ابتلای اردوغان به «تب جزیره»

"جزیره جنجالی" و سرنوشت آن به یکی از دغدغه های اصلی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و حزب عدالت و توسعه تبدیل شده است. "قبرس" طی سالهای اخیر همواره به برگ برنده ای جهت عرض اندام و مانور سیاسی اردوغان در مقابل اروپا تبدیل شده است.

رئیس جمهور ترکیه بارها عنوان کرده است که کشورش حاضر نیست به هر قیمتی اتحاد دو قبرس شمالی و جنوبی  را بپذیرد. سرمایه گذاری های کلان اقتصادی و سیاسی آنکارا در بخش ترک نشین قبرس و مناطقی مانند " فاماگوستا"،" لو کشا"،" گیرنه" و ... بیانگر اهمیتی است که قبرس برای اردوغان و دیگر سیاستمداران ترکیه ای دارد.

طی سالهای اخیر، مذاکرات وحدت دو قبرس ترک نشین و یونانی نشین شکست خورد تا اردوغان همچنان این برگ برنده را در مقابل اروپای واحد حفظ کند. با این حال برگزاری انتخابات اخیر در قبرس ترک نشین  و پیروزی "مصطفی آکینجی" سیاستمدار چپگرا خواب آشفته اردوغان در حوزه سیاست خارجی کشورش را تکمیل کرده است. پیروزی آکینجی در انتخابات بخش ترک نشین قبرس نشان دهنده مخالفت ساکنان این بخش با سیاست‌های ترکیه و جریان راست میانه( به رهبری درویش اراوغلو رئیس جمهور سابق قبرس) است. شعار اصلی انتخاباتی آکینجی تلاش برای وحدت دو قبرس و احیای مذاکرات اتحاد در این جزیره بوده است.

پیام تبریک معنادار و تا حدودی هشدار آمیز اردوغان پس از پیروزی آکینجی نیز حمایت از تشدید نگرانی های رئیس جمهور ترکیه در قبال موضوع قبرس دارد: "آکینجی در دوره بسیار حساسی از مذاکرات قبرس به عنوان رییس‌جمهوری انتخاب شده است. رسیدن مذاکرات قبرس به نتیجه‌ای عادلانه و قابل قبول، اولویت ترکیه خواهد بود. در مذاکرات قبرس از موضعی مبتنی بر پیداش راه‌حل به هر بهایی و هر چه که باشد، پیروی نخواهیم کرد. در این دوره حساس، ترکیه نیز به عنوان کشور تضمین‌کننده، مسئولیت‌ها و وظایف خود را که از مسئولیت‌های بین‌المللی نشأت می‌گیرد، به جای خواهد آورد."

اردوغان در صدد انتقال پیامی واضح به رئیس جمهور جدید بخش ترک نشین قبرس است، اینکه وی نمی تواند با اختیارات خویش با قبرس یونانی نشین و دولت یونان و اروپای واحد وارد مذاکره شده و وحدت در جزیره قبرس را رقم بزند.این پیام به اندازه ای واضح و آشکار است که کمتر کسی در خصوص آن شک و شبهه‌ای دارد.

"بان کی مون" دبیر کل سازمان ملل متحد در دوران حضور خود تلاش زیادی جهت وحدت دو قبرس صورت داد اما وی نیز به مانند "کوفی عنان" در این مسیر موفقیتی کسب نکرده است. برگزاری بیش از یکصد دور مذاکرات دوجانبه میان سران دو قبرس یونانی نشین و ترک نشین نتیجه‌ای جز شکست نداشته است. در این میان بر سر تقسیم قدرت میان دو بخش ترک نشین و یونانی نشین حتی شاهد ایجاد تفاهمی اولیه نیز نبوده ایم. همچنین موضوع مالکیت اراضی نیز در مذاکرات دو طرف به عنوان بحرانی کلیدی و اساسی حل نشده باقی مانده است.

در چنین موقعیتی  دور نمای ایجاد وحدت کامل در قبرس تا حدود زیادی مبهم و تاریک است. قبرس در سال 1974 میلادی در پی کودتای افسران نظامی هوادار یونان و حمله نظامی ترکیه برای دفاع از ترک‌تبارها در مقابل این کودتا تجزیه شد. رویدادی که از آن دوران موجب تنش‌های دیپلماتیک میان یونان و ترکیه بوده است. با اینکه مذاکرات صلح در این جزیره تا کنون بی‌ثمر بوده اما مقام‌های سازمان ملل متحد اظهار امیدواری کرده‌اند که دور جدید این مذاکرات از ماه آینده از سر گرفته شود.نتایج انتخابات اخیر قبرس این روند را تشدید کرده است.

به نظر می رسد "مصطفی آکینجی" رئیس جمهور جدید بخش ترک نشین قبرس ناچار خواهد بود قبل از برگزاری دور جدید مذاکرات با قبرس یونانی نشین سفری به آنکارا داشته باشد تا با اردوغان و داوود اوغلو در خصوص جزئیات مذاکرات دیدار کند. با این حال اردوغان خود نیز به خوبی می داند که " آکینجی" نسبت به سیاستمداران قبلی مستقر در قبرس مانند " رئوف دنکتاش"،" احمد علی طلعت" و " درویش اراوغلو" فردی متفاوت است. روحیات چپگرایانه " آکینجی" مانع از آن است که وی بخواهد در معادلات پیچیده و هزار لایه صلح دو قبرس به صورت محض تابع " اردوغان" و همراهانش باشد. همین مسئله بر نگرانی های ترکیه در قبال مسئله قبرس افزوده است.

اگرچه برخی تحلیلگران مسائل ترکیه معتقدند که حضور " آکینجی" در قبرس ترک نشین بهترین فرصت را برای سیاستمداران ترکیه‌ای جهت معامله سیاسی با اروپای واحد فراهم ساخته است اما با توجه به سیاستهای انقباضی و سلبی فعلی اروپای واحد علیه آنکارا، حتی با وجود رای مثبت دو کشور قبرس (قبرس یونانی نشین) و یونان به عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا در عمل شاهد مخالفت اعضای اصلی دیگر مانند آلمان با این روند خواهیم بود. در چنین وضعیتی "قبرس" دیگر حکم یک سوپاپ اطمینان را برای اردوغان و سیاستمداران ترکیه‌ای را در قبال اروپای واحد ندارد و حتی ممکن است در آینده به پاشنه آشیل مناسبات ترکیه و اروپا تبدیل شود.