در واقع ثبات بازار مسکن و تورم پایین از دلایلی بود که اغلب خانواده ها اجاره نشینی را به خرید خانه ترجیجی می دادند، موضوعی که در سالهای اخیر برعکس شده و اجاره نشینی به معضلی برای مردم تبدیل شده است.
در زمانی که نرخ رشد جمعیت ایران کم بود و تعداد کمتری خانوار در کشور وجود داشت، اجاره نشینی رونق امروز را نداشت و فقط برخی افراد به دنبال اجاره خانه مستقل بودند اما در زمان حاضر مشکلات اقتصادی خانوارها در کنار تورم بالا موجب افزایش اجاره نشینی شده است و بیشترین درآمد خانواده ها برای آپارتمانی پرداخت می شود که شاید کمترین هماهنگی را با خواسته های آنها دارد.
براین اساس مستاجران مجبورند که با درنظرگرفتن شرایط مالی خود، یک آپارتمان را اجاره کنند؛ موضوعی که همیشه هم به نفع مستاجران نیست و اغلب آنها باید با حداقل خواسته های خود در یک آپارتمان ساکن شوند که شاید کمترین امکانات را داشته باشد.
البته به جز اینکه این آپارتمانها امکانات زیادی ندارد و ممکن است ظاهر مناسبی را هم نداشته باشد، اجارههای بالایی برای آنها پرداخت می شود که همخوانی با درآمد خانوارها ندارد، ضمن آنکه مستاجران برای پرداخت اجاره بهای کمتر به سمت واحدهای کوچکتر روی آورده اند که این واحدها هم به دلیل نبود امکانات، محل مناسبی برای زندگی یک خانواده به همراه فرزندان به شمار نمی رود.
سیر صعودی 20 ساله اجاره بهای مسکن
باوجود اینکه اجاره نشینی در 20 سال گذشته سیر صعودی داشته است اما این روند در 8 سال اخیر با افزایش بیشتری مواجه شد به طوری که کاهش نرخ مالکیت و افزایش نرخ اجاره نشینی در مناطق شهری از ۲۶ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۳۵ درصد در سال ۱۳۹۱ رسید و قابل توجه است که در این دوره نرخ مالکیت در دهک اول از ۶۳ به ۵۸ درصد و در دهک پنچم از ۷۴ به ۶۴ درصد کاهش داشته است، این یعنی افت مالکیت در طبقات میانی حتی بیشتر از کم درآمد بوده است.
کارشناسان، دلیل این امر را روی آوردن کم درآمدها به مالکیت مسکن در اسکان غیررسمی برای فرار از اجاره بهای سنگین می دانند. پس از دهک پنجم از کاهش میزان مالکیت با افزایش درآمد کاسته میشود تا در دهک دهم افزایش آن از ۷۱ به ۷۶ درصد مشاهده میشود.
اجاره بها همچنان اوج میگیرد
گزارشها حاکی از آن است که با وجود افت قیمت مسکن در نیمه دوم سال ۹۲، اجاره بها همچنان سیرصعودی دارد. در پاییز امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل، این افزایش در مناطق شهری 21.3 درصد بوده که در تمام شهرهای بزرگ و متوسط و کوچک کمابیش همین مقدار افزایش گزارش شده است که این امر همراهی اجاره بها با نرخ تورم را نشان می دهد.
همچنین در سال جاری هم افزایش اجاره بها بنابر تورم ادامه داشته است به طوریکه
بانک مرکزی اعلام کرد شاخص بهای مسکن اجاری در مناطق شهری ایران در سه ماهه سوم
سال 1393 به عدد 161.1 رسید که نسبت به سه ماهه قبل معادل 4.5 درصد و نسبت به سه
ماهه مشابه سال قبل 14.8 درصد افزایش داشته است.
گزارش بانک مرکزی چه می گوید
بنابر این گزارش، متوسط شاخص بهای مسکن اجاری در 9 ماه اول سال 93 نسبت به دوره مشابه سال قبل 16.1 درصد افزایش نشان می دهد. شاخص مذکور در دوازده ماه منتهی به آذرماه 1393 نسبت به دوازده ماه منتهی به آذرماه 1392 معادل 17.4 درصد افزایش داشته است.
