در حوزه اقتصاد اغراق نکنید!
یکی از مشکلات اقتصاد این است که معمولا آمارهای منتشره درمورد شاخص‌های عملکرد اقتصادی به موقع تهیه نمی‌شوند و با تاخیری نسبتا طولانی تهیه می‌شوند که بعضا این تاخیرها، کارکرد و اهمیت و ارزش این آمارها را زیر سوال می‌برد
دکتر سعید لیلاز در آرمان نوشت:
به نظر می‌رسد درحال حاضر راجع به ابعاد و وضعیت رکود حاکم بر اقتصاد ایران چه در حوزه مخالفان و چه از طرف موافقان دولت اغراق می‌شود. به طوری که وضعیت رکود در اقتصاد ایران با وجود همه اخبار بدی که از آن داریم به شدت و حدتی که بعضا راجع به آن صحبت می‌شود، نیست. واقعیت این است که در یک سال گذشته تحولات مهمی در اقتصاد ایران افتاده که این تحولات قاعدتا باید بتواند خود را در حوزه آمار و ارقام اقتصاد کلان و در حوزه رشد بخش‌های اقتصادی بازتاب دهد. یکی از مشکلات اقتصاد این است که معمولا آمارهای منتشره درمورد شاخص‌های عملکرد اقتصادی به موقع تهیه نمی‌شوند و با تاخیری نسبتا طولانی تهیه می‌شوند که بعضا این تاخیرها، کارکرد و اهمیت و ارزش این آمارها را زیر سوال می‌برد؛ یعنی اگر لازم داشته باشیم که بدانیم اکنون ارزش‌افزوده بخش صنعت، نفت یا ساختمان چه وضعیتی دارد و دولت براساس آن درمورد حوزه‌های مختلف تصمیم بگیرد، این اطلاعات معمولا به آن سرعت و اندازه‌ای که به‌روز باید باشد، نیست و این چالشی است که مرکز آمار و بانک مرکزی که به‌نظرم معتبرترین محل برای تهیه شاخص‌ها و آمارهای اقتصادی ایران است باید درموردش فکری کنند.
آنچه به صورت کلی می‌توان از اقتصاد ایران فهمید اینکه بخش صنعت که بین 15 تا 20 درصد تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهد اکنون رشد مثبت دارد. این شاخص را می‌توانیم از عملکرد بخش خودرو حدس بزنیم که به تنهایی 20 درصد ارزش‌افزوده بخش صنعت را شامل می‌شود. بنابراین اگر تولیدات خودروسازی حدود 80 درصد افزایش یافته باشد، معنایش این است که حتما بخش صنعت با وجود کاهش در حوزه‌هایی مثل سیمان عملکرد مثبتی داشته است. البته فعالیت رشته‌های دیگری هم هست که در بخش صنعت رشد نشان می‌دهد ازجمله محصولات پتروشیمی اما به هر حال آمارهای کلی که می‌توان حدس زد اینکه ارزش‌افزوده بخش صنعت مثبت است.
در بخش نفت هم مشخص و روشن است که با یک گام جدی به جلو در ایجاد ارزش‌افزوده نسبت به پارسال در همین موقع روبه‌رو هستیم و به‌طرز چشمگیری ارزش‌افزوده بخش نفت هم در حوزه تولید گاز و هم در تولید نفت افزایش یافته است. تولید برق هم به همین ترتیب، اکنون با یک رشد 80 درصدی در ارزش‌افزوده زیربخش نفت روبه‌روست. در بخش خدمات که بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهد که از پیچیده‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران هم محسوب می‌شود، هرچند ممکن است رکود در حوزه‌هایی مثل مستغلات یا حتی در حوزه خرید و فروش کالا وجود داشته باشد ولی در حوزه‌هایی مانند واردات، مخابرات یا حمل‌ونقل با رشد ارزش‌افزوده روبه‌رو هستیم که این را آمارهای روشن از افزایش شدید واردات کشور که بین 20 تا 25 درصد بوده و همین‌طور صادرات کشور نشان می‌دهد. در بخش کشاورزی هم مجددا احتمالا با رشد تولید و رشد ارزش‌افزوده روبه‌رو هستیم درحالی که این بخش به‌تنهایی بیشترین مقاومت را در برابر رکود طی دو سال اخیر از خود نشان داده است.
مجموعه این اطلاعات و آمارها در بخش‌هایی مثل صنعت، کشاورزی، ساختمان، آب و برق و گاز و نفت چنین القاء می‌کند که حتما با رشد ارزش‌افزوده روبه‌روییم. در بخش خدمات در برخی حوزه‌ها ممکن است رکود به معنای فقدان رشد ادامه داشته باشد ولی در برخی حوزه‌های دیگر مانند واردات و صادرات یا در حوزه مخابرات و ترابری هم این رشد وجود دارد. بنابراین اگر فرض کنیم در حوزه‌های دیگر بخش خدمات رشد صفر داریم یعنی رشد منفی نداشتیم و در بخش‌هایی که نام برده شد رشد مثبت داشتیم، به نظر می‌رسد از همین سه ماهه اول سال 1393 اقتصاد ایران با رشد مثبت روبه‌رو بوده است ولو بسیار سطحی و اندک اما ترم اقتصادی رشد، یعنی اصطلاح علمی رشد اقتصادی که عبارت است از ایجاد ارزش‌افزوده نسبت به مدت مشابه سال قبل، به نظر می‌رسد که در اقتصاد ایران اتفاق افتاده و اگر بانک مرکزی آمار و ارقامش را اندکی سریع‌تر و با شفافیت بیشتر منتشر کند،
این اطلاعات به‌زودی می‌تواند بهتر مورد بهره‌برداری کارشناسان اقتصادی قرار گیرد و درعین حال تکلیف فعالان اقتصادی کشور هم برای اینکه در چه حوزه‌هایی بیشتر فعالیت کنند روشن‌تر می‌شود.
