در رثای محیط زیست
محمد یزدی‌زاده
آنقدر به محیط زیست و جنگل ها و طبیعت زیبای کشورمان تاختیم و ظلم کردیم که برای چندمین مرتبه رهبرمعظم انقلاب واکنش نشان داده و تاسف و نهیب خود را اما این بارشدیدتر و قاطعانه تر نسبت به مردم و مسئولین امر ابراز داشتند. ایشان در بخشی از بیانات خود در17/ 12/ 93 و دردیدارمسئولان وفعالان محیط زیست فرمودند:
......... حالا بحث زمین‌خواری، یواش‌یواش شده کوه‌خواری! بنده گاهی که می روم ارتفاعات شمال تهران و نگاه می کنم، انسان واقعاً خیلی متأسّف میشود. بارها من در دیدار با مسئولین شهری و مسئولین دولتی و مانند اینها این مسائل را در میان گذاشته‌ام. خب تلاش هم کرده‌اند لکن قاطع باید برخورد کنند. مسئولین باید درمقابلِ این سوءاستفاده‌کننده ها قاطعیّت به‌خرج بدهند؛ عُرضه باید به خرج بدهند؛ نگذارند فلان آدمِ سوءاستفاده‌چی با شیوه‌های مشخّص [سوءاستفاده کند]. انسان از آن بالا که نگاه میکند، میفهمد و میبیند که چه‌کار دارند میکنند. اوّل می روند اجازه می گیرند، یک تأسیساتی در انتهای یک زمین درست می کنند؛ بعد که انتهای زمین مال آنها شد، همه‌ی سطح زمین به‌طور طبیعی قابل نقل‌وانتقال خواهد شد؛ از این کارها میکنند.........
این بدان معناست که به نقطه بحرانی و جبران ناپذیر معضلات زیست محیطی نزدیک تر شده و همه مسئولین امر درانجام وظایف و تکالیف قانونی خود اعم از شهرداری ها، سازمان جنگل ها ومراتع، حفاظت محیط زیست، دستگاههای فرهنگی و تبلیغی، رسانه های جمعی، دستگاه قضایی کوتاهی کرده اند. رهبرانقلاب در مناسبت های مختلف نسبت به تخریب و چپاول جنگل ها و محیط زیست هشدار داده اند و دولت ها را ازعواقب هولناک نابودی طبیعت آگاه نموده اند. به بخشی از بیانات ایشان درهفته درختکاری و منابع طبیعی درسال های گذشته توجه می نماییم:
15 /12/ 91
........ یک ارادۀ قوی و عزم راسخی لازم داریم برای جلوگیری از تصرف زمینهای اطراف شهرهای بزرگ، که افرادی آنها را می گیرند و تبدیل می کنند به ساختمان، به آپارتمانهای بلندمرتبه؛ این کار علاوه بر اینکه مشکلات گوناگون بشری و انسانی ایجاد میکند، اولین کارغلطی که انجام میگیرد، این است که محیط سبز اطراف شهرها - هوای تنفس شهر - از بین میرود......... هم مسئولین در قوۀ قضائیه، و در مورد شهرها و حریم شهرها هم شهرداریها، در سرتاسر کشور موظفند که این کار را دنبال کنند. ما همیشه این مسئله را تکرار می کنیم، اما باز می بینیم که کار درستی انجام نگرفت........
