سامانه‌ای جدید برای مشکلات ایثارگران

با اینکه اکنون سه دهه از جنگ تحمیلی میگذرد و بسیاری از جانبازان برای دریافت درصد و حقوق جانبازی خود اقدام کردهاند، اما هنوز هستند کسانی که به هر دلیلی در این زمینه با مشکلات زیادی مواجهند؛ عده‌ای هنوز نتوانستهاند آنطور که باید از امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی که حق آنهاست، بهره‌مند شوند و عده‌ای همچنان در پیچ و خم گرفتن درصدی هستند که امکانات و خدمات درمانی به آن وابسته است. در این میان البته باید مشکلات جانبازان شیمیایی و اعصاب و روان را هم که به مرور زمان بیماری شان تشدید میشود، به گرانی درمان و هزینه‌های بالای خدمات بیمارستانی اضافه کرد.

به گزارش ایران، بنیاد شهید و امور ایثارگران در طرح تحولی که اخیراً شروع کرده، روزهای سهشنبه هر هفته را به بررسی مشکلات جانبازان و ایثارگران از سوی یک مقام مسئول اختصاص داده است. در این طرح، جانبازان و ایثارگران میتوانند سؤالات خود را در ساعات اداری و در طول هفته از طریق شماره تماس 88828702، سیستم پیامکی 30001279 و پست الکترونیکی hayat. goftogoo@gmail. com مطرح کنند. هفته پیش، غلامرضا طائبی، رئیس دبیرخانه بنیاد شهید در نخستین نشست از این طرح، به سؤالات برخی از جانبازان و نیز سؤالات خبرنگار ایران در حوزه کمیسیون پزشکی و تعیین درصد پاسخ داد. گزارشی از این پرسش و پاسخ  را میخوانید:

درقانون تسهیلات خدمات جانبازان، بندی با عنوان کمیسیون پزشکی بنیاد شهید قید شده که آیین نامه آن با هماهنگی وزارت دفاع، ستاد کل نیروهای مسلح و بنیاد شهید تدوین شده است. در اوایل تشکیل برای اینکه دربحث جانبازی، مبنایی برای خدمات دهی و امتیازات مشخص شود؛ درصد جانبازی (میزان آسیبهای وارده از جبهه و جنگ) تعریف و تعیین آن برعهده کمیسیون پزشکی بنیاد شهید قرار داده شد. این رویه قانونی، در طول این چند سال با وجود ادغام نهادهای ایثارگری هم همچنان حفظ شد و مبنای تمام خدمات دهیها و امتیازدهیها باقی ماند. کمیسیون پزشکی بنیاد شهید، زیر نظر معاونت بهداشت و درمان فعالیت میکند و در آن از متخصصان رشتههای مختلف پزشکی برای تعیین، تشخیص و ارزیابی ضایعات جنگی استفاده میشود.

دوستان ما در کمیسیون پزشکی از ساعتهای اولیه صبح تا پایان وقت اداری مشغول بررسی پرونده مراجعهکنندگان هستند و میتوان گفت روزانه 8 ساعت کار مفید انجام میدهند، اما بعضی پروندهها خارج از وقت اداری از سوی اکیپهای ویژه بررسی میشود. روزهای پنجشنبه و جمعه هر هفته نیز تیمهای سیار ما شامل متخصصان رشتههای مختلف به 3 تا 4 استان اعزام میشوند.

ما درهمه استانهای کشور گروههایی به نام «پزشکان مشاور» تعریف کردهایم که با هماهنگی معاونت درمان و بنیاد شهید هر استان پاسخگوی مراجعهکنندگان کمیسیون هستند. این پزشکان مدارک بالینی مراجعه‌کنندگان را بررسی میکنند و اگر تشخیص دادند که این فرد میتواند در کمیسیون پزشکی شرکت کند و ذینفع است او را به کمیسیون پزشکی تهران ارجاع میدهند. با این حال ما بهدنبال یک طرح تحول در کمیسیون پزشکی هستیم که مورد موافقت حجتالاسلام شهیدی، ریاست بنیاد هم قرار گرفته است. در این طرح، بحث راه‌اندازی سایت کمیسیون پزشکی برای جانبازانی مطرح شده که امکان مراجعه حضوری ندارند. دوم بحث راه انداختن تلفن مشاوره تمام وقت پزشکان برای جانبازان است تا بعد مسافت هم حل شده و مشکلات به شکل مجازی مطرح شود، علاوه بر این سامانه پیامکی هم طراحی کردهایم که هماکنون نتایج کمیسیونها را اعلام میکند، اما در آینده نزدیک تکمیل شده و با ارائه کدهایی به جانبازان، جوابگوی سؤالات بیشتر آنها خواهد بود.

