آیا جمعیت مسجدی‌ها برابر جمعیت نمازخوان‌هاست؟

گزارشی که به تازگی در یکی از رسانه‌های دست راستی آمریکا درباره کاهش دینداری عموم مردم ایران منتشر شده، با یک استدلال عجیب در‌ کاهش دینداری مردم ایران همراه شده که از پایه خطاست و از این نگاه، موضوع کاهش دینداری عموم مردم سالبه به انتفاء موضوع است.

به گزارش «تابناک»، به تازگی یکی از مجلات دست راستی آمریکا، یک پرونده با موضوعیت ایران منتشر کرده که در بخشی از آن به سراغ حوزه دین و فرهنگ آمده و به این حوزه از کشورمان ‌نقد جدی کرده؛ اما بنیان این نقد از اساس اشتباه است و نشان می‌دهد، عاملان تنظیم این پرونده یا ‌شناختی نسبت به فضای ایران ندارند و یا تعمداً بر خلاف واقعیت‌های سیال جامعه ایران، به تحلیل وضعیت فرهنگی کشور پرداخته‌اند و سرانجام جمع‌بندی اشتباهی مبتنی بر داده‌های اشتباه ارائه کرده‌اند.

آنچه در این پرونده به عنوان تکیه‌گاه اصلی برای تحلیل فضای فرهنگی و مذهبی کشورمان مورد توجه قرار گرفته، نهاد مسجد است؛ نهادی که یکی از ارکان اصلی در اسلام بوده و خواهد بود و اصلی‌‎‌ترین کارکردش اقامه نماز است، ولی در گذشته دور، کارکردهای بسیار وسیعی داشته، به گونه‌ای که بسیاری از مردم برای حل بسیاری از مشکلاتشان، روزمره به مسجد می‌رفتند. ایجاد نهادهایی در ‌تاریخ، برخی از این نقش‌ها را که با محوریت مسجد بود، از این نهاد گرفت و اقامه نماز همچنان باقی ماند.

با این حال در دین اسلام، نماز را تنها در مسجد اقامه نمی‌کنند و بسیاری از مردم در محل کار یا منزل به اقامه نماز می‌پردازند و این وضعیت در ایران نیز شدید‌تر است و به همین دلیل جمعیت حاضر در مساجد، معیار مناسبی برای سنجش کاهش یا افزایش جمعیت نمازخوان در یک کشور مسلمان نیست و اگر چنین متری را ‌مبنای استدلال برای کاهش توجه عموم به مبانی دینی در نظر گرفت، طبیعی است که نمی‌توان به یک نتیجه منطقی و منطبق با واقعیات موجود در جامعه ایرانی دست یافت.

این نشریه دقیقاً از همین منظر به ماجرا پرداخته و ضمن اشاره به کاهش حضور مردم در مساجد در چند دهه اخیر و با نقل قولی از یک روحانی که نامی از وی نبرده، مبنی بر اینکه نمازخوان‌ها نادر شده‌اند، این غلو را درباره فضای فرهنگی و مذهبی کشورمان برای خوانندگانش ارائه کرده که هر ایرانی می‌داند تا چه میزان اشتباه است و چه نشانی نادرستی به مخاطب غربی داده می‌شود تا به اشتباه تصور کند، فضای جامعه ایرانی به کلی وارونه شده است.

البته این پیام مدت‌هاست ‌برای مخاطب اروپایی و آمریکایی مخابره می‌شود و دقیقاً در همین راستا گزارش‌های تصویری در رسانه‌های پرتیراژ و پرمخاطب غربی مورد توجه قرار می‌گیرد که ایرانی‌ها را مردمی مدام در پارتی و در حال سرو مشروبات و سوار بر خودروهای میلیاردی و... نشان می‌دهد و در واقع آنچه از نسل امروز ایرانی در رسانه‌های غربی می‌توان دید، تصویر طبقه بسیار کوچک از ایران است که شباهت چشمگیری به «بچه پولدار‌ها» دارد و طبیعتاً قرار است در مقابله گزاره ترک دین توسط جمعیت نزدیک به مطلق ایران مطرح شود.

در همین راستا بود که «تابناک» چندی پیش، پیشنهاد داد  کارکردهای گذشته مساجد با آوردن ساختارهای جدید به همان فضای مسجد به این مکان بازگردد و جمعیت مسجدی‌ها نیز بدین شکل افزایش یابد و از این منظر می‌توان برای بازگرداندن مردم به مسجد و افزایش اهمیت این نهاد به عنوان یکی از محورهای تاریخی پاسخگویی به امور مسلمین، در درجه نخست، شاهد تغییر ساختارهای مدیریتی مساجد باشیم و مدیران مساجد به عنوان یک دفتر کار به مساجد ننگرند و خدام به عنوان کلیدداران مساجد نیز با نگاه انتخابِ نگهبان و آبدارچی، برگزیده نشود و نسل تازه‌ای از خدام جوان، باهوش و دارای تحصیلات عالی دینی و علمی جایگزین برخی خدام شوند که حتی باز بودن زیاد در مساجد را اسباب زحمت خویش می‌دانند و مسجد را به نمازخانه تقلیل درجه داده‌اند.

بهره‌برداری وسیع از مساجد برای برگزاری همایش‌های فرهنگی و ادبی و مذهبی، انتقال شوراهای حل اختلاف و شورایاری‌های محله به مساجد بازگرداندن هیأت‌های ساکن تکیه‌ها به مساجد و رفع نقاط دفع هیأت‌های مذهبی از مساجد، استفاده از فضای مساجد به عنوان امکان بالقوه تبدیل هر مسجد به یک کتابخانه مجهز، توزیع دفا‌تر صندوق‌های قرض‌الحسنه در مساجد، توزیع واقعی دفا‌تر کمیته امداد و دیگر نهادهای خیریه در مساجد، گسترش طرح‌های سلامت نظیر پزشک خانواده با محوریت مساجد نیز از مهم‌ترین رویکردهایی است که می‌توان در پیش گرفت تا مسجد را ‌به جایگاه گذشته خود بازگرداند و طبیعتاً پیش از این تغییر نگاه و کارکرد، مسجدسازی به خودیِ خود حاصل چندانی‌ نخواهد داشت.