بازدید 11167
۳
مجلس این تعداد غایب که رسانه‌ها اعلام می‌کنند، ندارد!
محمدحسین فرهنگی
دکتر محمدحسین فرهنگی‌زاده، نماینده اصولگرای تبریز اسکو و آذرشهر در مجلس هفتم، مجلس هشتم، و مجلس نهم بوده و سوابقی مانند نائب رئیس و عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس و نائب رئیس و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی را در کارنامه خود دارد.
دکتر فرهنگی در حال حاضر عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی است و پیش از این دبیر منطقه ۲ دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیأت رئیسه علمی گروه حقوق بوده است. وی همچنین در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، برخی دروس دوره کار‌شناسی ارشد رشته حقوق را تدریس می‌کند.
وی پیش از این فرمانده منطقه مقاومت بسیج استان آذربایجان شرقی و جانشین سپاه عاشورا بوده است. گفت‌و‌گوی حاضر با وی در خصوص نحوه اداره مجلس و همچنین سازوکار هیأت رئیسه است.
آقای دکتر در مورد نحوه اداره مجلس و اینکه به چه شکلی هست و سازوکار هیأت رئیسه چیست و موضع گیری‌هایش چگونه است توصیح بفرمایید. به نظر می‌رسد این عامل بازدارنده هم هست؛ عامل بازدارنده یعنی چه؟
یعنی اینکه مثلاً می‌خواهد سر و ته قضیه هم بیاید و استیضاح یا سؤالی هم که هست، معمولاً با تاخیر اعلام می‌شود.
اعلام وصول شدنش چنین چیزی است یا فقط تصور ماست؟
این پرسش اجزای مختلف داشت؛ یک جزء آن اینکه مجلس چه طور اداره می‌شود که باید بگویم مجلس برابر قانون اداره می‌شود. قانون مجلس تنها قانونی است که نام آن در قانون اساسی ذکر شده و جزء قوانین ممتاز است؛ یعنی جزو قوانینی است که تصویب آن، دو سوم آرای کابینه مجلس را می‌خواهد و این نصاب را قانون اساسی تعیین کرده؛ بنابراین اداره مجلس بر اساس قانون اساسی و آیین نامه داخلی مجلس اداره می‌شود و در دو حوزه تقنین و نظارت وظایفی هم به عهده هیأت رئیسه گذاشته شده است.
طبق ماده ۲۴ آیین نامه داخلی، وظیفه هیأت رئیسه حفظ شأن و منزلت مجلس است و این شأن و منزلت مجلس، به گونه‌ای است که باید در موضوعاتی که به نوعی به روابط بین قوا برمی گردد، سنجیده عمل کند.
وی می‌افزاید: معنای این کار آن است که مثلاً اگر قرار باشد هر روز در مجلس استیضاحی مطرح و دو روز دیگر پس گرفته شود، جایگاه مجلس ـ هم از نظر افکار عمومی و هم از نظر نگاهی که قانون اساسی به مجلس داشته ـ آسیب می‌بیند؛ بنابراین، از گذشته‌های نسبتاً دور این رویه در مجلس وجود داشته که مسائلی مثل سؤال و استیضاح، چهارچوب‌هایی داشته باشد و وظایف معینی را مورد سؤال و استیضاح قرار بدهند و نظایر این‌ها کنترل شود.
وی افزود: در نهایت هم اجمالاً مذاکراتی را که بعضاً در آیین نامه داخلی تصریح شده و در رویه‌های گذشته معمول بوده، انجام بدهد تا مشخص کند بالاخره سؤال کننده در سؤال خود جدی است و یا اراده استیضاح کنندگان در این است که نظرشان تا پایان کار این باشد. در دوره گذشته برای استیضاح چهارچوبی نیز تصویب و برای پس گرفتن آن محدودیت‌هایی هم تعیین شد تا نتوان استیضاحی را مطرح و فوراً آن را منتفی کرد.
این که گفته شده باید ده نفر باشد و یک نفر باید تا آخر بماند؟
بله. البته این کار مرحله‌ای است تا اگر کسی بعد‌ها بخواهد آن را پس بگیرد، امکانش نباشد. در گذشته این گونه نبود و بسیاری از موارد رسما اعلام می‌شد در روزهای پایانی به کمتر از حدنصاب می‌رسید؛ بنابراین، کاری که هیأت رئیسه می‌کند، تلاش برای پختگی لازم در طرح سؤال یا استیضاح است و رساندن آن به جایی که شأن و منزلت مجلس هم آسیب نبیند.
آقای دکتر چرا تا این اندازه تعداد نمایندگان در ابتدای جلسات کم است؟
متأسفانه این از نکاتی است که رسانه‌ها در آن دقت کافی ندارند؛ حتی تابناک هم در گذشته یک بار مطلب نامناسبی زده بود و بنده پاسخ مفصلی فرستادم و درج هم کردند.
پاسخ روشنی دارد. سؤال و پاسخ این است که هم قانون اساسی و هم آیین نامه داخلی اعلام کرده که وقتی تعداد اعضا به دوسوم رسید، مجلس رسمی می‌شود؛ معنای این سخن آن است که در شرایط جاری با ۱۹۴ نفر دوم سوم به دست می‌آوریم. با ورودی که نمایندگان با سرانگشت ورودشان را ثبت می‌کنند، امکان ثبت به شکل دیگری هم وجود ندارد. به محض اینکه به آن عدد رسید، رئیس موظف است که زنگ آغاز جلسه را بزند، بعضی از رسانه‌ها مثل خود تابناک تلقیشان از آن سؤال این است که پس مجلس با حدود ۱۰۰ نفر یا ۹۸ نفر غایب شروع شد، در حالی که این گونه نیست و رئیس جلسه موظف است به محض اینکه به ۱۹۴ رسید، زنگ بزند. گاهی چند ثانیه تأخیر دارد که به ۱۹۶ می‌رسد.
پس این اشکال که چرا مجلس با غیبت ۹۵ نفر شروع شد. این سؤال نادرستی است و به علت بی‌اطلاعی از قانون اساسی و قانون عادی است؛ یعنی قانون آیین نامه داخلی است و اگر دقت کرده باشید، گاه پیش از جلسه علنی، رئیس می‌خواهد نکاتی را با نمایندگان در میان بگذارد، که بیست دقیقه یا نیم ساعت و یا بیشتر طول می‌کشد یا گاهی جلسه ما غیر علنی است. در این قبیل موارد، زمانی که زنگ زده می‌شود جلسه با ۲۲۰ نفر ۲۳۰ نفر شروع می‌شود. دلیلش این است که حد نصاب دو سوم گذشته و چون تأخیری در اعلام جلسه بوده، نمایندگان هم رسیده‌اند.
از سوی دیگر، مجلس در کنار کار تقنین، وظایف دیگری هم مثل وظایف نظارتی دارد؛ هر چند همواره به نمایندگان توصیه می‌شود جلسات شرکت در مجامع هیأت‌ها و جلساتی که طبق قانونی باید در آن‌ها حاضر شوند مواقعی تعیین کنند که در زمان جلسه علنی نباشد؛ اما اختیار همیشه در دست نمایندگان نیست.
فرض کنید کسی عضو کمیسیون ماده ۱۰ احزاب باشد و ساعت ۱۰ صبح روز یکشنبه جلسه می‌گذارند. موضوعات هم مهم هست و در کنار مباحث مجلس، نماینده مجلس نیز باید در آنجا باشد یا در شورای رقابت یا در هیأت واگذاری و نظایر این‌ها که ما بیش از ۱۰۰ مجمع و هیأت داریم تحت عناوین مختلف که در این مجامع نمایندگان وظیفه شرکت دارند، بخشی از حضور‌ها برای این زمان هاست؛ بعضاً هم نمایندگان بنا بر درخواستی که مردم از آن‌ها دارند و بعضاً در زمان انتخابات اخلاقا خودشان را مدیون می‌دانند. برخی از مطالب مردم منطقه خودشان پیگیری کنند. دنبال زمان‌هایی هستند که با بعضی از مسئولین اجرایی در این خصوص جلسات و دیدارهایی داشته باز هم توصیه همیشگی این بوده که این دیدار‌ها قاعدتاً خارج از زمان کمیسیون‌ها و خارج از زمان صحن علنی مجلس باشد اما گاهی در طرف‌های مقابل، چنین آمادگی وجود ندارد؛ یعنی وزیر هم مثل نماینده مجلس گرفتار انواع جلسات و تصمیم گیری‌ها و برنامه ریزی‌ها و اجراییات و سفرهای داخلی و خارجی و امثال این هاست و موضوعات هم گاهی، موضوعاتی هستند که زمان آن می‌گذرد و نماینده احساس می‌کند این قصور آثار زیانباری برای منطقه خود داشته باشد؛ لذا مجبور به گرفتن مرخصی می‌شود.
