۲ ميليارد شاخه گل ايراني، در حسرت صادرات

مريم خديوي در مطلبی در روزنامه «خراسان» می‌نویسد: کشور ايران با داشتن تنوع اقليمي مناسب مي تواند يکي از قطب هاي مهم توليد گل و گياه در منطقه و سطح بين المللي باشد. ايران هفتمين توليدکننده گل دنياست اما از نظر صادرات در بين ۱۱۷ کشور در رتبه ۱۰۷ قرار دارد که همين جايگاه نامناسب در زمينه صادرات سهم ناچيزي را از صادرات جهاني گل و گياه زينتي براي کشورمان رقم زده است، به طوري که در سال ۲۰۱۰ بيش از ۲۳ ميليارد دلار ارزش صادرات جهاني اين محصول برآورد شد، اما ايران فقط توانست 0.6 درصد از اين سهم را که 11.2 ميليون دلار در صادرات اين محصول است، نصيب خود کند.

افزايش صادرات غيرنفتي يکي از شعارهاي دولتمردان است، وقتي ما هفتمين توليدکننده گل در جهان هستيم چرا از اين ظرفيت نتوانسته ايم به درستي استفاده کنيم؟ توان توليد و ميزان صادرات اين محصول سالانه چقدر مي تواند باشد و مهم تر اين که چه موانعي بر سر راه صادرات گل کشورمان وجود دارد؟

توليد ۲ ميليارد شاخه گل

رئيس اتحاديه توليدکنندگان گل و گياه استان تهران نيز به توليد سالانه ۲ ميليارد شاخه گل در ايران اشاره مي کند و مي گويد: با آن که هم اکنون در کشور اين ميزان گل توليد مي شود اما کمتر از ۱۰ درصد گل هاي توليدي صادر مي شود.

وي مي افزايد: سال گذشته ۱۸۰ ميليون شاخه گل به ارزش ۶۰ ميليون دلار به بازارهاي جهاني صادر شد که ۶۰ ميليون شاخه در ۶ ماه نخست و ۱۲۰ ميليون شاخه در ۶ ماه دوم صادر شد در حالي که مي توانستيم بيشتراز اين ميزان صادر کنيم.

محمود حسنولي مديرعامل اتحاديه گل و گياه ايران نيز در اين باره مي گويد: ايران قابليت زيادي براي توليد انواع گل دارد. زيرا ما از تنوع آب و هوايي مطلوبي برخورداريم و در واقع در توليد انواع گل در کشور مشکلي نداريم. در اين راستا سرمايه گذاري خوبي شده و افراد متخصصي در توليد انواع گل فعال هستند.

مديرعامل اتحاديه گل و گياه ايران نيز معتقد است: اگر به دنبال افزايش صادرات گل هستيم بايد به نوع گل توليدي توجه کنيم زيرا نوع گل توليدي در صادرات آن مهم است.

از وي درباره ميزان توليد و صادرات گل سوال مي کنيم، حسنولي ارائه هرگونه آمار و ارقام در مورد توليد و صادرات گل کشور را صحيح نمي داند و مي گويد: تاکنون هيچ نهاد و سازماني در اين باره آمار دقيقي ثبت نکرده است و ما نبايد توليد را بر حسب آمار در نظر بگيريم بلکه بايد بر اساس نياز بازار به توليد گل بپردازيم.

وي مي افزايد: با توجه به افزايش قيمت دلار مي توانيم به راحتي در بازارهاي جهاني وارد شويم و ارزآوري خوبي هم داشته باشيم.

حسنولي متذکر مي شود: کشورمان از نظر توليد گل از قابليت زيادي برخوردار است و مي توانيم بگوييم برخي از انواع گل که در هيچ کجاي دنيا امکان توليد آن نيست حتي در کشور هلند که مهدگل دنياست، اما در ايران به علت تنوع آب و هوا اين امر امکان پذير است.

عضو هيئت مديره اتحاديه گل و گياه کشور از افزايش ۱۵ درصدي صادرات گل کشورمان در سال جاري خبر مي دهدو مي گويد: از ابتداي امسال تاکنون ۴۵ ميليون دلار از محل صادرات گل ارز عايد کشور شد که در مقايسه با مدت مشابه ۱۵ درصد رشد يافته است.

