صادق زیباکلام در گفت‌و‌گو با «تابناک»؛
آنهایی که می‌گویند تخلفات بورسیه کم است، اعداد و ارقام نمی‌دانند!
اینکه دولت می‌خواهد از موضوع مذاکرات یا بورسیه‌ها بهره برداری انتخاباتی کند، حرف نادرستی است. آقای روحانی می‌داند که باز شدن گره کور هسته‌ای، شرط مهم پیشرفت و برنامه ریزی‌های توسعه اقتصادی کشور خواهد بود.
چند ماه پیش، وقتی استیضاح وزیر علوم مطرح شد، کسی از دلایل این استیضاح نا‌بهنگام، آن هم در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید خبر نداشت؛ اما به زودی مشخص شد دلیل اصلی استیضاح فرجی دانا، وجود بورسیه‌های غیر قانونی است که در دولت نهم و دهم از سوی وزارت علوم صورت گرفته است.
به گزارش «تابناک»، داستان تخلفات رقم خورده در چگونگی جذب دانشجویان دکترا در سال‌های گذشته ـ که به نوعی با ماجرای اعطای بورسیه به برخی دانشجویان و اجحاف در حق دانشجویان واجد شرایط گره خورده بود ـ پس از آنکه خواسته یا ناخواسته با استیضاح وزیر علوم دولت کنونی گره خورد، به شکل‌گیری پرونده‌ای رسید که اکنون نخستین گزارش پیرامون آن منتشر شده و آمار عجیب و غریبی از تخلفات رخ داده آشکار کرده است.
آن گونه که در گزارش وزارت علوم از تخلفات رقم خورده در اعطای بورس در حد فاصل سال‌های ۸۸ تا ۹۲ آمده، در این مدت، ۳۷۷۲ تن در حالی به چهار روش بورس دکترا دریافت کرده‌اند که هیچ یک بنا بر قانون مصوب مجلس نبوده است.
از ۳۷۷۲ بورسیه شده در حد فاصل سال های ۸۸ تا ۹۲، بورسیه ۸۸۹ تن (۸۴۰ تن از کسانی که از روش تبدیل خارج به داخل بورس شده بودند + [به اضافه] ۲۳ تن از ایثارگرانی که شرایط مندرج در بخشنامه صادر شده برای این قشر را نداشتند + ۲۶ تن که به علل گوناگون از جمله عدم شروع تحصیل، انصراف و... پرونده‌شان مختومه شده) لغو شده و باید هزینه‌های پرداخت شده را به وزارت علوم بازگردانند و بورس ۱۶۸۹ تن دیگر در آستانه لغو است، چون تا این لحظه واجد شرایط دریافت بورسیه نیستند.
با این حال برخی افراد با انتقاد از عملکرد وزارت علوم، خواهان عذرخواهی این وزارتخانه از کسانی که حق آن‌ها ضایع شده است، هستند. آقای نجفی، سرپرست کنونی وزارت علوم در واکنش به آن‌ها گفته است وزارت علوم از چه چیزی عذرخواهی کند؟! حداقل ۸۴۰ تن شرایط استفاده از بورس را نداشته‌اند، ولی استفاده کردند. حالا باید عذرخواهی هم بکنیم؟ می‌توانستیم هر ۸۴۰ تن را اخراج کنیم، ولی ۳۶ تن را اخراج کردیم و بقیه می‌توانند با هزینه شخصی ادامه تحصیل دهند.
در همین زمینه، صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌و‌گو با تابناک به بررسی موضوعات گوناگون از جمله بورسیه‌ها پرداخته است.
آقای دکتر نخستین پرسش اینکه برخی از منتقدین عملکرد وزارت علوم مطرح می‌کنند این تعداد بورسیه که خلاف اعلام شده است در مقابل آن چیزی که وزارت علوم می‌گفت، بسیار کمتر است و وزارت علوم باید عذرخواهی کند؛ نظر شما چیست؟
افرادی که این مسائل را مطرح می‌کنند و می‌گویند، داستان بورسیه‌ها چیزی نبوده است؛ این‌ها اعداد و ارقام را درست نتوانسته‌اند بخوانند. برای اینکه مسأله تنها این نبوده که بیش از سی تن بورس آن‌ها لغو شده است. حدود یک چهارم بورسیه شدگان ضوابط، قواعد و مقرراتی را که باید برای اعطای بورس رعایت می‌شده، رعایت نکرده‌اند. در واقع مشکل سن، معدل و... داشتند. این گونه نبوده که از سه هزار دانشجو فقط سی تن مشکل داشته باشند. از سوی دیگر باید گفت، اگر یک تخلف هم شده بود؛ مایه تأسف است؛ اما حالا که این حجم از تخلف روی داده است. در واقع منتقدین دولت خود را به خواب زده‌اند.
