بازدید 24420
۱۹
بگرفت این شب یلدا ملال از ماه و پروینم
«تابناک» سراغ مردمی رفت که در شب یلدا نتوانسته بودند کنار سفره این شب بنشینند و فال حافظ بگیرند؛ بنابراین، از هر یک از ایشان خواست، بیتی از فال شب یلدایشان را بخوانند. هم‌اکنون شما می‌توانید این تفأل‌ها را ببینید و بشنوید.
شب یَلدا یا شب چلّه از جشن‌های کهن ایرانی است که پیشینه‌ای چندهزار ساله دارد و ریشه‌های فرهنگی غنی‌اش، باعث شده در گزارش سال‌ها و قرن‌ها حفظ شود. در این جشن که همراه با گرد آمدن نزدیکان و بستگان در محفلی است، به همراه صرف میوه‌هایی چون انار و در دهه‌های اخیر هندوانه، بلند‌ترین شب سال و همچنین بلند‌تر شدن طول روز‌ها در نیمکرهٔ شمالی که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته میشود؛ اتفاقی که نشاط را در آغاز فصلی سرد برای یلدانشینان به ارمغان می‌آورد.
یلدا به مقطع زمانی بین غروب آفتاب از سی‌ام آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته میشود، هرچند در تصور عمومی این شب تا پاسی از بامداد خلاصه میشود و برخی گمان میکنند با گذشت ساعتی از بامداد، یلداد به پایان رسیده است! خانواده‌های ایرانی در شب یلدا علاوه بر انار و هندوانه، از گذشته آجیل شب یلدا را که برخلاف آجیل نوروز شیرین است، روی کرسی‌های زغالی می‌گذاشتند؛ کرسی‌هایی که دیگر به جز در برخی شهرستان‌ها، اثری از آن‌ها نیست و در کنار برخی سنت‌های دیگر ایران، در حال از دست رفتن هستند. سماور زغالی نیز به سرنوشت کرسی زغالی مبدل شده و اثر بسیار کمرنگی از آن در خانه‌های ایرانیان به چشم می‌آید.
در یلدا بزرگان خانواده‌ها برای حاضران در دورتادور کرسی فال می‌گرفتند، قصه می‌گفتند، لطیفه تعریف می‌کردند و طول شب را با خنده‌های مکرر به هم می‌دوختند تا فراموش نکنند که در شب‌های طولانی نیز می‌توان با چراغی، شاد‌تر از گرم‌ترین و پرنشاط‌ترین روزهای تابستانی و پاییزی زیست.
یلدا به مقطع زمانی بین غروب آفتاب از سی‌ام آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته میشود، هرچند در تصور عمومی این شب تا پاسی از بامداد خلاصه میشود و برخی گمان میکنند با گذشت ساعتی از بامداد، یلداد به پایان رسیده است! خانواده‌های ایرانی در شب یلدا علاوه بر انار و هندوانه، از گذشته آجیل شب یلدا را که برخلاف آجیل نوروز شیرین است، روی کرسی‌های زغالی می‌گذاشتند؛ کرسی‌هایی که دیگر به جز در برخی شهرستان‌ها، اثری از آن‌ها نیست و در کنار برخی سنت‌های دیگر ایران، در حال از دست رفتن هستند. سماور زغالی نیز به سرنوشت کرسی زغالی مبدل شده و اثر بسیار کمرنگی از آن در خانه‌های ایرانیان به چشم می‌آید.
در یلدا بزرگان خانواده‌ها برای حاضران در دورتادور کرسی فال می‌گرفتند، قصه می‌گفتند، لطیفه تعریف می‌کردند و طول شب را با خنده‌های مکرر به هم می‌دوختند تا فراموش نکنند که در شب‌های طولانی نیز می‌توان با چراغی، شاد‌تر از گرم‌ترین و پرنشاط‌ترین روزهای تابستانی و پاییزی زیست.
اما اینک این امر برای بسیاری از مردم دشوار شده و در این شب نتوانسته‌اند کنار بستگانشان باشند؛ بنابراین «تابناک»، سراغ مردمی رفت که نتوانسته بودند در شب یلدا کنار سفره این شب بنشینند و فال حافظ بگیرند؛ پس از هر یک از ایشان خواست، بیتی از فال شب یلدایشان را بخوانند. هم‌اکنون شما می‌توانید این تفأل‌ها را ببینید و بشنوید.
