به جای آنکه موعظه و نصیحت کنید، یارانه ضد اسراف آب بدهید!

از هنگامی که فلکه شیر را می‌پیچانیم تا باز شود تا هنگامی که چرخش عکس آن را انجام دهیم تا شیر آب بسته شود، یا زمانی که منتظریم آب اینقدر برود تا گرم شود؛ شما چند نمونه از این دست اسراف‌های ناخواسته سراغ دارید؟

به گزارش «تابناک»، هر چه به پایان تابستان نزدیک می‌شویم، فشار کم آبی در نقاط گوناگون کشور فزونی می‌یابد و بحران آب ملموس‌تر می‌شود؛ اما نه این موضوع و نه پیش‌بینی تداوم روند کاهش بارندگی‌های سالانه در آینده و شدت گرفتن بحران آب هم موجب نشده که مسئولان اقدامات کوتاه یا بلند مدت خاصی را در دستور کار قرار داده و تغییری در دورنمای کنونی پدید آورند.

تا به امروز، هر چه از ضرورت مقابله همه‌جانبه با بحران رو به گسترش بی‌آبی در سال جاری و سال‌های بعد گفته و نوشته شده، جز تصویب بودجه‌ای خاص در دولت ـ که چگونگی به‌کارگیری آن رسانه‌ای نشده ـ مقادیر معتنابهی نصیحت به مردم بوده که به ایشان توصیه می‌کرده مصرف خود را کاهش دهند؛ انگار نه انگار که ایرادات به مراتب بزرگتری متوجه مصرف آب است و اصولا حل کردن بحران با توصیه و نصیحت شدن‌ به نظر نمی‌رسد.

از این ایراد که بگذریم، تجربه‌های فراوان باقی مانده از گذشته ثابت می‌کند به دلایل فراوان، توصیه ‌به مردم تقریبا راه به جایی نمی‌برد، مگر آنکه در کنار آن، مشوق‌هایی برای سوق دادن ایشان به هدف مورد نظر در نظر گرفته شده باشد.

کافی است به زندگی روزمره خودمان نگاه کنیم تا دریابیم ‌دلایل مصرف زیاد آب در خانه ایرانیان کجاست تا به این نتیجه برسیم که در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و...، بی‌شک آلودگی هوا جامعه را به شست‌وشوی بیشتر سوق داده، در شهر‌ها و استان‌های داغی چون هرمزگان، خوزستان، کرمان و...، شرایط اقلیمی ایجاب می‌کند مصرف آب بیشتر باشد، وابستگی به خودروهای شخصی و تأکید عرفی و شهری ما به نظافت و تمیزی وسایل، در مصرف آب بی‌تأثیر نیست، الگوی نامناسبی چون بهره بردن از کولرهای آبی، ساخت و سازهای غیر استاندارد که گرم کردنشان در زمستان و خنک کردنشان در تابستان بسیار دشوار است و مؤلفه‌های پر‌شمار دیگر در مصرف آب خانگی تأثیر دارند که ندید گرفتنشان ممکن نیست.

این در حالی است که به رغم وجود این همه اشکال در بخش خانگی، برخی به سادگی هر چه تمام‌تر، مصرف آب خانگی در کشورمان را با کشورهای اروپایی یا دیگر ممالک پیش رفته جهان قیاس می‌کنند تا به این نتیجه برسند که مصرف آب خانگی در کشورمان بالاست و بنابراین، باید از مردم خواست این مصرف را کاهش دهند!

جالب‌تر آنجاست که اگر بپذیریم مصرف آب خانگی در کشورمان بالاست، باز نمی‌توانیم علت‌های متعدد این معلول را ندید گرفته و تنها همه اشکالات را در مصرف‌کنندگان ببینیم و فراموش کنیم در کلانشهری مثل تهران، عمر استفاده از کولرهای پر مصرف آبی، تقریبا از نیمه بهار تا اوایل پاییز تداوم دارد و به دنبال آن، مصرف آب به شکل سرسام‌آوری در این مدت افزایش نشان می‌دهد.

بدین ترتیب اگر بخواهیم مصرف آب را در چنین مناطقی ‌‌اصولی کاهش دهیم، باید به دنبال چرایی استاندارد نبودن ساختمان‌ها در کشورمان رفته و ارزیابی کنیم چرا به رغم آنکه سال‌ها از تصویب قانون بهینه سازی مصرف و تشکیل سازمانی برای رسیدن به این هدف می‌گذرد، چرا پس از اجرای دو مرحله از هدفمندی یارانه‌ها و البته چرا پس از آغاز شدن دوران خشکسالی چند ساله، هنوز این همه اتلاف انرژی در ساختمان‌هایمان بالاست و مصرف تغییر چندانی نشان نمی‌دهد؟ چرا هنوز سرمایش و گرمایش با آب و گاز، دو نعمت گرانبها رقم می‌خورد؟

در پاسخ به پرسش‌‌هایی از این دست، می‌توان‌ به سادگی کم‌کاری مسئولان در گذشته و حال را نتیجه گرفت و دریافت چرا موعظه و نصیحت کارکرد خود را از دست داده‌اند؛ گویی مردم در دنیای جدایی سیر می‌کنند و پرداخت وجه آب‌بها را کافی دانسته و دل خوش از آنند که در ازای دریافت خدمات بیشتر، مبالغ بیشتری پرداخت کرده یا می‌کنند و در سوی دیگر، مسئولان ترجیح می‌دهند به جای رفع اشکالات متعدد، مصرف بخش خانگی را پر رنگ نشان دهند که در صورت بحرانی‌تر شدن اوضاع، اشکالی متوجه عملکرد خودشان نباشد.

این شائبه‌ها هنگامی تقویت می‌شود که می‌بینیم نه تلاشی برای رفع اشکالات متعدد شبکه توزیع آب می‌شود ـ که هدر رفت مقادیر زیادی آب، کمترین ایران آن است ـ نه دیگر مشکلات این عرصه شفاف توضیح داده می‌شود و در ‌‌نهایت نه حتی برای کاهش مصرف آب خانگی، تدبیری اندیشیده می‌شود.

زمانی توصیه به مردم برای کاهش مصرف قابل قبول به نظر می‌رسد که دولتمردان و دیگر مسئولان رویکرد خود را تغییر داده و برای نمونه، به جای جریمه کردن افراد پر مصرف، برای ایشان تنبیهات جدی در نظر بگیرند و در سمت مقابل، مشترکان کم مصرف را تشویق کنند؛ یا زمانی که وجوهی برای تغییر الگوی مصرف تدارک ببینند و بر الگوهایی مانند توزیع شیرهای اهرمی با نرخ یارانه‌ای به جای شیر آب‌های فلکه‌ای و چرخشی تأکید کنند.

هنگامی که راهکاری مانند یارانه ضد اسراف آب تدارک ببینند و با ارائه برق ارزان قیمت برای روی آوردن مردم به خرید کولر گازی، تعویض آبگرمکن‌های گازی با انواع برقی یا پکیج، نصب شیرآلات اهرمی یا پدالی در اماکن عمومی، ادارات و راهکارهایی از این دست، به یاری مردم در کاهش مصرف آب بروند، نه آنکه در شعار‌های کاهش مصرف آب بمانند و زمان را به نفع دشمنان این آب و خاک بسوزانند!