چرا دعوت ایران به کنفرانس ژنو 2 لغو شد؟

آقای بان کی مون تمایل زیادی به حضور ایران در کنفرانس ژنو 2 داشت؛ چون ایشان از نقش ایران در سوریه کاملا آگاه است . وی می داند، یکی از کشورهای بسیار تاثیر گذار در بحران سوریه ایران است. طبیعی است که نقش مثبت ایران می تواند، به حل بحران سوریه کمک کند. البته کشورهای دیگر که مخالف حضور ایران هستند نیز به این امر واقفند؛ ولی به خاطر مخالفت هایی که با ایران دارند ، تمایل نداشتند که ایران در این کنفرانس حضور پیدا کند.

بعد از این که اقای بان کی مون از ایران دعوت کرد، تلاش هایی خصوصا از طرف عربستان برای عدم حضور صورت گرفت. عربستان خود را رقیب جدی منطقه ای با ایران می داند. این درحالی است که  سیاست های عربستان تا امروز در منطقه با شکست مواجه شده است. حضور ایران در اجلاس شکست دیگری برای عربستان بود. لذا عربستان تلاش زیادی برای پس گرفتن دعوت از ایران انجام داد. لذا ائتلاف مخالفان سوریه اعلام کرد که در صورت حضور ایران  در کنفرانس ژنو 2 در این اجلاس شرکت نمی کند. دبیرکل سازمان ملل نیز با توجه مواضع قاطع ایران راجع به ژنو 1 که هیچ پیش شرطی را قبول نمی کند، باعث شد که علی رغم میل باطنی تصمیم بگیرد که ایران در این اجلاس حضور پیدا نکند.

حضور در حاشیه کنفرانس آن طور که آقای کری و امریکایی ها می خواهند در شان جمهوری اسلامی ایران نیست. ایران به عنوان یک بازیگر مهم و تاثیر گذار در مسائل منطقه نمی تواند به عنوان بازیگری حاشیه ای در کنفرانس شرکت کند. این در حالی است که کشورهایی که ارتباطی با مسائل سوریه ندارند بعضا برای شرکت در اجلاس دعوت شده اند. لذا به نظر می رسد ایران در حاشیه کنفرانس شرکت نمی کند. ایران چه در این کنفرانس شرکت بکند یا نکند ،این کنفرانس بدون حضور ایران بی تاثیر خواهد بود.

روسیه در مسئله برگزاری کنفرانس ژنو 2 تلاش کرد که ایران در این اجلاس شرکت کند. از طرف دیگر روسها با امریکایی ها در ارتباط با ژنو 2 توافقاتی کرده اند که نمی خواهند، برگزاری این کنفرانس با تاخیر روبرو شود. روس ها نمی خواهند کنفرانس برگزار نگردد. آنها می خواهند هر طور شده است این کنفرانس در موعد مقرر برگزار شود. سخن آقای لاوروف در این راستا قابل ارزیابی است که عدم حضور ایران  فاجعه برای کنفرانس نیست، چون به هر حال برگزار می شود . به هر صورت منظور لاوروف این است که بدون حضور ایران این کنفرانس نیز مانند کنفرانس ژنو 1 برگزار می گردد اما با توجه به اینکه بدون حضور ایران به نتیجه نمی رسد تاسف بار است.

روسها بارها اعلام کرده اند که وجود بشار برای آنها اصل نیست. آنها می خواهند ساختار حکومت سوریه حفظ شود. در واقع حفظ ساحتار حکومت سوریه برای روس ها اصل است. این موضوع به این معنا است که می شود در راس ساختار سوریه بشار نباشد اما جانشین وی باید سیاست های بشار را ادامه دهد. این دیدگاه روسیه نسبت به سوریه است. آنها می خواهند بدنه دولت سوریه، متشکل از ارتش و دولت حفظ شود. البته موضع ایران با سوریه متفاوت است. ایران روی حضور بشار اسد خیلی تاکید دارد. درواقع ایران بر این نکته تاکید می کند که مردم سوریه باید خود آیند خود را انتخاب کنند و در یک فرایند سیاسی دموکراتیک آینده سوریه شکل بگیرد نه اینکه کشورهای خارجی برای این کشور تصمیم بگیرند.

براساس دعوت نامه اقای بان کی مون هدف از کنفرانس ژنو 2 این است که یک دولت انتقالی در سوریه تشکیل شود. این هدف اصلی این کنفرانس است. بقیه موضوعات فرعی است. دولت انتقالی با توجه به مواضع بشار و مواضعی مخالفین و معارضین سوری ، دیدگاه های کاملا متفاوتی است. در این کنفرانس مواضع مخالفان و موافقان دولت بشار اصلا نزدیک به یکدیگر نیست. دولت بشار معتقد است باید در سوریه یک دولت ائتلافی تشکیل شود. در این دولت بشار حضور دارد و اعضای دولت ائتلافی است نیز باید مورد قبول دوطرف باشد. اما معارضین سوری خواستار دولت انتقالی هستند. در واقع در دولت انتقالی از بشار خبری نخواهد بود. دولت انتقالی به این معناست که دولت همه اختیارات کامل را داشته باشد و اختیار از بشار سلب شده باشد و بعد از تشکیل دولت انتقالی انتخابات برگزار شود. بنابراین مشاهده می شود که  فاصله مواضع بسیار زیاد است. لذا در این کنفرانس نقطه نظرات به هم نزدیک نیست. در واقع هدف غربی ها و سازمان  ملل تشکیل دولت انتقالی از دل کنفرانس ژنو 2 است و بشار خواهان دولت ائتلافی است. بنابراین این اجلاس موفق نخواهد شد، چرا که نقطه نظرات دو طرف با هم تفاوت آشکاری دارد.

این تحلیل تا حدودی با واقعیت نزدیک است. در هر صورت مخالفان اقای بشار اسد طیف های گوناگونی هستند. آنهایی که قدرت بیشتری در دست دارند جزء گرو های تکفیری، سلفی و القاعده هستند. غربی ها این گروها را قبول ندارند و مخل امنیت بین الملل می دانند. لذا هم امریکایی ها و اروپایی ها در ارتباط با جایگزینی بشار مردد هستند. ترکیه نیز در گذشته مواضع تندی نسبت به سوریه داشت. این کشور  به خاطر همین طیف از مخالفان مردد است که چه کاری انجام دهد. تنها کشوری که 100 درصد حمایت مالی و نظامی از معارضین سوریه می کند، عربستان است. بنابراین امریکایی ها از آینده سوریه بدون بشار اطمینان ندارند که آیا حکومت آینده سوریه در دست یک گروه معقول لیبرال قرار می گیرد یا خیر؟. لذا این موضوعات به غربی ها اجازه نمی دهد که دخالت نظامی یا دخالت آشکاری کنند.

وضعیت اخیر سوریه بهترین حالت برای اسرائیل است. کشته شدن مخالفان و موافقان دولت بشار به نفع اسرائیل است. کشوری که تا دیروز جز خط مقدم جبهه مقاومت بوده است الان از ناحیه داخل تهدید شده است. این حالت بهترین وضعیت برای اسرائیل است. اسرائیل خواهان این است همه کشورهای منطقه که با سیاست هایش مخالف هستند توانشن را از دست دهد. متاسفانه باید گفت که وضعیت فعلی سوریه تا آینده نامعلومی به همین شکل باقی خواهد ماند.