ابراهيمي دليل اين امر را افزايش کيفيت توليد گياهان زينتي توسط بهره برداران داخلي مي داند و يادآورمي شود: اين ميزان ارز براي ارسال يک ميليارد و ۲۰۰ هزار شاخه گل بريده، باغچه اي و آپارتماني حاصل شده است.

رئيس اتحاديه گل و گياهان زينتي محلات نيز قطب هاي توليد گل در کشور را استان تهران، مرکزي، مازندران و خوزستان عنوان مي کند و مي گويد: در ۴ هزار و ۶۰۰ هکتار از زمين هاي کشور سالانه ۳ ميليارد و ۸۲۵ ميليون انواع گل پرورشي توليد مي شود که از اين تعداد ۲ ميليارد و ۴۰۰ ميليون مربوط به شاخه گل بريده است.

مازندران قطب توليد گل

مازندران با توليد سالانه ۱۷۰ ميليون انواع شاخه گل مقام اول را در کشور دارد و سالانه حدود ۶ ميليون شاخه انواع گل و گياه از اين استان به خارج صادر مي شود.

معاون توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي مازندران ضمن بيان اين مطلب مي گويد: کشت انواع گل و گياه در مازندران به دليل آب و هواي مساعد استان امکان پذير است و با اجراي طرح تبديل گلخانه هاي درجه ۲ و۳ در مازندران به گلخانه هاي درجه يک و مدرن علاوه بر افزايش کيفيت توليد، ميزان صادرات گل و گياه از اين استان نيز افزايش خواهد يافت که در اين زمينه اقدامات براي اجراي اين طرح در حال انجام است.

مهندس يحيي ابطالي با اشاره به اين که هم اکنون هر هکتار گلخانه مدرن در استان مازندران ۱۰۰ هزار دلار و هر هکتار گلخانه معمولي ۲۰ تا ۵۰ هزاردلار ارزآوري دارد، مي گويد: سطح گلخانه هاي استان مازندران هم اکنون ۶۵۰ هکتار است و ۵۰ هکتار از اين ميزان فضاي گلخانه اي روباز و بقيه فضاي گلخانه اي بسته محسوب مي شود.

معاون توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي مازندران نيز ارزش کل کشت گل و گياه در اين استان را هزار و ۷۰۰ ميليارد ريال برآورد مي کند و مي گويد: دولت به منظور حمايت بيشتر از گلخانه  داران مازندران در سال ۹۰ حدود ۱۰۰ ميليارد ريال وام و تسهيلات بانکي اختصاص داد.

عضو هيئت مديره موسسه جهاد استقلال وابسته به وزارت کشاورزي نيز استان مازندران را يکي از قطب هاي توليد گل کشور مي داند و به ما مي گويد: توسعه کشت گل و گياهان زينتي به دليل ارزش  صادراتي زياد آن يکي از سياست هاي اصلي اين سازمان است.

مهندس عنايت تورنگ مي افزايد: در اين زمينه از توليدکنندگان انبوه گل و گياه در استان و متقاضيان اصلاح ساختار گلخانه هاي سنتي و تبديل آن به گلخانه هاي مدرن حمايت خواهد شد.

رئيس پيشين سازمان جهاد کشاورزي استان مازندران نيز به ارزش افزوده توليدات کشاورزي اين استان اشاره مي کند و مي گويد: مهم ترين کالاي صادراتي بخش کشاورزي در اين استان گل و گياهان زينتي است و در سال هاي اخير روند رو به افزايش را در اين خصوص داشتيم.

مهندس تورنگ گفت: ارزش افزوده توليدات کشاورزي مازندران ۴۸ هزار ميليارد ريال است که بخشي از آن شامل گل مي شود و اين استان با داشتن فقط 2.3 درصد از اراضي کشاورزي کشور 10.6 درصد ارزش افزوده محصولات کشاورزي را به خود اختصاص داده است.

موانع صادراتي

قطعاً موانعي بر سر راه صدور گل ايراني وجود دارد که نتوانسته ايم جايگاه مناسبي را در بازارهاي جهاني کسب کنيم، اين موانع چيست و چه بايد کرد که موانع برداشته شود.

غلامحسين سلطان محمدي رئيس اتحاديه توليدکنندگان گل و گياه استان تهران در اين باره به ايسنا گفته است: اگر زمينه هاي صادراتي گل و گياه مانند حمل و نقل هوايي فراهم شود مي توانيم ميزان صادرات را به يک ميليارد شاخه در سال افزايش دهيم.

