مذاکرات هسته‌ای سرانجام به موضوع مناظره‌ای تلویزیونی تبدیل شد

سرانجام موضوع پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات با ۵+۱ به موضوع ‌مناظره تلویزیونی تبدیل شد. یازده سال پس از شروع این بحث و در شرایطی که در سال‌های گذشته، مذاکرات هسته‌ای همواره موضوعی فرا‌تر از بحث‌های رسانه‌ای داخلی دانسته می‌شد، شبکه اول سیما برای اولین بار، مذاکرات هسته‌ای را در مناظره زاکانی نماینده مجلس و صادق خرازی سفیر سابق ایران در فرانسه و از مقامات پیشین وزارت خارجه به بحث گذاشت.

به گزارش «تابناک»، برنامه «نگاه یک» با اجرای مهدی مهدیقلی، شامگاه شنبه، چهارم بهمن با حضور صادق خرازی، از مقامات سابق وزارت خارجه و علیرضا زاکانی، نماینده اصولگرای مجلس و عضو جمعیت رهپویان آغاز شد.

نخستین سؤالی که از صادق خرازی پرسیده شد این بود، ‌آیا آمریکایی‌ها باور دارند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است یا خیر؟

صادق خرازی در پاسخ به این پرسش به رویکرد متناقض موجود در این باره در آمریکا اشاره کرد‌ و‌ با اشاره به گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا، پاسخ این سؤال را برای نهادهای اطلاعاتی آمریکا منفی دانست، ولی گفت، گروه‌هایی در کنگره آمریکا، لابی‌های طرفدار اسرائیل و اعراب اصرار دارند که برای رسیدن به اهداف خود چنین القا کنند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است.

سؤال بعدی که از زاکانی پرسیده شد این بود که آیا پرونده ایران را سیاسی می‌دانید یا فنی. زاکانی در پاسخ مدعی شد ‌در سال ۲۰۰۷ آژانس به این نتیجه رسیده ‌که ایران هیچ انحرافی نداشته و این مسأله در آژانس هم مطرح شد، ولی بعدا سولانا مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا به جلیلی گفته است که پرونده ایران یک مسأله سیاسی است و نه فنی.

زاکانی مدعی شد، ‌مقامات آمریکایی و از جمله سفیر این کشور در امارات به این اشاره کرده‌اند که هدف آن‌ها اجبار مردم ایران به انتخاب افراد خاصی در فضای سیاسی داخلی است. به گفته وی، غربی‌ها با وجود مذاکرات روحانی پیش از سال ۱۳۸۴ چندین قطعنامه در آژانس علیه ایران صادر کرده‌اند.

خرازی در واکنش به سخنان زاکانی، بیانیه‌های شورای حکام آژانس و قطعنامه‌های را کاملا متفاوت دانست.

خرازی مذاکرات هسته‌ای در دوره‌های دولت دهم را چیزی متفاوت از مذاکره ‌و آن را در حد پیام بردن و پیام آوردن دانست. به گفته وی، پرونده ایران در ابتدا پرونده‌ای حقوقی، فنی و سیاسی بود که در دوره دولت دهم به پرونده‌ای امنیتی تبدیل شد و در مسیر تبدیل شدن به پرونده‌ای نظامی بود.

پس از بحث کوتاهی در‌باره تاریخچه بیانیه‌های شورای حکام و قطعنامه‌های شورای امنیت، زاکانی با اشاره به اینکه شروع صدور قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به دلیل از بین بردن همه محدودیت‌های پذیرفته ‌در دولت قبل از سوی دولت نهم بود، اظهار داشت که در اولین سفر رئیس دولت نهم به سازمان ملل و در گفت‌و‌گوی فیشر با متکی، لاریجانی و جلیلی، طرف آلمانی صریحا از تعطیلی کامل برنامه ایران سخن گفته است.

خرازی اظهار چنین سخنی را زیر سؤال برد‌ و‌ اظهار داشت، ‌چنین ادعایی باید سندی داشته باشد و به چندین دوره از گفت‌و‌گوهای روحانی اشاره کرد که در آن غربی‌ها به حقوق ایران اشاره کرده بودند.

خرازی علاوه بر تعلیق شدن تعلیق هسته‌ای، اظهارات تحریک‌‌آمیز مقامات دولت نهم و از جمله در مورد هولوکاست را از جمله دلایل امنیتی شدن پرونده ایران و صدور قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت دانست.

زاکانی در پاسخ به بخشی از کتاب مبانی نظری برنامه چهارم توسعه اشاره کرد و با استناد به آن مدعی شد، دولت اصلاحات در این کتاب به داشتن سلاح هسته‌ای توسط ایران اشاره شده است. زاکانی این موضوع را گافی دانست که باعث شده، این کتاب جمع‌‌آوری شده و خمیر شود.

زاکانی اظهار داشت، بر خلاف نظر خرازی، مهم‌ترین مذاکرات هسته‌ای در فاصله سال‌های ۸۶ تا ۹۲ توسط جلیلی صورت گرفته است.

