بازدید 3355
چشم‌انداز درگیری نظامی آمریکا با داعش
دكتر نوذر شفيعي
به نظر می رسد آمریکا فاقد اراده لازم برای مقابله جدی و گسترده با داعش در عراق باشد و حملات هوایی روزهای اخیر این کشور علیه مواضع داعش به هیچ وجه نافی مواضع و رفتارهای دوگانه آن در قبال بحران عراق نخواهد بود.
حملات هوايي محدود نظامي آمريكا به مواضع داعش در مناطق كردي نشين عراق كه طي روزهاي اخير با شعار حمايت از حقوق بشر صورت گرفت، موجب شده تا در مورد اهداف و انگيزه ها، آثار و پيامدها و چشم انداز اين مساله تحليل هاي متفاوتي از سوي محافل كارشناسي و رسانه اي ارائه شود.
بدون ترديد اهميت پرداختن به اين مساله و واكاوي ابعاد مهم آن به اين دليل است كه آمريكايي ها در پرونده گروهك تروريستي داعش و جنگي كه اين گروه عليه دولت و ملت عراق به راه انداخته، تاكنون با بي تفاوتي عمل نموده و حتي به بهانه اين كه ارتش عراق توانايي استفاده از هواپيماهاي اف-16 و برخي تجهيزات نظامي پيشرفته را ندارد، از تحويل آن ها به عراق خودداري نموده است. ضمن اين كه بر اساس بسياري از شواهد و قرائن اطلاعاتي و امنيتي، آمريكايي ها در قضيه كمك به ظهور و بروز داعش در منطقه در جايگاه متهم هستند.
در اين راستا، نخستين پرسش آن است كه انگيزه ها و اهداف آمريكايي ها از اين حمله نظامي به مواضع داعش چيست؟ در پاسخ ابتدا بايد تاكيد كرد كه به نظر مي رسد اوباما به هيچ وجه قصد مداخله نظامي گسترده در جغرافياي منطقه و عراق را ندارد. به خصوص اين كه قبلا وي با شعار و وعده خارج كردن نيروهاي نظامي آمريكا از منطقه و عراق توانست موقعيت سياسي براي خود كسب نمايد. ضمن اين كه در استراتژي جديد منطقه اي آمريكا روي مساله انجام «جنگ هاي نيابتي» تاكيد شده و آمريكا تنها وظيفه حمايت از متحدين و شركاي منطقه اي خود را بر عهده خواهد داشت.
از طرف ديگر، از ابتداي ورود داعش به مناطق شمالي و غرب عراق تاكنون، دولت اوباما اين مشكل را مختص عراقي ها دانسته و همواره سعي كرده رفتار دولت مالكي را عامل اصلي شكل گيري داعش در داخل عراق معرفي نمايد. حتي به رغم وجود قرارداد استراتژيك امنيتي ميان بغداد و واشنگتن، از ارائه كمك هاي نظامي به دولت مالكي خودداري نموده است.
با اين وجود، به نظر مي رسد الگوي رفتاري آمريكا در انجام حملات هوايي محدود به مواضع داعش بيانگر آن است كه آمريكايي ها تحركات اخير داعش به سمت مناطق كردستان عراق را براي منافع خود مخاطره آميز دانسته و به همين دليل با اين گونه اقدامات نظامي سعي دارند داعش را از اين مناطق دور نمايند. شايد به همين دليل باشد كه در كيفيت و چگونگي اين اقدام نظامي آمريكايي ها نوعي «اضطرار و فوريت» مشاهده مي شود. به عبارت ديگر، اين اقدام نظامي بيانگر وجود استانداردهاي دو گانه در رفتار آمريكايي در برخورد با موضوعي واحد به نام تهديد داعش مي باشد.
