گزارش همایش های سفارت ایران در رومانی
در تبیین لزوم مبارزه جهانی با خشونت و افراطگرایی و تروریسم در شرایط حساس کنونی منطقه و در راستای ارائه نقطه نظرات و دیدگاه های جمهوری اسلامی در عرصه بین الملل و نیز ضمن جلب حمایت و فعال کردن سازمان های غیر دولتی و مردم نهاد و مشخص شدن تهدیدات فرا روی خشونت و افراطگرایی در جهان و منطقه خاورمیانه، سفارت جمهوری اسلامی ایران در بخارست ضمن مشارکت در راه اندازی و اجرای مدرسه تابستانی دانشگاه بخارست تحت عنوان امنیت انرژی در خاورمیانه اقدام به برگزاری میز گرد سیاسی بسته تحت عنوان عنوان «محیط امنیت جدید: چالش ها و فرصت ها ( سوریه ،عراق، افغانستان)» و سمینار سیاسی تحت عنوان «ابعاد جدید امنیتی در خاورمیانه و شمال آفریقا» در هشتم و نهم مردادماه سال جاری در بخارست به شرح ذیل نمود:
1) میز گرد سیاسی بسته تحت عنوان «محیط امنیت جدید: چالش ها و فرصت ها (سوریه، عراق، افغانستان)»
در روز چهارشنبه هشتم مرداد 1393، به ابتکار سفارت جمهوری اسلامی ایران ، نشست مشترک دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه با مرکز مطالعاتی ائوریسک و مرکز مطالعاتی خاورمیانه برگزار گردید که هیاتی از دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی کشورمان به ریاست جناب آقای دکتر زهرانی مدیر کل محترم دفتر نیز در آن حضور داشت. در این نشست آقای دکتر امینیان سفیر جمهوری اسلامی ایران، دکتر زهرانی، مدیر کل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی امور خارجه, دکتر چگینی ، استاد دانشگاه از ایران ، دکتر کریمی ، مدیر گروه اروپا و آمریکای دفتر مطالعات، و از جانب رومانی دکتر مورشان، رئیس موسسه مطالعاتی ائوریسک، فلاویوس کابا ، رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه ، دان پتره ، رئیس موسسه دیپلماتیک رومانی، کریستیان تئودرسکو ، سفیر رومانی در تهران ، میرچا پاشکو ، نماینده رومانی در پارلمان اروپا، سرجو چلاک ، وزیر سابق امور خارجه رومانی ، اوآنا پوپسکو ، متخصص بخش خاورمیانه ، سفیر لبنان ، سفیر فلسطین و سایر صاحبنظران و اندیشمندان سیاسی رومانی حضور داشتند. در این جلسه مدعوین، بر مبنای اعلام آزاد نظرات، مطالبی پیرامون فهم مسائل روز سوریه، عراق و افغانستان ایراد نمودند. آقای لیویو مورشان رئیس اجرایی موسسه ائوریسک طی ارائه مطالب خود، به سابقه همکاری با دفتر مطالعات سیاسی از اجلاس سپتامبر 2013 در بوکارست با عنوان اولین اجلاس اتاق های فکر ناتو/ اتحادیه اروپا و سازمان شانگهای" و همچنین سفر خود در آبان سال 1392 به تهران اشاره نمود. در ادامه، ایشان بر اهمیت مسئله آب تاکید نمود و گفت که حتی در تولید برق و دیگر انرژی ها به مقدار زیادی آب نیاز است و آب مسئله امنیتی محسوب می گردد. در خصوص داعش نیز وی گفت این گروه 35 درصد از خاک سوریه را در اختیار دارد و تقریبا تمام مناطق نفت و گاز خیز این کشور را به دست گرفته است. در مورد عراق، نامبرده این سئوال را مطرح نمود که نهایتا عراق یک کشور باقی خواهد ماند یا بصورت سه کشور و یا به شکل کنفدرالی در خواهد آمد. وی اظهار داشت که در آمریکا بین دمکرات ها و جمهوری خواهان در مورد دخالت در عراق اختلاف وجود دارد و دسته اخیر مایل نیست که بیش از این 300 مشاور نظامی که تاکنون به عراق اعزام شده، افراد بیشتری فرستاده شوند. به گفته وی، مسئله آوارگان بعنوان یک عامل انسانی بسیار اهمیت دارد. ایشان همچنین افزود که وضعیت افغانستان با توجه به عدم انعقاد قرارداد مورد نظر آمریکا با این کشور و بلاتکلیفی انتخابات ریاست جمهوری آن، نامعلوم است.
آقای پاشکو نماینده رومانیایی پارلمان اروپا نیز با اشاره به اینکه سازمان ها و گروه های غیر حکومتی و غیر قابل کنترل در خاورمیانه تکثیر یافته اند گفت این مسئله خطراتی برای اروپا به خاطر مجاورتش با منطقه، دارد ضمن اینکه به موازات افزایش خطرات توانایی مقابله با آنها نیز کاهش می یابد. وی به دیگر تهدیداتی که وجود دارد مثل مسائل اوکراین و تلاش روسیه برای بازگشت به دوران اقتدار گذشته خود، نیز اشاره نمود. وی افزود وقتی تهدید خاصی نیست، پاسخ مشترک دفاعی وجود دارد و فعال است ولی وقتی تهدید مشخصی مطرح می شود آن وقت مسئله پیچیده می گردد. وی مسائل عراق و افغانستان را شورش علیه دولت نامید.
آقای دان پتره رئیس موسسه دیپلماتیک رومانی با تاکید بر اینکه در منطقه خاورمیانه دو چالش ساختاری و بیرونی وجود دارد گفت در میان مدت، قدرت های منطقه ای می باید اختلافات خود را کنار بگذارند.
جناب آقای دکتر زهرانی نیز با اشاره به حضور سفیر فلسطین در جلسه، بابت کشتار اخیر در غزه تسلیت گفت. ایشان با طرح این سئوال که چقدر کشورهای منطقه مسئول اوضاع کنونی هستند و چقدر کشورهای خارج از ان گفت آیا اگر مسئول را هم شناختیم آیا به یک راه حل واحد نیز می رسیم؟ آیا آمریکا داعش را بوجود آورده یا کشورهای کوچک منطقه؟ ایشان مسئله طالبان در افغانستان را ترکیبی از منطق گروه های جهادی و قوم پشتو دانست و افزود ما در ایران با این گونه گروه ها سرو کار داشته ایم و می دانیم چطور با آنها برخورد کنیم و این می تواند زمینه همکاری با شما باشد؛ ایران بخشی از مشکل نیست بلکه بخشی از راه حل است؛ این را آمریکا نیز می داند و در حل مسئله افغانستان، کمک ایران بود که موثر واقع شد. ایشان تاکید نمود که مردم ایران در زمان جهانی شدن، توقع ندارند که با آنها بعنوان شهروند درجه دو برخورد شود و افزایش تحریم ها راه وارد کردن ایران در روند همکاری نیست. آقای پاشکو وارد بحث شد و گفت ایران نباید به حملات کلامی خود در مسائل هسته ای ادامه دهد (مدیر کل دفتر مطالعات سیاسی در پاسخ گفت ما لحن خود را تغییر داده ایم اما آیا طرف مقابل لحن خود را تغییر داده است؟)؛ اگر در سال 2000 طالبان و القاعده در افغانستان ایجاد شدند الان در مناطق زیادی موجودیت های مشابه بوجود آمده است. وی سئوال نمود آیا ایران می خواهد جزء کسانی باشد که مایلند نظام کنونی بین المللی را سرنگون کنند یا در جهت حمایت از آن حرکت کند؟ ایران از حماس و امثالهم حمایت می کند و اینها مخالف نظام بین المللی هستند.