بنابراین آمارها حاکی از این است که با وجود ثبات بازار مسکن و رکودی که در این بخش حاکم است اما همچنان اجاره بها سیرصعودی دارد از سوی دیگر بانک مرکزی نرخ تورم در 12 ماهه منتهی به آذرماه سال 1393 را 17.2 درصد اعلام کرده است که نشان می دهد تورم اجاره بها نزدیک به تورم عمومی کشور است.
این در حالی است که تعداد خانوارها در این مدت افزایش بیشتری داشته که این نشانگر نیاز به تعداد بیشتری مسکن برای این خانواده ها است.
بررسی تحولات جمعیتی نشان می دهد که نسبت تغیییرات عمومی جمعیت و خانوار و به تبع آن، بعد خانوار به الگوی تشکیل خانواده وابسته است.
براین اساس، برآوردهای مرکز آمار ایران نشان می دهد سن اولین ازدواج زنان در ایران در سال های 1335 تا 1390 از 19 ساله به 23 سال و در مردان از 24 سال به 27 سال افزایش یافته است.
در این بازه زمانی جمعیت کشور از 18.9 میلیون نفر به 75.1 میلیون نفر و تعداد خانوارها از 4 میلیون به 21.1 میلیون افزایش یافته است.
در این میان بعد خانوار از روند افزایشی – کاهشی تبعیت کرده و از میانگین 4.76 نفر در سال 1335 به 5.11 نفر در سال 1365 و سپس به 3.55 نفر در سال 1390 رسیده است.
از سوی دیگر با رشد جهشی زندگی شهری و تغییر ایستادرهای خانواده ها از فرزند، الگوی خانورهای هسته ای مدرن بر الگوی سنتی غلبه کرده و تفاوت میان دو شیوه زندگی، خود را در شکاف میان شاخص بعد خانوار نشان داد بهطوریکه بعد خانوار شهری درسال 1345 به بیشینه 4.99 نفر رسیده و سپس روند کاهنده خود را ادامه می دهد اما خانوارهای روستایی در سال 1365 یعنی 20 سال پس از نقاط شهری به شاخص بیشینه 5.45 نفر می رسند.
این آمارها حاکی از آن است که نیاز به مسکن در کشور روز افزون است و از سویی به دلیل کاهش توان خانوار، اجاره نشینی با رشد بیشتری هم مواجه خواهد شد که تمامی اینها موجب بالارفتن تورم در این بخش میشود.
1.5 میلیون خانوار در یک اتاق زندگی میکنند
به گفته عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، نیاز کشور به تولید مسکن تا سال 1405، 12 میلیون واحد مسکونی است و درحال حاضر 1.5 میلیون خانوار ایرانی در یک اتاق زندگی می کنند.
در واقع این آمارها همه بیانگر این هستند که در صورت عدم تحقق برنامه های دولت در این سالها، با کاهش شدید واحدهای مسکونی به نسبت تقاضا روبرو می شویم که آینده اجارهبها را دستخوش تغییرات زیادی خواهد کرد.
آمار جدید از قراردادهای اجارهنشینان
آمارهای اتحادیه مشاوران املاک نشان می دهد در دهه 90 نسبت به دهه های قبل با سیر صعودی اجاره نشینی روبرو بودیم به طوریکه در دی ماه 93، 52 هزار و 854 اجاره نامه به ثبت رسید است و این رقم در دی ماه 92، 45 هزار و 864 قرارداد بوده است.
این آمارها در شهر تهران هم حاکی از آن است که در دی 93، 14 هزار و 680 قرارداد اجاره به ثبت رسید در حالیکه این رقم در آبان، 12 هزار و 956 قرارداد بوده است.
همچنین در هفته اول بهمن ماه 23 هزار اجاره نامه در کل کشور و 3 هزار و 624 قرارداد در شهر تهران به ثبت رسید که تمامی این آمارها افزایش اجاره نشینی را نسبت به دورههای قبل نشان می دهد.