سؤال بعدی مجری برنامه از خرازی این بود که چرا مذاکرات با آمریکا به چهره غالب در مذاکرات هسته‌ای تبدیل شده است؟

خرازی در پاسخ اظهار داشت، مذاکرات پنهانی با آمریکا از اواخر دولت دهم با مجوز رهبری و به وسیله خاجی، معاون وقت وزارت خارجه با وساطت عمان در مسقط شروع شده است.

خرازی تفاوت رویکرد اوباما و بوش در سیاست خارجی و نیز جایگاه ایران در منطقه و اهمیت آن را در این مسأله مؤثر دانست.

در مقابل زاکانی تمرکز مذاکرات با امریکا را اشتباه دانست. وی مذاکرات با سه کشور اروپایی و بعد از آن با روسیه و چین را سبب اختلاف و فاصله انداختن بین طرف مقابل و کسب زمان برای توسعه برنامه هسته‌ای ایران دانست.

وی مذاکرات در استانبول را شروع روند مشارکت جدی ایالات متحده در مذاکرات با ایران دانست. زاکانی با مرور مذاکرات در استانبول، بغداد و روسیه و آلماآتی، روند مذاکرات را رو به پیشرفت دانست که با رسیدن به ایام انتخابات متوقف شده است.

خرازی در پاسخ، مذاکرات استانبول را از بد‌ترین مقاطع مذاکرات دانست که در آن توافقاتی درباره اورانیوم غنی‌شده ایران صورت گرفته که رهبری به شدت با آن مخالفت کردند. وی اضافه شدن روسیه و چین را از اشتباهات متکی در دوره وزارت وی دانست که آمریکا را نیز همراه خود به مذاکرات آوردند.

خرازی مدعی شد که جلیلی در مذاکرات در ژنو حدود تعیین شده توسط رهبری را رعایت نکرده و تذکر گرفته است. به گفته وی، هرچند مذاکرات با طرف مقابل همیشه کف و سقف داشته، ‌در دولت قبل از آنجایی که نظر رئیس جمهور می‌خواست کف و سقف متفاوتی را در دستور کار قرار دهد، با نظر رهبری زاویه پیدا کرد.

زاکانی در ادامه با اشاره به مناظرات انتخابات ۹۲، اظهار داشت ‌روحانی تصور می‌کند که برای پایان مسأله هسته‌ای، باید مسأله ‌با کدخدا یعنی آمریکا توافق شود، ولی خرازی با اشاره به مذاکرات اخیر وزیر خارجه اظهار داشت، مذاکرات به مذاکره با آمریکا محدود نیست.

در این میان، خرازی به اظهارات زاکانی در‌باره زمان دقیق اولین غنی‌سازی واکنش نشان داد. زاکانی این زمان را بیستم فروردین ۸۵ دانست، ولی خرازی اولین غنی‌سازی را به سال ۸۳ مربوط دانست.

سؤال بعدی مجری به میزان پایبندی غرب به توافق ژنو اختصاص داشت. خرازی دوره رسیدن به توافق نهایی و اجرایی شدن آن را بسیار طولانی دانست. وی به موضوعات فراوانی اشاره کرد که هنوز باید در یک توافق نهایی بر سر آن توافق شود. وی پاسخ به این سؤال را نسبی ‌و‌ بد‌ترین مورد کناره گرفتن آمریکا از محتوای توافق ژنو را ناکام ماندن در رسیدن به توافق در مذاکرات وین دانست، در حالی که طرفین در آستانه رسیدن به آن بودند.

پاسخ زاکانی به این سؤال کاملا منفی بود. وی شفاف نبودن همه محتوای توافق ژنو را مشکل اصلی آن دانست که فرصت را برای تفسیر‌برداری آن ایجاد کرده است. وی اظهار داشت، ‌وزیر خارجه در رفتار‌ها و رویکرد خود اشکالاتی دارد که مذاکره وی در نیویورک در مهر ۹۲ از این جمله بوده است. خرازی به این مسأله اعتراض کرد و گفت، منظور رهبری تماس تلفنی بین اوباما و روحانی بوده است.

سؤال بعدی در‌باره میزان تأثیر مذاکرات اخیر بر شدت تحریم‌ها بود. زاکانی تأثیر مذاکرات بر کاهش تحریم‌ها را رد نکرد، ولی آن را ناکافی دانست.

مجری در واکنش به سخن زاکانی‌ پرسید ‌آیا اینکه در یک سال اخیر، تحریمی علیه ایران اعمال نشده‌، یک موفقیت نیست؟

زاکانی این مسأله را رد نکرد، ولی مشکلات توافق ژنو را بیشتر از منافع آن دانست.

سؤال بعدی مجری از خرازی در‌باره مختصات یک توافق خوب یا بد بود. خرازی در پاسخ گفت، ‌در این میان نباید گرفتار ادبیات غربی در‌باره یک توافق خوب ‌یا بد شد. به گفته وی، ملت بالغ ایران خود می‌داند چه چیزی خوب است یا بد.

