی ماهیت تعاملات آمریکا و روسیه در چهارچوب مذاکرات هسته ای ایران پرداخته و می نویسد، این روزها روابط دو کشور در همه جا و همه زمینه‌ها در پایین ترین سطح خود از زمان پایان جنگ سرد قرار دارد، به جز در یک حوزه، یعنی مذاکرات هسته ای ایران.

با وجود تیرگی روابط مسکو و واشنگتن بر سر بحران اوکراین که بر همه عناصر رابطه آن‌ها تأثیر گذاشته، دو طرف همچنان به تلاش خود برای یافتن زمینه ای مشترک ادامه می دهند و این زمینه مشترک اکنون در موضوع هسته ای ایران پدیدار شده است. در این راستا، مقامات هر دو طرف از پیشنهاد‌های عملگرایانه طرف مقابل استقبال کرده و در پی نشان دادن حسن نیت خود به دیگری هستند.

برای آمریکا، ناکامی در دستیابی به توافق هسته ای، خطر درگیر شدن در منازعه ای دیگر در خاورمیانه را به همراه دارد و از سوی دیگر، باراک اوباما نمی خواهد در دستیابی به آنچه میراث دوره ریاست جمهوری خود خوانده، شکست بخورد. روس‌ها نیز خواستار جنگ ایران و آمریکا نیستند. به گفته گری سیمور، مذاکره کننده پیشین آمریکایی، دستیابی به توافق برای مسکو منفعت استراتژیک دارد، زیرا می تواند سبب محدود شدن حضور آمریکا در منطقه خاورمیانه شود.

در این راستا، مذاکرات هسته ای ایران به عنوان مجرایی برای همکاری روسیه و آمریکا به منظور کاستن از آشوب و ناآرامی در خاورمیانه نیز عمل می کند؛ برای نمونه، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز دوشنبه اظهار داشت، گفت و گوهایش در وین با جان کری، همتای آمریکایی خود، فرصتی برای تبادل دیدگاه‌ها درباره چگونگی مبارزه با گروه تروریستی داعش است.

در حالی که روسیه و آمریکا در زمینه رویکردشان نسبت به دولت سوریه اختلاف دارند، ‌سیمور می گوید، در حال حاضر، حمایت مسکو از دولت دمشق، در درجه دوم اهمیت بوده و اولویت اصلی، شکست دادن داعش است؛ هرچند اکنون طرفین در چهارچوب مذاکرات هسته ای مشغول تعامل هستند، ‌اظهارات لاوروف پس از دیدار با کری نشان می دهد، ‌این زمینه چگونه به محلی برای بحث درباره دغدغه‌های مشترک تبدیل شده است.

لاوروف در این زمینه اظهار داشت که در گفت و گویش با کری، مذاکرات هسته ای ایران موضوع اصلی بحث نبوده ‌و در عوض، وی و کری درباره اینکه چگونه می توان موقعیت جاری در مبارزه با داعش را بهتر مدیریت کرد، به گفت و گو پرداخته اند.

گراهام آلیسون، استاد علوم سیاسی دانشگاه‌هاروارد می گوید، همکاری روسیه و آمریکا نشانه ای خوبی در اثبات این امر است که وقتی پای منافع ملی مشترک در میان باشد، هم پوتین و هم اوباما می توانند دیدگاه خود را از مسأله اوکراین فراتر ببرند.

اما بحث تنها به حسن نیت ارتباط پیدا نمی کند. توافق هسته ای ایران، چیزی است که روسیه نیز در سطح استراتژیک و در راستای تقابل با آمریکا به آن نیاز دارد. این توافق می تواند موقعیت تهران را‌ به عنوان یک قدرت منطقه ای همسو با مسکو، هم در راستای حمایت از دولت اسد در سوریه و هم در مقابل تلاش‌های آمریکا برای نفوذ در منطقه خاورمیانه از طریق عربستان، تثبیت کند.

منافع اقتصادی نیز در حمایت روسیه از توافق هسته ای تأثیرگذار است. حتی با وجود اینکه در کوتاه مدت، برداشته شدن تحریم‌های ایران و افزایش فروش نفت این کشور در بازارهای جهانی برای روسیه مضر باشد، ‌مسکو در راستای انعقاد قراردادهایی با ایران تلاش می کند که بر اساس آن، با خرید نفت از ایران، پول حاصل از این معامله صرف خرید کالاهای روسی توسط ایران شود. روسیه همچنین می تواند تجهیزات حفاری و دیگر تجهیزات مورد نیاز برای بخش نفت ایران را تأمین کند.

از سوی دیگر، در بلند مدت، روسیه که به ساخت رآکتور هسته ای بوشهر در ایران کمک کرده، از محقق شدن قراردادهای چند میلیارد دلاری خود با ایران در راستای ساخت دو رآکتور هسته ای جدید و تأمین سوخت مورد نیاز آن‌ها، منفعت خواهد برد. همکاری‌های دیگری از این دست نیز میان طرفین انتظار می رود و افزون بر این، همکاری‌های نظامی روسیه با تهران و فروش تجهیزات نظامی روسی، از دیگر زمینه‌های همکاری به شمار می رود.

در نهایت، روسیه در تلاش است ‌از طریق همکاری با غرب در موضوع ایران، فشار کشورهای غربی بر خود را که در نتیجه بحران اوکراین شدت گرفته، کاهش دهد. به گفته سیمور، تحلیل روس‌ها این است که قدرت‌های غربی برای جلوگیری از بر هم خوردن همکاری بر سر ایران، از وضع تحریم‌های بیشتر علیه مسکو در موضوع اوکراین خودداری خواهند کرد.