با خرید ۵۰ تا ۶۰۰ نسخه‌ای کتب، از نشر حمایت شد؟!
بر پایه گفته معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد، در شش ماهه آغازین سال ۹۳، سی هزار عنوان کتاب در کشور به چاپ رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۱۷ درصدی را نشان می‌دهد؛ اما در حوزه خرید کتب، به عنوان رویکرد حمایتی از ناشران، چه اتفاقی رخ داده است؟
به گزارش «تابناک»، خرید از روش‌های معمول و بسیار پرسابقه برای حمایت از برخی کتب است و گاهی نسبت به رانتی که در این حوزه ممکن است شکل بگیرد، سخن به میان آمده و در برخی دوره‌ها نیز اساساً با خرید تعداد بالایی از عناوین کتب، خواسته یا ناخواسته این فضای رانتی شکل گرفته است. در مصوبه اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هرچند سایه رانت دیده نمی‌شود، نسبت به ترکیب کتاب‌های برگزیده نقدهای جدی وجود دارد.
علی‌اصغر محمدخانی، حمیدرضا ارباب سلیمانی، محمدکاظم شمس، محمدعلی مهدوی‌راد، علی شجاعی‌صائین، علی‌اصغر سیدآبادی، مصطفی امیدی و علی اوجبی، ترکیبی بودند که به تازگی با خرید ۲۵۱ عنوان کتاب تازه از ناشران در شمارگان ۴۵ هزار و ۸۵۰ نسخه موافقت کردند تا با مصوبه جلسه پانصد و بیست و دوم این هیأت پرسابقه، روند خرید کتب بنا بر لیست اعلام شده، آغاز و تا دی ماه، کتب اعلام شده، خریداری شود.
بر پایه شیوه به کار گرفته شده، یک نسخه از کلیه کتب چاپ اول پس از اعلام وصول از دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی یا ادارات کل ارشاد استان‌ها، در اختیار دبیرخانه هیأت انتخاب و خرید کتاب قرار می‌گیرد و پس از ثبت مشخصات کتاب‌ها، اصل آن در اختیار اعضای هیأت قرار می‌گیرد و آن‌ها هم پس از بررسی کتاب‌ها، تعداد خرید از هر کتاب را مشخص می‌کنند. سپس مجموعه مصوبات هیأت، صورتجلسه و از سوی دبیر هیأت، انتخاب و خرید کتاب به معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام می‌شود.
در این میان به لحاظ کیفیت خرید آنچه محل نقد است، غیرکاربردی بودن گروهی از این کتب برای عموم مردم به عنوان مخاطبان اصلی کتابخانه‌ها و نهادهای پژوهشی است و حقیقتاً برخی از این کتب بسیار اندک از قفسه کتابخانه‌ها بیرون خواهند آمد و از این حیث، عملاً بخشی از اعتباراتی که هزینه می‌شود به هدف گذاری صورت پذیرفته برای این کتب منتج نمی‌شود و انتظار می‌رود کتب پرمخاطب روز و کتب پرکارکرد، بتوانند سهم بیشتری در این خرید‌ها داشته باشند.
اما نقد دیگر که نقد اصلی است، حجم محدود خرید کتب در قیاس با آمار منتشره از تعداد کتب انتشار یافته در نیمه نخست سال است. مطابق با گفته معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد در شش ماهه آغازین سال ۹۳، سی هزار عنوان کتاب در کشور به چاپ رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۱۷ درصدی را نشان می‌دهد؛ اما در حوزه خرید کتب، به عنوان رویکرد حمایتی از ناشران، چه اتفاقی رخ داده است؟
برابر با آمار اعلام شده از سوی هیأت انتخاب و خرید کتاب، بیشینه شمارگان کتب برگزیده در این فهرست ۶۰۰ نسخه و مربوط به سه کتاب حوزه کودک و کمینه شمارگان کتاب انتخاب شده هم ۵۰ نسخه است که طبیعتاً با حمایت ۵۰ نسخه‌ای و حتی ۶۰۰ نسخه‌ای از کتب، نه حمایت جدی از یک ناشر شده و نه کمک واقعی و اثربخشی برای گسترش مخزن کتابخانه‌ها و مراکز پژوهشی انجام گرفته است.
البته شاید وزارت فرهنگ و ارشاد به واسطه کمبود بودجه، این حجم محدود از کتب را خریداری کرده که در این صورت باید امیدوار بود در لایحه بودجه ۹۴، شاهد رشد جدی بودجه حوزه فرهنگ و در عین حال، شاهد اصلاح ساختار و قوانین هیأت انتخاب و خرید کتاب و افزایش این هیأت به چند ده نفر باشیم که در میانشان دست کم چند تن از نویسندگان و شعرای مطرح، برای عموم مردم قابل تشخیص باشند.