هر استان چه آیینی برای شب یلدا دارد؟
استان خراسان
در همه ادوار تاریخی در خراسان، واژه یلدا به کار برده نشده تا آنجا که اسناد شفاهی و مکتوب نشان می‌دهد که شب‌چله یا چله نشینی به کار رفته و در این شب طولانی آیین‌های و مراسم خاصی بوده که شاید در سایر مناطق ایران کمتر مرسوم است که به آن، شب چراغانی یا شب چراغ می‌گفتند. از آنجا که هر میهمانی برای رفتن به شب‌نشینی، چراغی با خود می‌برده و به دلیل فراوانی چراغ‌ها، عبارت چهل چراغ که نشانه کثرت است به کار می‌بردند.
یکی از سنت‌های مهم برگزاری مراسم سرحمومی در شب چله بوده است. سرحمومی مراسم باشکوهی است که داماد را به حمام عمومی مردانه و عروس را به حمام زنانه می‌بردند و پس از شستن و کیسه کشی داماد با رقص و پایکوبی و چوب‌بازی مراسم حنابندان انجام می‌دادند. در این مراسم، همگی گروهی آواز «امشب حنا می‌بندیم... به دست و پا می‌بندیم» می‌خواندند و در پایان، لباس نو بر عروس و داماد و اقوام نزدیک آن‌ها می‌پوشیدند که این مراسم گاهی تا سحر طول می‌کشید و مقدمه مراسم عروسی در بعد‌از‌ظهر روز بعد بود. افراد دعوت شده در صحن حمام و جوانان و افراد غیر مدعو تا پایان مراسم در بیرون از حمام جمع می‌شدند و شوخی و بازی سیاه‌بازی و انتر بازی در‌می‌آوردند.
هدیه دادن داماد به عروس اجباری بوده است. در این شب به داماد این امتیاز بزرگ داده میشد که با بردن هدیه برای نامزدش، شب را با همسرش بگذراند. داماد تا پیش از شب زفاف، تنها در مناسبت‌های خاص، از جمله شب چله، مجاز به بودن با نامزدش بوده که به آن نامزد بازی می‌گفتند. در شهرهای خراسان، خواندن شاهنامهٔ فردوسی در این شب مرسوم است. یکی از آیین‌های ویژه شب چله در استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی برگزاری مراسم «کف زدن» است.
در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبک را که در این دیار به «بیخ» مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام «تغار» می‌ریختند. مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب‌های نازک درخت انار به نام «دسته گز» مایع مزبور را برای ساعت‌ها هم می‌زنند تا به صورت کف سفت درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبور کف و سپس سفت شود خشک شده آن مانند گز اصفهان میشود. کف آماده شده در پایان با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای پذیرایی مهمانان برده میشود. در این میان، گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف‌ها مجاز هستند با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر، شادی و نشاط را به جمع مهمانان بیفزایند.
اصفهان
شب یلدا (شب چله) در شهرستان دهاقان اصفهان: مانند سایر مناطق ایران فامیل و بستگان به خانهٔ پدر بزرگ‌ها یا مادر بزرگ‌ها می‌روند و دور هم پای کرسی جمع می‌شوند. صاحب خانه هم با آجیل و میوه از مهمان‌ها پذیرایی می‌کند. آن‌ها تا پاسی از شب و گاهی تا نزدیک صبح می‌نشینند، شاهنامه می‌خوانند و فال حافظ می‌گیرند. بزرگترها داستان یا خاطره نقل میکنند. تازه داماد‌ها با هدیه یا خوانچه به خانه عروس می‌روند.
آجیل شب یلدا: کشمش، گردو، بادام، قیسی، برگه زردآلو یا برگه گلابی، جوزقند و انجیر و خرماست.
میوه شب یلدا: انار، هندوانه، سیب، گلابی انباری (سیبری) است.
نوشیدنی شب یلدا: به طور معمول چای و شربت و چنانچه برف باشد مخلوط برف و شیره انگور.
غذای شب چله (یلدا): چنانچه مقدور باشد، پلو ماهی و در غیر این صورت، یکی از غذاهای محلی: مانند کوفته، گندی، چرب و شیرین و...
استان آذربایجان (شرقی و غربی)
در خطهٔ شمال و آذربایجان رسم بر این است که در این شب، خوانچه‌ای تزیین شده به خانهٔ تازه‌عروس یا نامزد خانواده بفرستند. مردم آذربایجان در سینی خود هندوانه‌ها را تزئین میکنند و شال‌های قرمزی را اطرافش می‌گذارند. در حالی که مردم شمال یک ماهی بزرگ را تزئین میکنند و به خانهٔ عروس می‌برند.
استان کردستان
در کردستان نیز مانند سایر مناطق کوهستانی ایران، این آیین تاریخ کهنی دارد که به همان نام قدیمی‌اش «شو چله» خوانده میشود و در شهر سنندج مرکز استان کردستان از قدیم بیشتر خانه‌ها غذای دلمه و نان سنگک برای پذیرایی از مهمان‌ها آماده میکنند و این به صورت سنتی در این شهر تبدیل شده است.
