شرکت استات اویل هیدرو در طول چند سال اخیر محمولههای گاز مایع از ایران دریافت میکرد که با اتمام بدهی نفتی ایران، فروش گاز مایع هم به این شرکت اروپایی متوقف شده است. با وجود این تحویل محمولههای نفت خام ایران به شرکت انی ایتالیا در حال انجام بوده و ایران مشکلی در فروش نفت به این شرکت ایتالیایی بر اساس توافقهای قراردادی ندارد.
اقتصاد ایران آنلاین :اگر 30 سال قبل تعداد تانکها، جنگندهها، ناوهای جنگی یا جمعیت پیاده
نظام در نبرد بین دو کشور حرف اول و آخر را میزد امروز تعداد بشکههای
نفت، پیروز میادین نبرد را معرفی میکنند. بر این اساس پس از آنکه گروه
تروریستی داعش در عراق نتوانست بر میادین نفتی جنوب عراق مسلط شود بهتدریج
قدرت خود را از دست داد یا ایالات متحده امریکا در جنگ سرد خود با روسیه
پس از بالا گرفتن اختلافات سیاسی دو کشور سر مسائل اوکراین به جای اعزام
ناو و جنگنده، با تبانی نفتی با عربستان سعودی و پايین نگاه داشتن قیمت
نفت، قصد ضربه زدن به اقتصاد مسکو را دارد.
بر این اساس یکی از
سیاستهای دولت تدبیر و امید افزایش ظرفیت تولید و صادرات نفت کشور است
زیرا در شرایط سخت تحریم یک بشکه اضافه تولید یا صادرات نفت به منزله داشتن
یک تانک یا پیادهنظام در شرایط جنگ است. در شرایط فعلی ظرفیت صادرات نفت
ایران روزانه یک میلیون بشکه است که هنوز با رکورد تاریخی صادرات روزانه
2.4 تا 2.5 میلیون بشکه نفت پس از انقلاب فاصله قابلتوجهی دارد. با وجود
این ژنرالهای نفتی با استفاده از ابزار دیپلماسی انرژی قصد دارند تا
بهتدریج جا را برای بشکههای نفت ایران در بازار جهانی باز کنند.
«همشهری
اقتصاد» با توجه به تغییر و تحولات گسترده بازار نفت در طول چند ماه گذشته
گفتوگوی بدون حاشیهای با مهندس «سید محسن قمصری»، مدیر امور بینالملل
شرکت ملی نفت و متولی فعلی فروش طلای سیاه ایران ترتیب داده است که شرح آن
در ادامه آمده است.
آقای مهندس قمصری پس از
افزایش تحریمهای بینالمللی و حتی قرار گرفتن نام طلای سیاه ایران در
فهرست تحریمها، برخی از کارشناسان خارجی مدعی شدند که شرکت ملی نفت ایران
برای فروش و صادرات نفت خود شرایط فروش را سهل و آسان گرفته است. لطفا
توضیح بفرمايید شرایط فروش نفت ایران قبل و بعد از تحریم چگونه خواهد بود؟ تا
پیش از اعمال تحریمهای بینالمللی، ضوابط فروش نفت ایران به شرکتهای
خارجی، فروش نفت به مصرفکننده نهایی یا شرکتهایی که با پالایشگاهها
قرارداد معتبر داشتند، بوده است. به عبارت دیگر علاوه بر قرارداد معتبر
فروش، داشتن توان بالای مالی، توان لجستیکی، خوشنامی خریدار و توان بالای
عملیاتی بدون خطا از دیگر شروط فروش نفت ایران به شرکتهای خارجی بود.
این
شرایط پس از تصویب در هیاتمدیره شرکت ملی نفت ایران اعمال میشد اما پس
از اعمال شرایط تحریم و وجود محدودیتهای مختلف، شرایط فروش نفت ایران هم
دستخوش تغییراتی شد. بر این اساس شرایط جدید فروش نفت ایران در دولت تدبیر و
امید تصویب و مورد تایید وزیر نفت قرار گرفته است. در حال حاضر خریداران
نفت ایران به دو دسته کلی تقسیم شدهاند، ابتدا پالایشگاههای سنتی شامل
پالایشگاههایی که در هند، چین، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه خریدار سنتی نفت
ایران هستند ضمن آنکه یک دسته دوم هم علاوه بر خریداران سنتی به جمع
مشتریان نفت ایران اضافه شدهاند به طوری که هم اکنون نفت ایران به آن دسته
از پالایشگرهایی که از توان مالی و عملیاتی بالا برخوردار باشند، نفت عرضه
میشود، ضمن آنکه مقصد نهایی مصرف نفت ایران هم باید برای شرکت نفت محرز
شود. از سوی دیگر با توجه به مشکلات نقل و انتقال منابع ارزی بخش عمدهای
از فروش طلای سیاه ایران به صورت نقدی انجام میگیرد. مشتریان نفت باید
5درصد ارزش محمولههای نفت صادراتی ایران را به صورت پیشپرداخت ارائه کنند
و مابقی مبلغ پس از بارگیری و قبل از تخلیه محموله نفت در پایانه کشور
خریدار دریافت میشود.