17 /12/ 89
.........لیکن اگر با دقت نگاه کنیم، مسائلی که مربوط به زیست انسانی است، بیشتر از آنها اهمیت دارد. سیاست برای چیست؟ اقتصاد برای چیست؟ خدمات گوناگون شهری و کشوری برای چیست؟ اصلاً پیشرفت کشور برای چیست؟ پیشرفت برای این است که انسانها زندگی سالم و مطلوبی داشته باشند. اگر محیط زیست تخریب شد، همه‌ی اینها باطل خواهد شد......... من خواهش می کنم مسئولینی که در بخشهای مختلف هستند، به این نکته توجه کنند که نگاه به مسئله‌ی آب و هوا، نگاه به مسئلۀ غبار، نگاه به مسئلۀ دود، نگاه به مسئلۀ هوای سالم، نگاه به مسئلۀ آب سالم، نگاه به محیط زیست سالم، نگاه به مسئلۀ جنگلها، نگاه‌های اصلی است؛ اینها را در متن برنامه‌ها، در مجاری همۀ برنامه‌های زندگی بگنجانند......... من گاهی به ارتفاعات می روم، از آنجا نگاه می کنم، می بینم چه اتفاقی دارد می افتد. بارها هم به شهردارهای مختلف این مطلب را گفتم. البته فقط کار شهرداری نیست؛ مجموعه‌های مرتبط با شهرسازی، مجموعه‌های مرتبط با مراتع، همه باید همکاری کنند. نگذارید تهران بیش از این بزرگ شود، نگذارید به زمینهای جنوب البرز اینقدر تعرض شود؛ جلوی اینها را بگیرید. یک عده‌ای هستند که فقط دنبال پولند، مسئله‌شان مسئلۀ پول است؛ دیگر نگاه نمی کنند که حالا این جائی که آنها دارند برای پول تخریب می کنند، تصرف می کنند، به چه قیمتی برای کشور، برای مردم، برای شهر تهران تمام خواهد شد؛ هیچ برایشان اهمیت ندارد.......... مسئلۀ منابع طبیعی بسیار مهم است. منابع طبیعی ثروتهای ملی اند؛ مال این دولت و آن دولت و این وزیر و آن وزیر که نیستند؛ اینها مال ملتهاست؛ آن هم نه ملتها در یک نسل؛ ثروتی است متعلق به ملتها در طول تاریخشان؛ از اینها باید استفاده کنند. روی مسئلۀ تخریب جنگلها حساس باشید. فشار به جنگلها زیاد است. جنگلها را باید حفظ کرد. منابع طبیعی و مراتع را باید حفظ کرد..........
18 /12/ 88
...........آن چیزی که من می خواهم تأکید کنم، هم به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، هم به محیط زیست، و هم به همۀ کسانی که دست‌اندرکار هستند، این است که مراقبت کنید این دائرۀ غصب و تصرفِ نابجا و غلط توسعه پیدا نکند و جلویش گرفته شود. متصرفین را قطع ید کنید. هم خبرهای زیادی می رسد، هم انسان خودش مشاهده می کند - تا آنجائی که حالا انسان دررفت و آمدها، در سفرها فرصت پیدا می کند از نزدیک ببیند؛ یا کسانی که از نزدیک دیدند و مورد وثوقند، می آیند اطلاع می دهند - متأسفانه با تعرض به جنگلها و تعرض به مراتع، به کشور و به مردم کشور ظلم شده است. زمینهای مراتع را در جاهای مختلف، بخصوص در نزدیکی شهرهای بزرگ، مورد تعرض قرار دادند و ضایع کردند؛ جلوی این را باید بگیرید.........
امروزاما جنگل ها ومحیط زیست و حیات وحش و طبیعت چهارفصل و کم نظیر وزیبای کشورمان درنهایت مظلومیت قرار گرفته اند و فریادرسی ندارند و باید به مرثیۀ قصۀ پرغصۀ نابودی و ریشه کنی و چپاول آنان بنشینیم؛ امروز شکارچیان بی رحم به پرندگان مهاجر و میهمان تالاب فریدونکنار هم رحم نکرده و حرام گوشت شان را هم برای سفره برخی شکار می کنند؛ امروز تفنگ بدستان ازخدا بی خبر به حیات وحش کمیاب و در حال انقراض هم رحم نمی کنند و با سودهای کلان پوستشان را برای فخرفروشی مرفهین، به فروش می رسانند؛ امروز باغات و مزارع شمال کشور بی مهابا مورد تاخت وتاز قرار گرفته و تبدیل به ویلاهای آنچنانی برای شهرنشینان می شوند؛
امروز به دلیل بی کفایتی و ندانم کاری مسئولین در گذشته، نفس های دریاچۀ زیبا وکم نظیر ارومیه به شماره افتاده، امروز برخی انسان نماها حیوانات بی گناه و بی زبان و بی دفاع را مثله می کنند و از آن لذت می برند و تصویرش را در معرض دید همگان قرار می دهند؛ امروز با مصرف بی رویه و سیری ناپذیر آب های سطحی و زیرزمینی به انحاء مختلف، باعث نابودی زمین و خاک ونسل های آینده مان می شویم؛ و..............و امروز بسیاری دیگراز اتفاقات مشابه و عجیب و نادر را شاهد هستیم که همگی به مثابه تخریب و ویرانی خانه ای است که روزی برسرمان آوارخواهد شد؛ و بیانگرعدم فهم و درک درست و یا غفلت وبی مبالاتی جامعه ومسئولین امرنسبت به ارزشهای حیاتی و بلامنازع و بلارقیب تک تک عناصر زیست محیطی و طبیعی است و به معنای افول ارزشهای اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی و دینی است که به محیط زیست به عنوان موضوعی فرعی و مصرفی وکم تاثیر و کم اهمیت می نگرند.