در دولت نهم و دهم دولت سعی کرد با اجرای طرح مسکن مهر، نیاز به مسکن را در جامعه برطرف کند تا اجاره نشینان بتوانند با پرداخت آورده کم و وام بانکی صاحب خانه شوند.
اما این طرح در اجرا با مشکلات فراوانی روبرو شد و نتوانست به اهداف خود دست پیدا کند. در واقع نبود خدمات زیربنایی و روبنایی در سایتهای مسکن مهر در کنار افزایش قیمت ساخت مسکن از عواملی بود که گرانی را به مسکن مهر هم کشاند و متقاضیان را با بحران پرداخت آوردههای بالا روبرو کرد.
به گفته امیر امینی معاون وزیر راه و شهرسازی 4700 میلیارد تومان در حوزه زیرساخت برای پروژههای مسکن مهر مورد نیاز است. البته تاکنون رقم 50 هزار میلیارد تومان هم برای این پروژه در نظرگرفته شد که 48 هزار میلیارد تومان به آن اختصاص یافته است.
این در حالی است که با صرف این هزینه ها بازهم این پروژه کمکی به خانه دار شدن مردم نکرد و مسئولان بانک مرکزی اعلام کرده اند که بخشی از گرانی مسکن و افزایش تورم در جامعه به مسکن مهر برمی گردد.
وعدههای بیسرانجام دولتمردان
از سویی مسئولان وزارت راه وشهرسازی در دولت یازدهم وعده هایی را برای خانه دار شدن مردم داده اند که تاکنون هیچ یک به اجرا نرسیده است. اجرای مسکن اجتماعی برای اقشار کم درآمد که یکی از سیاست های دولت عنوان شده هنوز به جایی نرسیده است، ضمن آنکه افزایش وام خرید مسکن هم مطرح شده بود که همچنان در کشمکش میان وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی است.
در کنار این کش و قوسها، اجاره نشینان در حال پرداخت اجاره بهای سنگین برای خانههایی هستند که اغلب با خواستههای آنها هماهنگی ندارد و به اجبار باید در آن سکونت داشته باشند، از طرفی چشم انتظار طرحهای دولت هستند تا با اجرای این طرحها بار سنگین پرداخت اجاره بها از روی دوششان برداشته شود؛ سنگینی که به نظر می رسد تا سالهای سال تمامی نداشته باشد.
خبرنگار "راه مردم" جداول قیمت اجاره واحدهای 40، 50، 60، 70 و 80 متری در پایتخت را به شرح ذیل استخراج کرده است:
اجاره بهای واحدهای تا 40 مترمربع
متراژ |
قیمت |
منطقه |
40 |
20 میلیون تومان رهن و 450 هزار تومان اجاره |
اوین |
30 |
5 میلیون تومان رهن و 750 هزار تومان اجاره |
جماران-جمشیدیه |
30 |
10 میلیون تومان رهن و 850 هزار تومان اجاره |
دولت |
35 |
15 میلیون تومان رهن و 1.2 میلیون تومان اجاره |
شهرک غرب-سپهر |
25 |
20 میلیون تومان رهن و 450 هزار تومان اجاره |
مطهری |
36 |
28 میلیون تومان رهن |
دردشت |
40 |
25 میلیون تومان رهن |
خوش |
25 |
5 میلیون تومان رهن و700 هزار تومان اجاره |
قصرالدشت |
40 |
22 میلیون تومان رهن |
پیروزی |
37 |
10 میلیون تومان رهن و 550 هزار تومان اجاره |
پاستور غربی |
36 |
36 میلیون تومان رهن |
نارمک |
اجاره بهای آپارتمانهای تا 50 متر
متراژ |
قیمت |
منطقه |
45 متر |
13 میلیون تومان رهن و 400 هزار تومان اجاره |
شهید مدنی جنوبی |
45 با پارکینگ |
33 میلیون تومان رهن |
قزوین |
42 متر |
30 میلیون تومان |
