مخالفان و موافقان استیضاح چه می گویند؟
چندی پیش، زمزمه‌های استیضاح فرجی دانا، وزیر علوم و تحقیقات به گوش می‌رسید، تا اینکه پس از کشمکش‌های فراوان میان موافقان و مخالفان استیضاح، سرانجام نامه ۵۱ نماینده برای استیضاح وزیر علوم اعلام وصول شد.
به گزارش «تابناک»، مخالفان عملکرد وزارت علوم در یک سال اخیر، دلایلی همچون «بازگرداندن دانشجویان ستاره‌دار، بازگشت به کار برخی استادان بازنشسته، تعیین گروه‌های مشورتی برای تغییرات مدیریتی در دانشگاه‌ها، انتصاب دو گزینه وزیر پیشنهادی رأی نیاورده را به عنوان معاون و مشاور وزیر و موضوع بورسیه‌ها» ذکر می‌کنند.
در همین ارتباط، تابناک در گفت‌و‌گوهایی با اساتید دانشگاه، نمایندگان مجلس، اصحاب دولت و کارشناسان بدون حمایت از مخالفان و موافقان استیضاح، صرفا نظریات دو گروه را برای آشنایی مخاطبان با استدلال دو طرف پوشش دهد.
در همین راستا، «تابناک» در گفت‌و‌گو با محمدرضا تابش، نماینده مجلس و صادق زیباکلام از حامیان وزیر علوم به گفت‌و‌گو پرداخته است.
صادق زیباکلام:
وی در آغاز گفت: این استیضاح کاملا سیاسی است و یکی از دلایل اصلی آن بحث بورسیه‌هاست. الحق والانصاف، برخی از کسانی که در دوره گذشته توسط دولت احمدی‌نژاد بورسیه شده‌اند، هیچ گونه صلاحیت علمی نداشته‌اند و صرفا به جهت برخی روابط و دلایل خاصی که بوده، در بورسیه پذیرفته شده‌اند. جرم فرجی دانا این بوده که دستور داده است، جلو این کار خلاف قانون را بگیرند و کسانی را که بدون صلاحیت وارد شده‌اند، رد کنند.
زیباکلام درباره موارد مشابه تخلف در بورسیه در دولت‌های گذشته گفت: من یقین دارم که اگر بگردیم، مواردی از تخلف در دوران گذشته ـ چه در دوره اصلاح طلبان و چه در دوران آقای هاشمی ـ پیدا می‌کنیم، ولی باید یک چیز را یقین بدانیم که به هیچ وجه ابعاد بورسیه‌هایی که مستحق نبودند و خلاف قانون بوده، قابل قیاس با آنچه در این چهار سال به ویژه در دو سال آخر احمدی‌نژاد اتفاق افتاده نبوده است.
این استاد دانشگاه افزود: در دولت گذشته، برخی دانشجویان به دلیل فعالیت‌های سیاسی به نام رخدادهای سال ۸۸ از تحصیل محروم شده‌اند؛ البته تنها محکومیت از تحصیل دانشجویان نبود، بلکه اساسا دولت قبل ترجیح داد، برای اینکه نارضایتی و مخالفت در دانشگاه‌ها پدید نیاید، نخستین سال تحصیلی پس از انتخابات ۸۸ را با یک مشت آهنین بر سر دانشگاه‌ها شروع کند و سایهٔ ترس، وحشت و سایه امنیتی را از مهر سال ۸۸ در دانشگاه‌ها بگستراند.
زیباکلام ادامه داد: به علاوه شماری از اساتید نیز به دلایل سیاسی و مخالفت یا بازنشسته اجباری یا ممنوع التدریس و یا حتی اخراج شدند. این اساتید همانند دانشجویان فعال سیاسی به بهانه رخدادهای سال ۸۸ کنار گذاشته شدند. در مجموع در چهار سال دوم دولت آقای احمدی‌نژاد از ۸۸ تا ۹۲، فضای سنگین و یک فضای ترس و مرده بر دانشگاه های کشور حاکم بود. در بسیاری از دانشگاه‌ها، تابلو انجمن اسلامی برداشته شد و انجمن‌های اسلامی دچار مشکلات بسیاری شدند و فقط تشکل‌های دولتی بودند که در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کردند.
