متحد اصلی و ناشناخته آمریکا در رخدادهای عراق و سوریه

دولت اوباما مدعی است ‌حدود چهل دولت از عربستان، ثروتمند‌ترین کشور منطقه تا مصر که یکی از بهترین و کارآمد‌ترین ارتش‌های منطقه را دارد، قول داده‌اند با آمریکا در جنگ با داعش همراهی کنند، ولی بیشترین کمک را احتمالا یکی از کوچک‌ترین کشورهای منطقه یعنی اردن به آمریکایی‌ها خواهد کرد. قرار نیست سربازان اردنی کمک خاصی به آمریکا کنند، بلکه این شبکه‌ای از نیروهای اطلاعاتی و خبرچین‌ها هستند که باید پیش از این به آمریکا کمک کنند، برخی از خطرناک‌ترین دشمنان خود را از بین ببرد.

به گزارش «تابناک»، در شرایطی که صداقت، جدیت و هدف نهایی و میزان موفقیت آمریکا در تشکیل ائتلاف جدید برای حمله با داعش با پرسش‌های جدی روبه‌رو‌ست، فارین پالیسی به نقش اردن در برنامه‌های آمریکا در منطقه پرداخته و زوایای جدیدی از عمق همکاری این پادشاهی موروثی منطقه با آمریکا در سال‌های اخیر را نمایان ساخته است که در ادامه به ان پرداخته می‌‎‌شود.

اردن با کمک‌های اطلاعاتی خود نقش‌ کلیدی در پیدا کردن و کشتن ابومصعب الزرقاوی، سرکرده القاعده در عراق به وسیله نیروهای آمریکایی داشت. این تبعه اردنی رهبری سازمانی را بر عهده داشت که داعش از دل آن بر‌آمده است. تصور می‌رود پس از نهادهای اطلاعاتی اسرائیل، سازمان جاسوسی اردن، نزدیک‌ترین و کارآمد‌ترین متحد امریکا در منطقه هستند. بسیاری از مقامات ارشد این سازمان توسط سیا آموزش دیده‌اند. کمک به گیر انداختن الزرقاوی و خاموش کردن شورش سنی‌های عراق در سال ۲۰۰۶ مواردی از مهم‌ترین کمک‌های اردن به آمریکاست.

سازمان جاسوسی اردن که به عربی مخابرات نامیده می‌شود، البته شکست‌هایی را هم در کارنامه خود دارد که قابل توجه‌ترین آن زمانی بود که یک پزشک اردنی به نام حمام خلیل ابوملال البلاوی را‌ گزینه‌ای مناسب برای استخدام به سیا توصیه کرد. وی که بعدا معلوم شد مأمور دوجانبه بوده و به القاعده هم اطلاعات می‌داده، در آخرین روزهای سال ۲۰۰۹ خودش را در پایگاهی در خوست افغانستان منفجر کرد و ۹ تن از جمله هفت افسر و پیمانکار سیا و یک افسر اطلاعاتی اردنی را کشت. این حمله مرگبار‌ترین حمله به سازمان سیا بعد از حمله به سفارت آمریکا در بیروت در سال ۱۹۸۳ بوده است. اردن همچنین به شکنجه مظنونان به تروریسم متهم است.

به رغم شدت ضربه‌ای که آمریکایی‌ها در ماجرای انفجار در خوست دریافت کردند، همکاری با اردن همچنان به نحو مؤثری ادامه یافته است. مروان معاشر که در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ وزیر خارجه اردن و پس از آن تا سال ۲۰۰۵ معاون نخست وزیر این کشور بوده، مدعی است که سازمان اطلاعاتی قدرتمند اردن در داعش نفوذ کرده است.

یک مقام اطلاعاتی سابق آمریکا ضمن اعتراف به کمک اردنی‌ها در ماجرای الزرقاوی، حوادث یازده سپتامبر را سبب نزدیکی بیشتر به اردن دانسته و مزیت جغرافیایی این کشور برای جمع‌آوری اطلاعات به دلیل همسایگی با عراق و سوریه را از جمله دلایل این موضوع دانسته است. شناخت سلسله مراتب و ساختار داعش از جمله اهدافی بوده که در ماه‌های اخیر، شبکه جاسوسان و خبرچینان اردن در عراق و سوریه بر آن متمرکز بوده‌اند. به گفته کار‌شناسان، اردنی‌ها این شبکه‌های جمع‌آوری اطلاعات خود را از سال ۲۰۰۳ به این سو تشکیل داده‌اند.