در برخی مواقع نیز نمایندگان مثل بقیه مردم کسالت پیدا می‌کنند، گاهی گرفتاری در خانواده آنان پیش می‌آید. گاهی شرایطی برایشان پیش می‌آید که به هر علتی نمی‌توانند به جلسه برسند و گاهی پرواز لغو می‌شود. از نظر زمینی هم مسافت به اندازه‌ای است که نمی‌توانند خود را برسانند و طبیعتاً اتفاقات پیش بینی شده یا نشده شخصی هم برای نمایندگان مجلس پیش می‌آید؛ قانون اساسی الزام نکرده حضور ۱۰۰ درصدی نمایندگان بلکه الزام کرده به دو سوم.
شما فرمودید یا اینکه ما با ۱۹۴ نفر شروع می‌کنیم یعنی آمار کلاً پایینه در انتخابات هر چقدر مشارکت بالا‌تر باشه نشون می‌دهدکه چقدر به نظاممون علاقه‌مند هستیم و چقدر می‌خواهیم سرنوشت خودمون و کشور خودمون را تعیین کنیم عین همین موضوع در مجلس هم باید اتفاق بیفته یعنی هر چقدر میزان مشارکت بالا‌تر باشد و نماینده‌ها بیشتر در مجلس حاضر باشند، نشان دهنده این است که چقدر علاقه‌مند هستند به مسائل کشور که معمولا کمتر حس می‌شود؟
بله، توضیح می‌دهم البته موضوعات واقعاً متفاوت است. نگاه قانون اساسی ما به نماینده مجلس نگاه حزبی نیست. حال عیب است یا حسن، بنده وارد نمی‌شوم. ممکن است معایب و محاسنی هم داشته باشد. هر کدام و در نتیجه نماینده بعضی از مجالس دنیا غیر از حضور در جلسه هیچ وظیفه‌ای برای خودش احساس نمی‌کند و مثل ما هم کار نظارتی گسترده ندارد. کارهای نظارتی را دستگاه‌های معینی انجام می‌دهند؛ جایی قوه قضاییه انجام می‌دهد، جایی نهادهای بازرسی کننده دیگری هست انجام می‌دهند.
اتفاقاً یکی از نکاتی که بعضی از نمایندگان می‌گویند این است که نحوه انتخابات در کشور ما دارای اشکالات اساسی است، چرا؟
چون یکسری وظایف نوشته شده هست مثل نظارت، یکسری وظایف نانوشته هست که گاهی جنبه تعهد اخلاقی هم به خود می‌گیرد و به عنوان شهروند فلان شهر احساس می‌کنند که اگر اینجا سکوت کنند، خیانت کردند به مردم خودشان و به کسانی که به او اعتماد کردند و از جمله اجزای اعتمادشان این بوده که از حقوق آن‌ها دفاع کنیم.
در کشور کره جنوبی اواخر سال میلادی نزدیک یک ماه جلسه دارند؛ آن هم چند جلسه بیشتر نیست برای اینکه آن‌ها معتقدند ما قوانین زیر ساختی را قبلاً تصویب کردیم، نیاز به تجدید قانون نداریم و کمیسیون‌ها در سال فعالند کمیسیون‌ها مسئول اجرایی در ارتباط‌اند بیشتر کارهایی که بودجه سال بعد چه بشود از اول سال در کمیسیون بررسی می‌کنند و لایحه‌ای هم که از دولت به مجلس می‌آید، دو حزب وجود دارد؛ یکی موافق دولت یکی مخالف دولت. این دو حزب بحث می‌کنند آیا این بودجه‌ای که دولت آورده یکجا بپذیریم یا یکجا رد کنیم؛ همانی که رئیس جمهور سابق هم معتقد بود در کشور ما هم باید در مورد لوایح این گونه عمل شود. یعنی یک جا یا مجلس بگوید این لایحه دولت را قبول دارد یا قبول نداریم، نه این ماده به ماده کلمه به کلمه بررسی کند و بگوید اینجاش اصلاح لازم داره اینجا اصلاح لازم نداره و در چند مرحله به صحن علنی مجلس برسد. پس در قیاس قوه مقننه با قوای مقننه در کشورهای دیگر حتماً باید به این تفاوت‌ها توجه جدی شود؛ یکی به حزبی بودن یا نبودن یکی هم به تعداد جلسات این‌ها و سوم هم می‌شود اضافه کرد ساز و کار را که آیا ساز و کار این است که ما به تقنین بپردازیم و جزء به جزء بررسی کنیم یا تقنین در اقل باشد و اکثراً جواب بله یا خبر بدهیم به دولت که موافقیم یا موافق نیستیم.
نماینده‌ای که وجدان کاری دارد و علاقه‌مند به انجام وظایفش است، از ۲۴ ساعتی که جسم و روحش می‌تواند در اختیار خودش باشد در حین کار نزدیک ۶۰، ۷۰ درصد درگیر کار هست؛ اعم از اینکه کار در صحن علنی در کمیسیون شرکت در جلسات مختلف و مراجعات مردم و پاسخگویی به آن‌ها و پیگیری مسائل حوزه انتخابیه‌شان تا آخر حتی بعضاً که مثلاً همه فکر می‌کنند در زمان استراحت هر فردی است که هر جایی که کار می‌کند معمولاً مواردی که با تلفن تماس گرفته می‌شود پاسخگویی و پیگیری‌هایی که گاهی شبانه هم لازم است انجام شود، چون صبح فرصتش نیست و دادن این نگاه به جامعه‌ای که نمایندگان مجلس به کسانی هستند که جمعاً قرار است چند ساعت درجلسه باشه آن هم نمی‌آید، این خلاف انصاف و واقعیتی است که جلوی چشمان مشهود است.
اما یک انتقادی است که ممکن است درست باشد اما توجیحی که این انتقاد می‌کنند، فقط عرض می‌کنم خودم موافق این توجیه نیستم در مورد مشارکت در رأی گیری هاست. می‌شود رأی گیری‌هایمان را به دو دسته اصلی تقسیم کرد؛ رأی گیری‌ها دارای حساسیت بالا و رأی گیری‌هایی که این طور نیست. مثال عرض کنم، فرض کنید کلیات یک لایحه مهم مطرح است، یا رأی به وارد بودن توضیحات یک وزیر در مقام پاسخ گویی به سؤال مطرح، یا کابینه یا استیضاح، یا اصل مواد در این‌ها اگر دقت بفرمایید، مشارکت بالاست؛ حالا صد درصد هم نباشد، نزدیک به ۱۰۰ درصد داریم. گاهی یک فردی فکر می‌کند با سرانگشتی که زد و دکمه‌ای که مثبت بزند، رأیش محسوب شد گاهی اشکالی پیش می‌آید در شناسایی اثر انگشتش و این‌ها فکر می‌کنند رأی داده، در حالی که جزء آرایی که اعلام می‌شودمحسوب نیست چون اشکال در آن لحظه پیش اومد گاهی این سیستمی که بالاخره الکترونیکیه و هر لحظه هم به روز و عوض می‌شود گاهی صفحات و اجزایش یک اشکالاتی پیش می‌آید.