اگر مدیران دستگاه‌ها به دلیل مشکلات جسمی و روحی امکان بهره‌برداری از حضور تمام وقت جانباز را نداشته باشند یا نتوانند در پستی از حضور جانباز به شکل مطلوب استفاده کنند، منجر به جابه‌جایی جانباز ازآن پست میشود، اما اگر جانباز مدعی باشد که میتواند در پستش باقی بماند، باید به ماده 16 شکایت کند، ماده 16 تشکیلاتی جدا از کمیسیون پزشکی است و میتواند پس از بررسی، حکم بدهد که این فرد نباید جابه‌جا میشد و ذیحق است که در آن پست باقی بماند، ولی اگر دستگاه و خود جانباز بخواهد که در این پست نماند، با نظرکمیسیون پزشکی، به این فرد پست همتراز داده میشود. در پست همتراز، مزایای همان پستی که جانباز در گذشته داشته، اما به علت ناتوانی جسمی و روحی نتوانسته آن را تمام وقت ادامه بدهد، به او داده میشود.

ما اصولاً در بنیاد، جانباز بدون درصد نداریم، یعنی اگر در احراز بنیاد بحث شیمیایی شدن این فرد تأیید شده، حتماً در کمیسیون درصد میگیرد، اما اگر بنیاد احراز خود را به کمیسیون پزشکی موکول و این کمیسیون هم ضایعات شیمیایی را رد کرده، ایشان جانباز محسوب نمیشود، یعنی ضایعات ایشان مربوط به دوران جنگ و گاز خردل و شیمیایی نیست و ممکن است یکی از هزاران ضایعات بیماری ریوی باشد.

همه موارد قانون «حالت اشتغال یا از کار افتادگی» که از سوی ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و از طرف مقام معظم رهبری نیز تنفیذ شده است، در کمیسیونها قابل بررسی و اظهار نظر است و درصورتی که این فرد بر اثر مجروحیت پس از درمان و اعمال جراحی، توانمندی کار نداشته باشند، هیچ منعی برای حضور ایشان در کمیسیون حالت اشتغال وجود ندارد.

قانون، پرداخت حقوق «حالت اشتغال» از دو مصدر دولتی را منع کرده، اما ممکن است فردی از یک سازمان دولتی و ازیک نهاد عمومی یا غیر دولتی حقوق دریافت کند که دیگر منعی در این زمینه وجود ندارد.

گواهی همرزمان به نیروهای مسلح (بخش ایثارگری) ارسال میشود، آنها مدت و مناطق حضور را تأیید میکنند، این مدارک برای احراز در بنیاد شهید جمع بندی میشود و بعد ما این افراد را در کمیسیون پزشکی شرکت میدهیم، البته تعیین درصد جانبازی منوط به تأیید نظر متخصصان و پزشکان کمیسیون پزشکی بنیاد و تشخیص ضایعه جنگی خواهد بود.

بله، ما حتی در یکسال اخیر با نظر ریاست بنیاد، گروه‌های تشخیصی و درمانی مختلفی را به استانها اعزام کردیم که البته جدا از تیمهای کمیسیون پزشکی هستند. اگراین متخصصان تشخیص دهند که حال جانباز طی بررسی‌ها وخیمتر شده، او را به کمیسیون معرفی میکنند. به غیر از این، تیمهای پزشکی هم منع و محدودیتی برای حضوراین افراد با ارائه مدارک دال بر تشدید ضایعه ندارند.

آیین نامه کنونی هم الان طبق همین قاعده یعنی 100 در نیروهای مسلح و 70 در بنیاد شهید اجرا میشود؛ اما درصد نیروهای مسلح فقط در داخل نیروها و درصد بنیاد شهید درهمه دستگاهها ملاک عمل است. همان طور که میدانید مبنای نیروهای سپاه، ارتش و نیروی انتظامی؛ «کمیسیون پزشکی نظامی» است، اما در بنیاد شهید، کمیسیون پزشکی بنیاد، درصد را تعیین میکند. ما برای حل این اختلاف اتفاقاً در دو، سه هفته اخیر جلساتی را با ستاد کل نیروهای مسلح همچنین جلسهای را هم با مسئول شورای عالی کمیسیون سپاه داشتیم؛ امیدواریم به سمت ایجاد یکپارچگی در کمیسیونهای پزشکی برویم، البته لازمه این کار، بسترسازی در بحثهای قانونی است. این کار در صورت تأیید، مزایای زیادی از جمله کاهش بار هزینهها و یکپارچهسازی رأیها خواهد داشت.

این افراد میتوانند مدارکشان را به قسمت احراز بنیاد شهید تحویل دهند، قسمت احراز خارج از کمیسیون پزشکی است؛ اما مبنای عمل کمیسیون قرارمیگیرد. البته این به معنای این نیست که مثلاً همین 40 درصد در بنیاد هم داده شود، ممکن است درصد آن تغییر کند. درباره تفاوت درصدها هم باید بگویم که مبنا همین آیین نامهها و احرازهای دو مرجع است. تا زمانیکه بنیاد نواحی آسیب دیده و ضایعات جنگی را تأیید نکند ما نمیتوانیم وارد کمیسیون پزشکی شویم. از طرفی از کارافتادگیها در نیروهای مسلح در چندین مرحله انجام میشود، اما ما در بنیاد یک طبقه بندی بیشتر نداریم. در حوزه درصد هم همین مسأله را مبنا قرار میدهیم و وارد حوزه نیروهای نظامی

نمیشویم.