اما این تنها کمکی نیست که اردنی‌ها می‌توانند برای آمریکا فراهم کنند. سازمان اطلاعات اردن رابطه نزدیکی نیز با سران قبایلی دارد که اکنون با داعش همراه شده‌اند. در سالهای گذشته آمریکا توانست این قبایل را با خود در جنگ با القاعده همراه کند و این موضوع نقش مهمی در برتری مقابل القاعده داشت. مروان معاشر تأکید دارد که اکنون هم ارتباط اردن با این شیوخ می‌تواند نقش زیادی در دور کردن آن‌ها از داعش داشته باشد. جان کری وزیر خارجه آمریکا در ماه جولای با برخی از این سران قبایل در امان پایتخت اردن دیدار کرد.

اردن احتمالا از کارزار حملات هوایی آمریکا علیه داعش، حمایت لجستیکی نیز خواهد کرد. سازمان سیا در روزهای اخیر، برآورد خود از شمار جنگجویان داعش را از حدود ده هزار تن به حدود ۳۱۵۰۰ تن افزایش داد.

منابع آگاه خبر می‌دهند، به رغم انکار مقامات اردنی، این کشور در دهه گذشته، پایگاه‌های هوایی خود را در اختیار آمریکا قرار داده است. پیش‌بینی می‌شود این رفتار اردنی‌ها همچنان ادامه یابد.

این در حالی است که تعداد کشورهایی که واقعا در ائتلاف آمریکا علیه داعش مشارکت خواهند کرد محدود‌تر از آن چیزی است که اکنون آمریکایی‌ها مدعی آن هستند. ترکیه هنوز با حملات هوایی با استفاده از خاک این کشور موافقت نکرده، کانادا که در دفعه پیش نیروهای عملیات مخصوص خود را به عراق فرستاد این بار نیروی زمینی خود را به عراق نمی‌فرستد و آلمان گفته است که در هیچ حمله هوایی علیه داعش مشارکت نخواهد کرد.

هم اکنون سازمان سیا شورشیان سوری را در اردن آموزش می‌دهد. پیش از این سیا از تامین سلاح برای شورشیان سوری اکراه داشت، زیرا از این بیم داشت که سلاح‌های آمریکایی به دست داعش برسد و یا اینکه گروه‌هایی که به آن‌ها سلاح داده می‌شود به داعش بپیوندد، ولی گویا با برنامه‌هایی که برنان رئیس سیا طراحی کرده است، اکنون آمریکایی‌ها به اطمینان خاطر رسیده‌اند.

به همین سبب اوباما این برنامه را گسترش داده و اکنون وزارت دفاع نیز وارد کار آموزش و مسلح کردن شورشیان سوری شده است.‌ این بار عربستان سعودی نیز اعلام آمادگی کرده است که میزبان این برنامه باشد.

گستردگی همکاری اردن با آمریکا تنها به دلیل سابقه اتحاد دو طرف نیست. داعش می‌تواند خطری جدی برای اردن هم باشد. اعضای داعش می‌توانند به آسانی در میان سیل میلیونی آوارگان سوری وارد اردن شوند.

بر پایه بر‌آورد‌های دولت اردن حدود ۱.‌۳ میلیون آواره سوری در اردن هستند و هر روز ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن از مرز دو کشور عبور می‌کنند. این تعداد بالای آوارگان باعث نگرانی دولت‌های حاشیه خلیج فارس شده و آن‌ها کمک‌های چند میلیارد دلاری در اختیار اردن گذارده‌اند تا ضامن بقای پادشاه این کشور باشد.

فارین پالیسی در ادامه به نقل از برخی تحلیلگران مدعی شده ‌که اردنی‌ها از مدت‌ها قبل پیش‌بینی می‌کردند، ‌با ادامه جنگ داخلی در سوریه و حوادث عراق، این منطقه به سوی بالکانیزه شدن می‌رود و داعش نقشی محوری در این شرایط خواهد داشت.