داعش و عربستان؛ تعامل یا تقابل؟

خاورميانه روزهاي سختي را سپري مي كند. تحركات اخير گروه تروريستي داعش در عراق دغدغه هاي زيادي را در جهان اسلام و نظام بين الملل برانگيخته است. طي هفته هاي اخير شاهد ظهور و بروز تهديدات تازه اي در عراق هستيم و تحركات گروه تروريستي داعش با حمايتهاي عربستان سعودي و برخي كشورهاي منطقه و عملكرد پارادوكسيكال مقامات آمريكايي در مواجهه با اين تهديد تروريستي موضوعي است كه به سادگي نمي توان از كنار آن گذشت.

به گزارش «تابناک»؛ گروه تروریستی داعش با این میزان از خشونت ورزی به پدیده ای قابل بحث در محافل بین المللی تبدیل شده است. اما به راستی ریشه فکری این گروه کجاست؟ داعشی که مخالف خود را به فجیع ترین شکل ممکن می کشد از چه مکتب و کدام مرام سیاسی است ؟ پرسش هایی از این دست روزهاست که توسط تحلیل گران مسائل منطقه تحلیل می شود.

رهبران دولت اسلامی عراق و شام یا داعش اصول هدایتی خود را بطور روشن از جنبش وهابی اسلام اهل سنت می گیرند. آنها در مدارس خود از کتابهای وهابی عربستان سعودی استفاده می کنند. نوارهای ویدیویی نشان می دهد که این گروه در مناطق تحت اشغال خود چگونه از مطالب و دست نوشته های وهابی در کلاسها و بر دیوار مراکز تجمع استفاده می کنند.

حتی روزنامه نیویورک تایمز در تازه ترین نگاه خود به این جریان تروریستی حرکت های داعش را ریشه داشته در وهابیت باب شده در عربستان سعودی می داند و می نویسد : علمای اسلامی میانه رو و شبه نظامیان اسلامی همگی رفتار خشونت آمیز ابوبکر البغدادی ، خلیفه خود خوانده و رهبر داعش که در حال کشتار می باشد را محکوم می کنند.

زمانی که آتش جنگ در سوریه شعله ور شد، عربستان، کشورهای عربی و تعداد زیادی از کشورهای جهان شروع به حمایت از گروه‌هایی کردند که سعی در سقوط نظام سوریه داشتند اما متاسفانه در نتیجه حمایت‌های آنان داعش متولد شد .

در اين خصوص حسين شيخ الاسلام مشاور امور بين الملل رئيس مجلس شوراي اسلامي و سفیر سابق ایران در سوریه در گفت و گو با تابناک به بررسی اوضاع منطقه و رابطه عربستان با داعش پرداخته است.

اقای شیخ الاسلام به عنوان سئوال اول به نظر شما چرا غرب و بعضی از کشورهای عربی در ابتدای ظهور داعش به این گروه های تروریستی کمک می کردند؟

غربی ها و بعضی از کشورهای عربی داعش را با همه جنایت هایی که می کرد تحمل می کردند و خیلی از جاها حتی به این گروه کمک می کردند. این کشورها وقتی که داعش علیه دولت سوریه می جنگید به آنها در اردن و ترکیه آموزش و هم اسلحه می دادند. داعش شاخه عراق و گروه النصره شاخه سوری القاعده بود. وقتی جریانات سوریه اوج گرفت؛ دولت اسلامی عراق (داعش) وارد سوریه شد. چرا که این گروه سوریه را استراتژیک می دانست. بنابراین اول با جبه النصره کنار آمد و بعد با دولت سوریه جنگیدند. ولی به هر صورت این ها خودشان را دولت اسلامی شام و عراق اعلام کردند.