به گفته خرازی، ما باید این را درک کنیم که آمریکایی‌ها در ‌کشور خود هم دچار اختلافاتی هستند. نظر دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان فرق دارد و حتی بین اعضای یک حزب هم تفاوت‌هایی وجود دارد.

خرازی در پاسخ به این پرسش مجری که آیا این اختلافات مانع یک توافق خوب نخواهد شد، گفت، ‌بین واقعیت و اظهارات مقامات سیاسی تفاوت‌های وجود دارد. وی به پاسخ‌های مقابل ایران و از جمله سخنان روز شنبه ظریف در داووس اشاره کرد که به غرب نسبت به اعمال تحریم‌های جدید هشدار داده است.

سؤال بعدی مجری از زاکانی این بود که چرا برخی ‌همفکران وی با عبارت توافق برد ـ برد مخالفت می‌کنند. زاکانی توافق برد ـ برد را مفهومی غیر واقع‌بینانه و خوش‌بینانه دانست. به گفته وی، شرایط فعلی اقتصاد کشور و رفتارهای موجود، غرب را از رسیدن به اهداف خود ناامید نکرده است.

سؤال بعدی از خرازی در‌باره چرایی تفاوت میزان امیدواری طرف ایرانی و آمریکایی به مذاکرات هسته‌ای بود. به گفته مجری، در حالی که ظریف احتمال توافق را بیشتر می‌داند، طرف غربی از کم بودن احتمال توافق سخن می‌گوید.
خرازی استفاده طرف آمریکایی از تکنیک جنگ روانی را در این رفتار موثر دانست.

سؤال بعدی مجری از زاکانی درباره تهدید اوباما به وتوی تحریم‌های آمریکایی بود که وی آن را در مقام سخن یک گام به جلو دانست که باید انتظار کشید تا معلوم شود ‌آیا عملی نیز خواهد شد.

سؤال بعدی در‌باره گنجانده شدن برداشته شدن همه تحریم‌های هسته‌ای در قالب توافق جامع هسته‌ای بود. خرازی ضمن اشاره به اینکه تحریم ابزار غرب برای مهار و کنترل ایران است، از زبان وزیر خارجه و معاون وی به این پرداخت که دلایل حقوقی قوی وجود دارد که باید تحریم‌ها برداشته شود.

در مقابل زاکانی، سخنان خرازی را متناقض و آرزوگویی دانست. به گفته وی، تحریم‌های هسته‌ای تنها نوعی از تحریم‌هاست که غرب توانسته بر سر آن اجماع ایجاد کند و به همین دلیل، نباید به برداشته شدن همه تحریم‌ها چندان امید داشت. وی در سخنانی که با اعتراض خرازی مواجه شد، سخنان نیک آهنگ کوثر را مهم دانست که به گفته وی، یک آقازاده ایرانی به غرب برای تحریم ایران گرا داده است. به گفته زاکانی، امیدواری غرب به تأثیر تحریم‌ها، مانع برداشته شدن آن خواهد بود.

سؤال بعدی در‌باره سرانجام موضوع تحریم‌ها در کنگره آمریکا بود. خرازی ابراز امیدواری کرد ‌با توجه به تهدید اوباما چنین اتفاقی نیفتد. زاکانی دعواهای دو جناح آمریکا را غیر واقعی و جنگ زرگری دانست.

سؤال بعدی از خرازی، چرایی سنگ‌اندازی فرانسه در مذاکرات هسته‌ای بود که وی فاصله گرفتن از آرمان‌های جمهوری پنجم و شارل دوگل از سویی و نفود نئوکان‌ها در ساختار سیاست خارجی فرانسه از سوی دیگر را در این مسأله مهم دانست.

خرازی در پاسخ به پرسش آخر در‌باره توصیه‌ها و پیش‌بینی‌ها راجع به مذاکرات هسته‌ای، توجه به منویات رهبری را مهم و غرب را مجبور به کنار آمدن با ایران دانست و ابراز امیدواری کرد که توافق هسته‌ای در میان مدت به دست آید.

زاکانی نیز همه چیز را منوط به وضعیت داخلی و وضعیت منطقه‌ای می‌داند. وی بهبود وضعیت اقتصاد مقاومتی و افزایش نفوذ ایران در منطقه را عوامل موفقیت در مذاکرات دانست. زاکانی استفاده از همه ظرفیت‌های داخلی و جدایی از مسائل جناحی را به تیم مذاکره‌کننده را توصیه کرد و اظهار داشت، آمریکا در کوتاه مدت در مسأله هسته‌ای کوتاه نخواهد آمد، ولی در میان مدت به شرط توجه به ظرفیت‌های کشور راهی جز این ندارد.

برنامه نگاه یک با این سؤال در ساعت ۱:‌۳۳ بامداد پایان یافت.

ویدئوی این مناظره را در «تابناک» مشاهده می‌کنید: