آیا اوباما واقعاً کنگره را برای توافق با ایران دور خواهد زد؟

در حالی که مدت زمان بسیاری تا پایان ضرب‌الاجل تعیین شده برای توافق نهایی هسته‌ای میان ایران و ۱ +۵ ‌نمانده، ‌به تازگی یک روزنامه آمریکایی از طرح دولت آمریکا برای دور زدن کنگره در موضوع ایران خبر داد؛ هرچند این مطلب در روزهای اخیر با واکنش منفی شدید نمایندگان کنگره روبه‌رو شد، ‌کار‌شناسان امر بر این باورند ‌چنین سیاستی از سوی اوباما، کار درستی است.

به گزارش «تابناک»، نشریه فارن پالیسی در مطلبی به رویکرد کنگره آمریکا در قبال موضوع هسته‌ای ایران پرداخته و می‌نویسد، در پی انتشار مطالبی درباره احتمال دور زده شدن کنگره از سوی دولت اوباما در تصویب توافق هسته‌ای با ایران، اینک انتقاد‌ها از اوباما به میان چهره‌های دموکرات کنگره نیز راه یافته است و دموکرات‌های کنگره اوباما را به واسطه چنین احتمالی مورد انتقاد قرار می‌دهند.

فارن پالیسی در این مطلب به نقل از الیوت انجل، از دموکرات‌های سر‌شناس مجلس نمایندگان آمریکا می‌نویسد: «من با آنچه درباره اصرار دولت مبنی بر ‌نیاز نداشتن به کنگره در روند مذاکرات با ایران گزارش می‌شود، مخالفم». استیو اسرائیل، از دیگر دموکرات‌های مجلس نمایندگان نیز می‌گوید: «در شرایطی که مذاکرات برای دستیابی به توافقی جهت جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران ادامه دارد، نمی‌توان کنگره را دور زد».

به نوشته این نشریه، بحث اصلی کنونی درباره ‌نیاز نداشتن به کنگره برای تعلیق «موقت» تحریم‌های موجود علیه ایران است. با این حال، خود دولت اشاره می‌کند که کنگره در زمینه برداشتن کامل و نهایی تحریم‌های ایران ـ  پس از اثبات پایبندی ایران به تعهداتش ـ حرف آخر را خواهد زد.

بحث‌های جاری شکل گرفته در کنگره، در پی انتشار مقاله‌ای در نیویورک تایمز رخ می‌دهد که در آن آماده بود بر پایه مطالعات انجام شده از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا، باراک اوباما این اختیار را دارد که در صورت ‌توافق، «بخش وسیعی» از تحریم‌های موجود علیه ایران را به حال تعلیق دربیاورد. در روزهای اخیر، تلاش وزارت خارجه آمریکا بر این بوده که به کنگره اطمینان دهد نقشش در مذاکرات نادیده گرفته نخواهد شد.

ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این زمینه گفت: «راه‌های بسیاری هست که کنگره می‌تواند بر پایه آن‌ها در مذاکرات و مباحثات نقش داشته باشد‌. ما جلسات رایزنی متعدد و مکرری با کار‌شناسان و مذاکره‌کنندگان و همچنین جلسات استماع و تماس‌های تلفنی زیادی با اعضای کنگره داشته‌ایم». وی همچنین تأکید کرد که برای از میان برداشتن کامل تحریم‌ها، به کنگره نیاز است.

با این حال، بسیاری از گروه‌های طرفدار منع اشاعه هسته‌ای، از رویکرد دولت آمریکا برای کنار گذاشتن اولیه کنگره استقابل کرده و آن را تنها راه قابل اعتنا برای تضمین یک توافق بلندمدت و قابل پذیرش برای همه طرف‌ها می‌دانند.

کلسی داونپورت، مدیر انجمن کنترل تسلیحات در این زمینه می‌گوید: «اقدام کنگره در آغاز حصول توافق، کار درستی نیست. در توافق نهایی و زمانی که تعهد ایران به یک برنامه هسته‌ای صلح آمیز و محدود شده به اثبات رسید، کنگره به میدان آمده و تحریم‌ها را برخواهد داشت؛ اما در مراحل اولیه توافق، استفاده از فرمان رئیس جمهوری برای تعلیق تحریم‌ها سبب استفاده از ساز و کاری می‌شود که به واسطه تحریم‌ها پدید آمده و انگیزه‌ای برای ادامه عمل ایران به تعهدات خود ایجاد می‌کند».

اما مسأله دیگری که اکنون دولت آمریکا در همین زمینه با آن دست به گریبان است، اینکه بسیاری از نمایندگان کنگره، تحت تأثیر منافع لابی‌های قدرتمند، چنین استدلال می‌کنند که اوباما تحریم‌ها را برخواهد داشت، ولی نخواهد توانست جلو‌ دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را بگیرد. به همین دلیل، آن‌ها می‌خواهند بیشترین کنترل ممکن را بر مذاکرات داشته باشند.

دیگر آنکه به مانند همیشه، لابی صهیونیستی آمریکا (آیپک) سردمداری این جریان را بر عهده گرفته و با فرستادن نامه‌های متعدد‌ برای اعضای کنگره، بر نقش مهم این نهاد در موضوع مذاکرات هسته‌ای ایران تأکید کرده است. یکی از اعضای ارشد آیپک در این زمینه می‌گوید: «ما از مدت‌ها پیش از نقش قوی کنگره حمایت می‌کردیم».

به هر حال، مجموعه این تحولات حاکی از آن است که در آستانه فرا رسیدن ضرب الاجل دستیابی ایران و ۱+ ۵ به توافق نهایی هسته‌ای، بار دیگر عناصر مخالف توافق هسته‌ای ایران در آمریکا فعال شده و فشار‌ها بر دولت آمریکا و مذاکره کنندگان این کشور را افزایش داده‌اند. حال اینکه دولت آمریکا تا چه حد واقعاً بر موضع خود مبنی بر ضرورت دستیابی به توافق با ایران جدی باشد، موضوعی است که باید در هفته‌های آتی آن را دید.