در مورد احترام به درختان به یاد دارم دریکی ازکشورهای توسعه یافته، برای اسکان در پارک های جنگلی و در طبیعت جهت آتش روشن کردن، در محل ورود به پارک هیزم آماده می فروشند؛ درحالیکه دردل جنگل و پارک مملو از شاخه های خشک و شکسته است. پس چه نیازی به هزینه کردن برای هیزم است؟ علت را جویا شدم. چیزعجیبی شنیدم؛ استفاده از شاخه های شکسته ممنوع است و جریمه دارد؛ چراکه هنوز دربسیاری از این شاخه ها حشرات و موجودات زنده وجود دارند و بایستی به طور طبیعی به دل خاک و طبیعت برگردند و چرخه اکوسیستم تکمیل گردد! به این معنا که نه تنها درخت را ریشه کن نمی کنند، بلکه به شاخه های شکسته اش هم رحم می کنند. این را مقایسه کنیم با رفتارهای خودمان با طبیعت و درخت که مسلمان هم هستیم.
در مورد احترام به حیوانات هم درکشورهای توسعه یافته بسیار دیده ام که انواع پرندگان از قبیل غاز وحشی و مرغابی و حواصیل و کاکائی وامثالهم در دل پارک ها و حتی در خیابان ها و فضاهای سبز در کنار شما می نشینند و از دستتان غذا می گیرند و در نهایت آرامش و امنیت به زندگی خود در کنار انسان ها ادامه می دهند و همگان از وجود و تماشای این نعمات بزرگ و زیبای الهی لذت می برند و کسی هم به شکارو تناول آنها نمی اندیشد. و شما نگاه کنید به رفتار خودمان که به پرندگان مهاجر و میهمان کشورمان هم در تالاب ها رحم نمی کنیم، چه رسد به انواع مقیم و بومی آنان!
پس ما که مسلمانیم چرا اینگونه ایم!؟ شاید بسیاری از ما ندانیم که در دین مبین اسلام درمورد احترام به درخت ومحیط زیست و طبیعت و حیوانات توصیه های عجیب و تکان دهنده ای شده است. به چند نمونه توجه می کنیم:
1- درآن زمان درخت «سدر» در شبه جزیره عربستان فراوان بود. پیامبرگرامی(ص) درباره قطع آن می فرمودند:«من قطع سدره، صوب الله رأسه فی النار»؛ یعنی هر کس درخت سدر را قطع کند، خداوند با سر او را در آتش جهنم خواهد انداخت.
2- در روایت دیگر، حضرت محمد(ص) نابودی درخت، به ویژه درخت خرما را نهی فرمودند: «درختان را آتش نزنید، آن ها را با آب ویران نکنید، درختان میوه دار را قطع نکنید، مزرعه ها را نسوزانید.»
3- همچنین در روایتی از امام صادق(ع) وارد شده که فرمود: «لا تقطعوا الثمار، فیصب الله علیکم العذاب صبا»؛ درختان میوه دار را قطع نکنید که این عمل موجب عذاب الهی است.