وی اضافه کرد: آقای فرجی دانا این وضع را تغییر داده است. فضای امنیتی، ترس و وحشت از مهر سال ۹۲ از میان رفت. دانشجو‌ها پس از چهار سال انجمن‌های اسلامی تشکیل می‌دهند و فعالیت‌های سیاسی را از سر می‌گیرند. شماری از اساتیدی که به ناحق بازنشسته شدند، به کرسی تدریس برمی‌گردند.
زیباکلام همچنین یادآور شد: برخی به هیچ وجه نمی‌خواهند فضای آزادی در دانشگا ه‌ها حاکم باشد، برای اینکه می‌دانند که بالای ۸۰ درصد دانشجویان کشور، مخالف سیاست‌های مخالفان وزیر علوم هستند؛ بنابراین، وقتی فرصت و فضایی فراهم میآید، دانشگاه‌های کشور علیه آن‌ها به حرکت درمی‌آیند و این چیزی است که استیضاح کننده نمی‌خواهد. آن‌ها می‌خواهند همان وضعیت دوران احمدی‌نژاد در دانشگاه‌ها حاکم باشد.
برخی از آقایان عملا این مطلب را می‌گویند؛ اما با این نام می‌گویند که سیاست‌های آقای فرجی دانا باعث شده است که فعالیت‌های علمی در دانشگاه‌ها پایین بیاید. در واقع می‌خواهند بگویند چون فضای دانشگاه‌ها از نظر سیاسی باز شده است، دانشجویان دیگر درس نمی‌خوانند و دارند فعالیت سیاسی می‌کنند.
صادق زیباکلام افزود: چنین چیزی نیست و جنبش دانشجویی در ایران با پیشینه شصت و یا هفتاد ساله با تجربه تر از این است که وقتی فضا سیاسی باز شود، دانشجویان درس نمی خوانند. خیلی از دانشجوهای ما ضمن اینکه فعالیت سیاسی می‌کنند، از نظر درسی بسیار موفق هستند.
مشکل جای دیگری است. مشکل این است که اگر دانشجویان و دانشگاه‌های ما به جای اینکه اینقدر مخالف آقایان باشند، موافق آقایان می‌بودند، قطعا بدانید که امروزه از فرجی دانا تجلیل می‌کردند، به جای اینکه وی را استیضاح کنند.
ولی چرا هم اکنون تلاش می‌کنند ایشان را برکنار کنند؟ برای اینکه در دانشگاه‌ها دانشجویان همراه آن‌ها نیستند. اگر شما فضای باز و آزاد در دانشگاه پدید بیاورید، دانشجو‌ها علیه آن‌ها می‌شوند؛ بنابراین، به نظر من دلیل اصلی دیگری برای استیضاح همین اصل است.
وی در ارتباط با موضوع انتصابات در وزارت علوم گفت: موضوع بعد انتصاب آقای میلی منفرد و آقای جعفر توفیقی است که می‌گویند، چرا یکی معاون آموزشی و دیگری مشاور عالی وزیر شده است؟ هر دو این بزرگواران اگر از نظر سیاسی با استیضاح کنندگان مشکل نمی‌داشتند، اصلا کاری به انتصابات نداشتند.
زیباکلام در پایان گفت: مشکل در حقیقت برمی‌گردد به همان نگاه سیاسی که هست و اگر سیاست‌های آقای فرجی دانا همچنان مثل سیاست‌های گذشته، دانشگاه‌ها را اداره می‌کرد، مطمئن باشید آن‌ها با منفرد و توفیقی مشکلی نداشتند.
اگر قرار است در دانشگاه حیات سیاسی باشد باید مخالفان بدانند که کسر زیادی از دانشجویان با آن‌ها همراه نیستند.
محمدرضا تابش:
وی نخست گفت: وزیر علوم انسان متخصص و مورد تأیید نخبگان و اساتید دانشگاه و مقبول نزد دانشجویان است. اگر وی استیضاح شود، علامت بدی به فرهنگ، علم، دانشگاه، دانشجو و بقیه وزارت خانه‌هاست.