حالا از این موضوعات بگذریم؛ موضوع تشکیل حزب رهروان به کجا کشید، شما در جریانش هستید؟
نه، من در جریانش نیستم.
رابطه آقای لاریجانی را می‌خواستم بپرسم با دیگران. شما عضو رهروان هستید؟
در جلساتشان شرکت می‌کنم.
با سایر اصولگرایان چطور آقای لاریجانی؟
ایشان خود جزو طیف اصولگرایان در کشور هست؛ هم التزام عملی و هم تعلق خاطر دارند و نسبت به جریان اصول گرایان در کشور منتهی در همه جریانات سیاسی معمولاً طیفی وجود دارد که این طیف جنبه‌های افراطی و تفریطی گاهی در دیدگاه‌شان هست. ایشان معمولاً نگاه متعادل را به جای نگاه تند می‌پسندد.
اخیراً اتفاقاتی رخ داده در هیأت رئیسه مجلس؟
نخیر.
گویا مثل اینکه می‌گویند اختلافاتی پیش آمده است؟
خیر.
الان اختلافی بین آقای لاریجانی و باهنر پیش آمده است؟
خیر.
اختلافشان بر سر چیست؟
نخیر، اختلاف خاصی وجود ندارد. گاه بحث‌هایی در هیأت رئیسه می‌شود که هر یک از اعضا در موضوعات مختلف دیدگاه‌هایی دارند و آن را ابراز می‌کنند، ولی هنگامی که به جمع بندی رسیدند، همه به آن التزام دارند.
چند روز پیش قضیه آقای لاریجانی و آقای باهنر ـ که با هم مشکل دارند ـ رسانه‌ای و گفته شد، دلیل آن همزمانی کنفرانس خبری بود. با اینکه هیأت رئیسه وجود آن را رد می‌کند، گویا چنین اختلافی وجود دارد، آیا این درست است؟
نه. ما که نزدیکیم، مطلقاً چنین چیزی را احساس نمی‌کنیم و برعکس. من زیاد در ذهن دارم روزهای اخیر، این موضوعی را که من جزئیاتش را عرض نمی‌کنم. جناب آقای مهندس باهنر نظری کاملاً متفاوت با آقای دکتر لاریجانی داشت و خیلی هم بر آن اصرار داشت، ولی وقتی جمع بندی شد، بنا بر نظر دکتر عمل شد. من خارج از جلسه هم با ایشان صحبتی داشتم. دیدم ایشان اصرار به همان نظری دارند که آقای رئیس داشتند؛ یعنی می‌توانستند باز هم در نظر خود بمانند، ولی پس از اینکه جمع بندی شد، ایشان دیگر مخالفتی نکردند.
موضوعی که خیلی الان بعد از این اتفاقاتی که در شیراز افتاد و آقای مطهری آن جوری آسیب دیدن دوباره بحث پرونده قم مطرح شده، چرا آقای لاریجانی بعد یک مدت این را رها کردند، چرا پرونده قم را پیگیری نکردند از خودشون باید سؤال کنید.
نه به عنوان یکی از اعضای هیأت رئیسه؟
خبر ندارم بحثی نشده که من اطلاعاتش را بدهم به شما در هیأت رئیسه صحبتی نشده در مورد این موضوع پیگیری می‌شود. من خبر هم ندارم که مراجع مسئول چه کردند. این را باید بپرسیم.
اصلاً گزارشی به دست شما نرسیده است؟ گزارشی در مجلس خوانده شد و بعد معلوم نشد که گزارش خوانده شد، اما تشخیص هم دادند که عده‌ای این کار را کردند.
اطلاع ندارم. بنده اظهار نظرم در حوزه ایست که اطلاعات دارم. این را اطلاع ندارم.
گاهی در مجلسِ موضوعات مختلف در هیأت رئیسه مطرح می‌شود و بحث‌ها خیلی جدی است. گاهی دو نظر هست و‌گاه سه نظر و بیشتر و صاحبان نظر‌ها روی نظر خود به شدت اصرار می‌کنند. در اینجا ما دو خروجی داریم و به دنبال آن دو شکل رفتار در هیأت رئیسه داریم و پس بعد از کلی بحث به اجماع می‌رسیم.
یعنی تقریباً کسانی که نظرات دیگری داشتند با یکی همراه می‌شوند و بار‌ها بوده که آقای دکتر، نظری غیر از نظر جمعی از هیأت رئیسه داشته ولی ایشان در خلال بحث‌ها کاملاً مجاب شده که همین یکی از این نظرات دیگر درست است و کاملاً اجماع شده یا بالعکس ایشان نظری دارد. یا آقای باهنر یا حاج آقای ابوترابی یا هر یک از اعضا نظری دارند و یکی از آن‌ها بعد از بحث، انطباق با آیین نامه قوانین غالب می‌شود و سرانجام به یک جمع بندی می‌رسیم. اما شکل دیگر، رأی گیری است؛ یعنی زمان‌هایی هست که مصرند طرف‌های مختلف بر سر یکی از این چهارچوب‌ها بحث و رأی گیری شود و تعدادشان زیاد نیست، ولی گاه با رأی گیری وقتی تصمیم گیری شد، همه به نتیجه آن جمع بندی و تصمیم گیری در بعضی از موضوعات در همان حوزه‌ای که بنده مسئولیت دارم، التزام داریم. گاهی خلاف نظر بنده تصمیم گیری شده و نظر جمع این بوده که فرض کنید با یک جمله می‌شود یک قانونی با مواد متعدد را دائمی کرد. قانون موقتی و اصل هشت و پنجی را، بنده خلاف این نظر داشتم، ولی وقتی استدلال‌ها شنیده شد و جناب آقای مهندس باهنر توضیحی دادند از زمانی که این ماده و آیین نامه در شورای نگهبان مطرح بوده و با همین فرض‌ها پذیرفته شده و شورای نگهبان پذیرفته وقتی به جمع بندی رسیدیم من نیز به همان عمل می‌کنم؛ یعنی بنده ضمن اینکه وظایف و دیدگاه خودم را دارم، در کنار آن التزاماتی داریم؛ به کلیت مجلس و به نظرات هیأت رئیسه التزام داریم و به نظرم همین هم درست و منطقی است.
خب حالا از این بحث هم با اجازه خارج شویم. سؤالی داشتم امکان دارد اتفاقی در مجلس بیفتد و هیأت رئیسه از آن بی‌خبر باشد؟
حتماً احتمال دارد.
اما بحث دیوار کشی مجلس. آقای کامران در نطقشان اشاره‌ای کردند به دیوار و قبلاً هم تذکری داده بودند. این بحث دیوار کشی چیست و چرا اینقدر مسأله شده؟
شاید بنده هم با نظر کسانی که مخالف احداث این مانع هستند، موافق باشم و ادله خودم را هم دارم.
دلیلش چیست و اصلاً کسی می‌داند که هم اکنون چیست؟
من کاملاً می‌دانم و توضیح می‌دهم. موضوعات حفاظتی و حراستی از موضوعاتی است که مسئول در کشور دارد و مسئولشان داخل قوا نیستند؛ یعنی کسانی که از مسائل قوای سه گانه و رهبری و محدوده‌ای که مربوط به ایشان هست، کار حفاظت و حراست دارند، این‌ها بر اساس اخبار و اطلاعاتی که به دستشان می‌رسد و تمهیداتی که مطرح می‌شود، تصمیماتی می‌گیرند بعضی از این‌ها در قالب پدافند غیرعاملِ بعضی هایشان در حد امور حفاظتی و حراستی است. این موضوع مربوط به این حوزه بوده، نه به حوزه تصمیمات دستگاهی که مثلاً رئیس مجلس چنین تصمیم بگیرد یا هیأت رئیسه یا مسئولین اجرایی مجلس چنین تصمیمی بگیرند منشأش خارج از مجموعه مجلس بوده، نه اینکه اگر ما عزممان را جزم کنیم، نمی‌توانیم مانع شویم، ولی نظرات در این حوزه هم مختلف است و بعضی از کسانی که در مجلس هستند، معتقدند باید آن مجموعه مسبوب الاختیار نشود. مثلاً وظیفه حفاظتی و حراستی خودش را انجام دهد؛ لذا بعد از بحثی که یک بار هم شده در هیأت رئیسه و مطرح شد به هر حال جمع رسید به اینکه مداخله‌ای در اصل موضوع نکند. در جزئیات یک نظراتی شد که خیلی اتفاقات بلند را دنبال نکنند و غرض حداقلی که خواهان آن هستند، تأمین کنند.