سفرای لبنان و فلسطین نیز وارد بحث شده و سخنانی ایراد نمودند که خلاصه آن این بود که اگر کشوری مثل ایران نظرات غرب را قبول نداشته باشد و بگوید من مسائل را به تشخیص خود انجام می دهم، به این کشور برچسب تروریسم زده می شود؛ دولت های فرانسه و انگلیستان منطقه خاورمیانه را به کشورهای مختلف تقسیم کرده اند و غرب تنها نفت آن را می خواهد، برخی از صاحب نظران و مطلعین گفته اند که داعش مولود آمریکا، انگلستان و اسرائیل است؛ وقتی که غربی ها می گویند که اسرائیل حق دفاع از خود را دارد یعنی می تواند برود و مردم را بکشد؛ اگر به سنی ها نوعی مشارکت در قدرت در بغداد داده شود آنها از داعش دست خواهند کشید؛ 80 درصد از افراد داعش از خارج منطقه به آنجا آمده اند؛ تا زمانی که شهروندان غربی در عراق و سوریه دست به کشتار مردم می زنند غربی ها هیچ ناراحت نیستند و وقت نگران بازگشت انها به کشورهای غربی هستند؛ در زمان اشغال افغانستان توسط شوروی، آمریکا تحت عنوان گروه های جهادی علیه کفار امثال القاعده را بوجود آورد و آنها را گرامی می داشت، ولی زمانی که اینها علیه غرب وارد عمل شدند، تروریست شدند. آقای مورشان نیز گفت 11 هزار شهروند عربی که در خاورمیانه مشغول جنگ هستند در واقع 11 هزار عنصر بالقوه بوجود آورنده 11 سپتامبر دیگری هستند.
جناب آقای دکتر کریمی رئیس محترم گروه مطالعات اروپای دفتر مطالعات نیز طی سخنانی با اشاره به مقاله ای در یک روزنامه ترکیه گفت یکی از دلایل حمله اخیر اسرائیل به غزه وجود ذخایر گاز در سواحل این منطقه است. ایشان با اشاره به آمار منتشره در خصوص تعداد عملیات های تروریستی در سال های 2012 و 2013 گفت این حملات در سال 2013 کاهش داشته است و این یعنی که فعالیت این گروه ها به جای دیگری منتقل شده است؛ برای حل مسئله تروریسم، باید راه حل جامع پیدا کرد، اگر چالش های مشترک داریم باید راه حل مشترک نیز داشته باشیم؛ اتحادیه اروپا تجربه گسترش جغرافیایی و کاهش اختلاف سطح زندگی در میان اعضای خود را دارد و می تواند این تجارب را در اختیار منطقه خاورمیانه نیز قرار دهد.
جناب آقای دکتر چگینی زاده، استاد دانشگاه از ایران نیز گفت نمی خواهم کسی را سرزنش کنم همه ما قابل سرزنش کردن هستیم؛ من نماینده دولتی نیستم ولی خاورمیانه در حال سوختن است و این منطقه به اروپا نزدیک است؛ مسائل را به شرق و غرب، مسلمان و غیر مسلمان تقسیم نکنیم، ما همه یک تن واحد هستیم. خانم یوهانا ماتش دبیر کل اتاق مشترک ایران و رومانی و رئیس موسسه اسلام و مسیحیت نیز گفت داعش یک بازیگر غیر حکومتی است که از سوی برخی کشورها تغذیه مالی و تسلیحاتی می شود؛ کشورهای ترکیه، ایران، لبنان و مصر قابلیت نفوذ کمتری توسط این گروه را دارند؛ در قضیه افغانستان و قاچاق مواد مخدر، اروپا باید به ایران کمک نماید چرا که این کشور هزینه های مالی و جانی زیادی در راه مقابله با قاچاق می پردازد. یکی دیگر از حضار خانم نیز با اشاره به مسئله بنیادگرایی گفت فقط یک بنیادگرایی وجود ندارد و بنیادگرایی های زیادی از جمله مسیحی و غیره وجود دارند که باید بطور یکسان به همه آنها نگاه شود؛ دیدگاه گذشته مبنی بر اینکه پیشرفت کشوری مانعی برای کشور دیگر است باید کنار گذاشته شود.
جناب آقای دکتر زهرانی در خاتمه گفت نگاه امنیتی غرب به منطقه خاورمیانه صرفا در جهت تامین امنیت اسرائیل، انرژی و حکومت های گوش به فرمان است و هیچ امنیتی برای مردم منطقه قائل نیست؛ چند تا قطعنامه در مورد فلسطین صادر شده و بعضا علیه اسرائیل ولی کسی به دنبال اجرای آنها نیست اما در مورد ایران، اصرار دارند قطعنامه ها اجرا شوند؛ بدانید عوامل ضد سیستم از داخل خود سیستم تغذیه می شوند. آقای تئودورسکو سفیر رومانی در تهران نیز به این جلسه آمده بود اظهار داشت که من با همتاهای عرب خود در تهران پیرامون بهار عربی صحبت کرده ام ولی تقریبا تمامی آنها نسبت به مفید بودن آن تحفظ دارند.
2) سمینار سیاسی تخت عنوان ابعاد جدید امنیتی در خاورمیانه
پنل های سمینار: افراطگرایی - تروریسم (سوریه ، عراق و داعش) ، فلسطین ، امنیت انرژی در خارمیانه ، مذاکرات ایران و 1+5
در روز چهارشنبه هشتم مرداد 1393، به ابتکار سفارت جمهوری اسلامی ایران و با همکاری دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه و موسسه مطالعاتی ائوریسک، موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه ، سمیناری تحت عنوان ابعاد جدید امنیتی در منطقه خاورمیانه برگزار گردید . در این نشست آقای دکتر امینیان سفیر جمهوری اسلامی ایران، دکتر زهرانی، مدیر کل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی امور خارجه, دکتر چگینی ، استاد دانشگاه علامه طباطبایی ، دکتر کریمی ، مدیر گروه اروپا و آمریکای دفتر مطالعات، و از جانب رومانی دکتر مورشان، رئیس موسسه مطالعاتی ائوریسک، فلاویوس کابا ، رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه، دان پتره ، رئیس موسسه دیپلماتیک رومانی، کریستیان تئودرسکو ، سفیر رومانی در تهران، اوآنا پوپسکو ، متخصص بخش خاورمیانه ، سفرا و دیپلمات های مقیم رومانی اندیشمندان و صاحبنظران رومانی، دانشجویان دانشکده سیاسی و بین المللی دانشگاه بخارست و جمعی از فرهیختگان سیاسی رومانی حضور داشتند.
در این جلسه پس از سخنان کوتاه آقای فلاویوس کابا-ماریا رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه مبنی بر اینکه مشکلات امنیتی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به اروپا سر ریز خواهد کرد گفت حل مسئله هسته ای ایران به تثبیت امنیت در منطقه کمک خواهد نمود.