4- در مورد حقوق حیوانات هم توصیه های فراوانی شده است که به یکی از آنان بسنده می کنیم؛ در فقه اسلام، پس ازاصول دین عبادات حق تقدم دارند و در این میان نماز چنان اهمیتی دارد که همه فقها فرموده اند هیچگاه از مردان ساقط نمی شود. یکی از مقدمات نماز طهارت است به طوری که نماز بدون طهارت باطل است. حال اگر مقداری آب که کفاف طهارت و رفع تشنگی حیوان را بکند موجود نباشد، بلکه برای یكی از این دو عمل کفایت کند، در این گونه مواقع مزاحمت میان عبادت و حق حیوان ایجاد می شود و به عبارتی دو واجب با هم مزاحمت پیدا می كنند؛ وجوب طهارت برای ادای نماز و وجوب آب دادن به حیوان؛ ولی فقها تماماً و بالاتفاق در این جا فتوای تبدیل طهارت مائیه به ترابیه داده اند و فرموده اند با این آب باید حیوان را سیراب کرد و برای نماز تیمم نمود. از جمله، حضرت امام خمینی (ره) در زمینه مجوزات تیمم می فرمایند: «از آن جمله اینکه استعمال آب برای طهارت موجب خوف عطش بر حیوان محترمی (مثلاً گوسفند) باشد.»
نباید فراموش کنیم توسعه پایداروپیشرفت و بقا ملت ها و کشورها تنها به برج های آسمانخراش و سربه فلک کشیده اش نیست، بلکه به درختان سرسبزو تنومند و قد برافراشته نیز هست؛ صرفا به داشتن خودروهای اشرافی و بزرگراه ها و خیابان های مجلل وچند طبقه نیست، بلکه وجود رودها و تالاب های پرآب و دامنه ها و باغات و مزارع سرسبز نیز ضروری و حیاتی است؛ تنها به داشتن سد و پالایشگاه و کارخانجات متعدد نیست؛ بلکه وجود آب و خاک و هوای سالم هم ازضروریات ادامه حیات انسان ها وتمدن هاست.
کلام آخراینکه؛ اشرف مخلوقات بودن انسان به معنای مجاز بودن به نابودی محیط زیست و طبیعت و سایر مخلوقات خداوند متعال به منظور حفظ بقا و ادامه حیات خویش نیست؛ بلکه به مفهوم احترام کردن و ارزش نهادن به همه مخلوقات و موجودات الهی اعم از آب و خاک و درخت و جنگل و حیوانات و تعامل عادلانه و غیرمخرب با آنهاست؛ چراکه بدون تردید ادامه حیات بشر در گروی بقای سایر موجودات کره خاکی است.
......... حالا بحث زمین‌خواری، یواش‌یواش شده کوه‌خواری! بنده گاهی که می روم ارتفاعات شمال تهران و نگاه می کنم، انسان واقعاً خیلی متأسّف میشود. بارها من در دیدار با مسئولین شهری و مسئولین دولتی و مانند اینها این مسائل را در میان گذاشته‌ام. خب تلاش هم کرده‌اند لکن قاطع باید برخورد کنند. مسئولین باید درمقابلِ این سوءاستفاده‌کننده ها قاطعیّت به‌خرج بدهند؛ عُرضه باید به خرج بدهند؛ نگذارند فلان آدمِ سوءاستفاده‌چی با شیوه‌های مشخّص [سوءاستفاده کند]. انسان از آن بالا که نگاه میکند، میفهمد و میبیند که چه‌کار دارند میکنند. اوّل می روند اجازه می گیرند، یک تأسیساتی در انتهای یک زمین درست می کنند؛ بعد که انتهای زمین مال آنها شد، همه‌ی سطح زمین به‌طور طبیعی قابل نقل‌وانتقال خواهد شد؛ از این کارها میکنند.........