البته این‌ها را من در اینجا عرض نمی‌کنم مستند و یک سلسله اخبار و اطلاعاتی که منعکس شده بود و اینکه چرا تا دیروز نبوده و امروز این تصمیم را گرفتند مستند به همین قبیل موارد هست؛ لذا دیگر کسانی هم که منتقد و معترض بودند بنا شد که در خود هیأت رئیسه پیگیری نکنند؛ اما شخصاً بنده با همان کسانی که معتقدند نیازی به همچون تأسیسات و احداثات نیست با آن‌ها هم عقیده هستم.
آنهایی که این تدبیر را کردند برای دسترسی عموم به مجلس تدبیر مناسب دیگری کردند و جایی را فراهم می آورند در یک ضلعی که مانع تردد مردم و رفت و آمد خودرو‌ها و امثال این‌ها هم نباشد؛ در حوزه‌ای که جزء مجلس محسوب می‌شود و شاید از آنجا هم نزدیک‌تر هست به مجلس، برای آنجا پیش بینی کردند و یکی از احداثاتی که انجام می‌دهند، در همان راستاست که بعضی از نمایندگان به آن هم اعتراض دارند که فرمودند سالن جدید می‌خواهند بسازند و محوطه‌ای را فراهم بکنند برای کسی که به هر علتی می‌خواهد در مقابل مجلس باشد. برای همین اتفاقات در راستای ادامه کار به اصطلاح امنیتی نیست در راستای این سالن را عرض می‌کنم، در راستای ایجاد فضای مناسب و استفاده از فضای موجود سالن فعلی جهت همین قبیل حضور‌ها و اعلام نظر‌ها و این‌هاست به هر حال موضوع این نیست در این حد که واقعاً مردم و یا رسانه‌ها را نگران کند. برای بار سوم است که تکرار می‌کنم بنده هم با کسانی که معتقدند همچنین چیزی نیاز نیست همراه هستم منتهی چون بحث‌ها بحث‌های فنی است اجازه می‌خوام جزئیات استدلال هام را هم بیان نکنم.
تقریباً بحث من در حال پایان است. فقط نکته‌ای بگویم و آن اینکه با توجه به این بحث تحقیق و تفحص‌ها در سال ۹۳ قبل از اینکه تشریف بیارید من بررسی کردم، حدود ۲۸ بحث را دیدم که تقریباً مطرح شده، کلید خورده یا امضا جمع شده برای آن در مجلس و کلاً چیزهایی که به نتیجه رسیده حدود فکر کنم دو تحقیق و تفحص بوده؛ یکی خودرو سازی بوده، یکی هم بحث همین تأمین اجتماعی بود که تحقیق و تفحصش به نتیجه رسیده. البته تحقیق و تفحص‌هایی دیگری هم بوده که مطرح شده و مراحل نهایی خود را می گذرانند یا قرائت یا گفته نشده یا من خاطرم نیست، ولی کلا اینکه شما می‌فرمایید، بله در همه ادوار مجلس بوده.
همچنین باید گفت زیاد ضمانت اجرایی نداشتند. سؤالم این است؛ البته با زمینه‌ای که گفتم. آیا زمان آن نرسیده که در مجلس ساز و کاری طراحی یا مثلاً طرحی تصویب شود که ضمانت اجرایی این تحقیق و تفحص‌هایی که هزینه‌های زیادی می‌شود، چیست.
در خصوص استیضاح‌ها و تحقیق و تفحص‌ها بنده بر اساس اطلاعاتم عرض می‌کنم نه بر اساس وظیفه‌ام چون در هیأت رئیسه تقسیم کاری وجود دارد، این حوزه وظایف بنده نیست که پیگیری این موضوعات تحقیق و تفحص‌ها را داشته باشم، ولی به عنوان اطلاعات و اخباری که دارم در اکثر دوره‌های مجلس این اتفاق می‌افتد، تحقیق و تفحص کار زمان بری است وقتی که می‌خواهد یک مؤسسه ملی بررسی شود، طبیعتاً به مجموع و مسائل آن حوزه ورود می‌شود و گاهی آن دستگاه همکاری مناسب ندارد و گاهی دارد و هر یک از این‌ها آثار و تبعات دارد و نهایتاً وقتی به گزارش می‌رسند، همیشه از ابتدای دوره شروع نشده تحقیق و تفحصی که سال ۹۳ تصویب می‌شود، قاعدتاً این به انجام رسیدنش به اواخر مجلس به سال بعدی و سال بعد می افتد، معمولاً سال‌های آخر مجلس سال‌های تجمع گزارش های تحقیق و تفحصی است که در سال‌های گذشته شروع شده در مورد ساز و کار من این اشکال را قبول دارم و با ریاست محترم قوه قضاییه چندین مکاتبه از سوی ریاست مجلس انجام شد و در خصوص همین ساز و کار ما دو راهکار پیشنهاد کردیم؛ یک راهکار این بود که تفاهم نامه‌ای بین رؤسای دو قوه باشد برای نحوه رسیدگی به امورات تحقیق و تفحص چون یک تلقی وجود داشت که به شدت ما با این تلقی مخالف بودیم و آن این بود که در مواردی مثل گزارش‌های کمیسیون‌ها، گزارش‌های نظارتی یا گزارشات تحقیق و تفحص مجلس به عنوان شاکی ورود می‌کند. در حالی مجلس به عنوان شخص حقیقی ذی نفع یا حقوقی ذی نفع نیست. جنبه عمومی ۹۹ درصد تحقیق و تفحص‌ها جنبه عمومی‌اش غلبه دارد و با توجه به این نکته قاعدتا باید وظایفی داشته باشد بعضاً شعبات ویژه برای بعضی از موضوعات تشکیل شود و تمهیدات متناسب را می‌خواهد که در قالب آن تفاهم نامه می‌تواند بین رئیس قوه و رئیس مجلس انجام شود با وجود پیگیری‌هایی که انجام شد این اتفاق نیفتاد.
راهکار دومی که در این دوره من بعید می‌دانم به انجام برسد، در دوره بعد می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد تصویب قانون است یا به صورت مواد یا ماده واحده برای پیگیری امور نظارتی مجلس وظایف و تکالیفی را متوجه قوه قضاییه بکنیم و دستگاه هم الزاماتی داشته باشند برای پاسخگویی تا به انجام برسد هزینه‌های تحقیق و تفحص‌ها کلش برای مجلس هزینه قابل توجهی است اما هر یک از آن‌ها هزینه سنگینی می‌طلبد و چنین نیست بعضی از تحقیق و تفحص‌ها، تفحص کنندگان چون اطلاعات کافی دارند، اعلام می‌کنند که ما با همین سرنخ‌ها و با همین اطلاعات اولیه خودمان مسائل را پیگیری می‌کنیم و هیچ گونه هزینه مالی برای مجلس ایجاد نمی‌شود.
بوده تا حالا؟
بله بوده که همین الان در حال انجام است.
می توانید مثالی برای آن بیاورید؟
مثلاً چند موردی که آقای قاضی‌پور پیگیر بود، نظرشان این بود که این‌ها نیاز به هیچ گونه هزینه‌ای ندارد، چون ما سرنخ‌ها و اطلاعات اولیه کافی داریم و بنا بر این‌ها تحقیقات را ادامه می‌دهیم و گزارشمان را ارائه می‌کنیم؛ بعضاً هم هزینه‌هایی داشته که سنگین نبوده، بعضاً هم هزینه‌های سنگینی بوده چون افرادی را روی کار آوردند که کارهایی انجام دادند که مجلس هم در مواردی که خیلی ضروری نیست، معتقد به تحقیق و تفحص نیست اما چون مجلس رأی داد باید انجام بگیرد و هزینه‌های مورد نیازش تأمین شود.
