دو عامل جدید که بر مذاکرات هسته‌ای تأثیر می‌گذارد

در حالی که دیگر مدت زمان چندانی به پایان ضرب‌الاجل تعیین شده برای دستیابی ایران و ۱+ ۵ به توافق نهایی هسته‌ای باقی مانده، بحث‌ها درباره چشم‌انداز‌ توافق و محتوای آن شدت گرفته است. در این میان، برخی ‌منابع از ورود موضوعات جدید که ارتباط مستقیمی با بحث هسته‌ای ندارند، به دستور کار مذاکرات سخن می‌گویند.

به گزارش «تابناک»، نشریه آمریکایی «کریستین ساینس مانیتور» در مطلبی به بررسی روند جاری در مذاکرات هسته‌ای ایران پرداخته و می‌نویسد، دو موضوع نحوه مبارزه با گروه تروریستی داعش و همچنین کاهش قیمت‌های جهانی نفت، عملاً بر مذاکرات هسته‌ای ایران تأثیر گذاشته است.

در این مطلب آمده است: در شرایطی که مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی بر سر موضوع هسته‌ای این کشور به ضرب‌الاجل پایان نوامبر نزدیک می‌شود، دیدگاه‌ها و موضع‌گیری‌های مختلف درباره مذاکرات همه جا به گوش می‌رسد: پیشرفت حاصل شده است؛ در موضوعات دشوار پیشرفتی رخ نداده است؛ دستیابی به توافق تا زمان تعیین شده امکان پذیر است؛ دستیابی به توافق در هفته‌های پیش روی غیرواقع بینانه است.

زمانی که جان کری، وزیر خارجه آمریکا، چند روز پیش با همتایان روس و ایرانی خود و همچنین مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد، موضوع هسته‌ای در رأس دستور کار وی بود. مقامات وزارت خارجه آمریکا نیز درباره دور اخیر مذاکرات هسته‌ای با ایران می‌گویند، در حالی که تمرکز مذاکره کنندگان اکنون بر یک موضوع، یعنی دستیابی به توافق نهایی تا ۲۴ نوامبر قرار دارد، هنوز کار چشمگیری تا زمان دستیابی به این هدف باقی مانده است.

اما به تازگی دو عامل‌ غیرمستقیم خود را به عرصه مذاکرات هسته‌ای وارد کرده است. این دو موضوع عبارتند از؛ پیشروی‌های سریع داعش و گسترش حوزه فعالیت این گروه در عراق و سوریه و همچنین سقوط قیمت‌های جهانی نفت. به باور برخی تحلیلگران،‌ این دو موضوع بر محاسبات دولت‌های حاضر در مذاکرات تأثیر گذاشته است.

در مجموع، این تحلیلگران بر این باورند که ظهور گروه داعش و نیز سقوط قیمت‌های نفت، ‌به شکلی بر محاسبات کشورهای حاضر در مذاکرات تأثیر می‌گذارد که سبب خواهد شد طرفین در جست‌و‌جو‌ راهی برآیند که پایان مذاکرات همزمان با جلوگیری از وقوع بحران در موضوع هسته‌ای باشد.

به هر حال، ‌‌در شرایطی که دستیابی به توافق نهایی تا ۲۴ نوامبر اندکی بعید به نظر می‌رسد، گمانه‌هایی مبنی بر احتمال توافق طرفین بر سر تمدید دوباره مذاکرات مطرح شده است. این امر سبب خواهد شد در شرایطی که منطقه و نیز بیشتر بخش‌های جهان توجه خود را به تهدید داعش معطوف کرده و رسیدگی به آن را از مسأله هسته‌ای ایران فوری‌تر و مهم‌تر می‌دانند، از بر هم خوردن مذاکرات و وقوع بحرانی در روابط با ایران جلوگیری شود.

پیش از آنکه در ماه ژوئن، تروریست‌های داعش از سوریه به عراق سرازیر شوند، ایران و آمریکا با هم مذاکره می‌کردند، اما در هیچ یک از موضوعات مهم بین‌المللی با یکدیگر اتفاق نظر نداشتند؛ اما تهدید فزاینده‌ای که داعش متوجه عراق می‌کند ـ به ویژه اکنون که بغداد نیز در معرض تهدید آن‌ها قرار گرفته ـ واشنگتن و تهران‌، بالقوه و با هدف حفظ ثبات در عراق و دور نگه داشتن آن از دست داعش، ‌به متحد یکدیگر تبدیل شده‌اند.

شکست مذاکرات می‌تواند‌ بالقوه سبب تقابلی شدن رویکرد واشنگتن نسبت به تهران شود؛ اما این بحرانی است که دولت اوباما سعی در دوری ‌از آن دارد. دلیل این امر آن است که در حقیقت، ‌‌هرچند ایران عضوی رسمی از ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا برای مبارزه با داعش نیست، ‌در عمل در جبهه واحدی با آمریکا علیه داعش قرار دارد.

اما‌‌ همان گونه که اشاره شد، سقوط قیمت‌های نفت، عامل دیگری است که بر مذاکرات هسته‌ای ایران تأثیر می‌گذارد و دلیل آن نیز روشن است؛ تأثیری که کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران می‌گذارد. بهای نفت در هفته گذشته به زیر ۹۰ دلار در هر بشکه سقوط کرد و در شش ماهه اخیر نیز به میزان یک چهارم کاهش یافته است.

به باور برخی تحلیلگران،‌‌ این موضوع می‌تواند سبب شود که دولت ایران در راستای طرح‌های بهبود اقتصادی خود،‌ انگیزه بیشتری برای دستیابی به توافق در موضوع هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌ها پیدا کند.

به هر ترتیب،‌ این دو موضوع عواملی هستند که می‌توانند در مسیر پیشروی مذاکرات هسته‌ای،‌ بر تلاش‌های ایران و گروه ۱+ ۵ برای دستیابی به توافق نهایی تأثیر بگذارد.