به نظر می‌رسد درحال حاضر راجع به ابعاد و وضعیت رکود حاکم بر اقتصاد ایران چه در حوزه مخالفان و چه از طرف موافقان دولت اغراق می‌شود. به طوری که وضعیت رکود در اقتصاد ایران با وجود همه اخبار بدی که از آن داریم به شدت و حدتی که بعضا راجع به آن صحبت می‌شود، نیست. واقعیت این است که در یک سال گذشته تحولات مهمی در اقتصاد ایران افتاده که این تحولات قاعدتا باید بتواند خود را در حوزه آمار و ارقام اقتصاد کلان و در حوزه رشد بخش‌های اقتصادی بازتاب دهد. یکی از مشکلات اقتصاد این است که معمولا آمارهای منتشره درمورد شاخص‌های عملکرد اقتصادی به موقع تهیه نمی‌شوند و با تاخیری نسبتا طولانی تهیه می‌شوند که بعضا این تاخیرها، کارکرد و اهمیت و ارزش این آمارها را زیر سوال می‌برد؛ یعنی اگر لازم داشته باشیم که بدانیم اکنون ارزش‌افزوده بخش صنعت، نفت یا ساختمان چه وضعیتی دارد و دولت براساس آن درمورد حوزه‌های مختلف تصمیم بگیرد، این اطلاعات معمولا به آن سرعت و اندازه‌ای که به‌روز باید باشد، نیست و این چالشی است که مرکز آمار و بانک مرکزی که به‌نظرم معتبرترین محل برای تهیه شاخص‌ها و آمارهای اقتصادی ایران است باید درموردش فکری کنند.
آنچه به صورت کلی می‌توان از اقتصاد ایران فهمید اینکه بخش صنعت که بین 15 تا 20 درصد تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهد اکنون رشد مثبت دارد. این شاخص را می‌توانیم از عملکرد بخش خودرو حدس بزنیم که به تنهایی 20 درصد ارزش‌افزوده بخش صنعت را شامل می‌شود. بنابراین اگر تولیدات خودروسازی حدود 80 درصد افزایش یافته باشد، معنایش این است که حتما بخش صنعت با وجود کاهش در حوزه‌هایی مثل سیمان عملکرد مثبتی داشته است. البته فعالیت رشته‌های دیگری هم هست که در بخش صنعت رشد نشان می‌دهد ازجمله محصولات پتروشیمی اما به هر حال آمارهای کلی که می‌توان حدس زد اینکه ارزش‌افزوده بخش صنعت مثبت است.
در بخش نفت هم مشخص و روشن است که با یک گام جدی به جلو در ایجاد ارزش‌افزوده نسبت به پارسال در همین موقع روبه‌رو هستیم و به‌طرز چشمگیری ارزش‌افزوده بخش نفت هم در حوزه تولید گاز و هم در تولید نفت افزایش یافته است. تولید برق هم به همین ترتیب، اکنون با یک رشد 80 درصدی در ارزش‌افزوده زیربخش نفت روبه‌روست. در بخش خدمات که بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهد که از پیچیده‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران هم محسوب می‌شود، هرچند ممکن است رکود در حوزه‌هایی مثل مستغلات یا حتی در حوزه خرید و فروش کالا وجود داشته باشد ولی در حوزه‌هایی مانند واردات، مخابرات یا حمل‌ونقل با رشد ارزش‌افزوده روبه‌رو هستیم که این را آمارهای روشن از افزایش شدید واردات کشور که بین 20 تا 25 درصد بوده و همین‌طور صادرات کشور نشان می‌دهد. در بخش کشاورزی هم مجددا احتمالا با رشد تولید و رشد ارزش‌افزوده روبه‌رو هستیم درحالی که این بخش به‌تنهایی بیشترین مقاومت را در برابر رکود طی دو سال اخیر از خود نشان داده است.
مجموعه این اطلاعات و آمارها در بخش‌هایی مثل صنعت، کشاورزی، ساختمان، آب و برق و گاز و نفت چنین القاء می‌کند که حتما با رشد ارزش‌افزوده روبه‌روییم. در بخش خدمات در برخی حوزه‌ها ممکن است رکود به معنای فقدان رشد ادامه داشته باشد ولی در برخی حوزه‌های دیگر مانند واردات و صادرات یا در حوزه مخابرات و ترابری هم این رشد وجود دارد. بنابراین اگر فرض کنیم در حوزه‌های دیگر بخش خدمات رشد صفر داریم یعنی رشد منفی نداشتیم و در بخش‌هایی که نام برده شد رشد مثبت داشتیم، به نظر می‌رسد از همین سه ماهه اول سال 1393 اقتصاد ایران با رشد مثبت روبه‌رو بوده است ولو بسیار سطحی و اندک اما ترم اقتصادی رشد، یعنی اصطلاح علمی رشد اقتصادی که عبارت است از ایجاد ارزش‌افزوده نسبت به مدت مشابه سال قبل، به نظر می‌رسد که در اقتصاد ایران اتفاق افتاده و اگر بانک مرکزی آمار و ارقامش را اندکی سریع‌تر و با شفافیت بیشتر منتشر کند،
این اطلاعات به‌زودی می‌تواند بهتر مورد بهره‌برداری کارشناسان اقتصادی قرار گیرد و درعین حال تکلیف فعالان اقتصادی کشور هم برای اینکه در چه حوزه‌هایی بیشتر فعالیت کنند روشن‌تر می‌شود.
