گم‌ شدن مردم زلزله‌زده زیر تیترهای موافق و مخالف استیضاح وزیر

هرچند صبح روز گذشته، یک زلزله شش ریشتری استان ایلام و چهار استان مجاورش را لرزاند و پس‌لرزه‌ها تا نیمه شب مدام در این مناطق احساس می‌شد و مردم شب را در خیابان‌ها گذراندند؛ اما این مسأله بازتاب آنچنانی در صفحه روزنامه‌های امروز نداشت و به‌ جایش یک دعوای سیاسی بر سر استیضاح وزیر علوم میان روزنامه‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا در جریان بود.

به گزارش «تابناک»، فردا دکتر فرجی دانا باید برای جلسه استیضاح ‌در مجلس حاضر شود. در این باره، روزنامه‌های موافق و مخالف امروز از آخرین حربه‌های خود برای تأثیرگذاری در این فرایند استفاده کردند. برای اینکه به خوبی در جریان صف‌آرایی موافقان و مخالفان این جریان قرار بگیریم، بخشی از گزارش‌های روزنامه‌های موافق و مخالف را بررسی می‌کنیم.

روزنامه اصولگرای وطن‌امروز در صفحه نخست خود با تیتر «افتضاح طبقه ۱۳» از افشای پشت‌پرده لیست جعلی بورسیه‌ها که وزیر علوم را بی‌اعتبار کرد خبر می‌دهد و می‌نویسد: «ماجرا به‌‌ همان اندازه‌ای که مضحک است، تأسف‌انگیز نیز هست. مضحک از آن جهت که عده‌ای تصور می‌کردند با جنجال‌سازی و هیاهو می‌توانند واقعیت‌ها درباره استیضاح وزیر علوم را زیر سؤال ببرند و تاسف‌انگیز از آن جهت که به قیمت زیر سؤال رفتن اعتبار بخشی از نخبگان علمی کشور، یک بار دیگر دروغگویی جریان اصلاح‌طلبی برای مردم آشکار شد.

به گزارش این روزنامه، بیش از یک ماه جریانی از سوی رسانه‌های حامی فتنه هدایت شد و با طرح ادعای دروغین ۳ هزار بورسیه غیر‌قانونی تلاش شد برای استیضاح فرجی‌دانا حاشیه‌سازی شود و رفتار غیر‌اخلاقی او با نمایندگان مجلس تحت‌الشعاع این ادعا قرار بگیرد. در تمام این مدت وزارت علوم حتی یک بار نیز این ادعا و لیست ۳ هزار بورسیه را تکذیب نکرد ولی اکنون که موعد پاسخگویی وزیر در محکمه مجلس فرا رسیده و تنها یک روز به زمان استیضاح مانده، ناگهان وزارت علوم اطلاعیه داده و اعتبار لیست مشهور بورسیه‌ها را زیر سؤال برده است!

دیروز روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی اطلاعیه‌ای اسامی بورسیه‌های منتشره در رسانه‌ها را غیر‌قابل استناد دانست. در این اطلاعیه آمده است: فهرستی که اخیراً در بعضی از رسانه‌ها تحت عنوان فهرست بورسیه‌های غیرقانونی دولت گذشته منتشر شده است از نظر این وزارت غیر‌قابل استناد بوده و مراحل پیگرد قانونی انتشاردهندگان آن از جانب دفتر حقوقی وزارت در حال پیگیری است. این اطلاعیه درحالی صادر شد که دیگر کسی برای آن اعتباری قائل نیست، چراکه چند ساعت قبل از آن تشت رسوایی بر زمین افتاده بود. صبح دیروز مجتبی صدیقی، معاون وزیر علوم و رئیس سازمان امور دانشجویان پس از یک ماه مانور رسانه‌های حامی فتنه، انتشار لیست بورسیه‌ها را غیر‌قانونی دانست و از پیگرد قضایی رسانه‌هایی که این لیست را منتشر کردند خبر داد. صدیقی در اظهارنظری عجیب دولت قبلی را به انتشار لیست بورسیه‌ها متهم کرد‌‌».

کیهان دیگر روزنامه‌ای است که در این روز‌ها با قدرت در صف مخالفان وزیر ظاهر شده و در روزهای اخیر، تیتر یک خود را به بررسی ماجرای استیضاح وی اختصاص داده است. آن‌ها امروز هم علاوه بر گزارش یک خود در این زمینه و سرمقاله‌ای با این موضوع در بخش اخبار ویژه صفحه سیاسی خود از کُری‌خوانی وکیل‌الدوله‌ها برای فراکسیون ۱۸۰ نفره رهروان خبر می‌دهد و می‌نویسد: ««اگر علاوه بر فراکسیون اصولگرایان، فراکسیون رهروان نیز به استیضاح وزیر علوم رأی دهد، در این صورت فراکسیون اعتدال بدون هیچ فوت وقتی از فراکسیون رهروان جدا می‌شود».