با میانجی‌گری آقای لاریجانی رئیس مجلس یک کمیته مشترک شکل گرفت و وزیر در این کمیته حضور پیدا کرد. در این کمیته به وزیر علوم یک فرجه زمانی داده شد و قرار شد، دغدغه‌های نمایندگان رفع شود. از نظر من در دیداری که ما با وزیر داشتیم وزیر پاسخ قانع کننده داده است و آقایان بهانه‌جویی می‌کنند.
تابش افزود: وزیر بنا به سخنانی که گفته، دغدغه‌ها را رفع کرده است؛ اما این آقایان هستند که قانع نشده‌اند. اگر نمایندگان مخالف قانع نشده‌اند، وزیر نمی‌تواند کار خلاف قانون انجام بدهد یا پای روی اصول و اعتقاداتش بگذارد و سیاست‌های دولت را اعمال نکند.
این نماینده گفت: وزیر نیز رویه قانونی خود را ادامه داده است؛ گویا، استیضاح تخصصی، فنی و کاری نیست، بلکه بحث سیاسی است. این اقلیت تندی که در مجلس هستند، نشان داده‌اند که می‌خواهند تمام‌قد جلوی همه اقدامات دولت بایستند و دولت را از حیز انتفاع خارج کنند.
تابش در ادامه گفت، ما در آستانه سال تحصیلی هستیم و دانشگاه‌ها باید آرامش داشته باشد. در هر صورت پیامد این استیضاح خوب نیست. در واقع هدیه‌ای که مجلس در آستانه هفته دولت و اول مهر ماه برای وزیر علوم تدارک دیده است، خوب نیست.
وی پیرامون انتشار اسامی بورسیه‌ها افزود: انتشار نام کسانی که بورسیه گرفتند، کار درستی نبود و غیر‌اخلاقی است. البته خود وزارت علوم از اول با این کار مخالف بوده و الان هم گفته با کسانی که این کار را کردند، برخورد خواهد کرد.
اما رسیدگی به بورسیه‌های غیر قانونی جز وظایف وزارت علوم است. مگر می‌شود این همه موج مهاجرت نخبگان را داشته باشیم و افکار عمومی را اقناع نکنیم. یکی از عوامل مهاجرت نخبگان همین برخورد غیر تخصصی با عالمان و فرهیختگان و دانشمندان کشور است. مگر می‌شود یک بی‌سواد بورسیه شود و یک دانشجو معدل بیست شریف نتواند برای عضویت هیئت علمی دانشگاه راهی پیدا کند.
تابش در پایان گفت، در هر صورت به نظر من، این وزیر هم از نظر علم و هم از نظر تخصصی انسان مقبولی است. خود ایشان سابقه درخشانی دارد. ایشان آرامش را به دانشگاه‌ها برگردانده است. در انتصابانت در بین معاونیان و سایر دانشگاه‌ها به گونه‌ای عمل کرده که همه وفاداران به انقلاب اسلامی و افرادی که می‌توانستند در این چهارچوب کار کنند ورود پیدا کرده‌اند. ایشان مدار کاری‌شان را بر قانون قرار داده و برنامه‌ای که ارائه داده، رعایت کرده است.
«تابناک» در گفت‌و‌گو با اسماعیل کوثری، نماینده مجلس و از امضاکنندگان استیضاح و محمد صادق کوشکی از منتقدان وزیر علوم به گفت‌و‌گو پرداخته است.
محمد صادق کوشکی:
ی در آغاز گفت: اینکه بگوییم استیضاح وزیر علوم درست یا نادرست است، سخن اشتباهی است. استیضاح در مجلس، ساز و کار قانونی دارد و حق قانونی مجلس است که مجلسی‌ها تصمیم گرفتند از آن استفاده کنند. ما اساتید دانشگاه می‌توانیم بگوییم از این کار مجلس خوشمان میآید یا خیر؟
کوشکی ادامه داد: می‌شود این بحث را مطرح کرد که چرا مجلس، آقای هاشمی وزیر بهداشت و درمان را استیضاح نمی‌کند. علت این است که وزیر بهداشت از آغاز تا به امروز به دنبال این بوده که در وزارت خانه متبوع خود مشکلات را شناسایی و حل و فصل کند و سرویس دهی به جامعه داشته باشد. این عملکرد باعث شده که نه تنها مجلس بلکه همه ارکان جامعه مجبور شوند از کار ایشان تقدیر کنند.