اما چه شد که این کشورها از داعش تنفر پیدا کردند و ائتلاف ضد داعش تشکیل دادند!؟

داعش هم مثل طالبان و القاعده دست ساز خود غربی ها و شاهنشاهی های عربی است. در آن زمان ها نظریه پرداز طالبان انگلیس بود؛ ولی پول آن را عربستان و امارات تامین می کردند. البته محل تولد القاعده در شمال پاکستان بود؛ چون فهم از اسلام در آن منطقه خیلی کوتاه بینانه است.

وقتی طالبان ایجاد شد ؛ اهل سنت برای تسلط این گروه بر افغانستان تلاش کرد. حتی کشورهای عربی سازمان دهی این گروه را برای جنگ با شوروی به عهده گرفته بودند و کمک می کردند که طالبان بر افغانستان مسلط شود. وقتی طالبان بر افغانستان مسلط شدند دست به یک دیوانه بازی های زدند به اسم حکومت که از جمله ترور دیپلمات های ایران در مزار شریف بود. یعنی به مرور زمان مشخص شد که آنها به به هیچ اصول اخلاقی پایبند نیستند. به تدریج عرب ها برای آموزش جذب افغانستان شدند و این ها افغان های عرب و یا عرب های افغان که شدند. خانم کیلینتون بعد از قضیه بن لادن در مصاحبه ای اعلام کرد که القاعده را ما سازمان دهی کردیم و حالا هم باید با ان بجنگیم. در واقع خانم کیلینتون از امریکایی های جمهوری خواه که پشت القاعده ایستادند، انتقاد می کند. یعنی به محضی اینکه این گروه از کنترلشان خارج شد به سرعت درصدد حذف آن بر می آیند.

داعش هم به همین نحو است. این گروه تروریستی یک شاخه ارعابی القاعده است. بغدادی که از پایه گذاران این گروه ها است؛ در زندانی در جنوب عراق در بصره بود. وی چند سال پیش از زندانی که محافظتش با امریکایی ها بود ولی اداره داخل زندان با انگلیس ها بود ازاد شد. حالا هنوز مشخص نیست که انگلیسی ها نقشی در این ازادی داشته اند یا خیر، معلوم نیست. اما باید گفت انگلیس ها استاد ایجاد چنین اتفاقاتی برای بهره برداری در آینده هستند.

تروریسم از خطوط قرمز آمریکا عبور کرده و آن‌ها را تحقیر کرده است. در اینکه این‌ها شکست خورده‌اند شکی نیست، این در حالی است که آن‌ها در سوریه به دنبال ساقط کردن نظام بشار اسد بودند، اما موفق به این کار نشدند.

کشورهای عربی چه نقش در شکل گیری داعش داشتند؟

عقاید داعش بسیار نزیک به وهابیت و شاهنشاهی های عربی است که مخالف رای دادن، دموکراسی و پارلمان است. این عقاید در داعش خیلی بارز شد در مقابل جناح دیگر اهل سنت که اخوان المسلمین هستند که برای حق مردم و انتخابات جایگاه قائل هستند. مثلاً اخوانی ها معتقدند که هنوز رئیس جمهور مصر مرسی است. چرا که مردم به وی رای داده اند.

امریکایی ها به توصیه ترکیه، عربستان و قطر، امتیازات غلطی به داعش دادند. یعنی با حمایت این کشورها داعش جزء گروه های معارض در معارضه با دولت سوریه گنجانده شد و توسط کشورهای غربی پشتیبانی شدند. عکس های آقای مک کین با بغدادی فقط یک عکس نیست. این یک جریان است که منجر شده که داعش اینگونه در منطقه جولان دهد. در واقع قبل از وقایع امروز به شدت میان داعش و امریکایی ها همکاری بوده است. وقتی که داعش موصل را گرفت امریکایی ها با آن کاری نداشتند. وقتی که رفت طرف اربیل شروع کردند با این گروه برخورد کردند. در واقع وقتی داعش به سمت اربیل حرکت کرد و سر یک امریکایی را برید، به این معنا بود که این گروه کاملا خط قرمز را رد کرده است و باعث شد امریکایی ها مجبور شوند به آن ها حمله کنند. در واقع امریکایی ها بعد از تحقیر توسط داعش به آنها حمله کردند. در واقع امریکایی ها بر روی همه جنایاتی که داعش کرده بود؛ سکوت کردند اما بعد از رفتن این گروه به سمت اربیل عراق و کشتن خبرنگار امریکایی خط قرمز را رد کردند و باعث شد امریکایی ها به آنها حمله می کنند. آمریکایی‌ها چندین بار به ما پیغام داده‌اند که به ائتلاف ضد داعش بپیوندید، اما جواب منفی شنیده‌اند، این کار آمریکا قطعا منطقه را به هم خواهد ریخت.