سپس جناب آقای دکتر زهرانی مدیر کل محترم دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی در رابطه با مذاکرات ایران و 1+5 طی سخنانی گفت مذاکرات فعلی پس از حضور 73 درصد مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته آغاز شده که بمنزله اجرای خواست مردم مبنی بر عدم تقابل با جامعه جهانی می باشد؛ تیم فعلی هسته ای حدود 10 سال قبل نیز مذاکرات با اروپایی ها را هدایت می کرد ولی بخاطر عدم همکاری اروپایی ها، به نتیجه نرسید؛ اینکه چرا ایران قرارداد موقت ژنو را امضاء کرد صرفا بخاطر این بود که رهبری و دولت مایل هستند به دنیا نشان دهند که ایران نیازی به بمب اتمی ندارد و دلایل آن عبارت است از: - از داخل کشور و از سوی مردم هیچ فشاری برای کسب بمب اتمی وجود ندارد؛ - بمب اتمی برای ایران اعتباری بوجود نمی آورد و ما نیز احتیاجی به این اعتبار نداریم؛ - داشتن بمب اتمی جایگاه بهتری برای ایران در صحنه بین المللی بوجود نمی آورد؛ - بعضی ها می گویند که ایران در منطقه ای واقع شده که چند کشور دارای بمب اتمی هستند و اسرائیل دارای 200 کلاهک اتمی می باشد و چرا ایران؛ نه؛ اما به فرض که چند تا بمب هم داشته باشیم، برای ما امنیتی ایجاد نخواهند کرد.؛ - ایران همین الان نیز دارای اقتدار در منطقه است و از لحاظ نظامی به اندازه کافی سلاح متعارف دارد و نیازی به بمب اتمی ندارد؛ اینها برخی از دلایلی است که چرا ایران بدنبال سلاح اتمی نیست ضمن اینکه از لحاظ مذهبی، رهبر کشور به حرمت داشتن بمب اتمی فتوا صادر کرده است. ایشان در ادامه افزود حالا که معلوم است ایران بمب نمی خواهد باید مسئله هسته ای را حل کنیم و لذا مذاکرات ژنو انجام شد. وی با یادآوری اینکه ایران سال ها است که تحت تحریم واقع شده است و چیز جدیدی نیست به این مطلب اشاره نمود که در زمان جنگ ایران و عراق، ژاپنی ها حتی وانت لندکروز به ایران نمی دادند به این بهانه که کاربرد دوگانه در جنگ دارد؛ لذا ایران تلاش کرده است که روی پای خود بایستد و فناوری اتمی را با زحمت بدست آورده است و حاضر نیست از دست بدهد و ضمن استفاده از این فناوری، حاضر است آن را در اختیار دیگران نیز قرار دهد؛ ایرانی ها نمی خواهند شهروند درجه دومم در جهان باشند و ایران 7 هزار سال سابقه تمدنی دارد؛ البته فناوری هسته ای به نوعی برای ما افتخار و غرور محسوب می شود. جناب آقای زهرانی با مثبت خواندن فضای مذاکرات ایران و 1+5 در وین، گفت البته در مسائل محتوایی اختلافات زیادی وجود دارد و مسئله اصلی غنی سازی است؛ ایران بر اساس متن قرارداد موقت ژنو، بر نیاز عملی خود تاکید دارد که تامین سوخت نیروگاه بوشهر است ولی آمریکایی ها به مسئله زمان گریز فکر می کنند و از دید آنها هر چه این زمان طولانی تر باشد، بهتر است؛ آمریکایی ها به برآوردهای سازمان سیا استناد می کنند ولی همه می دانیم که چقدر ارزیابی های سیا در جاهای مختلف غلط از آب درآمده است. ایشان همچنین یادآور شد در مذاکرات گذشته با اروپایی ها در حدود 10 سال قبل، ایران درخواست کرده بود که 200 سانتیریفوژ داشته باشد که آنها قبول نمی کردند و حالا ما 19 هزار سانتیریفوژ داریم. وی تاکید کرد تحریم ها مهم هستند ولی نتوانسته اند که ایران را به زانو در آورند؛ در رابطه با تحریم ها، ما می گوئیم که آنها باید لغو گردند ولی طرف آمریکایی می گوید که آنها را تعلیق می کنیم که مورد قبول ما نیست؛ البته با توجه به فضای مثبت مذاکرات، ناامید نیستیم.
آقای رزوان بوزاتو از موسسه مطالعات پیشرفته نیز طی سخنانی گفت ما نیز امیدواریم مذاکرات هسته ای بطور مثبت به پیش برود؛ طرف غربی در مسائل مربوط به اراک، فردو و نطنز تا حدودی انعطاف نشان داده است و قرار است تحریم ها را بمرور کاهش دهد؛ ایران بمانند آمریکا و اروپا قدم های مثبتی برداشته است؛ من دو ماه قبل با وزیر اقتصاد ایران صحبتی داشتم و ایشان می گفت اقتصاد ایران ظرفیت های زیادی دارد و در زمینه های پتروشیمی، نفت وگاز و اتومبیل امکان جذب زیاد سرمایه خارجی را دارد که بعد از برداشته شدن تحریم ها، می توان آن را عملیاتی نمود. سخنران اظهار امیدواری کرد که بعد از حل مسئله هسته ای، ایران جزیی از جامعه بین المللی برای حل مشکلات باشد.
جناب آقای کریمی رئیس محترم گروه مطالعات اروپای دفتر مطالعات نیز تاکید کرد سیاسیون باید توضیحات لازم را بدهند تا جلوی سوء برداشت ها گرفته شود. ایشان با نمایش نمودارهایی از وضعیت کشورهای مختلف اروپایی از جمله میزان بهره برداری آنها از انرژی اتمی گفت اروپا با بحران اقتصادی، بحران انرژی، گرایشات ملی گرایانه مخالف اتحادیه اروپا و نفوذ روز افزون روسیه روبرو است. به گفته ایشان، البته اروپا تلاش دارد تا تهدیدات را به فرصت تبدیل نماید ولی ناتو در حال حاضر مسئول دفاع از اروپا شده است و آمریکا نقش زیادی یافته است.
آقای مورشان رئیس اجرایی موسسه ائوریسک نیز سخنانی با استفاده از صفحه نمایش ایراد کرد که نسبت به مطالب قبلی ایشان تفاوت چندانی نداشت. ایشان گفت امنیت انرژی فقط مسئله دستیابی به انرژی نیست بلکه مسئله ایمنی انتقال آن نیز مطرح است و علاوه بر انرژی و مواد سوختی، مسائلی مثل آب، زلزله و حتی توفان های خورشیدی نیز در موضوع امنیت انسان ها نقش زیادی دارند. وی گفت جایگزین های گاز روسیه برای اروپا از جمله خطوط لوله گاز از شمال آفریقا به اروپا، قابل اطمینان نیستند. خانم آندرئا-پائولا ایبانسکو مدیر طرح در موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه نیز به مسائل روسیه پرداخت و گفت روسیه در سال های اخیر تلاش دارد تا مجددا در خاورمیانه، جنوب قفقاز، آسیای میانه و حتی شرق دریای مدیترانه نفوذ کند. به گفته نامبرده، لیبی، مصر، عراق، سوریه و ایران همپیمانان سنتی روسیه بوده اند ولی بعد از بهار عربی، روسیه فرا تر از ابعاد دیپلماتیک موضعگیری نکرده است؛ روسیه در سال 2012 قرارداد استخراج گاز با اسرائیل امضاء کرده است . قراردادهایی نیز با مصر و عراق بعد از صدام منعقد نموده است و اخیرا از طریق سرمایه گذاری روز افزون تلاش دارد تا در قبرس و یونان جای پا پیدا کند. ایشان افزود که از جمله اهداف روسیه در خاورمیانه می توان به باز یابی نفوذ سابق، ایجاد پایگاه دریایی دائمی، رونق تجارت اسلحه و مدیریت چالش های ناشی از حضور 15 میلیون مسلمان در قلمرو خود، نام برد. وی با اشاره به وابستگی 25 درصدی بازار انرژی اروپا به گاز روسیه و اینکه اگر خط جنوبی نیز عملیاتی شود، این مقدار به 30 درصد خواهد رسید گفت البته روسیه نیز به میزان 70 درصد برای تامین درآمدهای صادراتی خود به بازار اروپا وابسته است. وی خاطر نشان ساخت که زیر ساخت های موجود از زمان شوروی و با توجه به وضعیت آن زمان ایجاد شده اند و نیاز است در شرایط فعلی تغییراتی در آنها داده شود. به گفته وی، روسیه نمی تواند در سیاست خارجی خود، در بلند مدت، کماکان بر روی منابع انرژی خود مانور دهد و به همین خاطر متوجه شده است که باید تغییراتی به وجود آورد.