برخی می‌گفتند بورسیه یکی از دلایل استیضاح فرجی دانا بوده است. اما حالا نتایج نشان می‌دهد که حق با فرجی دانا بود.
استیضاح فرجی دانا ربطی به بورسیه‌ها نداشت. دلیل استیضاح فرجی دانا توسط جبهه پایداری به عنوان جلودار استیضاح، موضوع بورسیه نبود. گناه بزرگ آقای فرجی دانا این بود که فضای بسته در دانشگاه را عوض کرده بود.
بنابراین مسأله بورسیه‌ها، بهانه‌ای برای رویارویی طیفی از حامیان دولت قبل با دولت جدید بود. پرسش از فرجی دانا این بود که چرا فضای دانشگاه را از حالت امنیتی خارج کردید و یا دانشجویان را به تحصیل بازگردانیدید، چون آن‌ها این موضوع را نمی‌توانستند بگویند، موضوع بورسیه‌ها را برجسته کردند. امروز هم طرفداران دولت قبل آب در هاون می‌کوبند، زیرا دیگر هیچ گاه شرایط ۸۸ تا ۹۲ دوباره در کشور حاکم نمی‌شود. آن شرایط گنبدی بود که ترک برداشته است. آن‌ها نمی‌توانند با فشار به سیاست‌های گذشته بازگردند.
عملکرد دولت را در موضوع بورسیه‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من در مجموع نمره خوبی به عملکرد وزارت علوم ـ چه در زمان فرجی دانا و چه در زمان آقای نجفی ـ می‌دهم. همین قدر که آن جو سابق از دانشگاه و دانشجویان برداشته شد و شرایط تغییر پیدا کرد، بزرگ‌ترین اتفاق و گام بود.
برخی بر این باورند که این موضوعات اخیر از جمله موضوع مذاکرات و بورسیه‌ها به انتخابات مجلس آینده مرتبط است. نگاه شما نسبت به این موضوعات چیست؟
من فکر می‌کنم تکلیف انتخابات مجلس مشخص است. برخی، نامزدهای مستقل، چپ و اصلاح طلب را به بهانه رخدادهای پس از انتخابات ۸۸ رد صلاحیت می‌کنند؛ اما اصلاح طلبان و دولت آقای روحانی باید از هم اکنون مواظب باشند تعداد نامزدهایی که در حوزه‌های انتخابیه مختلف گزینش می‌کنند، تعداد زیادی باشد و از هم اکنون بدانند که شورای نگهبان نامزدهای آن‌ها را رد صلاحیت خواهد کرد.
بنابراین این مسأله اصلی انتخابات خواهد بود. اینکه دولت می‌خواهد از موضوع مذاکرات یا بورسیه‌ها بهره برداری انتخاباتی کند، حرف نادرستی است. آقای روحانی می‌داند که باز شدن گره کور هسته‌ای، شرط مهم پیشرفت و برنامه ریزی‌های توسعه اقتصادی کشور خواهد بود؛ بنابراین، هیج ارتباطی بین مذاکرات هسته‌ای با انتخابات نیست. همچنین ارتباطی بین سه هزار بورسیه که بیشتر آن‌ها قلابی بودند با انتخابات مجلس بعدی وجود ندارد.
به هرحال موضع گیری برخی افراد منتسب به بعضی گروه‌ها این شائبه را پدید آورده که مسائل اخیر در کشور به دلیل انتخابات است؟
نشست‌های اخیر اصولگرایان به زعامت آیت الله مصباح برای ایجاد اتحاد در همین یک و دو هفته پیش برگزار شد. مگر کسی این‌ها را متهم کرد که شما برای انتخابات برنامه ریزی می‌کنید؟ طبیعی است که همه باید به فکر انتخابات باشند؛ یعنی اگر اصلاح طلبان و یا جبهه پایداری به فکر انتخابات نباشند، باید از آن‌ها انتقاد کرد. یک جریان سیاسی بدون تردید باید به تدریج به دنبال برنامه ریزی برای انتخابات باشد.