در این میان نقش عربستان به عنوان یکی از مهمترین کشورهای عربی در شکل گیری داعش را چگونه ارزیابی می کنید؟

همینطور که گفتم؛ از نظر فکری داعش با ایدولوژی وهابیت شکل گرفت. همچنین تفکرات داعش بر اساس تفکرات شاهنشاهی های عربی و شاهنشاهی ضد مردمی منسجم شده است. از نظر سازمانی بندر بن سلطان این ها را سازمان دهی کرد. بندر بن سلطان با کمک سازمان های اطلاعاتی که داشت و همکاری سازمان های اطلاعاتی منطقه ای مثل سازمان های اطلاعاتی ترکیه، اردن و قطر در زیر سایه «سی آی ای» توانست این گروه را سازمان دهی کند. واضح است که این همه اسلحه و مواد منفجره نمی تواند از خاک ترکیه داخل سوریه شود؛ الا اینکه سازمان اطلاعاتی ترکیه این محموله ها را اداره کند. ترکیه اجازه نمی دهند که این همه اسلحه و مواد منفجره رد شود چون ممکن است در خاک خودش رسوب کند. انها نمیگذارند حتی یک کیلو مواد منفجره وارد یا خارج مرزش شود؛ اما وقتی خودشان بخواهند این رفت و آمد امکان پذیر می شود.

بدتر از این ها ورود و خارج تروریست ها می باشد. تروریست ها با چتر وارد سوریه نشده اند. آنها همه از مرز ترکیه وارد سوریه شده اند. این هماهنگی از خیلی قبل ها وجود داشته است. همه این همکاری ها به خاطر این بوده است که انها برای ساقط کردن حکومت سوریه ولع داشتند. البته خط اسرائیلی نیز پشتیبان این تفکر بوده است؛ به همین دلیل این اتفاق افتاده است. این که عربستان از نظر تفکر همراه خط سازش با اسرائیل است چیز جدیدی نیست. از طرح فهد به این طرف شاهد علنی این نوع موضع گیری ها از سوی عربستان هستیم. این که عربستان در جنگ 33 روزه رسماً کنار اسارئیل موضع می گیرد و می گوید حزب الله ماجراجویی کرده است. یا در جنگ 22 روزه و در جنگ 2012 و 2014 رسما در کنار صهیونیست ها قرار گرفت. در این میان عربستان دیگر آب از سرش گذاشته است و می گوید فلسطینی ها باید موجودیت اسرائیلی ها را بپذیرند و اگر نپذیرند تنبیه می شوند.

این خط، خط شاهنشاهی مرتجع عربی است که اسرائیل نیز از آنها به شدت حمایت می کند. در جنگ شما می بینید صدام توسعه طلب با نقشه امریکایی و با پول عربستانی علیه انقلاب ایران اقدام می کنند. در سوریه می بینید همین ها دوباره با هم متحد شده اند. تروریست ها فرق کردند اما ماهیت آنها یکی است. در واقع ظاهر آنها فقط فرق کرده است.