آقای دکتر چگینی زاده استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران نیز در سخنان خود تاکید کرد که دوران فعلی در سیاست بین المللی، دوران انتقالی و گذر است؛ دیدگاه های راهبردی کوتاه مدت هستند و تمام اتحادها و ائتلاف ها فرصت طلبانه و محدود می باشند و هیچ کشوری نمی تواند دیدگاه راهبردی بلند مدت داشته و یا به ائتلاف یا اتحادی تکیه نماید. به گفته ایشان، در وضعیت فقدان راهبرد بلند مدت برای مبارزه با تروریسم، این تروریسم است که منتفع می گردد. وی تاکید نمود باید رابطه ملت-دولت در خاورمیانه استقرار یابد هر چند که این کار سخت می باشد چرا که معنی درستی از حکومت مناسب در خاورمیانه وجود ندارد. ایشان افزود یکی دیگر از مشکلات منطقه، رقابت راهبردی بین قدرت های منطقه ای است که لازم است اینها گرد هم آیند و مشترکا مسائل را مورد رسیدگی قرار دهند. ایشان تاکید کرد آمریکا مشکلات فراوانی در منطقه ایجاد کرده و بعد هم خداحافظی کرده و رفته است؛ آمریکا از تروریسم بعنوان ابزار سیاست خارجی برای مدت هایم دید استفاده نموده است. ایشان گفت خانم بوتو نخست وزیر سابق پاکستان، طالبان را محصول آمریکا، انگلستان و پاکستان نامیده بود. وی خاطر نشان ساخت سیاست قدرت های بزرگ در خاورمیانه تروریسم را بوجود آورده است.
در پایان، ایشان تاکید کرد وقتی که آمریکا جان یک فلسطینی را به اندازه جان یک یهودی محترم شمارد، مسئله حل خواهد شد همانطور که در میان مسلمانان، یک نفر شیعه در مورد جان یک نفر سنی و بالعکس. آقای فلاویوس کابا-ماریا رئیس موسسه سیاست و اقتصاد خاورمیانه نیز با ارائه مطالبی نتیجه گرفت که مشکلات منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا می توانند به مناطق اطراف از جمله اروپا سر ریز نمایند.
3) کلاس تابستانی موسسه سیاسی و اقتصاد خاورمیانه تحت عنوان «دیدگاه های جدید امنیت انرژی در خاورمیانه و شمال آفریقا»
همچنین در روز سه شنبه هفتم مرداد 1393، و به دعوت آقای فلاویوس کابا–ماریا رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه، جناب آقای زهرانی مدیر کل محترم دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی کشورمان به همراه آقای چگینی از اساتید دانشگاهی در کلاس تابستانی موسسه که با حضور تعدادی از دانشجویان و برخی شخصیت ها برگزار گردید شرکت و پیرامون مسائل خاورمیانه سخنرانی کردند.
در ابتدا، آقای دکتر چگینی با دسته بندی موضوع به 4 بخش اظهار داشت مفهوم خاورمیانه خیلی مشخص و دقیق نیست و هر کس برداشت خاصی از آن دارد؛ برخی از آن بعنوان جهان عرب یاد می کنند، برخی تلقی جهان اسلام از آن دارند و عده دیگری آن را مترادف شرق در برابر غرب گرفته اند. در مورد چرایی اهمیت خاورمیانه، اینکه در دهه های 60 و 70 میلادی، بیشتر توجه به این منطقه از لحاظ مسائل توسعه ای بود و عده ای نیز به تفاوت های فرهنگی آن نسبت به غرب توجه داشتند. در رابطه با خصوصیات خاورمیانه امروزی، ایشان با اشاره به اینکه افغانستان و پاکستان را نیز جزء خاورمیانه می داند گفت مفهوم ملت-دولت در این منطقه تقریبا وجود ندارد؛ عناصر غیرحکومتی در منطقه حضور قابل توجه دارند؛ درک درستی از نوع حکومت مناسب برای منطقه نیست؛ سلاح های نسبتا پیشرفته در دستان عناصر غیر حکومتی قرار دارند؛ خاورمیانه به محلی برای دخالت قدرت های فرامنطقه ای درآمده است؛ رقابت های راهبردی میان قدرت های منطقه ای مثل ایران، عربستان و ترکیه وجود دارد؛ دیدگاه راهبردی واحدی در منطقه نیست و بالاخره هیچ اتحاد میان و بلند مدتی در منطقه قابل دوام نیست. به گفته ایشان، ایران و ترکیه تنها بازیگران در منطقه هستند که دارای بنیان های محکم می باشند. در بخش چهارم این تقسیم بندی، آقای چگینی در خصوص چگ.نگی فهم مسائل منطقه خاورمیانه به مسئله انتقال قدرت و سلطه؛ توازن قدرت منطقه ای و تاثیر قدرت های خارجی بر آن و پیچیدگی امنیتی منطقه اشاره نمود.
جناب آقای دکتر زهرانی نیز بعنوان دومین سخنران، مسائل منطقه خاورمیانه را به نوعی تابعی از موضوع جهانی شدن دانست و گفت بعد از پایان جنگ سرد، بحث های در گرفت مثل خاتمه تاریخ، جنگ تمدن ها و گفتگوی تمدن ها. ایشان افزود آمریکا موتور جهانی شدن بوده است و 11 سپتامبر حمله ای علیه این موتور بود. وی به سخنان آقای جرج بوش پسر اشاره نمود که بعد از 11 سپتامبر گفته بود که 11 سپتامبر جنگی در خاک ما بود و ما این جنگ را به سرزمین آنها خواهیم برد که متعاقب آن، جنگ های افغانستان و عراق پیش آمد. مدیر کل دفتر مطالعات وضعیت کنونی منطقه خاورمیانه را این طور ترسیم کرد که حاکمیت کشورها با چالش مواجه شده است؛ مرزها بی معنی شده اند و لذا انکان تردد و گسترده شدن برای گروه های تروریستی فراهم شده ضمن اینکه تروریست ها به سلاح های کشتار جمعی نیز دست یافته اند؛ اطلاعات کشف و جاسوسی نیز مورد استفاده این گروه ها قرار گرفته؛ بر خلاف سابق که تروریست ها تلاش می کردند از رسانه ها برای انتقال پیام استفاده نمایند امروزه ضمن تولید اطلاعات و پیام ها در امر انتقال آنها نیز راسا اقدام می کنند؛ بر خلاف سابق که وجود سازمان برای گروه های ترویستی حیاتی بود، بعد از جهانی شدن، اهمیت سازمان کم شده است؛ در دوران جدید، از اهمیت رهبری نیز کاسته شده است و وجود شخصی مثل بن لادن دیگر خیلی لازم نیست. به گفته ایشان، امثال القاعده و داعش جنبه های منفی و تاریک جهانی شدن محسوب می گردند. جناب آقای زهرانی افزود اگر جهانی شدن را یک روند مثبت بدانیم باید تبعات مثبت آن را برای خاورمیانه نیز قائل شویم و معیارهای دوگانه کنار گذاشته شوند. ایشان همچنین گفت که امنیتی که آمریکا و انگلستان برای منطقه در نظر دارند در واقع امنیت انرژی برای خود و امنیت اسرائیل است و نه امنیت مردم منطقه ضمن اینکه حکومت ها در این منطقه بر اساس رانت تشکیل شده اند و همه مردم از دولت ها درخواست کمک دارند و نه حکومت ها از مردم و به همین خاطر، دمکراسی در منطقه جایگاهی ندارد.
آقای مورشان رئیس اجرایی موسسه ائوریسک رومانی که گرداننده نشست بود طی سخنان کوتاهی گفت ما در اینجا اغلب مسائل خاورمیانه را بدرستی درک نمی کنیم. به گفته ایشان، مسائل مالی و سایبری را نیز باید امروزه جزء سلاح های کشتار جمعی محسوب کرد. وی افزود مسائل اخیر در عراق و فروپاشی سریع ارتش این کشور در مقابله با گروه کوچکی از تروریست ها علیرغم دیدن سال ها دوره و آموزش قابل توجه می باشد. به نظر وی، مسائل مربوط به امنیت انرژی، غذا و آب باید مورد توجه قرار گیرند. وی تاکید کرد مسئله بازگشت صدها و شاید هزاران جنگنده اروپایی به کشورهایشان در آینده می تواند مشکل ساز شود.