وي اظهار داشت: براي صادرات گل و گياه بايد به گونه اي عمل شود که از چيدن تا رسيدن به دست مشتريان خارجي بيش از ۲۰ ساعت طول نکشد، اما در شرايط فعلي هواپيما براي صادرات وجود ندارد و زمان صادرات گل طولاني است که از کيفيت محصول مي کاهد.

سلطان محمدي معتقد است مي توانيم کمتر از ۱۵ ساعت گل را به کشورهاي حوزه خليج فارس و ديگر همسايگان برسانيم و بازارهايي نظير باکو، عشق آباد، تاجيکستان و ديگر همسايگان شمالي کشور نيز مشتريان خوبي براي گل و گياه ايراني هستند و در واقع اين کشورها بهترين بازارهاي صادراتي گل ايراني به شمار مي روند.

اين توليدکننده گل يادآور شد: اگر بازار منطقه را از اين نظر تامين کنيم کشورهاي عربي نيز مشتري گل و گياه ايراني مي شوند و در آن صورت مي توان به افزايش درآمد ارزي کشور ناشي از صادرات گل و گياه و متعادل شدن قيمت ها در بازار داخلي اميدوار بود.

سلطان محمدي تاکيد کرد: در صورت ورود به بازارهاي جهاني گل و گياه، بايد ۸۰ درصد گل و گياه کشور را با معيارها و استانداردهاي بين المللي توليد کنيم، چرا که مصرف سرانه گل در ايران پايين است و رقم آن شايد به ۱۰ شاخه برسد در حالي که همين سرانه در اروپا حدود ۲۰۰ شاخه است.

باقري به عنوان يک توليدکننده و صادرکننده گل درباره وضعيت صادرات اين محصول مي گويد: بيشترين بازار فروش گل را کشورهاي حاشيه خليج فارس، ترکيه و روسيه شامل مي شوند اما گل صادراتي ايران به کشورهاي امارات متحده عربي، عربستان، کويت، بحرين، عراق، چين، ژاپن، ويتنام، تايوان و ميزان بسيار کمي هم به کشورهاي آلمان و فرانسه صادر مي شود، اين بخشي از اظهارنظر باقري است که هم در زمينه توليد و هم صادرات گل فعاليت مي کند. او در پاسخ به اين سوال که چه گل هايي در رديف صادرات قرار مي گيرند، مي گويد: انواع نرگس، رز، مريم، گلايل، آنتوريوم و برگ هاي زينتي از ايران صادر مي شود.

اين فعال در اين بخش به موانع صادراتي پيش روي گل ايران اشاره مي کند و مي گويد: نبود خدمات پس از برداشت از جمله سردخانه، نبود توجه لازم به زمان مناسب برداشت، دسترسي نداشتن به مواد افزايش دهنده عمر گل هاي شاخه بريده و بسته بندي نامناسب که به هيچ عنوان قابل رقابت با اروپا نيست که همين عوامل از مهم ترين موانع تاخير در صادرات گل هاي توليدي ايران است که باعث مي شود ۵۰ درصد از گل هاي توليدي تبديل به ضايعات شود.

اين صادرکننده گل معتقد است: محصول صادراتي نيازمند پايانه صادراتي با امکانات خاص خود است از اين رو نبود گمرک گل و زمان ترخيص محموله ارسالي از گمرکات، طولاني  است و وجود قرنطينه ها و برخي مقررات حفظ نباتات باعث مي شود مدت زمان انتظار طولاني شود و احتمال از بين رفتن محصول وجود داشته باشد به ويژه هنگام بازرسي بسته هاي گل توسط ماموران گمرک، بسته بندي ظريف گل ها دچار آسيب جدي مي شود.

وقتي از محمود حسنولي مديرعامل اتحاديه گل و گياه ايران بزرگ ترين مانع بر سر راه صادرات گل را سوال مي کنيم او به ما مي گويد: بزرگ ترين مانعي که بر سر راه صادرات گل و گياه کشور وجود دارد نبود يک پايانه صادراتي است. زيرا براي صادرات گل که يک محصول کم عمر و بي دوام است بايد مرکزي باشد که بلافاصله کار صدور و حمل آن انجام شود.