این استاد دانشگاه افزود: اگر دقیقا همان اتفاقاتی که در وزارت بهداشت رخ داده بود در وزارت علوم نیز رخ می داد، فرجی دانا استیضاح نمی‌شد.
با توجه به اینکه وزارت بهداشت نیز مسئولیت کل آموزش پزشکی را زیر نظر دارد. این وزارت خانه کوشید، سیاست‌ها توسعه‌ای در حل وفصل مشکلات جامعه را دنبال کند؛ در حالی که در وزارت علوم، چنین سیاست‌هایی ابلاغ نشده است. نتیجه عملکرد وزارت علوم، سبب شده برای برخی از نمایندگان ابهاماتی پدید آید.
کوشکی گفت: نمایندگان در مورد عملکرد وزارت علوم پرسش هایی داشتند. وزیر می‌توانست نمایندگان را قانع کند و نمایندگان پاسخ پرسش هایشان را می‌گرفتند و مسأله پایان می‌یافت؛ اما وزیر علوم در فرصت یک ماهه نتوانست نمایندگان را قانع کند؛ بنابراین، کار به استیضاح کشید و نمایندگان بر استیضاح پافشاری کردند.
وی ادامه داد: به نظر می رسد در قضیه استیضاح وزیر علوم، عواملی هستند که دوست دارند استیضاح حتما رخ دهد. برخی از افراد در وزارت علوم موضع گیری می‌کنند که اگر آقای فرجی دانا استیضاح شوند و کنار بروند، وزیر بعدی نیز همین سیاست‌ها را دنبال خواهند کرد. در واقع این افراد در موضعی رفتند که حتما وزیر در استیضاح رأی اعتماد نمی‌گیرد. این نیروهای کاملا سیاسی که پیرامون وزیر علوم و وزارت علوم را گرفتند، خیلی مایلند که این تنش اضافه شود و جنس سخنانشان کاهنده تنش نیست؛ دقیقا مثل کسی که دعوا دارد و خط و نشان می‌کشد.
کوشکی ادامه داد: اگر چنین افرادی دور وزیر نبودند کار به اینجا نمی‌کشید. وزیر خود ساکت است، ولی بعضی‌ها برای تصمیم مجلس خط و نشان می‌کشند و در جایگاهی سخن می‌گویند که انگار رئیس جمهور هستند و برای دولت خط و مشی تعیین می‌کنند. شأن این آقایان در این دولت چیست؟ آیا این‌ها رئیس جمهور یا معاون اول هستند؟ وجود این افراد کار وزیر علوم را به استیضاح کشانده است.
این استاد دانشگاه در مورد موضوع بورسیه‌ها به عنوان یکی از دلایل استیضاح بیان کرد: آیا آقای فرجی دانا بورسیه‌های غیرقانونی در دولت گذشته را کان لم یکن کردند؟ در حالی که این گونه نیست. نکته همین است که چرا وزارت علوم وقتی متوجه یک سوء جریان در رابطه با بورسیه‌ها شد، برخورد قانونی نکرده و چرا زخم را نگه داشته است.
اگر وزارت علوم متوجه می‌شود، تعدادی خلاف قانون پذیرش شدند، باید این پذیرش را ملغی می‌کرد. نه اینکه این موضوع را برای روز استیضاح نگه دارد. اگر وزارت خانه‌ای متوجه تخلف شود، باید تخلف را تا روز استیضاح نگه دارد؟! یعنی اگر آقای وزیر استیضاح نمی‌شد، نباید این خلاف آشکار می‌شد، چرا وزارت علوم از بورسیه‌ها گروکشی کرده است؟ آیا می‌توان عملکرد وزارت علوم را صادقانه انگاشت؟
کوشکی درباره موضوع انتصابات در وزارت علوم گفت: نمایندگان می‌گویند که معاونین وزارت علوم مشکل امنیتی و اطلاعاتی دارند. بالاخره اگر نمایندگان سندی داشته باشند که انتصاب‌ها در وزارت علوم مسأله دار است، سند را در روز استیضاح ارائه می‌دهند. اگر بتوانند این موضوع را ثابت کنند، مجلس به استیضاح رأی می‌دهد. اگر نتوانند ثابت کنند، مجلس رأی اعتماد دوباره می‌دهد. در واقع این موضوعات حقوقی است و باید اثبات شود.
