دولت اوباما به تازگی اسنادی را منتشر کرده که از آغاز روند همکاریهای هستهای میان آمریکا و رژیم اسرائیل در دهه ۱۹۶۰ میلادی پرده برمیدارد. اهمیت این اسناد به ویژه از آنجاست که در سالهای اخیر، رژیم اسرائیل همواره ایران را به تلاش برای ساخت سلاح هستهای متهم کرده و خواستار محدود شدن و تعطیلی برنامه صلح آمیز هستهای ایران شده است.
به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه «هاآرتص»، دولت اوباما به تازگی و پس از ۴۵ سال، برخی اسناد را از طبقهبندی محرمانه بیرون آورده و آنها را منتشر کرده است که محتوای آن، از موافقت آمریکا با برخورداری رژیم اسرائیل از «گزینه هستهای» حکایت دارد. این اسناد در حالی اکنون منتشر میشود که نهادهای مسئول، سالها از انتشار آن خودداری کرده بودند.
این اسناد نشان میدهد که چگونه دولت آمریکا پیش از دیدار ریچارد نیکسون، رئیس جمهور ایالات متحده و گلدا میر، نخست وزیر رژیم اسرائیل در سپتامبر ۱۹۶۹ تلاش داشتند تا توافقی سه مادهای را به طرف اسرائیلی بقبولانند که بر پایه آن رژیم اسرائیل از موضع خود مبنی بر عدم امضای معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (ان پی تی) و عدم صدور اجازه بازدید بازرسان آمریکایی از رآکتور هستهای دیمونا عقبنشینی کرده و همچنین حاضر شود در ازای دریافت موشکهایی که قابلیت رسیدن به «برخی پایتختهای کشورهای عربی، نه همه آنها» را دارند، از تلاش برای دستیابی به سلاح هستهای دست بردارد.
اما مقامات آمریکایی نگارنده این اسناد، قدم به قدم از مواضع فوق عقب نشینی کردند و در نهایت، کار به جایی رسید که آمریکا موجودیت رژیم اسرائیل را به عنوان یک دولت هستهای پذیرفت. در حقیقت، بر اساس این اسناد، دولت نیکسون یک دوره دو مرحلهای را برای حرکت رژیم اسرائیل از در اختیار داشتن گزینه هستهای در حکم «گزینه فنی» به موقعیت یک «دارنده سلاح هستهای» تعریف کرد.
مرحله نخست، شامل در اختیار داشتن اجزای یک سلاح هستهای قابل انفجار به عنوان بخشی از توانایی نظامی رژیم اسرائیل بود. مرحله دوم، عبارت بود از آگاهی جامعه بینالمللی از در اختیار داشتن سلاح هستهای توسط رژیم اسرائیل و آشکار شدن این موضوع.
مقامات دولت نیکسون در آستانه دیدار وی با میر به وی پیشنهاد کردند، اگر نیکسون بتواند درباره این نکات با اسرائیلیها به توافق برسد، در مقابل برنامه هستهای رژیم اسرائیل از خود خویشتنداری نشان داده و تلاشهای خود برای جلوگیری از دستیابی این رژیم به موشکهای دارای قابلیت حمل کلاهک هستهای با برد ۵۰۰ کیلومتر را نیز رها کند.
بر پایه اسناد جدید، سیاست «ابهام هستهای» رژیم اسرائیل که در چهارچوب آن، این رژیم داشتن برخی عناصر هستهای را منکر شده، اما بر استفاده از آنها به عنوان «گزینه» تأکید میکند، نتیجه همین دیدار نیکسون و میر بوده است.
البته این اسناد تنها به سالهای ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹ مربوط میشود؛ یعنی پایان دوره ریاست جمهوری لیندون جانسون در آمریکا و نخستوزیری لوی اِشکول در رژیم اسرائیل و آغاز دوره نیکسون ـ میر. یکی از این اسناد، به تشکیل گروهی کارشناسی تحت هدایت هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی وقت آمریکا مربوط میشود که وظیفه آن، بررسی ماهیت برنامه هستهای رژیم اسرائیل بوده است.
بر اساس این سند، نیکسون کیسینجر را مأمور میکند، گروهی از کارشناسان را گرد هم آورد و از این کارشناسان خواسته شده تا ارزیابی خود از میزان پیشرفت رژیم اسرائیل به سمت دستیابی به سلاح هستهای و همچنین گزینههای بدیل آمریکا در مقابل این رژیم در صورت دستیابی به این سلاح را بیان کنند. از جمله مطالب جالب توجه مطرح در این سند، اختلاف نظر میان مقامات آمریکایی بر سر نحوه برخورد با رژیم اسرائیل و این موضوع بوده که آیا روند مورد نظر در مقابل این رژیم، از طریق اعمال فشار پیگیری شود یا تلاش برای اقناع؟
در این زمینه، موضع وزارت خارجه آمریکا نرمتر بوده و با این استدلال که امکان به خطر افتادن توافقات قبلی با رژیم اسرائیل وجود دارد، با اعمال تهدید و تحریم علیه این رژیم مخالفت میشده است. به باور وزارت خارجه آمریکا، در صورت اعمال فشار بیش از حد به رژیم اسرائیل، امکان به خطر افتادن روند صلح اعراب و اسرائیل نیز وجود داشت. با این حال، موضع وزارت دفاع آمریکا متفاوت بود و مقامات این وزارتخانه در پی آن بودند که با دادن برخی تجهیزات نظامی به رژیم اسرائیل، موضع این رژیم را در ازای دستیابی به سلاح هستهای تغییر دهند.
اما مرد کلیدی رژیم اسرائیل در مذاکرات با آمریکاییها در موضوع هستهای، اسحاق رابین بود که پیشتر نیز تجربیات موفقی در قانع کردن آمریکاییها به حمایت از درخواستهای نظامی رژیم اسرائیل داشت. رابین توانست آمریکاییها را قانع کند که رژیم اسرائیل به دو دلیل به سلاح هستهای نیاز دارد: نخست، برای جلوگیری از حمله اعراب علیه اسرائیل و دوم، در صورتی که بازندارندگی جواب ندهد و رژیم اسرائیل در خطر قرار گیرد، بتواند با سلاح هستهای اعراب را نابود کند.
در پایان مشاوران نیکسون به این نتیجه رسیدند که با در نظر گرفتن همه جوانب، آمریکا نخواهد توانست رژیم اسرائیل را به از میان بردن اطلاعات، طرحها و اجزای برنامه هستهای خود وادار کند و از آن مهمتر، دانش فنی هستهای دانشمندان این رژیم نیز به هیچ وجه قابل از میان بردن نیست؛ بنابراین، بهترین تصمیم آن است که آمریکا از «گزینه فنی» رژیم اسرائیل برای ساخت سلاح هستهای حمایت کند و به این ترتیب، رژیم اسرائیل عملاً زمینه پیشبرد برنامه سلاح هستهای خود را پیدا کرد.