خياباني براي تمام فصول
حجت‌الاسلام غلامرضا اباذری*
خيابان «متنبي» در مرکز شهر بغداد و در حد ِفاصل بين رود دجله و خيابان الرشيد، از قديمي ترين خيابان هاي بغداد، واقع شده است. اين خيابان در حقيقت بازار محصولات فرهنگي براي اهالي بغداد به حساب مي آيد، چراکه تجارت کتاب در عراق در اين خيابان جريان دارد و انواع کتب و مجلات را مي توان در اين خيابان و کتاب فروشي هايش يافت.
خيابان متنبي در حال حاضر نقشي بي بديل در فرهنگ عراق بازي مي کند و جايگاه ويژه اي در اين زمينه دارد. کافي است در يک روز جمعه به اين خيابان سري بزنيم تا بسياري از چهره هاي فرهنگي و هنري عراق را در کنار يکديگر ببينيم که مشغول بررسي آثار و سخن گفتن از آخرين وضعيت عرصه فرهنگي عراق هستند.
بسياري از کتاب فروشي هاي اين خيابان وسعت کمي دارند و رسم و سنت اصلي در اين خيابان، فروش کتاب ها در خيابان و روز جمعه است. در روز جمعه مقابل هر کتاب فروشي، حصيري پهن مي شود و کتاب فروشي ها کتاب هاي شان را روي اين حصيرها پهن مي کنند و در معرض ديد علاقه مندان قرار مي دهند. اين، سنتِ خيابان متنبي است.
در حالحاضر يکي از نکات مثبت متنبي، دوري اين مرکز از طايفه گري و نگاه فرقه اي است و همين امر باعث شده هر هفته شاهد حضور تمامي جريانات طايفه اي و مذهبي عراقي در اين خيابان باشيم. آنها بعضا به طرح مطالبات شان مي پردازند و اين موضوع به دليل حضور تقريبا تمامي شبکه هاي تلويزيوني عراق در اين خيابان، در روز جمعه است. در هر هفته هنرمندان شيعه، سني، مسيحي، ايزدي، صابئه و...، را مي توان در اين خيابان يافت که در کنار يکديگر درحال گفت وگو درباره مسائل فرهنگي هستند.
يکي از برنامه هايي که جديدا و پس از اشغال عراق و سقوط صدام در خيابان متنبي باب شده است، مطالبات صنفي و گروهي است؛ معمولاعده اي با چاپ پلاکارد و نوشته به حمايت از يک جريان، مثلاحشد شعبي يا ايزدي ها، پس از تعدّي داعش به آنها يا اعتراض به نابودي آثار باستاني عراق توسط داعش، مي پردازند يا اينکه در اعتراض به شرايطي مانند رسيدگي نکردن حکومت به وضعيت آوارگان و...، تجمعاتي برگزار مي کنند و از فرصت حضور رسانه ها در خيابان متنبي در روز جمعه، براي رساندن صداي شان به مردم عراق بهره برداري مي کنند.
با همکاري شهرداري بغداد و مجلس استان بغداد، در حال حاضر دو ساختمان تاريخي مجاور با خيابان متنبي، به نام هاي مرکز الثقافي البغدادي و قشله، به محوطه فرهنگي خيابان متنبي پيوسته اند و از آنها استفاده فرهنگي مي شود.
اين دو ساختمان، متنبي را از يک مرکز فروش کتاب به مرکزي شامل تمامي فروع فرهنگ و هنر تبديل کرده اند و اين امکان براي هنرمندان تمامي رشته ها فراهم شده است تا با حضور در اين مراکز، به عرضه آثارشان به علاقه مندانِ هنر و اساتيد عراقي بپردازند.