پس چگونه شده است که الان بعضی از کشورهای عربی از جمله عربستان امروز به ائتلاف ضد داعش پیوسته اند؟

این موضوع مثل قضیه القاعده و طالبان است. از یک حدی که فعالیت های آنها گذشت و دیگر غیرقابل کنترل و سرکش شدند به آنها حمله می کنند. القاعده وقتی سرکش شد یا به قول امریکایی ها بعد از 11 سپتامبر امریکایی ها به آنها حمله کردند. گروه های تروریستی وقتی که توانایشان بالا می رود؛ سرکشی می کنند. همین داعشی ها، سرکشی کردند و خلافت اعلام کردند. در واقع عربستان و سایر کشورهای عربی احساس خطر کردند که در صورت گسترش داعش آنها باید زیر چتر داعش بروند. چرا که آنها خلافت اعلام کرده اند.

کشورهایی مانند عربستان که در منطقه از گروه تروریستی داعش حمایت می‌کنند به نوعی هم به دنبال انزوای شیعیان و هم به دنبال سرنگونی محور مقاومت هستند، چون عربستان سعودی در حال حاضر خود با بحرانی به نام بیداری اسلامی مواجه است وقطعا نمی خواهد این موج دامان این رژیم را بگیرد ومنجر به نابودی آل سعود گردد. در حالی که عربستان و برخی کشورهای حامی داعش در منطقه باید هوشیار باشند و توجه داشته باشند که همین داعش ساختگی روزی دامان خود آنها را خواهد گرفت وتبدیل به آتشی برای خود آنها خواهد شد .امروز متاسفانه دشمنان اسلام که با هیچ روشی نمی‌توانستند در جهان اسلام تفرقه ایجاد کنند با تشکیل گروه‌های وهابی، سلفی و بهایی در پی تفرقه‌افکنی بین مسلمانان هستند تا شیعه را به انزوا کشیده و از فراگیر شدن موج بیداری اسلامی جلوگیری کنند.

نظر شما در رابطه با نقش ایران در تحولات منطقه از جمله سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟

اگر ایران نبود شک نکنید اربیل و بغداد سقوط می کرد. ایران مکان هایی را که برایش استراتژیک است، اگر به هر دلیلی محور مقاومت در خطر باشد؛ ایران دخالت می کند. مثلاً در قصیر و قلمون در سوریه اگر ایران دخالت نمی کرد و تروریست ها موفق به پیروزی شده بودند، سوریه سقوط می کرد و داعش بیشتر از این قدرت می گرفت و حتی دولت عراق را نیز ساقط می کرد. البته فتوای مرجعیت و حمایت‌های ایران اجازه نداد داعش در عراق موفق شود.

در رابطه با سوریه نیز همینگونه است. آقای قاسم سلیمانی از طرف رهبری برای اسد در همان ابتدای درگیری‌ها پیام بردند که کشتار نباید صورت بگیرد و اصلاحات باید صورت بپذیرد. موضع علنی ما گفت‌وگوی سوری ـ سوری بدون دخالت خارجی بود. از سوی دیگر سپاه قدس با اسد مستقیم کار کرده بود و شناخت داشت. گاه ما نمی‌توانستیم به موقع موشک به حزب‌الله برسانیم. اسد از انبار خود موشک می‌داد.

ما هر جا لازم بدانیم با آنها می جنگیم چون ایران اهداف آنها را می شناسد. مزیتی که ایران دارد این است که تمام فرماندهان ارشد نظامی و امنیتی‌اش ماجرای سوریه را می‌فهمند. همین آقای احمدی مقدم فرمانده سپاه ما در لبنان بود. سردار دهقان، سردار قاسم سلیمانی و. . . با منطقه آشنا هستند و می‌دانند مشکل بشار چیست. تا ۴ نفر جمع می‌شدند به جای برخورد پلیس، ارتش رگبارمسلسل می‌بست روی اینها. مذاکره با معارضین کجا بود اصلاً؟! فقط می‌خواست با زور حل کند. بخاطر اینکه مردم کشته نشوند ما رفتیم این امکانات را ایجاد کردیم. رفتیم نیروی سیاسی برای مذاکره با معارضین ایجاد کردیم اینکه بشار قبول کرده مذاکره کند خودش نکته مهمی هست.