این بدان معناست که به نقطه بحرانی و جبران ناپذیر معضلات زیست محیطی نزدیک تر شده و همه مسئولین امر درانجام وظایف و تکالیف قانونی خود اعم از شهرداری ها، سازمان جنگل ها ومراتع، حفاظت محیط زیست، دستگاههای فرهنگی و تبلیغی، رسانه های جمعی، دستگاه قضایی کوتاهی کرده اند. رهبرانقلاب در مناسبت های مختلف نسبت به تخریب و چپاول جنگل ها و محیط زیست هشدار داده اند و دولت ها را ازعواقب هولناک نابودی طبیعت آگاه نموده اند. به بخشی از بیانات ایشان درهفته درختکاری و منابع طبیعی درسال های گذشته توجه می نماییم:
15 /12/ 91
........ یک ارادۀ قوی و عزم راسخی لازم داریم برای جلوگیری از تصرف زمینهای اطراف شهرهای بزرگ، که افرادی آنها را می گیرند و تبدیل می کنند به ساختمان، به آپارتمانهای بلندمرتبه؛ این کار علاوه بر اینکه مشکلات گوناگون بشری و انسانی ایجاد میکند، اولین کارغلطی که انجام میگیرد، این است که محیط سبز اطراف شهرها - هوای تنفس شهر - از بین میرود......... هم مسئولین در قوۀ قضائیه، و در مورد شهرها و حریم شهرها هم شهرداریها، در سرتاسر کشور موظفند که این کار را دنبال کنند. ما همیشه این مسئله را تکرار می کنیم، اما باز می بینیم که کار درستی انجام نگرفت........
17 /12/ 89
.........لیکن اگر با دقت نگاه کنیم، مسائلی که مربوط به زیست انسانی است، بیشتر از آنها اهمیت دارد. سیاست برای چیست؟ اقتصاد برای چیست؟ خدمات گوناگون شهری و کشوری برای چیست؟ اصلاً پیشرفت کشور برای چیست؟ پیشرفت برای این است که انسانها زندگی سالم و مطلوبی داشته باشند. اگر محیط زیست تخریب شد، همه‌ی اینها باطل خواهد شد......... من خواهش می کنم مسئولینی که در بخشهای مختلف هستند، به این نکته توجه کنند که نگاه به مسئله‌ی آب و هوا، نگاه به مسئلۀ غبار، نگاه به مسئلۀ دود، نگاه به مسئلۀ هوای سالم، نگاه به مسئلۀ آب سالم، نگاه به محیط زیست سالم، نگاه به مسئلۀ جنگلها، نگاه‌های اصلی است؛ اینها را در متن برنامه‌ها، در مجاری همۀ برنامه‌های زندگی بگنجانند......... من گاهی به ارتفاعات می روم، از آنجا نگاه می کنم، می بینم چه اتفاقی دارد می افتد. بارها هم به شهردارهای مختلف این مطلب را گفتم. البته فقط کار شهرداری نیست؛ مجموعه‌های مرتبط با شهرسازی، مجموعه‌های مرتبط با مراتع، همه باید همکاری کنند. نگذارید تهران بیش از این بزرگ شود، نگذارید به زمینهای جنوب البرز اینقدر تعرض شود؛ جلوی اینها را بگیرید. یک عده‌ای هستند که فقط دنبال پولند، مسئله‌شان مسئلۀ پول است؛ دیگر نگاه نمی کنند که حالا این جائی که آنها دارند برای پول تخریب می کنند، تصرف می کنند، به چه قیمتی برای کشور، برای مردم، برای شهر تهران تمام خواهد شد؛ هیچ برایشان اهمیت ندارد.......... مسئلۀ منابع طبیعی بسیار مهم است. منابع طبیعی ثروتهای ملی اند؛ مال این دولت و آن دولت و این وزیر و آن وزیر که نیستند؛ اینها مال ملتهاست؛ آن هم نه ملتها در یک نسل؛ ثروتی است متعلق به ملتها در طول تاریخشان؛ از اینها باید استفاده کنند. روی مسئلۀ تخریب جنگلها حساس باشید. فشار به جنگلها زیاد است. جنگلها را باید حفظ کرد. منابع طبیعی و مراتع را باید حفظ کرد..........
18 /12/ 88
...........آن چیزی که من می خواهم تأکید کنم، هم به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، هم به محیط زیست، و هم به همۀ کسانی که دست‌اندرکار هستند، این است که مراقبت کنید این دائرۀ غصب و تصرفِ نابجا و غلط توسعه پیدا نکند و جلویش گرفته شود. متصرفین را قطع ید کنید. هم خبرهای زیادی می رسد، هم انسان خودش مشاهده می کند - تا آنجائی که حالا انسان دررفت و آمدها، در سفرها فرصت پیدا می کند از نزدیک ببیند؛ یا کسانی که از نزدیک دیدند و مورد وثوقند، می آیند اطلاع می دهند - متأسفانه با تعرض به جنگلها و تعرض به مراتع، به کشور و به مردم کشور ظلم شده است. زمینهای مراتع را در جاهای مختلف، بخصوص در نزدیکی شهرهای بزرگ، مورد تعرض قرار دادند و ضایع کردند؛ جلوی این را باید بگیرید.........