در پایان جلسه، چند سئوال نیز از سوی حضار مطرح گردید که از سوی سخنراننات ایرانی پاسخ ارائه شد. در پاسخ9 به سئوالی در مورد همکاری ایران و روسیه، جناب آقای دکتر زهرانی گفت بدنبال وضع تحریم های مختلف که به گفته آقای اوباما رئیس جمهور آمریکا گسترده ترین مجموعه تحریم علیه یک کشور تاکنون بوده است، بخش های مختلف اقتصاد ایران خود را با این شرایط تطبیق داده و با چین و روسیه همکاری می کنند. ایشان افزود بدنبال حوادث اوکراین، روسها به فکر استفاده از تجارب ایران در مقابله با تحریم ها افتاده اند وم غرب نیز حالا برای رهایی از وابستگی به گاز روسیه، به همکاری با ایران فکر می کند. آقای چگینی نیز با اشاره به سرمایه گذاری گسترده چینی ها در خاورمیانه از جمله در عراق و اسرائیل گفت چین بازگر مهمی در آینده منطقه است و مسائل اقتصادی خود را دنبال می کند هر چند که ممکن است نگاه راهبردی نداشته باشد ولی روس ها دید راهبردی دارند. آقای مورشان نیز گفت تحریم غرب علیه روسیه، باعث نزدیکی این کشور با چین چه از طریق دوجانبه، مجموعه بریکس و سازمان شانگهای شده است.
1) میز گرد سیاسی بسته تحت عنوان «محیط امنیت جدید: چالش ها و فرصت ها (سوریه، عراق، افغانستان)»
در روز چهارشنبه هشتم مرداد 1393، به ابتکار سفارت جمهوری اسلامی ایران ، نشست مشترک دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه با مرکز مطالعاتی ائوریسک و مرکز مطالعاتی خاورمیانه برگزار گردید که هیاتی از دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی کشورمان به ریاست جناب آقای دکتر زهرانی مدیر کل محترم دفتر نیز در آن حضور داشت. در این نشست آقای دکتر امینیان سفیر جمهوری اسلامی ایران، دکتر زهرانی، مدیر کل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی امور خارجه, دکتر چگینی ، استاد دانشگاه از ایران ، دکتر کریمی ، مدیر گروه اروپا و آمریکای دفتر مطالعات، و از جانب رومانی دکتر مورشان، رئیس موسسه مطالعاتی ائوریسک، فلاویوس کابا ، رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه ، دان پتره ، رئیس موسسه دیپلماتیک رومانی، کریستیان تئودرسکو ، سفیر رومانی در تهران ، میرچا پاشکو ، نماینده رومانی در پارلمان اروپا، سرجو چلاک ، وزیر سابق امور خارجه رومانی ، اوآنا پوپسکو ، متخصص بخش خاورمیانه ، سفیر لبنان ، سفیر فلسطین و سایر صاحبنظران و اندیشمندان سیاسی رومانی حضور داشتند. در این جلسه مدعوین، بر مبنای اعلام آزاد نظرات، مطالبی پیرامون فهم مسائل روز سوریه، عراق و افغانستان ایراد نمودند. آقای لیویو مورشان رئیس اجرایی موسسه ائوریسک طی ارائه مطالب خود، به سابقه همکاری با دفتر مطالعات سیاسی از اجلاس سپتامبر 2013 در بوکارست با عنوان اولین اجلاس اتاق های فکر ناتو/ اتحادیه اروپا و سازمان شانگهای" و همچنین سفر خود در آبان سال 1392 به تهران اشاره نمود. در ادامه، ایشان بر اهمیت مسئله آب تاکید نمود و گفت که حتی در تولید برق و دیگر انرژی ها به مقدار زیادی آب نیاز است و آب مسئله امنیتی محسوب می گردد. در خصوص داعش نیز وی گفت این گروه 35 درصد از خاک سوریه را در اختیار دارد و تقریبا تمام مناطق نفت و گاز خیز این کشور را به دست گرفته است. در مورد عراق، نامبرده این سئوال را مطرح نمود که نهایتا عراق یک کشور باقی خواهد ماند یا بصورت سه کشور و یا به شکل کنفدرالی در خواهد آمد. وی اظهار داشت که در آمریکا بین دمکرات ها و جمهوری خواهان در مورد دخالت در عراق اختلاف وجود دارد و دسته اخیر مایل نیست که بیش از این 300 مشاور نظامی که تاکنون به عراق اعزام شده، افراد بیشتری فرستاده شوند. به گفته وی، مسئله آوارگان بعنوان یک عامل انسانی بسیار اهمیت دارد. ایشان همچنین افزود که وضعیت افغانستان با توجه به عدم انعقاد قرارداد مورد نظر آمریکا با این کشور و بلاتکلیفی انتخابات ریاست جمهوری آن، نامعلوم است.
آقای دان پتره رئیس موسسه دیپلماتیک رومانی با تاکید بر اینکه در منطقه خاورمیانه دو چالش ساختاری و بیرونی وجود دارد گفت در میان مدت، قدرت های منطقه ای می باید اختلافات خود را کنار بگذارند.
جناب آقای دکتر زهرانی نیز با اشاره به حضور سفیر فلسطین در جلسه، بابت کشتار اخیر در غزه تسلیت گفت. ایشان با طرح این سئوال که چقدر کشورهای منطقه مسئول اوضاع کنونی هستند و چقدر کشورهای خارج از ان گفت آیا اگر مسئول را هم شناختیم آیا به یک راه حل واحد نیز می رسیم؟ آیا آمریکا داعش را بوجود آورده یا کشورهای کوچک منطقه؟ ایشان مسئله طالبان در افغانستان را ترکیبی از منطق گروه های جهادی و قوم پشتو دانست و افزود ما در ایران با این گونه گروه ها سرو کار داشته ایم و می دانیم چطور با آنها برخورد کنیم و این می تواند زمینه همکاری با شما باشد؛ ایران بخشی از مشکل نیست بلکه بخشی از راه حل است؛ این را آمریکا نیز می داند و در حل مسئله افغانستان، کمک ایران بود که موثر واقع شد. ایشان تاکید نمود که مردم ایران در زمان جهانی شدن، توقع ندارند که با آنها بعنوان شهروند درجه دو برخورد شود و افزایش تحریم ها راه وارد کردن ایران در روند همکاری نیست. آقای پاشکو وارد بحث شد و گفت ایران نباید به حملات کلامی خود در مسائل هسته ای ادامه دهد (مدیر کل دفتر مطالعات سیاسی در پاسخ گفت ما لحن خود را تغییر داده ایم اما آیا طرف مقابل لحن خود را تغییر داده است؟)؛ اگر در سال 2000 طالبان و القاعده در افغانستان ایجاد شدند الان در مناطق زیادی موجودیت های مشابه بوجود آمده است. وی سئوال نمود آیا ایران می خواهد جزء کسانی باشد که مایلند نظام کنونی بین المللی را سرنگون کنند یا در جهت حمایت از آن حرکت کند؟ ایران از حماس و امثالهم حمایت می کند و اینها مخالف نظام بین المللی هستند.
