جمله‌ای از سخنان رئیس‌جمهور که باعث سوء‌تفاهم شده است

به گزارش «تابناک»، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران امروز در بخشی از سخنرانی خود در نخستین کنفرانس اقتصاد ایران، به موضوع سیاست خارجی و همچنین مذاکرات هسته‌ای پرداخت و با بیان اینکه در میز مذاکره بحث آرمان و اصول نیست، گفت: سر میز مذاکره، نه آن‌ها (طرف مقابل) و نه ما راجع به آرمان و اصول بحث نمی‌کنیم، چون در دنیای امروز هر کشوری دنبال منافع و خواست خود است. پس اساس بحث سیاست خارجی منافع است و نه اصول و آرمان‌ها.

این سخنان درباره موضوع سیاست خارجی، به سرعت مورد توجه شماری از روزنامه‌نگاران و تحلیلگران ایرانی و خارجی قرار گرفت و آن‌ها ضمن بازنشر سخنان روحانی، محور تمرکز خود را بر بخش آخر جملات فوق قرار داده و چنین بیان کردند که از دید روحانی، سیاست خارجی کشور باید فارغ از اصول و آرمان‌ها باشد.

این برداشت از سخنان روحانی در حالی به سرعت در فضای مجازی در حال انتشار و بازنشر است که نگاهی به اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی و همچنین دیدگاه‌های مقام معظم رهبری، احتمال جدا شدن سیاست خارجی از اصول و آرمان‌ها را رد می‌کند؛ افزون بر این، نگاهی به دیگر بخش‌های سخنرانی روحانی، می‌تواند بیانگر آن باشد که منظور اصلی وی، چیزی غیر از آن است که برخی برداشت کرده‌اند.

اصول 152 تا 155 قانون اساسی جمهوری اسلامی، ذیل فصل دهم، به بحث درباره سیاست خارجی می‌پردازد. در اصل 155 آمده: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هر گونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال همه‌جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه‌گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیرمحارب استوار است».

در اصل 154 نیز بیان شده: «جمهوری اسلامی ایران سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می‌داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می‌شناسد. بنابراین، در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر، از مبارزه حق طلبانه مستضعفین در برابر مستکبری در هر نقطه از جهان حمایت می‌کند».

به این ترتیب، بر اساس نص قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصول و آرمان‌هایی از قبیل نفی سطله، دفاع از حقوق همه مسلمانان، عدم تعهد و برقراری حکومت حق و عدل، در محور سیاست خارجی کشور قرار داشته و رعایت و مدنظر قرار دادن آن‌ها ضروری است.
افزون بر این، مقام معظم رهبری نیز در بیان دیدگاه‌های خود درباره سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت» را ‌اصول اساسی برشمرده‌اند که باید در رویه کشور در محیط بین‌المللی تحت هر شرایطی مورد توجه ‌باشد.

اکنون پرسش‌ ‌مطرح ‌این است که آیا روحانی در سخنان امروز خود، دیدگاهی خلاف موارد فوق ‌مطرح کرده است؟!

با مرور‌ بر دیگر بخش‌های سخنان روحانی، می‌توان گفت که احتمال دارد سوءبرداشتی از سخنان وی شده و منظور اصلی وی بحث مذاکرات هسته‌ای بوده باشد، نه کلیت سیاست خارجی.

همان گونه که اشاره شد، جمله‌ای که مبنای گمانه زنی‌های اخیر را فراهم کرده، در حقیقت در دل اظهارات روحانی درباره مذاکرات و بلافاصله پس از اشاره به عدم بحث درباره اصول و آرمان‌ها در جریان مذاکرات بیان شده است. به جز این، روحانی در بخش دیگری از سخنان خود گفته: «ما توسعه پایدار مستمر همه‌جانبه می‌خواهیم و تجربه زندگی سیاسی ما می‌گوید، کشور با انزوا نمی‌تواند رشد مستمر داشته باشد و معنای آن این نیست که دست از اصول و آرمان‌هایمان برداریم».‌ روحانی بر دست برنداشتن دولت از اصول و آرمان‌ها تأکید کرده است.

وی همچنین در ادامه با طرح این پرسش که مگر در مرحله اول توافق ژنو در بحث هسته‌ای آرمان‌ها و اصولمان را معامله کردیم، تصریح کرد: با هم حرف زدیم و توافق کردیم، چون ما یک خواست داشتیم و آن‌ها هم خواست خودشان را مطرح کردند. بر این اساس، می‌توان گفت با توجه به اینکه زمینه کلی این بخش از سخنان روحانی درباره مذاکرات بوده، آن یک جمله مذکور نیز به همین موضوع دلالت نداشته و نه کلیت سیاست خارجی کشور.

اما با وجود طرح این مباحث، باید خاطرنشان کرد ‌«تابناک» تنها تلاش دارد با حسن نیت به تفسیر سخنان روحانی پرداخته و جلوی تعابیر و تفاسیر غلط احتمالی را که می‌تواند زمینه ساز بروز بحث‌هایی چالش آفرین برای کشور باشد ‌بگیرد. با این حال، ضروری به نظر می‌رسد ‌اگر منظور روحانی از طرح موضوع سیاست خارجی، چیزی جز آن بوده که در این سطور از آن نتیجه‌گیری شده، خود وی و یا دیگر مقامات ارشد دولت به تشریح و شفاف سازی آن پرداخته و خود نسبت به رفع ابهام از این سخنان و دیدگاه‌ها اقدام نمایند.