ما در تهران، هفتهای دو روز کمیسیون تشکیل میدهیم؛ در استانها هم وقتی تعداد پروندهها به حد نصاب رسید، تیمهای کمیسیون اعزام میشوند. اگر جانباز وضعیت حادی داشته باشد، استان میتواند برای رسیدگی سریعتر نامه بزند و ما در کمیسیون عالی پزشکی با فوریت و به سرعت پرونده او را بررسی کنیم.

چون در بعضی از استانها، تعداد متقاضیان در طول 6 ماه بعضاً به 200 نفر هم نمیرسد، به همین علت تیمها دیرتر به استان اعزام میشوند. البته در طرحی که ما اخیراً به استانها ابلاغ کردیم، قرار شد بین چند استان یک استان مانند خراسان رضوی به عنوان استان معین چند تیم تخصصی شکل دهد و کارشناسان از استان معین به استانهای کوچکتر اعزام شوند و کارها زودتر جلو برود.

متخصصانی که در بیمارستانهای بنیاد هم فعالیت میکنند در استخدام بنیاد نیستند و به صورت پاره وقت کار میکنند، ما نمیخواهیم در این زمینه اجباری بهوجود آید. اما شورای راهبردی بنیاد میتواند تصمیم بگیرد که چند پزشک متخصص را تمام وقت بهکار بگیرد.

 در چند سال قبل یکسری پیشنهادهایی مطرح شده، اما نه از طرف بنیاد و نه از طرف متخصصان تمایلی به این کار وجود ندارد. چون بیشتر این متخصصان به دنبال حضور در دانشگاه و مطب خودشان هستند و از طرفی ممکن است اعلام نظر منفی متخصصان، به کام جانبازان غیر واقعی و ناخوشایند باشد و بعدها آنان را با مشکل مواجه کنند. الان تیمهای مختلفی از بدوی گرفته تا تجدید نظر و عالی روی پرونده‌ها نظر میدهند و رأیگیری با شخص خاصی نیست.

این مسأله به نگرش کمیسیون پزشکی بر میگردد که در همه کشورها بویژه آن دستهای که جنگ داشتهاند، اعمال میشود، به این شکل که در بیمارستان همه مدارک را جمع بندی میکنند و به جای فرد، مدارک را به کمیسیون پزشکی ارسال میکنند و متخصصان روی مدارک نظر میدهند. خب یک زمانی به مراجعه بالینی نیاز است و ایجاب میکند که فرد شخصاً حضور داشته باشد. ما در رویکرد جدید به دنبال مراجعه بالینی، درمانگاهی و کلینیکی هستیم. البته  مواردی داشتهایم که جانبازان، چندین بار در کمیسیونهای عالی و حضوری با تیمهای تخصصی شرکت کردهاند، اما در نهایت به آن حد درصدی که در ذهنشان بوده، نرسیدهاند و بازدرخواست تجدید نظر دادهاند. با این حال ما براساس طرح تحولی بنیاد شهید، درصدد هستیم تا تعداد ویزیت شدگان را کمتر کرده و متخصصان را از استانهای معین تعیین کنیم تا بتوانیم از این طریق زمان بندی بین کمیسیونها را هم کاهش دهیم. در سه، چهار ماه اخیرهم البته این کار آغاز و پرونده حدود 6 هزار نفر طبق همین روال بررسی شده است.  چون معتقدیم که باید در ابتدا و پایان هر کمیسیون به مراجعهکنندگان یک آشنایی و اطمینان خاطر بدهیم که پرونده هایشان در هر صورت به نتیجه میرسد.

من فکر میکنم نه، چون خدمات و امتیازات وابسته به درصد جانبازی شده است و در هر صورت تعدادی از جامعه هدف ما مشکلات معیشتی و رفاهی و درمانی دارند و اگر درصدشان بالا برود از امکانات بیشتری بهرهمند میشوند. ما پیشنهاد دادهایم که تعریف خدمات و امتیازات متناسب با ناحیه مجروحیت باشد نه درصد جانبازی. یعنی نگوییم هرکس 25 درصد جانبازی دارد از سهمیه دانشگاه برخوردار میشود، باید درباره ناحیه مجروحیت با توجه به مقدوریت نظام بحث شود. بر این اساس بهتر است خدمات از امتیازات تفکیک شده و امتیازات عام شود. در این صورت درصد، ملاک امتیاز نیست. مثلاً به جانبازی که از ناحیه دو پا مجروح شده، خودروی اتومات بدهیم نه اینکه هر کس جانباز 70 درصد است باید خودروی اتومات بگیرد.