سفرای لبنان و فلسطین نیز وارد بحث شده و سخنانی ایراد نمودند که خلاصه آن این بود که اگر کشوری مثل ایران نظرات غرب را قبول نداشته باشد و بگوید من مسائل را به تشخیص خود انجام می دهم، به این کشور برچسب تروریسم زده می شود؛ دولت های فرانسه و انگلیستان منطقه خاورمیانه را به کشورهای مختلف تقسیم کرده اند و غرب تنها نفت آن را می خواهد، برخی از صاحب نظران و مطلعین گفته اند که داعش مولود آمریکا، انگلستان و اسرائیل است؛ وقتی که غربی ها می گویند که اسرائیل حق دفاع از خود را دارد یعنی می تواند برود و مردم را بکشد؛ اگر به سنی ها نوعی مشارکت در قدرت در بغداد داده شود آنها از داعش دست خواهند کشید؛ 80 درصد از افراد داعش از خارج منطقه به آنجا آمده اند؛ تا زمانی که شهروندان غربی در عراق و سوریه دست به کشتار مردم می زنند غربی ها هیچ ناراحت نیستند و وقت نگران بازگشت انها به کشورهای غربی هستند؛ در زمان اشغال افغانستان توسط شوروی، آمریکا تحت عنوان گروه های جهادی علیه کفار امثال القاعده را بوجود آورد و آنها را گرامی می داشت، ولی زمانی که اینها علیه غرب وارد عمل شدند، تروریست شدند. آقای مورشان نیز گفت 11 هزار شهروند عربی که در خاورمیانه مشغول جنگ هستند در واقع 11 هزار عنصر بالقوه بوجود آورنده 11 سپتامبر دیگری هستند.
جناب آقای دکتر کریمی رئیس محترم گروه مطالعات اروپای دفتر مطالعات نیز طی سخنانی با اشاره به مقاله ای در یک روزنامه ترکیه گفت یکی از دلایل حمله اخیر اسرائیل به غزه وجود ذخایر گاز در سواحل این منطقه است. ایشان با اشاره به آمار منتشره در خصوص تعداد عملیات های تروریستی در سال های 2012 و 2013 گفت این حملات در سال 2013 کاهش داشته است و این یعنی که فعالیت این گروه ها به جای دیگری منتقل شده است؛ برای حل مسئله تروریسم، باید راه حل جامع پیدا کرد، اگر چالش های مشترک داریم باید راه حل مشترک نیز داشته باشیم؛ اتحادیه اروپا تجربه گسترش جغرافیایی و کاهش اختلاف سطح زندگی در میان اعضای خود را دارد و می تواند این تجارب را در اختیار منطقه خاورمیانه نیز قرار دهد.
جناب آقای دکتر چگینی زاده، استاد دانشگاه از ایران نیز گفت نمی خواهم کسی را سرزنش کنم همه ما قابل سرزنش کردن هستیم؛ من نماینده دولتی نیستم ولی خاورمیانه در حال سوختن است و این منطقه به اروپا نزدیک است؛ مسائل را به شرق و غرب، مسلمان و غیر مسلمان تقسیم نکنیم، ما همه یک تن واحد هستیم. خانم یوهانا ماتش دبیر کل اتاق مشترک ایران و رومانی و رئیس موسسه اسلام و مسیحیت نیز گفت داعش یک بازیگر غیر حکومتی است که از سوی برخی کشورها تغذیه مالی و تسلیحاتی می شود؛ کشورهای ترکیه، ایران، لبنان و مصر قابلیت نفوذ کمتری توسط این گروه را دارند؛ در قضیه افغانستان و قاچاق مواد مخدر، اروپا باید به ایران کمک نماید چرا که این کشور هزینه های مالی و جانی زیادی در راه مقابله با قاچاق می پردازد. یکی دیگر از حضار خانم نیز با اشاره به مسئله بنیادگرایی گفت فقط یک بنیادگرایی وجود ندارد و بنیادگرایی های زیادی از جمله مسیحی و غیره وجود دارند که باید بطور یکسان به همه آنها نگاه شود؛ دیدگاه گذشته مبنی بر اینکه پیشرفت کشوری مانعی برای کشور دیگر است باید کنار گذاشته شود.
جناب آقای دکتر زهرانی در خاتمه گفت نگاه امنیتی غرب به منطقه خاورمیانه صرفا در جهت تامین امنیت اسرائیل، انرژی و حکومت های گوش به فرمان است و هیچ امنیتی برای مردم منطقه قائل نیست؛ چند تا قطعنامه در مورد فلسطین صادر شده و بعضا علیه اسرائیل ولی کسی به دنبال اجرای آنها نیست اما در مورد ایران، اصرار دارند قطعنامه ها اجرا شوند؛ بدانید عوامل ضد سیستم از داخل خود سیستم تغذیه می شوند. آقای تئودورسکو سفیر رومانی در تهران نیز به این جلسه آمده بود اظهار داشت که من با همتاهای عرب خود در تهران پیرامون بهار عربی صحبت کرده ام ولی تقریبا تمامی آنها نسبت به مفید بودن آن تحفظ دارند.
2) سمینار سیاسی تخت عنوان ابعاد جدید امنیتی در خاورمیانه
پنل های سمینار: افراطگرایی - تروریسم (سوریه ، عراق و داعش) ، فلسطین ، امنیت انرژی در خارمیانه ، مذاکرات ایران و 1+5
در روز چهارشنبه هشتم مرداد 1393، به ابتکار سفارت جمهوری اسلامی ایران و با همکاری دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه و موسسه مطالعاتی ائوریسک، موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه ، سمیناری تحت عنوان ابعاد جدید امنیتی در منطقه خاورمیانه برگزار گردید . در این نشست آقای دکتر امینیان سفیر جمهوری اسلامی ایران، دکتر زهرانی، مدیر کل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی امور خارجه, دکتر چگینی ، استاد دانشگاه علامه طباطبایی ، دکتر کریمی ، مدیر گروه اروپا و آمریکای دفتر مطالعات، و از جانب رومانی دکتر مورشان، رئیس موسسه مطالعاتی ائوریسک، فلاویوس کابا ، رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه، دان پتره ، رئیس موسسه دیپلماتیک رومانی، کریستیان تئودرسکو ، سفیر رومانی در تهران، اوآنا پوپسکو ، متخصص بخش خاورمیانه ، سفرا و دیپلمات های مقیم رومانی اندیشمندان و صاحبنظران رومانی، دانشجویان دانشکده سیاسی و بین المللی دانشگاه بخارست و جمعی از فرهیختگان سیاسی رومانی حضور داشتند.
در این جلسه پس از سخنان کوتاه آقای فلاویوس کابا-ماریا رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه مبنی بر اینکه مشکلات امنیتی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به اروپا سر ریز خواهد کرد گفت حل مسئله هسته ای ایران به تثبیت امنیت در منطقه کمک خواهد نمود.
