سرکوب سرمایه اجتماعی؛ درد امروز بازار سرمایه

بازار سهام ایران با وجود خبرهای مثبت پیرامون خود در حوزه اقتصاد و سیاست هنوز نتوانسته مزه شیرین سود را به کام سهامداران و سرمایه گذاران وفادار مانده به این بازار بنشاند.

تابناک اقتصادی: وعده های دولت تدبیر و امید برای بهبود اوضاع اقتصادی بیش از آنکه در اولویت نخست برنامه ها قرار گرفته باشد، جای خود را تا حد زیادی به موضوعات دیگر داده است. این حساسیت تا حد زیادی بورس تهران را نیز درانتظار طاقت فرسایی فرو برده به طوری‌که با لاغر شدن نقدینگی در بازار سهام تابلوی معاملات تالار شیشه ای از تب و تاب افتاده است.

این موضوع برای برخی کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه نیز این روزها محل بحث و مناقشه است که به راستی دلیل رکود گسترده در بازار سهام ایران با وجود پراکندگی خبرهای امیدوار کننده در فضای سرمایه گذاری ایران چیست؟

وجود غیرحرفه ای‌ها بلای جان بورس

یک کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه تعریف جایگاه بورس برای سرمایه گذاران هنوز مشخص نیست، معتقداست اعلام برنامه آتی بازار سرمایه از سوی متولی بازار مصداقی از شعار امسال در همدلی و همزبانی دولت و مردم است.

تیرداد احمدی با اشاره به وضعیت نامطلوب بازار سهام و ادامه دار شدن افت قیمت ها ، مشکل اصلی بورس را در عدم برنامه ریزی و حمایت از سرمایه اجتماعی آن عنوان کرد و افزود: رویکرد امروز بازار سرمایه ایران با کمال تاسف سرکوب سرمایه اجتماعی آن یا به عبارتی اعتماد سرمایه گذارانی است که نقدینگی خود را به توصیه دولتمردان روانه این بازار کرده اند.

وی افزود: هر زمان که بورس می خواسته بر سرمایه های اجتماعی خود تکیه کند و یا گام های بلند تری در اقتصاد برداردبه ناچار به نقطه شروع خود بازگردانده می شود.

این استاد دانشگاه، حضور انبوه غیر حرفه ای ها در بازار سرمایه ایران را بدترین شکل قابل تصور برای بورس دانست و گفت: هنوز جایگاه بازار سرمایه برای سرمایه گذاران معلوم نیست و توسل به آمارهایی غیر واقعی از جمله سهامدار بودن 10 درصد از کل جمعیت کشور به عنوان اشخاصی که خرید و فروش سهام شغل آنها باشد، برای بازار سرمایه دردی را دوا نمی کند.

احمدی، تجهیز منابع و حرکت بر مدار توسعه یافتگی را دو نیاز اصلی بازار سرمایه ایران عنوان کرد و افزود: یکی از عوامل بی اعتمادی در بورس کنونی ناتوانی شرکت‌ها و صنایع بورسی در تجهیز منابع نقدینگی علی رغم افزایش سرمایه های پی در پی است که باعث شده با وجود افزایش سرمایه از محل مطالبات حال شده سهامداران پول جدیدی در ساختار مالی شرکت‌ها تزریق نشود.

نقش رگولاتور در رأس تالار شیشه ای

به باور این کارشناس بازار سرمایه، یکی از لوازم بهبود فضای کسب و کار، توسعه بازار سرمایه است. متولی بازار سرمایه به عنوان رگولاتور و سازمانی خود انتظام در راس بازار سرمایه با وجود تغییر مدیریت اما هنوز هیچ برنامه مشخص و مدونی ارایه نداده و معلوم نیست برای چشم انداز 5 سال آینده بازار سهام چه افقی ترسیم شده است. در چنین اوضاع و احوالی وقوع تصمیم گیری های اشتباه و برخی اهمال کاری‌ها باعث شده تا صبر سهامداران وفادار مانده به این بازار لبریز شود، این در حالی است که اعلام برنامه آتی بازار سرمایه از سوی متولی بازار، مصداقی از شعار امسال در همدلی و همزبانی دولت و مردم است.