امروزاما جنگل ها ومحیط زیست و حیات وحش و طبیعت چهارفصل و کم نظیر وزیبای کشورمان درنهایت مظلومیت قرار گرفته اند و فریادرسی ندارند و باید به مرثیۀ قصۀ پرغصۀ نابودی و ریشه کنی و چپاول آنان بنشینیم؛ امروز شکارچیان بی رحم به پرندگان مهاجر و میهمان تالاب فریدونکنار هم رحم نکرده و حرام گوشت شان را هم برای سفره برخی شکار می کنند؛ امروز تفنگ بدستان ازخدا بی خبر به حیات وحش کمیاب و در حال انقراض هم رحم نمی کنند و با سودهای کلان پوستشان را برای فخرفروشی مرفهین، به فروش می رسانند؛ امروز باغات و مزارع شمال کشور بی مهابا مورد تاخت وتاز قرار گرفته و تبدیل به ویلاهای آنچنانی برای شهرنشینان می شوند؛
امروز به دلیل بی کفایتی و ندانم کاری مسئولین در گذشته، نفس های دریاچۀ زیبا وکم نظیر ارومیه به شماره افتاده، امروز برخی انسان نماها حیوانات بی گناه و بی زبان و بی دفاع را مثله می کنند و از آن لذت می برند و تصویرش را در معرض دید همگان قرار می دهند؛ امروز با مصرف بی رویه و سیری ناپذیر آب های سطحی و زیرزمینی به انحاء مختلف، باعث نابودی زمین و خاک ونسل های آینده مان می شویم؛ و..............و امروز بسیاری دیگراز اتفاقات مشابه و عجیب و نادر را شاهد هستیم که همگی به مثابه تخریب و ویرانی خانه ای است که روزی برسرمان آوارخواهد شد؛ و بیانگرعدم فهم و درک درست و یا غفلت وبی مبالاتی جامعه ومسئولین امرنسبت به ارزشهای حیاتی و بلامنازع و بلارقیب تک تک عناصر زیست محیطی و طبیعی است و به معنای افول ارزشهای اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی و دینی است که به محیط زیست به عنوان موضوعی فرعی و مصرفی وکم تاثیر و کم اهمیت می نگرند.
در مورد احترام به درختان به یاد دارم دریکی ازکشورهای توسعه یافته، برای اسکان در پارک های جنگلی و در طبیعت جهت آتش روشن کردن، در محل ورود به پارک هیزم آماده می فروشند؛ درحالیکه دردل جنگل و پارک مملو از شاخه های خشک و شکسته است. پس چه نیازی به هزینه کردن برای هیزم است؟ علت را جویا شدم. چیزعجیبی شنیدم؛ استفاده از شاخه های شکسته ممنوع است و جریمه دارد؛ چراکه هنوز دربسیاری از این شاخه ها حشرات و موجودات زنده وجود دارند و بایستی به طور طبیعی به دل خاک و طبیعت برگردند و چرخه اکوسیستم تکمیل گردد! به این معنا که نه تنها درخت را ریشه کن نمی کنند، بلکه به شاخه های شکسته اش هم رحم می کنند. این را مقایسه کنیم با رفتارهای خودمان با طبیعت و درخت که مسلمان هم هستیم.
در مورد احترام به حیوانات هم درکشورهای توسعه یافته بسیار دیده ام که انواع پرندگان از قبیل غاز وحشی و مرغابی و حواصیل و کاکائی وامثالهم در دل پارک ها و حتی در خیابان ها و فضاهای سبز در کنار شما می نشینند و از دستتان غذا می گیرند و در نهایت آرامش و امنیت به زندگی خود در کنار انسان ها ادامه می دهند و همگان از وجود و تماشای این نعمات بزرگ و زیبای الهی لذت می برند و کسی هم به شکارو تناول آنها نمی اندیشد. و شما نگاه کنید به رفتار خودمان که به پرندگان مهاجر و میهمان کشورمان هم در تالاب ها رحم نمی کنیم، چه رسد به انواع مقیم و بومی آنان!