سپس جناب آقای دکتر زهرانی مدیر کل محترم دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی در رابطه با مذاکرات ایران و 1+5 طی سخنانی گفت مذاکرات فعلی پس از حضور 73 درصد مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته آغاز شده که بمنزله اجرای خواست مردم مبنی بر عدم تقابل با جامعه جهانی می باشد؛ تیم فعلی هسته ای حدود 10 سال قبل نیز مذاکرات با اروپایی ها را هدایت می کرد ولی بخاطر عدم همکاری اروپایی ها، به نتیجه نرسید؛ اینکه چرا ایران قرارداد موقت ژنو را امضاء کرد صرفا بخاطر این بود که رهبری و دولت مایل هستند به دنیا نشان دهند که ایران نیازی به بمب اتمی ندارد و دلایل آن عبارت است از: - از داخل کشور و از سوی مردم هیچ فشاری برای کسب بمب اتمی وجود ندارد؛ - بمب اتمی برای ایران اعتباری بوجود نمی آورد و ما نیز احتیاجی به این اعتبار نداریم؛ - داشتن بمب اتمی جایگاه بهتری برای ایران در صحنه بین المللی بوجود نمی آورد؛ - بعضی ها می گویند که ایران در منطقه ای واقع شده که چند کشور دارای بمب اتمی هستند و اسرائیل دارای 200 کلاهک اتمی می باشد و چرا ایران؛ نه؛ اما به فرض که چند تا بمب هم داشته باشیم، برای ما امنیتی ایجاد نخواهند کرد.؛ - ایران همین الان نیز دارای اقتدار در منطقه است و از لحاظ نظامی به اندازه کافی سلاح متعارف دارد و نیازی به بمب اتمی ندارد؛ اینها برخی از دلایلی است که چرا ایران بدنبال سلاح اتمی نیست ضمن اینکه از لحاظ مذهبی، رهبر کشور به حرمت داشتن بمب اتمی فتوا صادر کرده است. ایشان در ادامه افزود حالا که معلوم است ایران بمب نمی خواهد باید مسئله هسته ای را حل کنیم و لذا مذاکرات ژنو انجام شد. وی با یادآوری اینکه ایران سال ها است که تحت تحریم واقع شده است و چیز جدیدی نیست به این مطلب اشاره نمود که در زمان جنگ ایران و عراق، ژاپنی ها حتی وانت لندکروز به ایران نمی دادند به این بهانه که کاربرد دوگانه در جنگ دارد؛ لذا ایران تلاش کرده است که روی پای خود بایستد و فناوری اتمی را با زحمت بدست آورده است و حاضر نیست از دست بدهد و ضمن استفاده از این فناوری، حاضر است آن را در اختیار دیگران نیز قرار دهد؛ ایرانی ها نمی خواهند شهروند درجه دومم در جهان باشند و ایران 7 هزار سال سابقه تمدنی دارد؛ البته فناوری هسته ای به نوعی برای ما افتخار و غرور محسوب می شود. جناب آقای زهرانی با مثبت خواندن فضای مذاکرات ایران و 1+5 در وین، گفت البته در مسائل محتوایی اختلافات زیادی وجود دارد و مسئله اصلی غنی سازی است؛ ایران بر اساس متن قرارداد موقت ژنو، بر نیاز عملی خود تاکید دارد که تامین سوخت نیروگاه بوشهر است ولی آمریکایی ها به مسئله زمان گریز فکر می کنند و از دید آنها هر چه این زمان طولانی تر باشد، بهتر است؛ آمریکایی ها به برآوردهای سازمان سیا استناد می کنند ولی همه می دانیم که چقدر ارزیابی های سیا در جاهای مختلف غلط از آب درآمده است. ایشان همچنین یادآور شد در مذاکرات گذشته با اروپایی ها در حدود 10 سال قبل، ایران درخواست کرده بود که 200 سانتیریفوژ داشته باشد که آنها قبول نمی کردند و حالا ما 19 هزار سانتیریفوژ داریم. وی تاکید کرد تحریم ها مهم هستند ولی نتوانسته اند که ایران را به زانو در آورند؛ در رابطه با تحریم ها، ما می گوئیم که آنها باید لغو گردند ولی طرف آمریکایی می گوید که آنها را تعلیق می کنیم که مورد قبول ما نیست؛ البته با توجه به فضای مثبت مذاکرات، ناامید نیستیم.
آقای رزوان بوزاتو از موسسه مطالعات پیشرفته نیز طی سخنانی گفت ما نیز امیدواریم مذاکرات هسته ای بطور مثبت به پیش برود؛ طرف غربی در مسائل مربوط به اراک، فردو و نطنز تا حدودی انعطاف نشان داده است و قرار است تحریم ها را بمرور کاهش دهد؛ ایران بمانند آمریکا و اروپا قدم های مثبتی برداشته است؛ من دو ماه قبل با وزیر اقتصاد ایران صحبتی داشتم و ایشان می گفت اقتصاد ایران ظرفیت های زیادی دارد و در زمینه های پتروشیمی، نفت وگاز و اتومبیل امکان جذب زیاد سرمایه خارجی را دارد که بعد از برداشته شدن تحریم ها، می توان آن را عملیاتی نمود. سخنران اظهار امیدواری کرد که بعد از حل مسئله هسته ای، ایران جزیی از جامعه بین المللی برای حل مشکلات باشد.
جناب آقای کریمی رئیس محترم گروه مطالعات اروپای دفتر مطالعات نیز تاکید کرد سیاسیون باید توضیحات لازم را بدهند تا جلوی سوء برداشت ها گرفته شود. ایشان با نمایش نمودارهایی از وضعیت کشورهای مختلف اروپایی از جمله میزان بهره برداری آنها از انرژی اتمی گفت اروپا با بحران اقتصادی، بحران انرژی، گرایشات ملی گرایانه مخالف اتحادیه اروپا و نفوذ روز افزون روسیه روبرو است. به گفته ایشان، البته اروپا تلاش دارد تا تهدیدات را به فرصت تبدیل نماید ولی ناتو در حال حاضر مسئول دفاع از اروپا شده است و آمریکا نقش زیادی یافته است.
آقای مورشان رئیس اجرایی موسسه ائوریسک نیز سخنانی با استفاده از صفحه نمایش ایراد کرد که نسبت به مطالب قبلی ایشان تفاوت چندانی نداشت. ایشان گفت امنیت انرژی فقط مسئله دستیابی به انرژی نیست بلکه مسئله ایمنی انتقال آن نیز مطرح است و علاوه بر انرژی و مواد سوختی، مسائلی مثل آب، زلزله و حتی توفان های خورشیدی نیز در موضوع امنیت انسان ها نقش زیادی دارند. وی گفت جایگزین های گاز روسیه برای اروپا از جمله خطوط لوله گاز از شمال آفریقا به اروپا، قابل اطمینان نیستند. خانم آندرئا-پائولا ایبانسکو مدیر طرح در موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه نیز به مسائل روسیه پرداخت و گفت روسیه در سال های اخیر تلاش دارد تا مجددا در خاورمیانه، جنوب قفقاز، آسیای میانه و حتی شرق دریای مدیترانه نفوذ کند. به گفته نامبرده، لیبی، مصر، عراق، سوریه و ایران همپیمانان سنتی روسیه بوده اند ولی بعد از بهار عربی، روسیه فرا تر از ابعاد دیپلماتیک موضعگیری نکرده است؛ روسیه در سال 2012 قرارداد استخراج گاز با اسرائیل امضاء کرده است . قراردادهایی نیز با مصر و عراق بعد از صدام منعقد نموده است و اخیرا از طریق سرمایه گذاری روز افزون تلاش دارد تا در قبرس و یونان جای پا پیدا کند. ایشان افزود که از جمله اهداف روسیه در خاورمیانه می توان به باز یابی نفوذ سابق، ایجاد پایگاه دریایی دائمی، رونق تجارت اسلحه و مدیریت چالش های ناشی از حضور 15 میلیون مسلمان در قلمرو خود، نام برد. وی با اشاره به وابستگی 25 درصدی بازار انرژی اروپا به گاز روسیه و اینکه اگر خط جنوبی نیز عملیاتی شود، این مقدار به 30 درصد خواهد رسید گفت البته روسیه نیز به میزان 70 درصد برای تامین درآمدهای صادراتی خود به بازار اروپا وابسته است. وی خاطر نشان ساخت که زیر ساخت های موجود از زمان شوروی و با توجه به وضعیت آن زمان ایجاد شده اند و نیاز است در شرایط فعلی تغییراتی در آنها داده شود. به گفته وی، روسیه نمی تواند در سیاست خارجی خود، در بلند مدت، کماکان بر روی منابع انرژی خود مانور دهد و به همین خاطر متوجه شده است که باید تغییراتی به وجود آورد.
در پایان، ایشان تاکید کرد وقتی که آمریکا جان یک فلسطینی را به اندازه جان یک یهودی محترم شمارد، مسئله حل خواهد شد همانطور که در میان مسلمانان، یک نفر شیعه در مورد جان یک نفر سنی و بالعکس. آقای فلاویوس کابا-ماریا رئیس موسسه سیاست و اقتصاد خاورمیانه نیز با ارائه مطالبی نتیجه گرفت که مشکلات منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا می توانند به مناطق اطراف از جمله اروپا سر ریز نمایند.
