بازدید 18005

آسیب شناسی اخلاقی جامعه امروز

دکتر مسلم محمدی*
کد خبر: ۴۳۶۰۳۳
تاریخ انتشار: ۳۰ شهريور ۱۳۹۳ - ۱۳:۱۹ 21 September 2014
آیا جامعه امروز ما یک جامعه اخلاقی است؟ برای پیدا کردن جواب این سوال، اگرگشت وگذاری کوتاه به وضعیت عمومی جامعه امروزمان داشته باشیم به راحتی می توانیم به جواب آن دست پیدا کنیم. مواردی مانند و ضعیت نابهنجار رانندگی و ترافیکی ، افزایش طلاق و تنش در زندگی های زناشویی و سردی روابط میان والدین و فرزندان، اوضاع اسف بار زیست محیطی کشورمان از وضعیت آب تا خاک، گیاهی تا جانوری، و بدتر از همه جدال های نا به احسن اصحاب سیاست و رسانه و بسیاری از رذائل اخلاقی  فردی و اجتماعی دیگر، که هر روز خبری بدتر از دیروز در مراکز رسمی کشور منتشر می شود.

این سخن در جایی است که دین ما یک دین اخلاقی است و به ارزش های انسانی و الهی توجه ویژه ای دارد. نمونه اندک آن الگوی رفتاری پیامبرمان هست که قبل از نبوت به امانت و صداقت و جوانمردی شهره شد و همچنین در سیره گفتاری شان که فرمودند مردم، من آمده ام تا کرامت های اخلاقی را به اکمال برسانم.و امام حسین ع را داریم که در آخرین لحظات و در عصر عاشورا مردم را ( بر فرض به خدا اعتقاد نداشتن) به انسانیت و آزاد منشی دعوت می کند. این همه ناهماهنگی اعتقادی و عملی  انسان را بیاد سخنیکی از مستشرقان ( شبیه جمله معروف سید جمال ) می اندازد که گفته اسلام بهترين دين است ولي مسلمانان بهترين پيروان يک دين نيستند. 

البته به این نکته هم باید توجه داشت که قابلیت های اخلاقی و انسانی ما ایرانیان نیز فراوان است، و در تاریخ گذشته و معاصر نیز نمونه های متعدد آنقابل دستیابی است. از نقش آفرینی عالمان بزرگ ایرانی در در ادوار و علوم مختلف، ارتباط وثیق و عمیق معرفتی با اهل بیت پیامبر ص و بنیانگذاری بزرگترین حکومت اسلامی در عصری که همه آن را پایان دوره دین می دانستند. 

اما بنظر می رسد با این همه وضعیت نگران کننده که شمه ای از آن در بالا اشاره شد، وقت آن رسیده که کمی از خود تعریفی بکاهیم، و ایراداتمان را ببینیم، و تاریخ نقلی را به عقلی تبدیل کنیم، زیرا به اندازه کافی در طول شبانه روز همدیگر را مدح و ثنا می کنیم، از رسانه های پر از تبریک و تمجید گرفته  تا فضاهای سازمانی و اداری که به قول قدیمی ها هر روز به هم نان قرض می دهیم، که این ها همه خود نمونه ای از همان کارهای غیر اخلاقی فراگیر است که بجای منکر جنبه معروف یافته اند. 

این را هم اضافه کنم چند وقت پیش مجموعه سخنانی را از رهبر معظم انقلاب دیدم که ایشان موارد متعددی از ناهنجاری های اخلاقی امروز جامعه را سوگمندانه برمی شمردند و ازاین وضعیت به شدت گله مند بودند. که این خود انگیزه مضاعف را برای بنده در تنظیم این رنجنامه اخلاقی فراهم آورده است.

از این رو لازم است تا منصفانه و به دور از تندی و کندی، کمی به خود نقدی بپردازیم، که چرا جامعه امروز ما بخصوص در جنبه های اجتماعی تا این اندازه گرفتار ناملایمات اخلاقی شده است.  البته در مرحله نخست باید بیشتر بدنبال درد باشیم تا درمان، چه آنکه بنابر یک اصل کلی و عقلانی، تا درد را نبینیم و نپذیریم به فکر درمان نخواهیم بود. دردهایی مانند: 
1- جوزدگی و احساسی عمل کردن ( تقلیدی و مد گرایی)
2- شعار زدگی وآمار گرایی ودوری از واقع گرایی
3- خرافه پرستی و عدم نگرش معرفتی عمیق
4- گسترش فضای اتهام و بهتان و عدم تحمل همدیگر 
و موارد متعدد دیگر که در یادداشتهای آینده ( در صورت فراهم بودن شرایط) به صورت موردی به مهم ترین آن ها خواهیم پرداخت. 
از شما دلسوزان و دغدغه مندان که به سلامت اخلاقی جامعه و تنفس در جامعه اخلاقی می اندیشید، مدد می طلبم تا با همراهی و بیان نکنه سنجی های منصفانه و نقطه نظرات عادلانه و عالمانه به فهم و تشخیص بهتر آسیب های پیش گفته به این قلم مدد رسانید.