درحال حاضر در مرکز الثقافي البغدادي، سالن هاي متعددي تعبيه شده است که از برخي از آنها به عنوان سالن برگزاري همايش و نشست هاي علمي با ظرفيت هاي مختلف بين ٥٠ تا ١٥٠ نفر و همچنين براي اجراي برنامه هاي شعرخواني، نقد و رونمايي از کتاب، برگزاري برنامه ها و مناسبت هاي مختلف و...، استفاده مي شود. بخش ديگري از سالن ها به صورت گالري در اختيار هنرمندان رشته هاي گوناگون قرار مي گيرد تا آثارشان را به نمايش بگذارند. در اين سالن ها معمولاآثار نقاشي، کاريکاتور، خط، عکس و...، از برجسته ترين هنرمندان عراقي در کنار آثاري از هنرمندان جوان اين کشور به نمايش درمي آيد. ازهمين رو، با حضور در اين مرکز مي توان سالني را يافت که برنامه نقد ادبي در آن در جريان است، سالني ديگر که در آن شعرخواني مي شود و در گوشه اي ديگر، نمايشگاه آثار نقاشي هنرمندي جوان در کنار آثار استادي برپاست که در سالن کناري مشغول نمايش آثار کاريکاتور خود است.
همچنين در محوطه ميدان و اطراف حوض وسط مرکز الثقافي البغدادي، در بيشتر ايام سال غير از ماه هاي بسيار گرم بغداد، نمايشگاه هايي برپا مي شود و يک سن بزرگ نيز در اين محوطه قرار دارد که از آن براي اجراي برنامه هاي نمايشي استفاده مي شود.
محوطه قشله، اما به فضاي باز و ساعت تاريخي اش که بر فراز برجي قديمي خودنمايي مي کند، شناخته مي شود. آلاچيق هاي اين محوطه شاهد گعده هاي هنرمنداني است که شعرخواني و...، را پي مي گيرند و در گوشه اي، هر هفته نقاشان جوان به نقاشي مقابل انظار علاقه مندان مشغول اند. نواختن موسيقي زنده براي حاضران نيز از برنامه هاي ثابت در اين محوطه است که معمولاتوسط هنرمندان جوان اجرا مي شود.
در اين محوطه نيز يک سالن بسيار بزرگ براي برپايي گالري و نمايشگاه در نظر گرفته شده است و معمولاچند نمايشگاه به صورت هم زمان در حال برگزاري است. همچنين فضاي مناسبي براي اجراي هنرهاي تجسمي در اين سالن وجود دارد.
فضاي عمومي اين مرکز، در حال حاضر بيش از آنکه مانند ساليان و دهه هاي گذشته در اختيار کتاب و کتاب خواني باشد، به سمت نمايشگاهي از آثار هنري يا محلي براي تضارب آرا و افکار و ديدوبازديدهاي روشنفکري سوق داده شده است و فعاليت هايي مانند شعرخواني، اجراي موسيقي، نقد ادبي، نمايشگاه هاي عکس و کاريکاتور و نقاشي و...، جاي خود را ميان جامعه فرهنگي متنبي، به خوبي باز کرده است؛ هر چند بخش توجه برانگيزي از متنبي همچنان در اختيار کتاب و کتاب خوانان است.
درحال حاضر مي توان در کنار کتب قديمي و دست ِدوم يا به اصطلاح رايج متنبي «استوک»، کتاب هاي جديدي را از انتشاراتي هاي معتبر عربي در قاهره و اردن و بيروت و امارات يافت؛ هرچند در سال هاي اخير تلاش هايي براي حضور بيشتر جريان هاي اسلامي در اين مرکز بزرگ فرهنگي عراق، به ويژه در زمينه کتاب، صورت گرفته است، ولي به دليل جو غالب اين مرکز، که از ساليان دراز در اختيار جريانات چپ بوده است، اين هدف به کُندي محقق شده است و کتب اسلامي در مقابل کتب غيراسلامي و گاهي ضداسلامي، درصد کمي از کتب موجود در اين خيابان را به خود اختصاص مي دهند، از همين رو ضرورت تلاش بيشتر در اين زمينه کاملااحساس مي شود.
در حال حاضر نمي توان به وفور، کتب فکري، عقيدتي شيعي و اسلامي را در اين خيابان يافت، در حالي که در ١٠ گام اولِ ورود به اين خيابان، به راحتي کتاب هايي از مراکز مطالعات امارات و قاهره و اردن را مي يابيد که درباره هلال شيعي و حتي مطالبي در ضديت با شيعه اند و اين موضوع به دليل ارتباط قوي توزيع کنندگان عمده کتاب در عراق با اين مراکز از ساليان دور و همچنين نوع تفکر آنها است که از طريق متنبي به کل عراق مي رسد.