در طول پنج ماه گذشته تاکنون
بازار نفت با نوسانهای شدید قیمتی دستوپنجه نرم کرده است به طوری که قیمت
جهانی نفت از بشکهای حدود 110دلار هم اکنون به محدوده 80دلار سقوط کرده
است. به اعتقاد شما مهمترین دلایل سقوط آزاد بهای جهانی نفت چیست؟ در
شرایط فعلی، پیشبینیها و برآوردها حاکی از آن است که قیمت نفت خام به
کمتر از 80دلار در هر بشکه کاهش پیدا نخواهد کرد ضمن آنکه باید به این
موضوع هم اشاره کنم که قیمت نفت خام از ابتدای سال جاری تاکنون به صورت
مصنوعی بالا نگه داشته شده بود و هیچ گونه تغییری در شاخصهای اقتصادی و
روند عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت اتفاق نیفتاده بود تا قیمت نفت در
سطوح بالا باقی بماند. با خالی کردن پشت نفت توسط سیاسیون جهان به یکباره
قیمت طلای سیاه سقوط آزاد کرد و پیشبینی میشود قیمت نفت به کمتر از
بشکهای 80دلار کاهش نیابد، زیرا در این صورت توجیه اقتصادی تولید و
استخراج نفت در بسیاری از کشورهای جهان بهشدت کاهش مییابد.
از
سوی دیگر تولید نفت بهویژه از ذخایر نامتعارف در ایالات متحده امریکا و
سقوط آزاد قیمتها دیگر همچون گذشته توجیه اقتصادی ندارد، اما در مجموع
پایین بودن قیمت نفت در بلندمدت به سود کشورهای بزرگ تولیدکننده طلای سیاه
است. در طول چند سال گذشته تاکنون با افزایش قیمت نفت به بشکهای بیش از
100دلار تولید نفت خام در کشورهای مختلف بهویژه از ذخایر نامتعارف یا
استحصال نفت از آبهای عمیق مواجه شديم. به عبارت دیگر با افزایش قیمت نفت،
تولید طلای سیاه در بسیاری از مناطق جهان توجیه اقتصادی پیدا کرد و این
موضوع منجر به افزایش عرضه شد.
به نظر شما قیمت منطقی نفت در بودجه سال آینده باید چه قیمتی باشد؟ پیشنهاد شرکت ملی نفت ایران برای تعیین قیمت نفت در قالب قانون بودجه سال آینده بشکهای 70 تا 75دلار است.
وزیر نفت در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد در صورتی که ایران و گروه 5+1
به توافق برسند و تحریمها لغو شود، صادرات نفت ایران در مدت زمانی کوتاه
(حدود دو ماه) دو برابر میشود. به نظر شما آیا امکان افزایش دو برابری
صادرات نفت کشور در طول مدت دو ماه وجود دارد؟ ایران پس از
تحریم هم ارتباط خود را با مشتریان اروپایی حفظ کرده است و هم ارتباط با
مشتریان سابق نفت ایران پس از تحریم ادامه پیدا کرد. اگرچه این ارتباط به
صورت سابق نبود اما کماکان ادامه دارد. هماکنون با وجود پابرجا ماندن
تحریمها، ارتباط با شرکتهای نفتی اروپایی به صورت تبادل نظر، بررسی بازار
و آشنایی از دیدگاههای دو طرف کماکان پابرجا باقی مانده است. درباره
مشتریان سنتی نفتی ایران در آسیا هم باید اعلام کنم هماکنون بحث ما با
مشتریان آسیایی بحثهای معمولی مانند حفظ قرارداد موجود و رفع مشکل
قراردادهاست و درباره افزایش فروش مذاکراتی با آنها نشده است. ایران در
صورت برداشته شدن تحریم ظرف مدت کوتاهی میتواند به رقم مناسبی برای صادرات
برسد؛ البته نمیتوانیم بهسرعت به رقمهای سابق گذشته برسیم چون دیگران
جای ایران را در بازار گرفتهاند.
آیا در شرایط تحریم هم ایران موفق به صادرات تکمحموله نفت به کشورهای اروپایی شده است؟ در
حال حاضر فروش نفت ایران به صورت تکمحموله و به میزان کم به کشورهای
اروپایی انجام میشود به طوری که در شرایط فعلی بازار مدیترانه و کشورهای
جنوب اروپا از مهمترین مشتریان نفتی کشور بوده که به صورت تکمحموله طلای
سیاه به این کشورها تحویل داده میشود.
یکی از مهمترین
برگبرندههای ایران در شرایط تحریم نفت، افزایش صادرات گاز مایع بهویژه
به کشورهای آسیایی بوده است. هماکنون صادرات گاز مایع ایران از چه شرایطی
برخوردار است؟ هماکنون تمام مازاد تولید گاز مایع ایران به
کشورهای مختلف صادر میشود و مشکلی در صادرات این محصول گازی به بازار
جهانی وجود ندارد و به طور متوسط ماهانه حدود ۱۰۰هزار تن گاز مایع به
کشورهای مختلف صادر میشود. علاوه بر این کره جنوبی در کنار کشورهای شرق و
جنوبشرق آسیا از مهمترین مشتریان فعلی گاز مایع کشور به شمار میروند.