او در ادامه صحبتش خبر از احداث چنين پايانه اي را مي دهد و مي گويد: خوشبختانه هم اکنون پايانه اي مشابه پايانه صادرات گل و گياه کشور هلند در تهران در دست احداث است و اميدواريم هرچه سريع تر به بهره برداري برسد.

از حسنولي سوال مي کنيم احداث اين پايانه به چه مرحله اي رسيده است؟ او مي گويد: احداث اين پايانه تقريباً در مراحل پاياني است و اگر مشکلي پيش نيايد، تا شهريور ماه آينده، اين پايانه ممکن است به بهره برداري برسد.

سهم ناچيز ايران

چندي پيش کارشناس وقت سازمان توسعه تجارت ايران نيز رقم صادرات گل هاي ساقه بريده ايران را بين ۲۵ تا ۳۰ ميليون دلار در سال برآورد کرد که اين رقم سهم 1.2 درصدي ايران از صادرات جهاني گل است.

علمي به ايرنا گفته است: به طور متوسط هر ايراني سالانه ۱۰ ساقه گل مصرف مي کند. در حالي که توليد گل توسط بسياري از کشورها در سال هاي اخير از رونق خوبي برخوردار بوده است.

به گفته وي، هم اکنون بيش از ۷۰ کشور دنيا پرورش گل به مقياس تجاري براي عرضه به بازارهاي بين المللي را در دستور کار دارند، اما در بين آن ها کشورهاي مطرح در صادرات جهاني بسيار اندک است.

علمي يادآور شد: بيش از ۸۲ درصد صادرات جهاني گل مربوط به کشورهاي آلمان با ۲۲ درصد، آمريکا ۱۵ درصد، فرانسه ۱۰ درصد، انگلستان ۱۰ درصد، ژاپن ۶ درصد، ايتاليا و سوئيس هر کدام ۵ درصد عرضه و مصرف مي شود يا بخشي از آن مجدداً، به نقاط ديگر صادر مي شود.

علمي به درآمد هلند از محل صادرات گل اشاره کرد و گفت: کشور هلند هر سال افزون بر ۷ ميليارد دلار از محل صادرات درآمد دارد و ميزان درآمد اين کشور از طريق صدور بذر و پياز گل و ارائه کمک هاي فني و مشاوره اي و خدمات مرتبط با پرورش گل و گياهان زينتي و تجهيزات باغباني به صدها ميليون دلار در سال مي رسد.

وي تاکيد کرد: در شرايطي که رکود اقتصادي بر دنيا حاکم است، هزينه توليد گل در هلند ۲۰ درصد نسبت به سال ۲۰۰۸ افزايش و ميزان فروش آن ۲۰ درصد کاهش داشته است. به گفته اين کارشناس، آمريکا يکي از بزرگ ترين واردکنندگان گل از هلند است و هم اکنون با برنامه ريزي هاي انجام شده اين کشور بازارهاي جديد نظير بازارهاي اروپاي شرقي را به دست آورده است.

اين کارشناس معتقد است: اگر مي خواهيم در صادرات گل موفق باشيم براي موفقيت در بازارهاي صادراتي بهره گيري از تجربيات هلند به ويژه در زمينه هايي چون دسترسي سريع به بازارهاي فروش گل و بسته بندي انواع گل با توجه به ذوق و سليقه خريداران هر بازار ضروري است.

وي همچنين گفت: شناسايي ذوق و سليقه مصرف کنندگان در انتخاب انواع گل ها، ايجاد تنوع در گل هاي قابل عرضه از طريق واردات گل هايي که توليد آن ها در هلند به صرفه نيست يا با شرايط آب و هوايي اين کشور قابل پرورش نيستند از جمله تجربياتي است که مي توان از آن بهره برد.

با اين اوصاف وقتي ما در رديف کشورهاي برتر توليد گل و گياه دنيا هستيم، چرا بايد سهم ناچيزي از صادرات اين محصول نصيب کشورمان شود؟ اگربه تک تک موانع بر سر راه صادرات گل نظري داشته باشيم، خواهيم ديد که با يک برنامه ريزي مدون و منسجم و با کمي سرمايه گذاري مي توانيم جزو بزرگ ترين صادرکنندگان گل و گياه دنيا باشيم و درآمد ارزي قابل توجهي را نصيب کشورمان کنيم، چرا که نه!