دکتر فرهنگی در حال حاضر عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی است و پیش از این دبیر منطقه ۲ دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیأت رئیسه علمی گروه حقوق بوده است. وی همچنین در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، برخی دروس دوره کار‌شناسی ارشد رشته حقوق را تدریس می‌کند.
وی پیش از این فرمانده منطقه مقاومت بسیج استان آذربایجان شرقی و جانشین سپاه عاشورا بوده است. گفت‌و‌گوی حاضر با وی در خصوص نحوه اداره مجلس و همچنین سازوکار هیأت رئیسه است.
آقای دکتر در مورد نحوه اداره مجلس و اینکه به چه شکلی هست و سازوکار هیأت رئیسه چیست و موضع گیری‌هایش چگونه است توصیح بفرمایید. به نظر می‌رسد این عامل بازدارنده هم هست؛ عامل بازدارنده یعنی چه؟
یعنی اینکه مثلاً می‌خواهد سر و ته قضیه هم بیاید و استیضاح یا سؤالی هم که هست، معمولاً با تاخیر اعلام می‌شود.
اعلام وصول شدنش چنین چیزی است یا فقط تصور ماست؟
این پرسش اجزای مختلف داشت؛ یک جزء آن اینکه مجلس چه طور اداره می‌شود که باید بگویم مجلس برابر قانون اداره می‌شود. قانون مجلس تنها قانونی است که نام آن در قانون اساسی ذکر شده و جزء قوانین ممتاز است؛ یعنی جزو قوانینی است که تصویب آن، دو سوم آرای کابینه مجلس را می‌خواهد و این نصاب را قانون اساسی تعیین کرده؛ بنابراین اداره مجلس بر اساس قانون اساسی و آیین نامه داخلی مجلس اداره می‌شود و در دو حوزه تقنین و نظارت وظایفی هم به عهده هیأت رئیسه گذاشته شده است.
طبق ماده ۲۴ آیین نامه داخلی، وظیفه هیأت رئیسه حفظ شأن و منزلت مجلس است و این شأن و منزلت مجلس، به گونه‌ای است که باید در موضوعاتی که به نوعی به روابط بین قوا برمی گردد، سنجیده عمل کند.
وی می‌افزاید: معنای این کار آن است که مثلاً اگر قرار باشد هر روز در مجلس استیضاحی مطرح و دو روز دیگر پس گرفته شود، جایگاه مجلس ـ هم از نظر افکار عمومی و هم از نظر نگاهی که قانون اساسی به مجلس داشته ـ آسیب می‌بیند؛ بنابراین، از گذشته‌های نسبتاً دور این رویه در مجلس وجود داشته که مسائلی مثل سؤال و استیضاح، چهارچوب‌هایی داشته باشد و وظایف معینی را مورد سؤال و استیضاح قرار بدهند و نظایر این‌ها کنترل شود.
وی افزود: در نهایت هم اجمالاً مذاکراتی را که بعضاً در آیین نامه داخلی تصریح شده و در رویه‌های گذشته معمول بوده، انجام بدهد تا مشخص کند بالاخره سؤال کننده در سؤال خود جدی است و یا اراده استیضاح کنندگان در این است که نظرشان تا پایان کار این باشد. در دوره گذشته برای استیضاح چهارچوبی نیز تصویب و برای پس گرفتن آن محدودیت‌هایی هم تعیین شد تا نتوان استیضاحی را مطرح و فوراً آن را منتفی کرد.
این که گفته شده باید ده نفر باشد و یک نفر باید تا آخر بماند؟
بله. البته این کار مرحله‌ای است تا اگر کسی بعد‌ها بخواهد آن را پس بگیرد، امکانش نباشد. در گذشته این گونه نبود و بسیاری از موارد رسما اعلام می‌شد در روزهای پایانی به کمتر از حدنصاب می‌رسید؛ بنابراین، کاری که هیأت رئیسه می‌کند، تلاش برای پختگی لازم در طرح سؤال یا استیضاح است و رساندن آن به جایی که شأن و منزلت مجلس هم آسیب نبیند.
آقای دکتر چرا تا این اندازه تعداد نمایندگان در ابتدای جلسات کم است؟
متأسفانه این از نکاتی است که رسانه‌ها در آن دقت کافی ندارند؛ حتی تابناک هم در گذشته یک بار مطلب نامناسبی زده بود و بنده پاسخ مفصلی فرستادم و درج هم کردند.
پاسخ روشنی دارد. سؤال و پاسخ این است که هم قانون اساسی و هم آیین نامه داخلی اعلام کرده که وقتی تعداد اعضا به دوسوم رسید، مجلس رسمی می‌شود؛ معنای این سخن آن است که در شرایط جاری با ۱۹۴ نفر دوم سوم به دست می‌آوریم. با ورودی که نمایندگان با سرانگشت ورودشان را ثبت می‌کنند، امکان ثبت به شکل دیگری هم وجود ندارد. به محض اینکه به آن عدد رسید، رئیس موظف است که زنگ آغاز جلسه را بزند، بعضی از رسانه‌ها مثل خود تابناک تلقیشان از آن سؤال این است که پس مجلس با حدود ۱۰۰ نفر یا ۹۸ نفر غایب شروع شد، در حالی که این گونه نیست و رئیس جلسه موظف است به محض اینکه به ۱۹۴ رسید، زنگ بزند. گاهی چند ثانیه تأخیر دارد که به ۱۹۶ می‌رسد.
پس این اشکال که چرا مجلس با غیبت ۹۵ نفر شروع شد. این سؤال نادرستی است و به علت بی‌اطلاعی از قانون اساسی و قانون عادی است؛ یعنی قانون آیین نامه داخلی است و اگر دقت کرده باشید، گاه پیش از جلسه علنی، رئیس می‌خواهد نکاتی را با نمایندگان در میان بگذارد، که بیست دقیقه یا نیم ساعت و یا بیشتر طول می‌کشد یا گاهی جلسه ما غیر علنی است. در این قبیل موارد، زمانی که زنگ زده می‌شود جلسه با ۲۲۰ نفر ۲۳۰ نفر شروع می‌شود. دلیلش این است که حد نصاب دو سوم گذشته و چون تأخیری در اعلام جلسه بوده، نمایندگان هم رسیده‌اند.
از سوی دیگر، مجلس در کنار کار تقنین، وظایف دیگری هم مثل وظایف نظارتی دارد؛ هر چند همواره به نمایندگان توصیه می‌شود جلسات شرکت در مجامع هیأت‌ها و جلساتی که طبق قانونی باید در آن‌ها حاضر شوند مواقعی تعیین کنند که در زمان جلسه علنی نباشد؛ اما اختیار همیشه در دست نمایندگان نیست.
فرض کنید کسی عضو کمیسیون ماده ۱۰ احزاب باشد و ساعت ۱۰ صبح روز یکشنبه جلسه می‌گذارند. موضوعات هم مهم هست و در کنار مباحث مجلس، نماینده مجلس نیز باید در آنجا باشد یا در شورای رقابت یا در هیأت واگذاری و نظایر این‌ها که ما بیش از ۱۰۰ مجمع و هیأت داریم تحت عناوین مختلف که در این مجامع نمایندگان وظیفه شرکت دارند، بخشی از حضور‌ها برای این زمان هاست؛ بعضاً هم نمایندگان بنا بر درخواستی که مردم از آن‌ها دارند و بعضاً در زمان انتخابات اخلاقا خودشان را مدیون می‌دانند. برخی از مطالب مردم منطقه خودشان پیگیری کنند. دنبال زمان‌هایی هستند که با بعضی از مسئولین اجرایی در این خصوص جلسات و دیدارهایی داشته باز هم توصیه همیشگی این بوده که این دیدار‌ها قاعدتاً خارج از زمان کمیسیون‌ها و خارج از زمان صحن علنی مجلس باشد اما گاهی در طرف‌های مقابل، چنین آمادگی وجود ندارد؛ یعنی وزیر هم مثل نماینده مجلس گرفتار انواع جلسات و تصمیم گیری‌ها و برنامه ریزی‌ها و اجراییات و سفرهای داخلی و خارجی و امثال این هاست و موضوعات هم گاهی، موضوعاتی هستند که زمان آن می‌گذرد و نماینده احساس می‌کند این قصور آثار زیانباری برای منطقه خود داشته باشد؛ لذا مجبور به گرفتن مرخصی می‌شود.