در روزهای اخیر انتقادهای بسیاری به اقدامات فرهنگی دولت گرفته می‌شود؛ نظر شما چیست؟
قاعدتاً برخی از طیف‌های سیاسی باید بهانه و مستمسکی برای حمله به دولت آقای روحانی داشته باشند. یک مقداری آمدند بحث مذاکرات هسته‌ای را علم کرده‌اند و تیم هسته‌ای را متهم به وادادگی کردند. نفس اینکه مذاکرات الان بیش از یک سال است که منظماً دارد انجام می‌گیرد، نشان می‌دهد ایران امتیازات زیادی به طرف غربی نداده است. اگر امتیاز داده بود، موضوعی برای مذاکره نمانده بود؛ بنابراین، مخالفین دولت خیلی نتوانستند از جریان هسته‌ای استفاده کرده و به دولت حمله کنند. از نظر سیاسی و اجتماعی هم باز شدن فضای سیاسی دست ارگان‌های دیگر است.
درباره اقتصاد هم که مخالفین حرفی برای گفتن ندارند. آنچه مسلم است به نسبت دولت قبل که کشور را در دست داشت، یعنی بین سال ۹۰ تا ۹۲ وضع اقتصادی بهبود پیدا کرده است. این را هم مردم احساس می‌کنند. وقتی نگاه می‌کنید خیلی در حوزه‌های دیگر مخالفان دولت بهانه‌ای برای حمله به دولت ندارند؛ بنابراین، به این نتیجه رسیدند که در بخش فرهنگی به دولت حمله کنند. اینکه به دولت گفته می‌شود، دولت در قبال فرهنگ کاری نکرده است؛ من از این منتقدان می‌پرسم دولت‌ها در ایران چه سهمی از هدایت فرهنگ دارند. یک دو جین از نهاد، بنیاد، مؤسسه و سازمان فرهنگی وجود دارد که یک دانه از آن‌ها زیر نظر دولت نیستند.
این نهاد‌ها بر پایه برآوردی که داشته‌ایم، بیش از شش برابر وزارت ارشاد بودجه سالیانه دارند. من سؤالم از مخالفان دولت این است که اگر صداقت دارید و اگر نگران فرهنگ هستید، چرا شما یک بار به این نهاد‌ها و سازمان‌ها انتقاد نمی‌کنند؟ این نهاد‌ها میلیارد تومان بودجه دارند و به هیچ نهاد و ارگانی نیز پاسخگو نیستند. اگر وضع فرهنگ خراب است، این نهادهایی که میلیارد‌ها تومان بودجه سالایانه دارند، چرا شما از این‌ها بازخواست نمی‌کنید؟ چرا تنها وزیر ارشاد باید پاسخگو باشد، هرچند وی هم باید پاسخگو باشد، مؤسسه‌ها نباید پاسخگو باشند؟!
به گزارش «تابناک»، داستان تخلفات رقم خورده در چگونگی جذب دانشجویان دکترا در سال‌های گذشته ـ که به نوعی با ماجرای اعطای بورسیه به برخی دانشجویان و اجحاف در حق دانشجویان واجد شرایط گره خورده بود ـ پس از آنکه خواسته یا ناخواسته با استیضاح وزیر علوم دولت کنونی گره خورد، به شکل‌گیری پرونده‌ای رسید که اکنون نخستین گزارش پیرامون آن منتشر شده و آمار عجیب و غریبی از تخلفات رخ داده آشکار کرده است.
آن گونه که در گزارش وزارت علوم از تخلفات رقم خورده در اعطای بورس در حد فاصل سال‌های ۸۸ تا ۹۲ آمده، در این مدت، ۳۷۷۲ تن در حالی به چهار روش بورس دکترا دریافت کرده‌اند که هیچ یک بنا بر قانون مصوب مجلس نبوده است.
از ۳۷۷۲ بورسیه شده در حد فاصل سال های ۸۸ تا ۹۲، بورسیه ۸۸۹ تن (۸۴۰ تن از کسانی که از روش تبدیل خارج به داخل بورس شده بودند + [به اضافه] ۲۳ تن از ایثارگرانی که شرایط مندرج در بخشنامه صادر شده برای این قشر را نداشتند + ۲۶ تن که به علل گوناگون از جمله عدم شروع تحصیل، انصراف و... پرونده‌شان مختومه شده) لغو شده و باید هزینه‌های پرداخت شده را به وزارت علوم بازگردانند و بورس ۱۶۸۹ تن دیگر در آستانه لغو است، چون تا این لحظه واجد شرایط دریافت بورسیه نیستند.