بنابراين نبايد اين گونه تصور كرد كه حملات هوايي آمريكا به مواضع داعش نافي مواضع و رفتارهاي دوگانه آمريكا در قبال تحولات عراق مي باشد. در اين راستا مي توان اهداف زير را براي اين اقدام نظامي آمريكايي ها مطرح ساخت:
1- يادآوري خطوط قرمز آمريكا براي داعش
2- القاي نقش تعيين كنندگي و كسب محبوبيت براي آمريكا
3-حفظ پرستيژ بين المللي آمريكا در حمايت از حقوق بشر و مبارزه با تروريسم
4-تحت تاثير قرار دادن ساير تحولات منطقه به ويژه تجاوزات جنايتكارانه رژيم صهيونيستي
5-پنهان كردن رد پاي آمريكا در خلق و حمايت از داعش
علاوه بر اين پرسش ديگري كه در مسير شناخت ابعاد اقدام جديد نظامي آمريكا عليه داعش بايد به آن پاسخ داد اين است كه آثار و پيامدهاي چنين اقدامي چيست؟ در پاسخ به اين سوال نيز بايد گفت، حملات هوايي محدود آمريكا اگر چه مي تواند در برخي سطوح مانند تندتر شدن مواضع و رفتارهاي داعش و افزايش سطح مداخلات بين المللي در عراق موجب پيچيده تر شدن صحنه جنگ و درگيري در جغرافياي عراق شود، اما با توجه به شناختي كه از الگوي رفتاري آمريكا به دست آمد، بعيد است منجر به تاثيرگذاري راهبردي بر مواضع گروه هاي تروريستي تكفيري-بعثي داعش در عراق شود.
بدين ترتيب به نظر مي رسد آمريكا فاقد اراده لازم براي مقابله جدي و گسترده با داعش در عراق باشد و حملات هوايي روزهاي اخير اين كشور عليه مواضع داعش به هيچ وجه نافي مواضع و رفتارهاي دوگانه آن در قبال بحران عراق نخواهد بود. به عبارت ديگر، نبايد انتظار داشت آمريكا بر خلاف اصول و چارچوب هاي راهبردي خود در قبال منطقه، اقدام جدي براي حل و فصل بحران داعش در عراق انجام دهد. به خصوص اين كه تجربه آمريكايي ها طي سال هاي گذشته آن ها را به اين نتيجه رساند كه از رويارويي مستقيم نظامي با گروه هاي تروريستي داخل عراق پرهيز نمايند.
نتيجه كاربردي ارزيابي فوق اين خواهد بود كه در مورد طرح ديدگاه هاي خوشبينانه در خصوص چشم انداز مداخله نظامي آمريكا در عراق و درگير شدن مستقيم نيروهاي نظامي آمريكا با داعش با ملاحظه بيشتري برخورد شود.
حملات هوايي محدود نظامي آمريكا به مواضع داعش در مناطق كردي نشين عراق كه طي روزهاي اخير با شعار حمايت از حقوق بشر صورت گرفت، موجب شده تا در مورد اهداف و انگيزه ها، آثار و پيامدها و چشم انداز اين مساله تحليل هاي متفاوتي از سوي محافل كارشناسي و رسانه اي ارائه شود.
بدون ترديد اهميت پرداختن به اين مساله و واكاوي ابعاد مهم آن به اين دليل است كه آمريكايي ها در پرونده گروهك تروريستي داعش و جنگي كه اين گروه عليه دولت و ملت عراق به راه انداخته، تاكنون با بي تفاوتي عمل نموده و حتي به بهانه اين كه ارتش عراق توانايي استفاده از هواپيماهاي اف-16 و برخي تجهيزات نظامي پيشرفته را ندارد، از تحويل آن ها به عراق خودداري نموده است. ضمن اين كه بر اساس بسياري از شواهد و قرائن اطلاعاتي و امنيتي، آمريكايي ها در قضيه كمك به ظهور و بروز داعش در منطقه در جايگاه متهم هستند.
در اين راستا، نخستين پرسش آن است كه انگيزه ها و اهداف آمريكايي ها از اين حمله نظامي به مواضع داعش چيست؟ در پاسخ ابتدا بايد تاكيد كرد كه به نظر مي رسد اوباما به هيچ وجه قصد مداخله نظامي گسترده در جغرافياي منطقه و عراق را ندارد. به خصوص اين كه قبلا وي با شعار و وعده خارج كردن نيروهاي نظامي آمريكا از منطقه و عراق توانست موقعيت سياسي براي خود كسب نمايد. ضمن اين كه در استراتژي جديد منطقه اي آمريكا روي مساله انجام «جنگ هاي نيابتي» تاكيد شده و آمريكا تنها وظيفه حمايت از متحدين و شركاي منطقه اي خود را بر عهده خواهد داشت.