*عضو هیات علمی دانشگاه تهران

تور تابستان ۱۴۰۳
آموزشگاه آرایشگری مردانه
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۵۰
انتشار یافته: ۱۲
سلام علیک
پیشنهاد وراه حل شمابرای بهترشدن رزائل وآسیبهای اجتماعی چیست؟
با سلام خدمت استاد گرامی و با تشکر از باب مبحث خوبی که باز کرده اید. من به کشورهای مختلف سفر کرده ام و در آنها زندگی کرده ام. از چین کمونیست تا آمریکا و کانادا و اروپا و غیره. در یک بررسی مقایسه ای با کشورهای دین دار و بدون دین رسمی چیزی که بسیار برایم متمایز بود و به نطر من باعث سقوط اخلاقی جامعه ما شده است عدم توجه به این نکته ظریف قرآنی است که هیچ خیری برای انسان نیست الا از طریق سعی و تلاش. جامعه ما عادت کرده است به راحت خواری که خود فساد اخلاقی زیادی دارد. موضوع مهم دیگر به نظر من عدم توجه به این نکته است که ایمان تنها کافی نیست و حتماً باید به دنبال آن عمل صالح باشد. چیزی که در قرآن عزیز همیشه و همه جا به آن اشاره شده است. ما در کشورمان اگرچه ممکن است مردمانی مومن (مسلمان) داشته باشیم، اما عمل صالح گمشده امروز ماست. در کشورهای دیگر بارها دیده ام که در روابط بین افراد رفتار اخلاقی واقعاً به چشم می آید. اگر عمل صالح رعایت حقوق ارباب رجوع، راننده بغلی، همسایه، معلم، مردم و غیره هرکس در جای خود باشد، ما واقعاً عقب هستیم. در همین کشورها می بینیم اگرچه وقتی پای رعایت حقوق کشورهای دیگر می رسد، منافع ملی شان حرف اول و آخر را می زند، اما در رعایت حقوق مردم خودشان واقعاً بسیار شفاف تر از ما عمل می کنند و مردم هم رعایت حقوق بقیه را می کنند. این مقدمه طولانی جواب آن گزاره جنابعالی است که لزوماً کشوری اسلامی و شیعی با ائمه ای که چراغ منیر هستند، نمی تواند ما را به قلل رفیع اخلاق برساند. انشالله این بحث را ادامه دهید.
مقاله خوبی بود. تلنگری به نوع و سبک دینداری ماست. البته امید است در مقالات بعدی نکاتی بیاید که انسان را بسوی خوب شدن و خوب ماندن سوق دهد. با تشکر از نویسنده مقاله
ای کاش این مباحث با این نگاه هر چه بیشتر طرح وبررسی شود که این همان نگاه اعتدال و منطقی اسلام است
سلام بر دوست عزیز
برای اصلاح جامعه اول باید از خود شروع کنیم .
ما چگونه در جامعه ای که دروغ گفتن را از کودکی و ناخواسته به آنها یاد می دهیم انتظار رفتار درست داشته باشیم .
نمونه کوچک آن در رفتار دوگانه خانواده مدرسه و جامعه است .
اعضای خانواده در داخل منزل بگوییم بد حجاب هستند و باید در خیابان یک جور در دوایر دولتی یک جور دیگر و احتمالا در حضور یک روحانی یک جور دیگر و در مهمانی خانواده یک جور دیگر لباس بپوشد (اولین دورویی به بچه های خانواده ) .
مسول این نوع بر خورد کیست ؟
در سیستم اداری کشور هر چقدر شفاف تر باشی بیشتر یقه ات را می گیرند و هیچ کس تو را باور نمیکند و فرض را بر خلاف گویی تو گذاشتند .
مسول این نوع بر خورد کیست ؟
واقعا ما موضوع امار مردم را در رابطه با دریافتی ماهیانه خود برای گرفتن یارانه اسیب شناسی کردیم چرا 90% مردم
در این رابطه دروغ گفتند که یارانه بگیرند . چرا ؟ در حالی که می دانیم مبلغ یارانه برای این دسته از مردم هیج دردی را دوا نمیکند .
مسول این نوع بر خورد کیست ؟
به نظر من همین موضوع اخری که مستند هم است می تواند موضوع هزاران کنفرانس و سمینار قرار یگیرد تا نخبگان جامعه راه حلی برای ان پیدا کنند و به جامعه ارایه دهند.
حاج اقا سلامت جامعه دولت وملت باید با هم حل کند نه بی هم ازدهه 70 که خیل جوانان ازمیدان خارج کردن و مسولیت امربه معرف روی زمین گذشته شد نتیجه این شده جون فرهنگ این کار از سال 59 تا سال 70 فرهنگ سازی شدبود ومردم احساس راحتی می کردن وسلامت جامعه بدست جوانان بود.