با این حال برخی افراد با انتقاد از عملکرد وزارت علوم، خواهان عذرخواهی این وزارتخانه از کسانی که حق آن‌ها ضایع شده است، هستند. آقای نجفی، سرپرست کنونی وزارت علوم در واکنش به آن‌ها گفته است وزارت علوم از چه چیزی عذرخواهی کند؟! حداقل ۸۴۰ تن شرایط استفاده از بورس را نداشته‌اند، ولی استفاده کردند. حالا باید عذرخواهی هم بکنیم؟ می‌توانستیم هر ۸۴۰ تن را اخراج کنیم، ولی ۳۶ تن را اخراج کردیم و بقیه می‌توانند با هزینه شخصی ادامه تحصیل دهند.
در همین زمینه، صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌و‌گو با تابناک به بررسی موضوعات گوناگون از جمله بورسیه‌ها پرداخته است.
آقای دکتر نخستین پرسش اینکه برخی از منتقدین عملکرد وزارت علوم مطرح می‌کنند این تعداد بورسیه که خلاف اعلام شده است در مقابل آن چیزی که وزارت علوم می‌گفت، بسیار کمتر است و وزارت علوم باید عذرخواهی کند؛ نظر شما چیست؟
افرادی که این مسائل را مطرح می‌کنند و می‌گویند، داستان بورسیه‌ها چیزی نبوده است؛ این‌ها اعداد و ارقام را درست نتوانسته‌اند بخوانند. برای اینکه مسأله تنها این نبوده که بیش از سی تن بورس آن‌ها لغو شده است. حدود یک چهارم بورسیه شدگان ضوابط، قواعد و مقرراتی را که باید برای اعطای بورس رعایت می‌شده، رعایت نکرده‌اند. در واقع مشکل سن، معدل و... داشتند. این گونه نبوده که از سه هزار دانشجو فقط سی تن مشکل داشته باشند. از سوی دیگر باید گفت، اگر یک تخلف هم شده بود؛ مایه تأسف است؛ اما حالا که این حجم از تخلف روی داده است. در واقع منتقدین دولت خود را به خواب زده‌اند.
برخی می‌گفتند بورسیه یکی از دلایل استیضاح فرجی دانا بوده است. اما حالا نتایج نشان می‌دهد که حق با فرجی دانا بود.
استیضاح فرجی دانا ربطی به بورسیه‌ها نداشت. دلیل استیضاح فرجی دانا توسط جبهه پایداری به عنوان جلودار استیضاح، موضوع بورسیه نبود. گناه بزرگ آقای فرجی دانا این بود که فضای بسته در دانشگاه را عوض کرده بود.
بنابراین مسأله بورسیه‌ها، بهانه‌ای برای رویارویی طیفی از حامیان دولت قبل با دولت جدید بود. پرسش از فرجی دانا این بود که چرا فضای دانشگاه را از حالت امنیتی خارج کردید و یا دانشجویان را به تحصیل بازگردانیدید، چون آن‌ها این موضوع را نمی‌توانستند بگویند، موضوع بورسیه‌ها را برجسته کردند. امروز هم طرفداران دولت قبل آب در هاون می‌کوبند، زیرا دیگر هیچ گاه شرایط ۸۸ تا ۹۲ دوباره در کشور حاکم نمی‌شود. آن شرایط گنبدی بود که ترک برداشته است. آن‌ها نمی‌توانند با فشار به سیاست‌های گذشته بازگردند.
عملکرد دولت را در موضوع بورسیه‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من در مجموع نمره خوبی به عملکرد وزارت علوم ـ چه در زمان فرجی دانا و چه در زمان آقای نجفی ـ می‌دهم. همین قدر که آن جو سابق از دانشگاه و دانشجویان برداشته شد و شرایط تغییر پیدا کرد، بزرگ‌ترین اتفاق و گام بود.
برخی بر این باورند که این موضوعات اخیر از جمله موضوع مذاکرات و بورسیه‌ها به انتخابات مجلس آینده مرتبط است. نگاه شما نسبت به این موضوعات چیست؟
من فکر می‌کنم تکلیف انتخابات مجلس مشخص است. برخی، نامزدهای مستقل، چپ و اصلاح طلب را به بهانه رخدادهای پس از انتخابات ۸۸ رد صلاحیت می‌کنند؛ اما اصلاح طلبان و دولت آقای روحانی باید از هم اکنون مواظب باشند تعداد نامزدهایی که در حوزه‌های انتخابیه مختلف گزینش می‌کنند، تعداد زیادی باشد و از هم اکنون بدانند که شورای نگهبان نامزدهای آن‌ها را رد صلاحیت خواهد کرد.
