در سالهای اخیر و در جریان مذاکرات هستهای ایران و گروه ۱+ ۵، همواره این نکته از سوی تحلیلگران بیطرف مورد اشاره قرار گرفته که وجود عوامل تندرو در آمریکا، یکی از مواردی که است که چه در زمینه موفقیت مذاکرات و چه بهبود احتمالی روابط ایران و آمریکا اخلال ایجاد میکند. تحلیلی که امروز به قلم رئیس سابق سیا منتشر شده، نمود بارز و البته تازهای از همین موضوع است.
به گزارش «تابناک»، دیوید پترائوس، رئیس سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در یادداشتی که امروز در روزنامه «واشنگتن پست» منتشر کرده، به بیان دیدگاه خود نسبت به توافق هستهای نهایی ایران و گروه ۱+ ۵ پرداخته و رویکردی را که آمریکا باید پس از چنین توافقی در پیش بگیرد، شرح داده است.
پترائوس بر این باور است هرچند تاکنون درباره چشم انداز حصول توافق هستهای میان ایران و گروه ۱+ ۵ مباحث بسیاری مطرح و درباره خطرات یک «توافق بد» نیز هشدار داده شده، آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته و درباره آن به نحو بایسته بحث نشده، تأثیراتی است که توافق هستهای با ایران میتواند بر جایگاه و موضع آمریکا در منطقه خاورمیانه داشته باشد.
وی با تکرار ادعاهای مقامات غربی مبنی بر اینکه وضع تحریمهای شدید علیه ایران، عاملی بوده که سبب شده ایران حاضر به مذاکره درباره برنامه هستهای خود شود، مینویسد، نقطه آغازین تحلیل پیامدهای توافق هستهای با ایران نیز باید ارزیابی نتایج برداشته شدن تحریمهای موجود علیه ایران باشد.
پترائوس در ادامه با طرح این ادعا که ایران از تروریسم حمایت میکند، مینویسد این کشور حتی در شرایط وجود تحریمها نیز به حمایت خود از «گروهای افراط گرا» در منطقه ادامه میداد و بالطبع پس از برداشته شدن تحریمها، با قدرت بیشتری به این کار خود ادامه خواهد داد. بحث چشم انداز افزایش نفوذ ایران در منطقه پس از برداشته شدن تحریمها، موضوع دیگری است که از سوی وی مورد اشاره قرار میگیرد.
با این حال، رئیس سابق سیا اشاره میکند که توجه به این موضوعات، به معنای انصراف از پیگیری روند دیپلماسی در مقابل ایران نیست، زیرا اولویت نخست آمریکا «جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای» است و افزون بر این، گزینه بدیل دیپلماسی، یعنی اقدام نظامی، مسائل و خطرات خاص خود را دارد.
اما به باور پترائوس، چند مسأله مهم وجود دارد که در روند دیپلماسی با ایران باید مورد توجه آمریکا قرار گیرد:
نخست اینکه فارغ از نتیجه مذاکرات هستهای، تا زمانی که ایران به «رفتار بیثبات کننده» خود در منطقه ادامه دهد، هیچ امکانی برای بهبود واقعی روابط ایران و آمریکا وجود نخواهد داشت.
به اعتقاد وی، آمریکا باید با اعلام این پیام به اشکال گوناگون نشان دهد در پی رها کردن خاورمیانه و پذیرش هژمونی ایران در این منطقه نیست.
دوم آنکه آمریکا باید تعامل و گفتوگو با متحدان عرب و اسرائیلی خود را افزایش دهد تا به درک مشترکی با آنها درباره نحوره مواجهه با ایرانی برسد که پس از برداشته شدن تحریمها، از نظر اقتصادی تقویت خواهد شد. نکته سوم نیز که در همین رابطه است، توجه آمریکا به مواضع خود در قبال سوریه است که اکنون نقطه محوری رقابتها بر سر توافق بر منطقه به شمار میرود.
نکته چهارم از نظر پترائوس این است که توافق هستهای با ایران نه تنها نباید موجب کاهش حضور نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه شود، بلکه باید این حضور افزایش پیدا کند تا به واسطه آن، متحدان منطقهای آمریکا بتوانند در مقابل قدرت ایران توازن برقرار کنند. تقویت کشورهای منطقه از نظر نظامی و نیز برقراری ابتکارات جدید در شورای همکاری خلیج فارس، از دیگر اقداماتی است که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد.
در پایان و موضوع پنجم مورد اشاره این مقام سابق آمریکایی آن است که ایالات متحده باید از هم اکنون کار طراحی یک رژیم تحریمی جدید علیه ایران را آغاز کند. در این چهارچوب، آمریکا باید به بهانه حمایت ایران از تروریسم، بخشی از تحریمهای خود را علیه ایران حفظ کرده و از سرازیر شدن پول به ایران بر اثر برداشته شدن تحریمها جلوگیری کند.
از سوی دیگر، تحریمهای آمریکا باید در صورت انحراف ایران از مسیر توافق نهایی، برگشت پذیر باشند.
به هر حال، میتوان گفت مقاله پترائوس در واشنگتن پست، نمود عینی و آشکار دیدگاهی است که سیاستمداران تندروی آمریکایی، به ویژه مقامات نظامی و همچنین نمایندگان کنگره این کشور، درباره ایران دارند. این گروه حاضرند به هر قیمتی، از احیای تمام عیار قدرت منطقهای ایران بر اثر کاهش تحریمها جلوگیری کرده و در این زمینه، از هیچ گونه بهانه تراشی فروگذار نکنند.
همین موضوع، عاملی است که تاکنون مسائل زیادی را در روند مذاکرات هستهای ایران ایجاد کرده و در صورت پذیرش این رویکرد افراطی از سوی دولت آمریکا و به کار بستن آن در قبال ایران، طبیعتاً در آینده نیز شاهد چالشهایی در این زمینه خواهیم بود.