پس ما که مسلمانیم چرا اینگونه ایم!؟ شاید بسیاری از ما ندانیم که در دین مبین اسلام درمورد احترام به درخت ومحیط زیست و طبیعت و حیوانات توصیه های عجیب و تکان دهنده ای شده است. به چند نمونه توجه می کنیم:
1- درآن زمان درخت «سدر» در شبه جزیره عربستان فراوان بود. پیامبرگرامی(ص) درباره قطع آن می فرمودند:«من قطع سدره، صوب الله رأسه فی النار»؛ یعنی هر کس درخت سدر را قطع کند، خداوند با سر او را در آتش جهنم خواهد انداخت.
2- در روایت دیگر، حضرت محمد(ص) نابودی درخت، به ویژه درخت خرما را نهی فرمودند: «درختان را آتش نزنید، آن ها را با آب ویران نکنید، درختان میوه دار را قطع نکنید، مزرعه ها را نسوزانید.»
3- همچنین در روایتی از امام صادق(ع) وارد شده که فرمود: «لا تقطعوا الثمار، فیصب الله علیکم العذاب صبا»؛ درختان میوه دار را قطع نکنید که این عمل موجب عذاب الهی است.
4- در مورد حقوق حیوانات هم توصیه های فراوانی شده است که به یکی از آنان بسنده می کنیم؛ در فقه اسلام، پس ازاصول دین عبادات حق تقدم دارند و در این میان نماز چنان اهمیتی دارد که همه فقها فرموده اند هیچگاه از مردان ساقط نمی شود. یکی از مقدمات نماز طهارت است به طوری که نماز بدون طهارت باطل است. حال اگر مقداری آب که کفاف طهارت و رفع تشنگی حیوان را بکند موجود نباشد، بلکه برای یكی از این دو عمل کفایت کند، در این گونه مواقع مزاحمت میان عبادت و حق حیوان ایجاد می شود و به عبارتی دو واجب با هم مزاحمت پیدا می كنند؛ وجوب طهارت برای ادای نماز و وجوب آب دادن به حیوان؛ ولی فقها تماماً و بالاتفاق در این جا فتوای تبدیل طهارت مائیه به ترابیه داده اند و فرموده اند با این آب باید حیوان را سیراب کرد و برای نماز تیمم نمود. از جمله، حضرت امام خمینی (ره) در زمینه مجوزات تیمم می فرمایند: «از آن جمله اینکه استعمال آب برای طهارت موجب خوف عطش بر حیوان محترمی (مثلاً گوسفند) باشد.»
نباید فراموش کنیم توسعه پایداروپیشرفت و بقا ملت ها و کشورها تنها به برج های آسمانخراش و سربه فلک کشیده اش نیست، بلکه به درختان سرسبزو تنومند و قد برافراشته نیز هست؛ صرفا به داشتن خودروهای اشرافی و بزرگراه ها و خیابان های مجلل وچند طبقه نیست، بلکه وجود رودها و تالاب های پرآب و دامنه ها و باغات و مزارع سرسبز نیز ضروری و حیاتی است؛ تنها به داشتن سد و پالایشگاه و کارخانجات متعدد نیست؛ بلکه وجود آب و خاک و هوای سالم هم ازضروریات ادامه حیات انسان ها وتمدن هاست.
کلام آخراینکه؛ اشرف مخلوقات بودن انسان به معنای مجاز بودن به نابودی محیط زیست و طبیعت و سایر مخلوقات خداوند متعال به منظور حفظ بقا و ادامه حیات خویش نیست؛ بلکه به مفهوم احترام کردن و ارزش نهادن به همه مخلوقات و موجودات الهی اعم از آب و خاک و درخت و جنگل و حیوانات و تعامل عادلانه و غیرمخرب با آنهاست؛ چراکه بدون تردید ادامه حیات بشر در گروی بقای سایر موجودات کره خاکی است.