از طرف ديگر، از ابتداي ورود داعش به مناطق شمالي و غرب عراق تاكنون، دولت اوباما اين مشكل را مختص عراقي ها دانسته و همواره سعي كرده رفتار دولت مالكي را عامل اصلي شكل گيري داعش در داخل عراق معرفي نمايد. حتي به رغم وجود قرارداد استراتژيك امنيتي ميان بغداد و واشنگتن، از ارائه كمك هاي نظامي به دولت مالكي خودداري نموده است.
با اين وجود، به نظر مي رسد الگوي رفتاري آمريكا در انجام حملات هوايي محدود به مواضع داعش بيانگر آن است كه آمريكايي ها تحركات اخير داعش به سمت مناطق كردستان عراق را براي منافع خود مخاطره آميز دانسته و به همين دليل با اين گونه اقدامات نظامي سعي دارند داعش را از اين مناطق دور نمايند. شايد به همين دليل باشد كه در كيفيت و چگونگي اين اقدام نظامي آمريكايي ها نوعي «اضطرار و فوريت» مشاهده مي شود. به عبارت ديگر، اين اقدام نظامي بيانگر وجود استانداردهاي دو گانه در رفتار آمريكايي در برخورد با موضوعي واحد به نام تهديد داعش مي باشد.
بنابراين نبايد اين گونه تصور كرد كه حملات هوايي آمريكا به مواضع داعش نافي مواضع و رفتارهاي دوگانه آمريكا در قبال تحولات عراق مي باشد. در اين راستا مي توان اهداف زير را براي اين اقدام نظامي آمريكايي ها مطرح ساخت:
1- يادآوري خطوط قرمز آمريكا براي داعش
2- القاي نقش تعيين كنندگي و كسب محبوبيت براي آمريكا
3-حفظ پرستيژ بين المللي آمريكا در حمايت از حقوق بشر و مبارزه با تروريسم
4-تحت تاثير قرار دادن ساير تحولات منطقه به ويژه تجاوزات جنايتكارانه رژيم صهيونيستي
5-پنهان كردن رد پاي آمريكا در خلق و حمايت از داعش
علاوه بر اين پرسش ديگري كه در مسير شناخت ابعاد اقدام جديد نظامي آمريكا عليه داعش بايد به آن پاسخ داد اين است كه آثار و پيامدهاي چنين اقدامي چيست؟ در پاسخ به اين سوال نيز بايد گفت، حملات هوايي محدود آمريكا اگر چه مي تواند در برخي سطوح مانند تندتر شدن مواضع و رفتارهاي داعش و افزايش سطح مداخلات بين المللي در عراق موجب پيچيده تر شدن صحنه جنگ و درگيري در جغرافياي عراق شود، اما با توجه به شناختي كه از الگوي رفتاري آمريكا به دست آمد، بعيد است منجر به تاثيرگذاري راهبردي بر مواضع گروه هاي تروريستي تكفيري-بعثي داعش در عراق شود.
بدين ترتيب به نظر مي رسد آمريكا فاقد اراده لازم براي مقابله جدي و گسترده با داعش در عراق باشد و حملات هوايي روزهاي اخير اين كشور عليه مواضع داعش به هيچ وجه نافي مواضع و رفتارهاي دوگانه آن در قبال بحران عراق نخواهد بود. به عبارت ديگر، نبايد انتظار داشت آمريكا بر خلاف اصول و چارچوب هاي راهبردي خود در قبال منطقه، اقدام جدي براي حل و فصل بحران داعش در عراق انجام دهد. به خصوص اين كه تجربه آمريكايي ها طي سال هاي گذشته آن ها را به اين نتيجه رساند كه از رويارويي مستقيم نظامي با گروه هاي تروريستي داخل عراق پرهيز نمايند.
نتيجه كاربردي ارزيابي فوق اين خواهد بود كه در مورد طرح ديدگاه هاي خوشبينانه در خصوص چشم انداز مداخله نظامي آمريكا در عراق و درگير شدن مستقيم نيروهاي نظامي آمريكا با داعش با ملاحظه بيشتري برخورد شود.