این استاد دانشگاه در پایان یادآور شد: اگر روند وزارت خانه‌های دولت آقای روحانی را نگاه کنیم، می‌بینیم وزارت علوم در یک سال گذشته به بسیاری از امور پرداخته که جایگاه و موقعیتش نبوده است. در واقع وارد اموری نشده که وظیفه اصلی وازت خانه بوده است. اگر عملکرد این وزارت خانه روش مند و منتج به نتیجه بود، کسی جرأت استیضاح یا سؤال از وزیر را نداشت. وزارت علوم در این یک سال، گزارش کار ملموس و عینی ندارد که از خود دفاع کند.
اسماعیل کوثری:
این نماینده مجلس، نخست پیرامون ادعای مخالفان استیضاح مبنی بر سیاسی بودن استیضاح گفت: مخالفانی که می‌گویند استیضاح سیاسی است، روز استیضاح مشخص خواهد شد که کار ما سیاسی است یا نیست؟
کوثری ادامه داد: اصلا این استیضاح سیاسی نیست. عملکرد آقای وزیر و وزارت علوم مناسب نبوده است؛ بنابراین، باعث شده کار به اینجا برسد.
وی در ادامه، کارکرد وزارت علوم در مورد بورسیه‌ها را نادرست خواند و افزود: اینکه نخست بحث ۳۰۰۰ تن را مطرح کردند و بعد این عدد به بیش از ۱۰۰ تن کاهش یافت. وقتی هم همین ۱۰۰ نفر مطرح شد، چند تن از آن‌ها به خاطر فرزند شهید بودنشان، قانون به آن‌ها اجازه داده بود. یا چند فرزند نماینده که در لیست بودند، مشخص شد بورسیه فرزندانشان به نمایندگی پدرانشان هیچ ربطی ندارد.
نحوه برخورد هیأت جذب نیز در دوران اخیر بر خلاف روال عادی بوده و به گروه‌هایی که مسائل تجزیه طلبی داشتند، اجازه فعالیت داده است. در واقع وزارت علوم از جریان‌های مشکل دار در دوران اخیر حمایت کرده است.
یا استعلام امنیتی درباره مسئولینی از جمله رؤسای دانشگاه‌ها و یا مثلا معاونت و تعدادی اصلا انجام نشده و همینطوری منصوب شده‌اند.
کوثری همچنین گفت: در این یک سال، رده علمی ایران در سطح جهان، دو یا سه رده پایین آمده است که در روز استیضاح مستندات ارائه خواهد شد.
این نماینده مجلس با یادآوری اینکه همین مجلس به آقای فرجی دانا رأی داده است، گفت؛ اما ایشان به آن چیزهایی که قول داده بودند، عمل نکرد و در همین یک ماه اخیر ـ که قول داده بودند اقداماتی را انجام بدهند ـ هیچ کاری انجام نشد. این عوامل باعث شد که سرانجام استیضاح ایشان قطعی شد، وگرنه اگر مواردی بود که می‌شد چشم پوشی کرد، مجلس این کار را انجام می‌داد.
کوثری در پایان گفت: از این موارد بسیار وجود دارد. این‌ها باعث شده موضوع به اینجا کشیده و بحث استیضاح قطعی شود. البته موضوعات دیگری نیز هست که در روز استیضاح مطرح خواهد شد. هم‌اکنون مناسب نیست که آن را بیان کنیم؛ گویا با توجه به وضعیت موجود، استیضاح در مجلس رأی می‌آورد.