این جملات اظهارات «ابراهیم‌.ن» یکی از ۸-۹ نمایندگانی است که طی ۷-۸ ماه اخیر بار‌ها سعی کردند فراکسیون دولتی را با انشعاب از فراکسیون ۱۸۰ نفره رهروان ولایت راه‌اندازی کنند، اما به دلیل عدم استقبال نمایندگان منصرف شدند. این نماینده‌‌ همان زمان اعلام کرده بود ما حتی اگر با ۱۰ نفر هم که شده فراکسیون را راه می‌اندازیم اما انتساب به دولت و مواجه شدن با این پرسش که آیا وکیل‌الدوله شدن تنها در دولت قبل بد بود و حالا امر مستحسنی است از یک طرف و کمبود نفرات از طرف دوم موجب شد فراکسیون مذکور راه‌اندازی نشود. ضمن اینکه تصور بر این بود که با اعلام تشکیل فراکسیون حامی دولت، انسجام میان دو فراکسیون اصولگرایان و رهروان بیشتر خواهد شد. این طیف در انتخابات هیأت رئیسه در صدد برخی تغییرات بود که به خاطر نداشتن رأی موفق نشد‌‌».

روزنامه اعتماد اما در صف مقابل این روزنامه‌هاست. این روزنامه اصلاح‌طلب در روزهای گذشته دفاع تمام قدی از وزیر علوم انجام داده ‌و امروز نیز تیتر یک خود را به مخالفت بزرگان مجلس با استیضاح اختصاص داده است.

در گزارش اعتماد می‌خوانیم: «لاریجانی خیلی واضح حرفش را درباره استیضاح فرجی‌دانا زد؛ «مصلحت حکم می‌کند که آرامش سیاسی و همگرایی افزایش یابد‌‌». گفتن این جمله هر چند در همایشی با عنوان فرصت‌های سرمایه‌گذاری انجام شده باشد اما در فاصله دو روز تا جلسه استیضاح وزیر علوم معنایی سیاسی پیدا می‌کند. شاید لاریجانی دیگر واضح‌تر از این در یک اظهارنظر عمومی نتواند بگوید که موافق استیضاح نیست، هر چند در عمل هم طی دو ماه گذشته این را ثابت کرده است. نظر لاریجانی رای خیلی‌ها را در قبال استیضاح وزیر علوم مشخص خواهد کرد؛ همان‌هایی که به نمایندگان رأی خاکستری معروف هستند. لاریجانی دیروز در یک همایش اقتصادی گفته «توجه به سیاست در جای خود مهم است اما با توجه به شرایط خاص کشور در بعد داخلی و خارجی مصلحت حکم می‌کند که آرامش سیاسی و همگرایی افزایش یابد و باید تلاش کنیم موضع‌گیری‌ها و وقت کشور صرف همدلی و همگرایی شود‌‌».

این سخنان اما بعد از آن عنوان شد که عصر روز یکشنبه فرجی‌دانا در جمع اعضای شورای مرکزی فراکسیون رهروان ولایت حاضر شد و بعد از جلسه هم این نمایندگان گفتند که از سخنان وزیر علوم قانع شده‌اند. قانع شدن شورای مرکزی رهروان ولایت و توصیه لاریجانی به حفظ آرامش در کشور وقتی در فاصله اندکی تا برگزاری جلسه رأی استیضاح وزیر علوم با همدیگر تقارن پیدا می‌کند، می‌تواند حامل پیامی امیدوارکننده برای دولتی‌ها باشد. هرچه باشد فراکسیون رهروان به عنوان طیف اکثریت مجلس نیروی تعیین‌کننده سرنوشت فرجی‌دانا در روز چهارشنبه خواهد بود. استیضاح‌کنندگان وزیر علوم باید بتوانند در روز چهارشنبه نیمی از نمایندگان حاضر را با خود همراه کنند تا موفق شوند آخرین گام را برای برکناری فرجی‌دانا بردارند. این‌بار دیگر آرای ممتنع به نفع وزیر خواهد بود. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که اگر در روز استیضاح حتی کل نمایندگان مجلس هم حاضر باشند، وجود ۱۴۵ رای مخالف و ممتنع به طرح استیضاح، فرجی‌دانا را از برکناری نجات می‌دهد‌‌».

اما اگر از ماجرای استیضاح وزیر ‌بگذریم، سیاست‌های اقتصادی دولت هم این روز‌ها به شدت در بوته نقد رسانه‌هاست، به ویژه ‌که در آغاز این هفته، وزیر اقتصاد لایحه خروج از رکود تورمی را تقدیم مجلس کرد‌.

روزنامه رسالت در روزهای گذشته، فارغ از دعواهای سیاسی ماجرای استیضاح، به نقد این بسته پرداخته است. سرمقاله امروز رسالت هم با موضوع اقتصادی به «برآوردی از آتیۀ برنامه اقتصادی دولت یازدهم» پرداخته و می‌نویسد: «قضیه کم و بیش، بسته سیاستی دولت برای رویارویی رکود/تورم، چه از جانب تحلیلگران حامی دولت و چه از جانب تحلیلگران منتقد دولت، مورد پشتیبانی قرار گرفته است. دلیل حمایت کم و بیش تحلیلگران منتقد هم به شرایط بحرانی باز می‌گردد که در آن قرار داریم. فکر آن‌ها دایر بر این است که در این شرایط، اجرای یک بسته سیاستی هر چند بیست درصد درست، بهتر از بی‌انضباطی سیاستی است.