3) کلاس تابستانی موسسه سیاسی و اقتصاد خاورمیانه تحت عنوان «دیدگاه های جدید امنیت انرژی در خاورمیانه و شمال آفریقا»
همچنین در روز سه شنبه هفتم مرداد 1393، و به دعوت آقای فلاویوس کابا–ماریا رئیس موسسه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه، جناب آقای زهرانی مدیر کل محترم دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی کشورمان به همراه آقای چگینی از اساتید دانشگاهی در کلاس تابستانی موسسه که با حضور تعدادی از دانشجویان و برخی شخصیت ها برگزار گردید شرکت و پیرامون مسائل خاورمیانه سخنرانی کردند.
در ابتدا، آقای دکتر چگینی با دسته بندی موضوع به 4 بخش اظهار داشت مفهوم خاورمیانه خیلی مشخص و دقیق نیست و هر کس برداشت خاصی از آن دارد؛ برخی از آن بعنوان جهان عرب یاد می کنند، برخی تلقی جهان اسلام از آن دارند و عده دیگری آن را مترادف شرق در برابر غرب گرفته اند. در مورد چرایی اهمیت خاورمیانه، اینکه در دهه های 60 و 70 میلادی، بیشتر توجه به این منطقه از لحاظ مسائل توسعه ای بود و عده ای نیز به تفاوت های فرهنگی آن نسبت به غرب توجه داشتند. در رابطه با خصوصیات خاورمیانه امروزی، ایشان با اشاره به اینکه افغانستان و پاکستان را نیز جزء خاورمیانه می داند گفت مفهوم ملت-دولت در این منطقه تقریبا وجود ندارد؛ عناصر غیرحکومتی در منطقه حضور قابل توجه دارند؛ درک درستی از نوع حکومت مناسب برای منطقه نیست؛ سلاح های نسبتا پیشرفته در دستان عناصر غیر حکومتی قرار دارند؛ خاورمیانه به محلی برای دخالت قدرت های فرامنطقه ای درآمده است؛ رقابت های راهبردی میان قدرت های منطقه ای مثل ایران، عربستان و ترکیه وجود دارد؛ دیدگاه راهبردی واحدی در منطقه نیست و بالاخره هیچ اتحاد میان و بلند مدتی در منطقه قابل دوام نیست. به گفته ایشان، ایران و ترکیه تنها بازیگران در منطقه هستند که دارای بنیان های محکم می باشند. در بخش چهارم این تقسیم بندی، آقای چگینی در خصوص چگ.نگی فهم مسائل منطقه خاورمیانه به مسئله انتقال قدرت و سلطه؛ توازن قدرت منطقه ای و تاثیر قدرت های خارجی بر آن و پیچیدگی امنیتی منطقه اشاره نمود.
جناب آقای دکتر زهرانی نیز بعنوان دومین سخنران، مسائل منطقه خاورمیانه را به نوعی تابعی از موضوع جهانی شدن دانست و گفت بعد از پایان جنگ سرد، بحث های در گرفت مثل خاتمه تاریخ، جنگ تمدن ها و گفتگوی تمدن ها. ایشان افزود آمریکا موتور جهانی شدن بوده است و 11 سپتامبر حمله ای علیه این موتور بود. وی به سخنان آقای جرج بوش پسر اشاره نمود که بعد از 11 سپتامبر گفته بود که 11 سپتامبر جنگی در خاک ما بود و ما این جنگ را به سرزمین آنها خواهیم برد که متعاقب آن، جنگ های افغانستان و عراق پیش آمد. مدیر کل دفتر مطالعات وضعیت کنونی منطقه خاورمیانه را این طور ترسیم کرد که حاکمیت کشورها با چالش مواجه شده است؛ مرزها بی معنی شده اند و لذا انکان تردد و گسترده شدن برای گروه های تروریستی فراهم شده ضمن اینکه تروریست ها به سلاح های کشتار جمعی نیز دست یافته اند؛ اطلاعات کشف و جاسوسی نیز مورد استفاده این گروه ها قرار گرفته؛ بر خلاف سابق که تروریست ها تلاش می کردند از رسانه ها برای انتقال پیام استفاده نمایند امروزه ضمن تولید اطلاعات و پیام ها در امر انتقال آنها نیز راسا اقدام می کنند؛ بر خلاف سابق که وجود سازمان برای گروه های ترویستی حیاتی بود، بعد از جهانی شدن، اهمیت سازمان کم شده است؛ در دوران جدید، از اهمیت رهبری نیز کاسته شده است و وجود شخصی مثل بن لادن دیگر خیلی لازم نیست. به گفته ایشان، امثال القاعده و داعش جنبه های منفی و تاریک جهانی شدن محسوب می گردند. جناب آقای زهرانی افزود اگر جهانی شدن را یک روند مثبت بدانیم باید تبعات مثبت آن را برای خاورمیانه نیز قائل شویم و معیارهای دوگانه کنار گذاشته شوند. ایشان همچنین گفت که امنیتی که آمریکا و انگلستان برای منطقه در نظر دارند در واقع امنیت انرژی برای خود و امنیت اسرائیل است و نه امنیت مردم منطقه ضمن اینکه حکومت ها در این منطقه بر اساس رانت تشکیل شده اند و همه مردم از دولت ها درخواست کمک دارند و نه حکومت ها از مردم و به همین خاطر، دمکراسی در منطقه جایگاهی ندارد.
آقای مورشان رئیس اجرایی موسسه ائوریسک رومانی که گرداننده نشست بود طی سخنان کوتاهی گفت ما در اینجا اغلب مسائل خاورمیانه را بدرستی درک نمی کنیم. به گفته ایشان، مسائل مالی و سایبری را نیز باید امروزه جزء سلاح های کشتار جمعی محسوب کرد. وی افزود مسائل اخیر در عراق و فروپاشی سریع ارتش این کشور در مقابله با گروه کوچکی از تروریست ها علیرغم دیدن سال ها دوره و آموزش قابل توجه می باشد. به نظر وی، مسائل مربوط به امنیت انرژی، غذا و آب باید مورد توجه قرار گیرند. وی تاکید کرد مسئله بازگشت صدها و شاید هزاران جنگنده اروپایی به کشورهایشان در آینده می تواند مشکل ساز شود.
در پایان جلسه، چند سئوال نیز از سوی حضار مطرح گردید که از سوی سخنراننات ایرانی پاسخ ارائه شد. در پاسخ9 به سئوالی در مورد همکاری ایران و روسیه، جناب آقای دکتر زهرانی گفت بدنبال وضع تحریم های مختلف که به گفته آقای اوباما رئیس جمهور آمریکا گسترده ترین مجموعه تحریم علیه یک کشور تاکنون بوده است، بخش های مختلف اقتصاد ایران خود را با این شرایط تطبیق داده و با چین و روسیه همکاری می کنند. ایشان افزود بدنبال حوادث اوکراین، روسها به فکر استفاده از تجارب ایران در مقابله با تحریم ها افتاده اند وم غرب نیز حالا برای رهایی از وابستگی به گاز روسیه، به همکاری با ایران فکر می کند. آقای چگینی نیز با اشاره به سرمایه گذاری گسترده چینی ها در خاورمیانه از جمله در عراق و اسرائیل گفت چین بازگر مهمی در آینده منطقه است و مسائل اقتصادی خود را دنبال می کند هر چند که ممکن است نگاه راهبردی نداشته باشد ولی روس ها دید راهبردی دارند. آقای مورشان نیز گفت تحریم غرب علیه روسیه، باعث نزدیکی این کشور با چین چه از طریق دوجانبه، مجموعه بریکس و سازمان شانگهای شده است.