در برخی مواقع نیز نمایندگان مثل بقیه مردم کسالت پیدا می‌کنند، گاهی گرفتاری در خانواده آنان پیش می‌آید. گاهی شرایطی برایشان پیش می‌آید که به هر علتی نمی‌توانند به جلسه برسند و گاهی پرواز لغو می‌شود. از نظر زمینی هم مسافت به اندازه‌ای است که نمی‌توانند خود را برسانند و طبیعتاً اتفاقات پیش بینی شده یا نشده شخصی هم برای نمایندگان مجلس پیش می‌آید؛ قانون اساسی الزام نکرده حضور ۱۰۰ درصدی نمایندگان بلکه الزام کرده به دو سوم.
شما فرمودید یا اینکه ما با ۱۹۴ نفر شروع می‌کنیم یعنی آمار کلاً پایینه در انتخابات هر چقدر مشارکت بالا‌تر باشه نشون می‌دهدکه چقدر به نظاممون علاقه‌مند هستیم و چقدر می‌خواهیم سرنوشت خودمون و کشور خودمون را تعیین کنیم عین همین موضوع در مجلس هم باید اتفاق بیفته یعنی هر چقدر میزان مشارکت بالا‌تر باشد و نماینده‌ها بیشتر در مجلس حاضر باشند، نشان دهنده این است که چقدر علاقه‌مند هستند به مسائل کشور که معمولا کمتر حس می‌شود؟
بله، توضیح می‌دهم البته موضوعات واقعاً متفاوت است. نگاه قانون اساسی ما به نماینده مجلس نگاه حزبی نیست. حال عیب است یا حسن، بنده وارد نمی‌شوم. ممکن است معایب و محاسنی هم داشته باشد. هر کدام و در نتیجه نماینده بعضی از مجالس دنیا غیر از حضور در جلسه هیچ وظیفه‌ای برای خودش احساس نمی‌کند و مثل ما هم کار نظارتی گسترده ندارد. کارهای نظارتی را دستگاه‌های معینی انجام می‌دهند؛ جایی قوه قضاییه انجام می‌دهد، جایی نهادهای بازرسی کننده دیگری هست انجام می‌دهند.
اتفاقاً یکی از نکاتی که بعضی از نمایندگان می‌گویند این است که نحوه انتخابات در کشور ما دارای اشکالات اساسی است، چرا؟
چون یکسری وظایف نوشته شده هست مثل نظارت، یکسری وظایف نانوشته هست که گاهی جنبه تعهد اخلاقی هم به خود می‌گیرد و به عنوان شهروند فلان شهر احساس می‌کنند که اگر اینجا سکوت کنند، خیانت کردند به مردم خودشان و به کسانی که به او اعتماد کردند و از جمله اجزای اعتمادشان این بوده که از حقوق آن‌ها دفاع کنیم.
در کشور کره جنوبی اواخر سال میلادی نزدیک یک ماه جلسه دارند؛ آن هم چند جلسه بیشتر نیست برای اینکه آن‌ها معتقدند ما قوانین زیر ساختی را قبلاً تصویب کردیم، نیاز به تجدید قانون نداریم و کمیسیون‌ها در سال فعالند کمیسیون‌ها مسئول اجرایی در ارتباط‌اند بیشتر کارهایی که بودجه سال بعد چه بشود از اول سال در کمیسیون بررسی می‌کنند و لایحه‌ای هم که از دولت به مجلس می‌آید، دو حزب وجود دارد؛ یکی موافق دولت یکی مخالف دولت. این دو حزب بحث می‌کنند آیا این بودجه‌ای که دولت آورده یکجا بپذیریم یا یکجا رد کنیم؛ همانی که رئیس جمهور سابق هم معتقد بود در کشور ما هم باید در مورد لوایح این گونه عمل شود. یعنی یک جا یا مجلس بگوید این لایحه دولت را قبول دارد یا قبول نداریم، نه این ماده به ماده کلمه به کلمه بررسی کند و بگوید اینجاش اصلاح لازم داره اینجا اصلاح لازم نداره و در چند مرحله به صحن علنی مجلس برسد. پس در قیاس قوه مقننه با قوای مقننه در کشورهای دیگر حتماً باید به این تفاوت‌ها توجه جدی شود؛ یکی به حزبی بودن یا نبودن یکی هم به تعداد جلسات این‌ها و سوم هم می‌شود اضافه کرد ساز و کار را که آیا ساز و کار این است که ما به تقنین بپردازیم و جزء به جزء بررسی کنیم یا تقنین در اقل باشد و اکثراً جواب بله یا خبر بدهیم به دولت که موافقیم یا موافق نیستیم.
نماینده‌ای که وجدان کاری دارد و علاقه‌مند به انجام وظایفش است، از ۲۴ ساعتی که جسم و روحش می‌تواند در اختیار خودش باشد در حین کار نزدیک ۶۰، ۷۰ درصد درگیر کار هست؛ اعم از اینکه کار در صحن علنی در کمیسیون شرکت در جلسات مختلف و مراجعات مردم و پاسخگویی به آن‌ها و پیگیری مسائل حوزه انتخابیه‌شان تا آخر حتی بعضاً که مثلاً همه فکر می‌کنند در زمان استراحت هر فردی است که هر جایی که کار می‌کند معمولاً مواردی که با تلفن تماس گرفته می‌شود پاسخگویی و پیگیری‌هایی که گاهی شبانه هم لازم است انجام شود، چون صبح فرصتش نیست و دادن این نگاه به جامعه‌ای که نمایندگان مجلس به کسانی هستند که جمعاً قرار است چند ساعت درجلسه باشه آن هم نمی‌آید، این خلاف انصاف و واقعیتی است که جلوی چشمان مشهود است.
اما یک انتقادی است که ممکن است درست باشد اما توجیحی که این انتقاد می‌کنند، فقط عرض می‌کنم خودم موافق این توجیه نیستم در مورد مشارکت در رأی گیری هاست. می‌شود رأی گیری‌هایمان را به دو دسته اصلی تقسیم کرد؛ رأی گیری‌ها دارای حساسیت بالا و رأی گیری‌هایی که این طور نیست. مثال عرض کنم، فرض کنید کلیات یک لایحه مهم مطرح است، یا رأی به وارد بودن توضیحات یک وزیر در مقام پاسخ گویی به سؤال مطرح، یا کابینه یا استیضاح، یا اصل مواد در این‌ها اگر دقت بفرمایید، مشارکت بالاست؛ حالا صد درصد هم نباشد، نزدیک به ۱۰۰ درصد داریم. گاهی یک فردی فکر می‌کند با سرانگشتی که زد و دکمه‌ای که مثبت بزند، رأیش محسوب شد گاهی اشکالی پیش می‌آید در شناسایی اثر انگشتش و این‌ها فکر می‌کنند رأی داده، در حالی که جزء آرایی که اعلام می‌شودمحسوب نیست چون اشکال در آن لحظه پیش اومد گاهی این سیستمی که بالاخره الکترونیکیه و هر لحظه هم به روز و عوض می‌شود گاهی صفحات و اجزایش یک اشکالاتی پیش می‌آید.
حالا از این موضوعات بگذریم؛ موضوع تشکیل حزب رهروان به کجا کشید، شما در جریانش هستید؟
نه، من در جریانش نیستم.
رابطه آقای لاریجانی را می‌خواستم بپرسم با دیگران. شما عضو رهروان هستید؟
در جلساتشان شرکت می‌کنم.