بنابراین، به نظر می‌رسد ‌آنچه انگیزه اول حمایت‌ها را می‌سازد ضرورت اعمال انضباط در سیاست‌های دولت در قبال مسائل اقتصادی است. این حمایت، به رغم تعریضاتی است که مآلاً برآوردهایی در مورد احتمال شکست بسته هم به دست می‌دهند، و شایسته است تا دولتمردان محترم به آن‌ها عنایت داشته باشند؛
 
۱. فقدان نگاه نهادی و اجتماعی ـ فرهنگی و همچنین واقع‌نگری سیاسی در مورد تهدیدهای بیرونی در سند؛

۲. غلبه نگاه نولیبرال که به نوبه خود و به ویژه، از دو جهت می‌تواند آسیب ایجاد کند: یکی آنکه بخش عمده‌ای از دشواری‌های اقتصاد ما و بحران جاری جهانی که از سال ۱۹۲۹ و ۱۹۹۷ و ۲۰۰۸ تا کنون ادامه داشته است، بحران ناشی از منطق سرمایه است و نگاهی که منتقد سرمایه‌محوری اقتصاد نباشد و سایر وجوه تولید محلی را لحاظ نکند، ناتوانی خود را در تحلیل بحران‌های دوره‌ای سرمایه‌داری نشان داده است. نقطه آسیب‌زای دوم هم بازمی‌گردد به فقدان ملاحظات عدالت اجتماعی که در شرایط فعلی و آسیب‌پذیری قعر جامعه، اهمیت دو چندان می‌یابد. این نقطه ضعف مهم‌تر، می‌تواند موجبات ناآرامی‌های اجتماعی بالقوه را فراهم آورد که خصوصاً با آمایش نامناسب جمعیت در کشور و تورم هولناک جمعیت شهری، این تبعات می‌تواند بی‌اندازه خطرناک باشد.

۳. دست آخر آنکه حتی اگر، نگاه نولیبرال حاکم بر سند را هم مبنا قرار دهیم، از همین مبنا هم یک خطر مهم، اجرای موفق این سند را تهدید می‌کند. اینکه رکن اساسی هر دولت نولیبرال، اقتصاد گشوده و باز، در کنار نظام سیاسی منضبط و مقتدر است. این در حالی است که نظام اداری ما فاصله زیادی با یک نظام اجرایی منضبط دارد.‌گاه، حتی به نظر می‌رسد که در عرف اداری ما، یک مهارت لازم برای مدیریت، «بی‌انضباطی» تلقی می‌شود که البته به اشتباه، به آن «سعه صدر» می‌گویند. دستگاه اداری ما که میراث سال‌هاست، متأسفانه و اغلب، به جای سعه صدر، عصبانی و پرخاشگر است، و به جای نظم و انضباط، سهل‌گیر و پراغماض‌‌».

ماجرای روغن پالم در محصولات لبنی مصرفی مردم هم همچنان سوژه صفحات اجتماعی روزنامه‌هاست. روزنامه خراسان در گزارش امروز خود با تیتر «روی خوش مردم به لبنیات کم‌چرب» می‌نویسد: «پس از هشدارهای وزارت بهداشت درباره استفاده برخی صنایع لبنی از روغن پالم (روغن نخل) در محصولات لبنی پرچرب و مضرات آن به دلیل اسید چرب بالا، گزارشگران خراسان در تهران و مشهد سری به بازار و فروشگاه‌های عرضه محصولات لبنی زدند تا وضعیت خرید این محصولات را از سوی مردم جویا شوند که بر اساس اطلاعات حاصل از گزارش می‌دانی خراسان تمایل مردم برای خرید محصولات پرچرب کاهش و برعکس استقبال از محصولات کم چرب افزایش یافته است‌‌».

این روزنامه سپس در گزارش میدانی خود از خیابان‌های تهران می‌نویسد: «یکی از این فروشندگان در منطقه ۷ تهران با بیان اینکه از زمان طرح موضوع مصرف روغن پالم، محصولاتی که عنوان پرچرب دارند تولید نشده است و فقط یکی دو کارخانه به میزان محدود شیر پرچرب توزیع کرده‌اند، می‌گوید: مردم هم ترجیح داده‌اند ریسک نکنند و بیشتر محصولات کم چرب می‌خرند. فروشنده دیگری نیز می‌گوید: با مطرح شدن استفاده از روغن پالم در شیر و محصولات لبنی پرچرب که برای سلامتی ضرر دارد استقبال مردم از این محصولات کم شد و برگشتی شیر پرچرب نیز افزایش پیدا کرده است، از‌‌ همان موقع هم کارخانه‌های تولید لبنیات محصولات پرچرب را توزیع نکردند البته یکی دو روز است که برخی مارک‌ها تولید و توزیع این نوع از محصولات خود را مجددا آغاز کرده‌اند».