بنابراین این مسأله اصلی انتخابات خواهد بود. اینکه دولت می‌خواهد از موضوع مذاکرات یا بورسیه‌ها بهره برداری انتخاباتی کند، حرف نادرستی است. آقای روحانی می‌داند که باز شدن گره کور هسته‌ای، شرط مهم پیشرفت و برنامه ریزی‌های توسعه اقتصادی کشور خواهد بود؛ بنابراین، هیج ارتباطی بین مذاکرات هسته‌ای با انتخابات نیست. همچنین ارتباطی بین سه هزار بورسیه که بیشتر آن‌ها قلابی بودند با انتخابات مجلس بعدی وجود ندارد.
به هرحال موضع گیری برخی افراد منتسب به بعضی گروه‌ها این شائبه را پدید آورده که مسائل اخیر در کشور به دلیل انتخابات است؟
نشست‌های اخیر اصولگرایان به زعامت آیت الله مصباح برای ایجاد اتحاد در همین یک و دو هفته پیش برگزار شد. مگر کسی این‌ها را متهم کرد که شما برای انتخابات برنامه ریزی می‌کنید؟ طبیعی است که همه باید به فکر انتخابات باشند؛ یعنی اگر اصلاح طلبان و یا جبهه پایداری به فکر انتخابات نباشند، باید از آن‌ها انتقاد کرد. یک جریان سیاسی بدون تردید باید به تدریج به دنبال برنامه ریزی برای انتخابات باشد.
در روزهای اخیر انتقادهای بسیاری به اقدامات فرهنگی دولت گرفته می‌شود؛ نظر شما چیست؟
قاعدتاً برخی از طیف‌های سیاسی باید بهانه و مستمسکی برای حمله به دولت آقای روحانی داشته باشند. یک مقداری آمدند بحث مذاکرات هسته‌ای را علم کرده‌اند و تیم هسته‌ای را متهم به وادادگی کردند. نفس اینکه مذاکرات الان بیش از یک سال است که منظماً دارد انجام می‌گیرد، نشان می‌دهد ایران امتیازات زیادی به طرف غربی نداده است. اگر امتیاز داده بود، موضوعی برای مذاکره نمانده بود؛ بنابراین، مخالفین دولت خیلی نتوانستند از جریان هسته‌ای استفاده کرده و به دولت حمله کنند. از نظر سیاسی و اجتماعی هم باز شدن فضای سیاسی دست ارگان‌های دیگر است.
درباره اقتصاد هم که مخالفین حرفی برای گفتن ندارند. آنچه مسلم است به نسبت دولت قبل که کشور را در دست داشت، یعنی بین سال ۹۰ تا ۹۲ وضع اقتصادی بهبود پیدا کرده است. این را هم مردم احساس می‌کنند. وقتی نگاه می‌کنید خیلی در حوزه‌های دیگر مخالفان دولت بهانه‌ای برای حمله به دولت ندارند؛ بنابراین، به این نتیجه رسیدند که در بخش فرهنگی به دولت حمله کنند. اینکه به دولت گفته می‌شود، دولت در قبال فرهنگ کاری نکرده است؛ من از این منتقدان می‌پرسم دولت‌ها در ایران چه سهمی از هدایت فرهنگ دارند. یک دو جین از نهاد، بنیاد، مؤسسه و سازمان فرهنگی وجود دارد که یک دانه از آن‌ها زیر نظر دولت نیستند.
این نهاد‌ها بر پایه برآوردی که داشته‌ایم، بیش از شش برابر وزارت ارشاد بودجه سالیانه دارند. من سؤالم از مخالفان دولت این است که اگر صداقت دارید و اگر نگران فرهنگ هستید، چرا شما یک بار به این نهاد‌ها و سازمان‌ها انتقاد نمی‌کنند؟ این نهاد‌ها میلیارد تومان بودجه دارند و به هیچ نهاد و ارگانی نیز پاسخگو نیستند. اگر وضع فرهنگ خراب است، این نهادهایی که میلیارد‌ها تومان بودجه سالایانه دارند، چرا شما از این‌ها بازخواست نمی‌کنید؟ چرا تنها وزیر ارشاد باید پاسخگو باشد، هرچند وی هم باید پاسخگو باشد، مؤسسه‌ها نباید پاسخگو باشند؟!
متن کامل گفت‌و‌گو را اینجا بخوانید.