با سایر اصولگرایان چطور آقای لاریجانی؟
ایشان خود جزو طیف اصولگرایان در کشور هست؛ هم التزام عملی و هم تعلق خاطر دارند و نسبت به جریان اصول گرایان در کشور منتهی در همه جریانات سیاسی معمولاً طیفی وجود دارد که این طیف جنبه‌های افراطی و تفریطی گاهی در دیدگاه‌شان هست. ایشان معمولاً نگاه متعادل را به جای نگاه تند می‌پسندد.
اخیراً اتفاقاتی رخ داده در هیأت رئیسه مجلس؟
نخیر.
گویا مثل اینکه می‌گویند اختلافاتی پیش آمده است؟
خیر.
الان اختلافی بین آقای لاریجانی و باهنر پیش آمده است؟
خیر.
اختلافشان بر سر چیست؟
نخیر، اختلاف خاصی وجود ندارد. گاه بحث‌هایی در هیأت رئیسه می‌شود که هر یک از اعضا در موضوعات مختلف دیدگاه‌هایی دارند و آن را ابراز می‌کنند، ولی هنگامی که به جمع بندی رسیدند، همه به آن التزام دارند.
چند روز پیش قضیه آقای لاریجانی و آقای باهنر ـ که با هم مشکل دارند ـ رسانه‌ای و گفته شد، دلیل آن همزمانی کنفرانس خبری بود. با اینکه هیأت رئیسه وجود آن را رد می‌کند، گویا چنین اختلافی وجود دارد، آیا این درست است؟
نه. ما که نزدیکیم، مطلقاً چنین چیزی را احساس نمی‌کنیم و برعکس. من زیاد در ذهن دارم روزهای اخیر، این موضوعی را که من جزئیاتش را عرض نمی‌کنم. جناب آقای مهندس باهنر نظری کاملاً متفاوت با آقای دکتر لاریجانی داشت و خیلی هم بر آن اصرار داشت، ولی وقتی جمع بندی شد، بنا بر نظر دکتر عمل شد. من خارج از جلسه هم با ایشان صحبتی داشتم. دیدم ایشان اصرار به همان نظری دارند که آقای رئیس داشتند؛ یعنی می‌توانستند باز هم در نظر خود بمانند، ولی پس از اینکه جمع بندی شد، ایشان دیگر مخالفتی نکردند.
موضوعی که خیلی الان بعد از این اتفاقاتی که در شیراز افتاد و آقای مطهری آن جوری آسیب دیدن دوباره بحث پرونده قم مطرح شده، چرا آقای لاریجانی بعد یک مدت این را رها کردند، چرا پرونده قم را پیگیری نکردند از خودشون باید سؤال کنید.
نه به عنوان یکی از اعضای هیأت رئیسه؟
خبر ندارم بحثی نشده که من اطلاعاتش را بدهم به شما در هیأت رئیسه صحبتی نشده در مورد این موضوع پیگیری می‌شود. من خبر هم ندارم که مراجع مسئول چه کردند. این را باید بپرسیم.
اصلاً گزارشی به دست شما نرسیده است؟ گزارشی در مجلس خوانده شد و بعد معلوم نشد که گزارش خوانده شد، اما تشخیص هم دادند که عده‌ای این کار را کردند.
اطلاع ندارم. بنده اظهار نظرم در حوزه ایست که اطلاعات دارم. این را اطلاع ندارم.
گاهی در مجلسِ موضوعات مختلف در هیأت رئیسه مطرح می‌شود و بحث‌ها خیلی جدی است. گاهی دو نظر هست و‌گاه سه نظر و بیشتر و صاحبان نظر‌ها روی نظر خود به شدت اصرار می‌کنند. در اینجا ما دو خروجی داریم و به دنبال آن دو شکل رفتار در هیأت رئیسه داریم و پس بعد از کلی بحث به اجماع می‌رسیم.
یعنی تقریباً کسانی که نظرات دیگری داشتند با یکی همراه می‌شوند و بار‌ها بوده که آقای دکتر، نظری غیر از نظر جمعی از هیأت رئیسه داشته ولی ایشان در خلال بحث‌ها کاملاً مجاب شده که همین یکی از این نظرات دیگر درست است و کاملاً اجماع شده یا بالعکس ایشان نظری دارد. یا آقای باهنر یا حاج آقای ابوترابی یا هر یک از اعضا نظری دارند و یکی از آن‌ها بعد از بحث، انطباق با آیین نامه قوانین غالب می‌شود و سرانجام به یک جمع بندی می‌رسیم. اما شکل دیگر، رأی گیری است؛ یعنی زمان‌هایی هست که مصرند طرف‌های مختلف بر سر یکی از این چهارچوب‌ها بحث و رأی گیری شود و تعدادشان زیاد نیست، ولی گاه با رأی گیری وقتی تصمیم گیری شد، همه به نتیجه آن جمع بندی و تصمیم گیری در بعضی از موضوعات در همان حوزه‌ای که بنده مسئولیت دارم، التزام داریم. گاهی خلاف نظر بنده تصمیم گیری شده و نظر جمع این بوده که فرض کنید با یک جمله می‌شود یک قانونی با مواد متعدد را دائمی کرد. قانون موقتی و اصل هشت و پنجی را، بنده خلاف این نظر داشتم، ولی وقتی استدلال‌ها شنیده شد و جناب آقای مهندس باهنر توضیحی دادند از زمانی که این ماده و آیین نامه در شورای نگهبان مطرح بوده و با همین فرض‌ها پذیرفته شده و شورای نگهبان پذیرفته وقتی به جمع بندی رسیدیم من نیز به همان عمل می‌کنم؛ یعنی بنده ضمن اینکه وظایف و دیدگاه خودم را دارم، در کنار آن التزاماتی داریم؛ به کلیت مجلس و به نظرات هیأت رئیسه التزام داریم و به نظرم همین هم درست و منطقی است.
خب حالا از این بحث هم با اجازه خارج شویم. سؤالی داشتم امکان دارد اتفاقی در مجلس بیفتد و هیأت رئیسه از آن بی‌خبر باشد؟
حتماً احتمال دارد.
اما بحث دیوار کشی مجلس. آقای کامران در نطقشان اشاره‌ای کردند به دیوار و قبلاً هم تذکری داده بودند. این بحث دیوار کشی چیست و چرا اینقدر مسأله شده؟
شاید بنده هم با نظر کسانی که مخالف احداث این مانع هستند، موافق باشم و ادله خودم را هم دارم.
دلیلش چیست و اصلاً کسی می‌داند که هم اکنون چیست؟
من کاملاً می‌دانم و توضیح می‌دهم. موضوعات حفاظتی و حراستی از موضوعاتی است که مسئول در کشور دارد و مسئولشان داخل قوا نیستند؛ یعنی کسانی که از مسائل قوای سه گانه و رهبری و محدوده‌ای که مربوط به ایشان هست، کار حفاظت و حراست دارند، این‌ها بر اساس اخبار و اطلاعاتی که به دستشان می‌رسد و تمهیداتی که مطرح می‌شود، تصمیماتی می‌گیرند بعضی از این‌ها در قالب پدافند غیرعاملِ بعضی هایشان در حد امور حفاظتی و حراستی است. این موضوع مربوط به این حوزه بوده، نه به حوزه تصمیمات دستگاهی که مثلاً رئیس مجلس چنین تصمیم بگیرد یا هیأت رئیسه یا مسئولین اجرایی مجلس چنین تصمیمی بگیرند منشأش خارج از مجموعه مجلس بوده، نه اینکه اگر ما عزممان را جزم کنیم، نمی‌توانیم مانع شویم، ولی نظرات در این حوزه هم مختلف است و بعضی از کسانی که در مجلس هستند، معتقدند باید آن مجموعه مسبوب الاختیار نشود. مثلاً وظیفه حفاظتی و حراستی خودش را انجام دهد؛ لذا بعد از بحثی که یک بار هم شده در هیأت رئیسه و مطرح شد به هر حال جمع رسید به اینکه مداخله‌ای در اصل موضوع نکند. در جزئیات یک نظراتی شد که خیلی اتفاقات بلند را دنبال نکنند و غرض حداقلی که خواهان آن هستند، تأمین کنند.