*رایزن فرهنگی ایران در عراق
خيابان متنبي در حال حاضر نقشي بي بديل در فرهنگ عراق بازي مي کند و جايگاه ويژه اي در اين زمينه دارد. کافي است در يک روز جمعه به اين خيابان سري بزنيم تا بسياري از چهره هاي فرهنگي و هنري عراق را در کنار يکديگر ببينيم که مشغول بررسي آثار و سخن گفتن از آخرين وضعيت عرصه فرهنگي عراق هستند.
بسياري از کتاب فروشي هاي اين خيابان وسعت کمي دارند و رسم و سنت اصلي در اين خيابان، فروش کتاب ها در خيابان و روز جمعه است. در روز جمعه مقابل هر کتاب فروشي، حصيري پهن مي شود و کتاب فروشي ها کتاب هاي شان را روي اين حصيرها پهن مي کنند و در معرض ديد علاقه مندان قرار مي دهند. اين، سنتِ خيابان متنبي است.
در حالحاضر يکي از نکات مثبت متنبي، دوري اين مرکز از طايفه گري و نگاه فرقه اي است و همين امر باعث شده هر هفته شاهد حضور تمامي جريانات طايفه اي و مذهبي عراقي در اين خيابان باشيم. آنها بعضا به طرح مطالبات شان مي پردازند و اين موضوع به دليل حضور تقريبا تمامي شبکه هاي تلويزيوني عراق در اين خيابان، در روز جمعه است. در هر هفته هنرمندان شيعه، سني، مسيحي، ايزدي، صابئه و...، را مي توان در اين خيابان يافت که در کنار يکديگر درحال گفت وگو درباره مسائل فرهنگي هستند.
يکي از برنامه هايي که جديدا و پس از اشغال عراق و سقوط صدام در خيابان متنبي باب شده است، مطالبات صنفي و گروهي است؛ معمولاعده اي با چاپ پلاکارد و نوشته به حمايت از يک جريان، مثلاحشد شعبي يا ايزدي ها، پس از تعدّي داعش به آنها يا اعتراض به نابودي آثار باستاني عراق توسط داعش، مي پردازند يا اينکه در اعتراض به شرايطي مانند رسيدگي نکردن حکومت به وضعيت آوارگان و...، تجمعاتي برگزار مي کنند و از فرصت حضور رسانه ها در خيابان متنبي در روز جمعه، براي رساندن صداي شان به مردم عراق بهره برداري مي کنند.
با همکاري شهرداري بغداد و مجلس استان بغداد، در حال حاضر دو ساختمان تاريخي مجاور با خيابان متنبي، به نام هاي مرکز الثقافي البغدادي و قشله، به محوطه فرهنگي خيابان متنبي پيوسته اند و از آنها استفاده فرهنگي مي شود.
اين دو ساختمان، متنبي را از يک مرکز فروش کتاب به مرکزي شامل تمامي فروع فرهنگ و هنر تبديل کرده اند و اين امکان براي هنرمندان تمامي رشته ها فراهم شده است تا با حضور در اين مراکز، به عرضه آثارشان به علاقه مندانِ هنر و اساتيد عراقي بپردازند.
درحال حاضر در مرکز الثقافي البغدادي، سالن هاي متعددي تعبيه شده است که از برخي از آنها به عنوان سالن برگزاري همايش و نشست هاي علمي با ظرفيت هاي مختلف بين ٥٠ تا ١٥٠ نفر و همچنين براي اجراي برنامه هاي شعرخواني، نقد و رونمايي از کتاب، برگزاري برنامه ها و مناسبت هاي مختلف و...، استفاده مي شود. بخش ديگري از سالن ها به صورت گالري در اختيار هنرمندان رشته هاي گوناگون قرار مي گيرد تا آثارشان را به نمايش بگذارند. در اين سالن ها معمولاآثار نقاشي، کاريکاتور، خط، عکس و...، از برجسته ترين هنرمندان عراقي در کنار آثاري از هنرمندان جوان اين کشور به نمايش درمي آيد. ازهمين رو، با حضور در اين مرکز مي توان سالني را يافت که برنامه نقد ادبي در آن در جريان است، سالني ديگر که در آن شعرخواني مي شود و در گوشه اي ديگر، نمايشگاه آثار نقاشي هنرمندي جوان در کنار آثار استادي برپاست که در سالن کناري مشغول نمايش آثار کاريکاتور خود است.