با تشکر از نویسنده محترم که به کاستی های اخلاقی جامعه پرداختند. ذکر این کاستی ها که بار ها در جا های مختلف و بصورت های دیگر تکرار شده مشکلی را حل نمیکند.
باید فرهیختگان جامع در پی یافتن را حل و درمان این معایب و ارائه آن به جامعه بلشند.
این معضلاتی که به انها اشاره شد عملا ضد فرهنگ در حوزه های دین و میهن هستند که در لباس فرهنگ متجلی میشوند.این پدیده ها آنقدر عادی شده اند که اگر یکی بر خلاف انهارفتار کند باعث تعجب می شود.ما در شبانه روز بسیاری از این ضد فرهنگ ها را می بینیم و نه تنها به روی خود نمی اوریم بلکه از کنار آن هم به راحتی می گذریم.به نوعی رفته رفته این رفتارها در حال نهادینه شدن هستند.به نظرم باید در مورد تک تک موضوعات بصورت پیمایشی و میدانی تحقیق بعمل اید.موضوع آنقدر جدی است که باید تیمی از دانشمندان خبره رشته های مختلف علوم انسانی دست به دست هم بدهند تا بتوانند درد و درمان را کشف نمایند.
به نام خدا
با سلام و عرض ادب. اینکه کسی دلنگران اخلاق باشد و قلمش را در مسیر بیان معضلات اخلاقی به کار اندازد، البته لازم و سودمند است. این درست است که جامعه ما در مقام حرف، مدینه فاضله است اما در عمل کمیت بسیاری از ما لنگ است. دریغا که امروز به جای مدینه فاضله، مدینه فاصله ای ساخته ایم که هر روز از هم دور می شویم. اما نکته مهم اینجاست که ما دچار خودبزرگ بینی شده ایم. از طرفی برای اصلاح جامعه نقش حاکمیت از یکسو باید خوب تبیین و تعریف شود؛ چراکه خرد تا کلان حتی زندگی فردی مردم متاثر از اخلاق حاکمان و سیاستهای آنان است. از سوی دیگر، فردفرد جامعه در قبال خود و اجتماع خود مسئولند؛ امری که سالهاست به بوته فراموشی سپرده شده است. لذا اصلاح جامعه به تعبیر امیرالمومنین (ع) درگروه اصلاح حاکمان و اصلاح حاکمان در گرو اصلاح افراد است.
سخن فراوان است... تا بعد
باسلام -به حق که این مطلب یکی ازدردهای عمیق جامعه امروزماست امیداست که همه سیاسیون ومتنفذین وخواص این مطلب راجدی بگیرندوجهت مرتفع کردن این مشکلات گام های اساسی بردارنددرپایان لازم میدانم ازنویسنده این مطلب تهایت تشکروقدردانی راداشته باشم
باسلام اقای دکتر خیلی خوب بود.اگر همه ما به مراعات جنبه های اخلاقی کارهایمان توجه ویژه داشته باشیم دردهایی که جنابعالی برخی از آن را شمردید خود به خود درمان می شوند.لطفا روی بند 1و2 دردها بیشتر کار شود.
با تشکر
چگونه میتوان باور کرد که در یک جامعه اسلامی زندگی میکنیم درحالیکه بجای عیب پوشی عیبجویی ، بجای بخشش و خیرخواهی بخل و حسادت، بجای دستگیری دست شکستن، بجای عزت و احترام تحقیر و توهین، بجای قناعت حرص و طمع و زیاده خواهی، بجای تلاش تنبلی، بجای انصاف و مروت بیرحمی و رذالت، بجای صداقت دروغ، بجای یکرنگی هزار رنگی، بجای امید یاس ، بجای شادی رنج ، بجای ارامش اشوب و پریشانی، بجای قانون گرایی قانون گریزی و قانون شکنی، بجای چاپلوسی و ذلت ازادگی و عزت، بجای فرصت طلبی فرصت دهی، بجای خودخواهی دگرخواهی، بجای فردگرایی جمع گرایی و اتحاد، بجای غرورو تکبر تواضع، بجای کسب علم بطالت، بجای گذشت و بخشش انتقام، بجای مدنیت توحش، بجای تحمل شکوه ، بجای تمجید تخریب، بجای محاسن نقائص و معایب، بجای دوستی کینه و دشمنی، بجای سازندگی سرگرمی، بجای صرفه جویی اصراف، بجای راه بیراه، بجای همسری برتری ، بجای پیشنهاد انتقاد ، بجای حرکت توقف ، بجای دارو زهر، بجای فریاد سکوت، بجای منطق تعصب، بجای تعامل تهاجم، بجای فرصت تهدید، بجای مردم آسایی مردم ازاری، بجای وقعگرایی خیالبافی و سنت گرایی ، بجای امانت خیانت ، بجای چشم پاکی چشم هیزی است.
برچسب منتخب
# حمله به کنسولگری ایران در سوریه # جهش تولید با مشارکت مردم # اسرائیل # حمله ایران به اسرائیل