احمدی با بیان اینکه نقش رگولاتور در بازار سرمایه دخالت در معاملات و روند بازار سهام نیست ، عنوان کرد: دخالت مستقیم یا غیر مستقیم در عرضه و تقاضای سهام و مدیریت صندوق های سرمایه گذاری منجر به تبعاتی می شود که امروز در بازار می بینیم . در چنین شرایطی مدیران با شهامت که اشتباه خود را می پذیرند یا خود را اصلاح می کنند یا در صورت تداوم این اشتباه خاضعانه استعفا می دهند. خواست اصلی مردم از دولت و متولیان بازار سرمایه در حال حاضر وقوع حرکتی جدید در مدیریت این بازار، ارتقای شفافیت و عدم تکرار اشتباهات گذشته است.

به باور احمدی، متولی بازار سرمایه در شرایطی که بازار سهام اوضاح و احوال خوبی ندارد، می تواند به طور لفظی با سهامداران قرار بگذارد که دیگر در روند معاملات بازار دخالت نخواهد کرد و ضمن ارایه برنامه ای مدون و روشن به ذینفعان این بازار در جایگاه مدافع حقوق همه ذینفعان بازار سهام بنشیند.

چرا از تاریخ درس نمی گیریم؟

وی افزود : بازار سهام در حال حاضر می پذیرد که افت قیمت‌های جهانی و کاهش 50 درصدی قیمت‌ها به عنوان ریسک‌هایی که خارج از اختیار متولیان بازار سرمایه است اما سایر رفتارها و اقدام‌های درون زا از سوی این متولیان با تبدیل شدن به ریسک های سیستماتیک در حال تحمیل شدن به بازار است. از سویی دیگر، برخی وعده ها از جمله برگزاری مستمر جلسه کمیته بازار سرمایه که قرار بود با حضور معاون اول رئیس جمهور برگزار شود، تاکنون عملی نشده است.

بسیاری از موضوعات از جمله نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و پالایشی‌ها و یا موضوع بهره مالکانه معادن و سایر موضوعات مرتبط با بازار سرمایه هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد و معلوم نیست در شرایطی که برنامه مدونی پیش روی متولیان بازار سهام وجود ندارد، چگونه این موضوعات قرار است در دوره ای که ریاست سازمان بورس متحول شده ، حل و فصل شود.

احمدی با بیان اینکه همواره باید از تاریخ درس گرفت، عنوان کرد: در دوره ای که بازار با اغماض دولت وقت در اوایل سال‌های 84 و 83 مواجه بود، بازار سهام فشار بسیاری را تا جابه جایی تیم مدیریتی جدید و قدیم بر دوش کشید، در حال حاضر نیز این احساس وجود دارد که پافشاری برای جایگزینی بازیگران جدید به لبریز شدن کاسه صبر سهامداران منجر شده است.

کلنجار بورس ایران در طرف عرضه

این کارشناس بازار سرمایه در بخش دیگری از این گفتگو با بیان اینکه قرار نیست بازار سرمایه با دشواری های خود همواره سرمایه گذار وفادار را پابند خود کند، عنوان کرد: در شرایطی که بورس‌های دنیا مشکل خود را در طرف تقاضا جستجو می‌کنند اما در بورس ایران متولیان بازار سرمایه هنوز با طرف عرضه کلنجار می روند. همواره در بازار سرمایه سه موضوع عرضه‌، تقاضا و زیر ساخت‌ها یا به عبارتی پلتفرم‌ها دارای اهمیت فراوان هستند. وقتی در بورس زیر ساخت یا پلتفرم وجود ندارد، طبیعی خواهد بود که سرمایه گذار در این بازارتمایلی برای ادامه حضور نداشته باشد.

این موضوع هیچ ارتباطی با قیمت جهانی نفت و دلار یا ماجراجویی کشورهای همسایه نداشته و اکنون به تنهایی به عنوان ریسک سیستماتیک بازار سهام مطرح می باشد. به باور احمدی، وقوع پارازیت‌هایی همچون نقص سیستم معاملات در روند عرضه و تقاضای سهام ناشی از عدم تکمیل پازل زیر ساخت‌های بازار بوده که با وجود اشکالات فنی همچنان اصرار بر فعالیت آن بدون توجه به نیازهای بازار وجود دارد.