بدهی نفتی ایران به شرکت استات اویل هیدروی نروژ بابت بازپرداخت منابع
قرارداد بیع متقابل طرح توسعه فاز 6 تا 8 پارس جنوبی به کجا رسیده است؟ آیا
تسویه بدهی شرکت ملی نفت ایران به این شرکت اروپایی صحت دارد؟ بدهی
نفتی ایران به شرکت نروژی به طور کامل پرداخت شده است. شرکت استات اویل
هیدرو در طول چند سال اخیر محمولههای گاز مایع از ایران دریافت میکرد که
با اتمام بدهی نفتی ایران، فروش گاز مایع هم به این شرکت اروپایی متوقف شده
است. با وجود این تحویل محمولههای نفت خام ایران به شرکت انی ایتالیا در
حال انجام بوده و ایران مشکلی در فروش نفت به این شرکت ایتالیایی بر اساس
توافقهای قراردادی ندارد.
برخی از کارشناسان معتقدند
که پس از افزایش تحریمهای نفتی ایران، عربستان سعودی جای ایران در بازارها
را گرفت اما میزان بنزیندهی نفت ایران به مراتب بیش از نفت سعودیهاست.
آیا با این اظهارنظر موافق هستید؟ میزان فرآوردههای میان
تقطیری نفت ایران همچون نفت سفید و گازوئیل به مراتب بیشتر از نفت خام
عربستان است. به عبارت دیگر از هر بشکه نفت خام صادراتی ایران بیشتر از نفت
خامهای مشابه عربستان میتوان گازوئیل و نفت سفید استحصال کرد. همچنين از
نظر کیفیت و درجه ایپیآی هیچ تفاوتی بین نفت ایران و عربستان وجود
ندارد.
یکی از انتقادهایی که پس از کاهش قیمت نفت نسبت
به امور بینالملل شرکت ملی نفت ایران مطرح شد آن است که ایران دنبالهرو
سیاستهای نفتی عربستان در بازار است. به طوری که وقتی عربستان قیمت رسمی
نفت صادراتی خود را کاهش داد، ایران هم فرمول فروش نفت خود را تغییر داد.
نظر شما چیست؟ شرکت ملی نفت ایران برای تعیین قیمت نفت خام
خود همیشه از عربستان پیروی نمیکند، هماکنون قیمت نفت خام سبک ایران از
عربستان بالاتر است؛ همچنین قیمت نفت سروش نیز از نفت عربستان گرانتر است.
با وجود این باید به این موضوع هم اشاره کنم که تعیین قیمت نفت خام ایران
پس از اعلام تعیین قیمت نفت عربستان تبدیل به یک سنت شده است. زیرا تولید
نفت عربستان هماکنون ٩میلیون و ٨٠٠هزار بشکه در روز است که بیش از ٦میلیون
آن صادر میشود. بنابراین، عربستان یک کشور قیمتساز محسوب میشود و علاوه
بر ایران مورد توجه امریکا و سایر کشورهای تولیدکننده نفت است.
ایران
میتواند پیش از عربستان قیمت نفت خام خود را تعیین کند، این در حالی است
که یکی از نکات مهم در فروش نفت این است که باید قبل از تعیین قیمت، حرکت
رقیب نیز سنجیده شود. عربها نیز تمایل دارند که ایران ابتدا قیمت نفت خام
خود را اعلام کند.
آیا نفتفروشی گروه تروریستی داعش در
اوضاع بهمریخته قیمتها در بازار جهانی نفت، منجر به تند شدن شیب کاهش
شدید قیمتها شده است؟ در ابتدای حضور داعش، بازار نفت بسیار
نگران دستیابی این گروه بر میدانهای نفتی عراق بود که هماکنون این نگرانی
کاهش یافته است. ضمن اینکه ارزانفروشی نفت توسط این گروه که تا حد ٢٠دلار
نیز گزارش شده تاثیر زیادی بر بازار نفت نداشته است.
به عنوان سوال پایانی در شرایط فعلی پول نفت ایران چگونه از مشتریان اخذ
میشود. آیا مشکلی در نقل و انتقال ارزهای نفتی وجود دارد؟ هماکنون
با توجه به مشکلات نقل و انتقال منابع ارزی بخش عمدهای از فروش طلای
سیاه ایران به صورت نقدی انجام میگیرد. مشتریان نفت باید ٥درصد ارزش
محمولههای نفت صادراتی ایران را به صورت پیشپرداخت ارائه کنند و مابقی
مبلغ پس از بارگیری و پیش از تخلیه محموله نفت در پایانه کشور خریدار
دریافت میشود. این در حالی است که در دوره گذشته قراردادهای زیادی
بینتیجه ماند.