همچنين در محوطه ميدان و اطراف حوض وسط مرکز الثقافي البغدادي، در بيشتر ايام سال غير از ماه هاي بسيار گرم بغداد، نمايشگاه هايي برپا مي شود و يک سن بزرگ نيز در اين محوطه قرار دارد که از آن براي اجراي برنامه هاي نمايشي استفاده مي شود.
محوطه قشله، اما به فضاي باز و ساعت تاريخي اش که بر فراز برجي قديمي خودنمايي مي کند، شناخته مي شود. آلاچيق هاي اين محوطه شاهد گعده هاي هنرمنداني است که شعرخواني و...، را پي مي گيرند و در گوشه اي، هر هفته نقاشان جوان به نقاشي مقابل انظار علاقه مندان مشغول اند. نواختن موسيقي زنده براي حاضران نيز از برنامه هاي ثابت در اين محوطه است که معمولاتوسط هنرمندان جوان اجرا مي شود.
در اين محوطه نيز يک سالن بسيار بزرگ براي برپايي گالري و نمايشگاه در نظر گرفته شده است و معمولاچند نمايشگاه به صورت هم زمان در حال برگزاري است. همچنين فضاي مناسبي براي اجراي هنرهاي تجسمي در اين سالن وجود دارد.
فضاي عمومي اين مرکز، در حال حاضر بيش از آنکه مانند ساليان و دهه هاي گذشته در اختيار کتاب و کتاب خواني باشد، به سمت نمايشگاهي از آثار هنري يا محلي براي تضارب آرا و افکار و ديدوبازديدهاي روشنفکري سوق داده شده است و فعاليت هايي مانند شعرخواني، اجراي موسيقي، نقد ادبي، نمايشگاه هاي عکس و کاريکاتور و نقاشي و...، جاي خود را ميان جامعه فرهنگي متنبي، به خوبي باز کرده است؛ هر چند بخش توجه برانگيزي از متنبي همچنان در اختيار کتاب و کتاب خوانان است.
درحال حاضر مي توان در کنار کتب قديمي و دست ِدوم يا به اصطلاح رايج متنبي «استوک»، کتاب هاي جديدي را از انتشاراتي هاي معتبر عربي در قاهره و اردن و بيروت و امارات يافت؛ هرچند در سال هاي اخير تلاش هايي براي حضور بيشتر جريان هاي اسلامي در اين مرکز بزرگ فرهنگي عراق، به ويژه در زمينه کتاب، صورت گرفته است، ولي به دليل جو غالب اين مرکز، که از ساليان دراز در اختيار جريانات چپ بوده است، اين هدف به کُندي محقق شده است و کتب اسلامي در مقابل کتب غيراسلامي و گاهي ضداسلامي، درصد کمي از کتب موجود در اين خيابان را به خود اختصاص مي دهند، از همين رو ضرورت تلاش بيشتر در اين زمينه کاملااحساس مي شود.
در حال حاضر نمي توان به وفور، کتب فکري، عقيدتي شيعي و اسلامي را در اين خيابان يافت، در حالي که در ١٠ گام اولِ ورود به اين خيابان، به راحتي کتاب هايي از مراکز مطالعات امارات و قاهره و اردن را مي يابيد که درباره هلال شيعي و حتي مطالبي در ضديت با شيعه اند و اين موضوع به دليل ارتباط قوي توزيع کنندگان عمده کتاب در عراق با اين مراکز از ساليان دور و همچنين نوع تفکر آنها است که از طريق متنبي به کل عراق مي رسد.
*رایزن فرهنگی ایران در عراق