سبلان شمالی |
42 متر با انباری |
13 میلیون تومان و 350 هزار تومان اجاره |
بریانک |
45 متری فول امکانات |
25 میلیون تومان رهن و 60 هزار تومان اجاره |
پیروزی شکوفه |
|
|
|
45 متری فول امکانات |
26 میلیون تومان رهن |
سی متری جی |
50 متری |
35 میلیون تومان رهن |
اجاره دار |
46 متری فول امکانات |
38 میلیون تومان رهن |
جشنواره |
50 متری |
15 میلیون تومان رهن و 600 هزار تومان اجاره |
میدان رسالت |
50 متری با انباری |
45 میلیون تومان رهن |
تهرانپارس-رشید |
اجاره بهای آپارتمانهای تا 60 متر
متراژ |
قیمت |
منطقه |
55 متر |
55 میلیون تومان رهن |
پاسداران-ساقدوش |
55 متر |
38 میلیون تومان رهن |
تهران نو- شورا |
53 متر |
20 میلیون تومان رهن و 600 هزار تومان اجاره |
مطهری |
54 متر |
37.5 میلیون تومان رهن |
جیحون |
55 متر با انباری |
30 میلیون تومان رهن و 60 هزار تومان اجاره |
رودکی |
53 متر |
49 میلیون تومان رهن |
سردارجنگل- بهار |
52 متر |
25 میلیون تومان رهن و یک میلیون تومان اجاره |
پاسداران |
60 متر فول امکانات |
60 میلیون تومان رهن |
سیدخندان - دبستان |
60 متر فول امکانات |
20 میلیون تومان رهن و 800 هزارتومان اجاره |
فردوس غرب |
60 متر فول امکانات |
45 میلیون تومان رهن |
شهران - طبیعت |
58 متر |
10 میلیون تومان و 1.2 میلیون تومان اجاره |
پونک - نفت |
اجاره بهای آپارتمانهای تا 70 مترمربع
متراژ |
قیمت |
منطقه |
62 متر فول امکانات |
20 میلیون تومان رهن و 900 هزار تومان اجاره |
پونک - اشرفی |
65 متر فول امکانات |
25 میلیون تومان رهن و 1.5 میلیون تومان اجاره |
شهرک غرب –بلوار دریا |
65 متر فول امکانات |
35 میلیون تومان رهن و یک میلیون تومان اجاره |
مرزداران - ناهید |
61 متر فول امکانات |
37 میلیون تومان رهن |
میدان تسلیحات |
65 متر فول امکانات |
15 میلیون تومان رهن و 2 میلیون تومان اجاره |
قیطریه |
66 متر |
45 میلیون تومان رهن |
نارمک – گلبرگ غربی |
70 متر فول امکانات |
115 میلیون تومان رهن |
میرداماد |
70 متر فول امکانات |
75 میلیون تومان رهن |
جمالزاده شمالی |
70 متر |
45 میلیون تومان رهن |
پیامبر غربی |
اجاره بهای آپارتمانهای تا 80 مترمربع
متراژ |
قیمت |
منطقه |
75 متر فول امکانات |
25 میلیون تومان رهن و 1.5 تومان اجاره |
شهران |
75 متر فول امکانات |
20 میلیون تومان رهن و 1.6 میلیون تومان اجاره |
پونک |
75 متر فول امکانات |
120 میلیون تومان رهن |
دولت |
71 متر فول امکانات |
20 میلیون تومان رهن و 2 میلیون تومان اجاره |
سعادت آباد |
80 مترفول امکانات |
56 میلیون تومان رهن |
ستارخان |
80 متر |
20 میلیون تومان رهن و 1.350 میلیون تومان اجاره |
پونک سردار جنگل |
75 متر فول امکانات |
50 میلیون تومان رهن |
پیامبر |
75 متر فول امکانات |
50 میلیون تومان رهن و 3.5 میلیون تومان اجاره |
ولنجک |
75 متر فول امکانات |
30 میلیون رهن و یک میلیون تومان اجاره |
پونک-فکوری |
80 متر فول امکانات |
60 میلیون تومان رهن |
ارتش |