البته این‌ها را من در اینجا عرض نمی‌کنم مستند و یک سلسله اخبار و اطلاعاتی که منعکس شده بود و اینکه چرا تا دیروز نبوده و امروز این تصمیم را گرفتند مستند به همین قبیل موارد هست؛ لذا دیگر کسانی هم که منتقد و معترض بودند بنا شد که در خود هیأت رئیسه پیگیری نکنند؛ اما شخصاً بنده با همان کسانی که معتقدند نیازی به همچون تأسیسات و احداثات نیست با آن‌ها هم عقیده هستم.
آنهایی که این تدبیر را کردند برای دسترسی عموم به مجلس تدبیر مناسب دیگری کردند و جایی را فراهم می آورند در یک ضلعی که مانع تردد مردم و رفت و آمد خودرو‌ها و امثال این‌ها هم نباشد؛ در حوزه‌ای که جزء مجلس محسوب می‌شود و شاید از آنجا هم نزدیک‌تر هست به مجلس، برای آنجا پیش بینی کردند و یکی از احداثاتی که انجام می‌دهند، در همان راستاست که بعضی از نمایندگان به آن هم اعتراض دارند که فرمودند سالن جدید می‌خواهند بسازند و محوطه‌ای را فراهم بکنند برای کسی که به هر علتی می‌خواهد در مقابل مجلس باشد. برای همین اتفاقات در راستای ادامه کار به اصطلاح امنیتی نیست در راستای این سالن را عرض می‌کنم، در راستای ایجاد فضای مناسب و استفاده از فضای موجود سالن فعلی جهت همین قبیل حضور‌ها و اعلام نظر‌ها و این‌هاست به هر حال موضوع این نیست در این حد که واقعاً مردم و یا رسانه‌ها را نگران کند. برای بار سوم است که تکرار می‌کنم بنده هم با کسانی که معتقدند همچنین چیزی نیاز نیست همراه هستم منتهی چون بحث‌ها بحث‌های فنی است اجازه می‌خوام جزئیات استدلال هام را هم بیان نکنم.
تقریباً بحث من در حال پایان است. فقط نکته‌ای بگویم و آن اینکه با توجه به این بحث تحقیق و تفحص‌ها در سال ۹۳ قبل از اینکه تشریف بیارید من بررسی کردم، حدود ۲۸ بحث را دیدم که تقریباً مطرح شده، کلید خورده یا امضا جمع شده برای آن در مجلس و کلاً چیزهایی که به نتیجه رسیده حدود فکر کنم دو تحقیق و تفحص بوده؛ یکی خودرو سازی بوده، یکی هم بحث همین تأمین اجتماعی بود که تحقیق و تفحصش به نتیجه رسیده. البته تحقیق و تفحص‌هایی دیگری هم بوده که مطرح شده و مراحل نهایی خود را می گذرانند یا قرائت یا گفته نشده یا من خاطرم نیست، ولی کلا اینکه شما می‌فرمایید، بله در همه ادوار مجلس بوده.
همچنین باید گفت زیاد ضمانت اجرایی نداشتند. سؤالم این است؛ البته با زمینه‌ای که گفتم. آیا زمان آن نرسیده که در مجلس ساز و کاری طراحی یا مثلاً طرحی تصویب شود که ضمانت اجرایی این تحقیق و تفحص‌هایی که هزینه‌های زیادی می‌شود، چیست.
در خصوص استیضاح‌ها و تحقیق و تفحص‌ها بنده بر اساس اطلاعاتم عرض می‌کنم نه بر اساس وظیفه‌ام چون در هیأت رئیسه تقسیم کاری وجود دارد، این حوزه وظایف بنده نیست که پیگیری این موضوعات تحقیق و تفحص‌ها را داشته باشم، ولی به عنوان اطلاعات و اخباری که دارم در اکثر دوره‌های مجلس این اتفاق می‌افتد، تحقیق و تفحص کار زمان بری است وقتی که می‌خواهد یک مؤسسه ملی بررسی شود، طبیعتاً به مجموع و مسائل آن حوزه ورود می‌شود و گاهی آن دستگاه همکاری مناسب ندارد و گاهی دارد و هر یک از این‌ها آثار و تبعات دارد و نهایتاً وقتی به گزارش می‌رسند، همیشه از ابتدای دوره شروع نشده تحقیق و تفحصی که سال ۹۳ تصویب می‌شود، قاعدتاً این به انجام رسیدنش به اواخر مجلس به سال بعدی و سال بعد می افتد، معمولاً سال‌های آخر مجلس سال‌های تجمع گزارش های تحقیق و تفحصی است که در سال‌های گذشته شروع شده در مورد ساز و کار من این اشکال را قبول دارم و با ریاست محترم قوه قضاییه چندین مکاتبه از سوی ریاست مجلس انجام شد و در خصوص همین ساز و کار ما دو راهکار پیشنهاد کردیم؛ یک راهکار این بود که تفاهم نامه‌ای بین رؤسای دو قوه باشد برای نحوه رسیدگی به امورات تحقیق و تفحص چون یک تلقی وجود داشت که به شدت ما با این تلقی مخالف بودیم و آن این بود که در مواردی مثل گزارش‌های کمیسیون‌ها، گزارش‌های نظارتی یا گزارشات تحقیق و تفحص مجلس به عنوان شاکی ورود می‌کند. در حالی مجلس به عنوان شخص حقیقی ذی نفع یا حقوقی ذی نفع نیست. جنبه عمومی ۹۹ درصد تحقیق و تفحص‌ها جنبه عمومی‌اش غلبه دارد و با توجه به این نکته قاعدتا باید وظایفی داشته باشد بعضاً شعبات ویژه برای بعضی از موضوعات تشکیل شود و تمهیدات متناسب را می‌خواهد که در قالب آن تفاهم نامه می‌تواند بین رئیس قوه و رئیس مجلس انجام شود با وجود پیگیری‌هایی که انجام شد این اتفاق نیفتاد.
راهکار دومی که در این دوره من بعید می‌دانم به انجام برسد، در دوره بعد می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد تصویب قانون است یا به صورت مواد یا ماده واحده برای پیگیری امور نظارتی مجلس وظایف و تکالیفی را متوجه قوه قضاییه بکنیم و دستگاه هم الزاماتی داشته باشند برای پاسخگویی تا به انجام برسد هزینه‌های تحقیق و تفحص‌ها کلش برای مجلس هزینه قابل توجهی است اما هر یک از آن‌ها هزینه سنگینی می‌طلبد و چنین نیست بعضی از تحقیق و تفحص‌ها، تفحص کنندگان چون اطلاعات کافی دارند، اعلام می‌کنند که ما با همین سرنخ‌ها و با همین اطلاعات اولیه خودمان مسائل را پیگیری می‌کنیم و هیچ گونه هزینه مالی برای مجلس ایجاد نمی‌شود.
بوده تا حالا؟
بله بوده که همین الان در حال انجام است.
می توانید مثالی برای آن بیاورید؟
مثلاً چند موردی که آقای قاضی‌پور پیگیر بود، نظرشان این بود که این‌ها نیاز به هیچ گونه هزینه‌ای ندارد، چون ما سرنخ‌ها و اطلاعات اولیه کافی داریم و بنا بر این‌ها تحقیقات را ادامه می‌دهیم و گزارشمان را ارائه می‌کنیم؛ بعضاً هم هزینه‌هایی داشته که سنگین نبوده، بعضاً هم هزینه‌های سنگینی بوده چون افرادی را روی کار آوردند که کارهایی انجام دادند که مجلس هم در مواردی که خیلی ضروری نیست، معتقد به تحقیق و تفحص نیست اما چون مجلس رأی داد باید انجام بگیرد و هزینه‌های مورد نیازش تأمین شود.
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۱۱
انتشار یافته: ۳
1 1 1