استان بوشهر
مردم استان بوشهر نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگترها می‌گذرانند. هندوانه در شب یلدا در بوشهر کاربرد زیادی دارد.
استان مازندران
در مازندران شب یلدا بسیار با اهمیت و گرامی داشته میشود. در این شب همه مردم به خانه پدر‌بزرگ‌ها و مادر‌بزرگ‌ها رفته و ضمن دورهم‌نشینی و خواندن فال حافظ و فردوسی‌خوانی به خوردن تنقلات و میوه جات خصوصاً «انار و هندوانه و ازگیل می‌پردازند و با خوردن و نوشیدن و شنیدن صحبت‌ها و داستان‌های بزرگترها، شب را به صبح می‌رسانند و معتقدند که صبح بعد از یلدا روز پیروزی خورشید بر سیاهی و تاریکی‌هاست.
استان فارس
سفرهٔ مردم شیراز مثل سفرهٔ نوروز رنگین است. مرکبات و هندوانه برای سرد مزاج‌ها و خرما و رنگینک برای گرم مزاج‌ها موجود است. حافظ‌خوانی جزو جدانشدنی مراسم این شب برای شیرازی‌هاست. البته خواندن حافظ در این شب نه تنها در شیراز مرسوم است، بلکه رسم کلی چله‌نشینان شده است.
استان همدان
همدانی‌ها فالی می‌گیرند با نام فال سوزن. همه دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند، شعرهای پیرزن را فال خود می‌دانند. همچنین در مناطق دیگر همدان تنقلاتی که مناسب با آب و هوای آن منطقه است، در این شب خورده میشود. در تویسرکان و ملایر، گردو و کشمش و مویز نیز خورده میشود که از معمول‌ترین خوراکی‌های موجود در این شهرستان‌هاست. همچنین درآجین میوه و تنقلات برای دختری که نامزد شده از طرف خانواده داماد برده میشود و این از رسوم قدیم به جای مانده است.
استان اردبیل
در اردبیل رسم است که خانواده‌ها شب یلدا دور هم جمع می‌شوند و تا پاسی از شب با هم می نشینند. هنداونه، انار، پرتقال، تخمه، ماهی پلو و... از جمله خوراکی‌هایی است که در استان اردبیل مرسوم هست. در این شب برای تازه عروس هندوانه تزئین میکنند و به همراه هدایای دیگر از طرف خانواده داماد فرستاده میشود.
استان گیلان
در گیلان هندوانه را حتماً فراهم میکنند و معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه میشود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب میکنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اتاق می‌گذارند.
ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه میشود. آوکونوس در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت میشود و هر وقت هوس کنند، ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه‌کش آفتاب می‌خورند. (آو= آب و کونوس = ازگیل). در گیلان در خانواده‌هایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کرده‌اند، رسم است که طبقی برای خانواده نوعروس می‌فرستند. در این طبق میوه‌ها و خوراکی‌ها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی در اطراف آراسته میشود و در وسط طبق هم یک ماهی بزرگ (معمولاً ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار می‌گیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس میشود.
استان خوزستان
مردم خوزستان تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه‌ای استقبال کنند. قارون در لباس هیزم‌شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه می‌آورند. آنان به خانه بزرگترها رفته و دور هم جمع شده، به شوخی و خنده می‌گذرانند؛ آجیل، هندوانه، انار، شیرینی و خرما و لبو و آش و شیرینی از جمله خوراکی‌های این آیین کهن است.
استان قزوین
مردم استان قزوین نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگترها می‌گذرانند. به باور بزرگترها آوردن میوه‌های خشک و تر و سرخ‌فام که به «شب چره» معروف است، همراه با خوراکی‌های دیگر شگون داشته و زمستان پر برکتی را نوید می‌دهد. گاهی که مادر بزرگ‌ها در آوردن تنقلات تأخیر میکنند، کوچکتر‌ها شعر «هر که نیارد شب چره ـ انبارش موش بچره» سر میدهند، که مادربزرگ در آوردن شب چره تعجیل می‌کند.
در این شب، اغلب مردم قزوین با خوردن سبزی پلو با ماهی‌دودی و سپس هندوانه، انار، انواع تنقلات از جمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشکل‌گشا و انجیر خشک، شب نشینی خود را به اولین صبح زمستانی گره می‌زنند. به عقیده مادر‌بزرگ‌های قزوینی اگر در این شب ننه سرما گریه کند، باران می‌بارد، اگر پنبه‌های لحاف بیرون بریزد، برف می‌آید و اگر گردنبند مراوریدش پاره شود، تگرگ می‌آید. یکی دیگر از آداب و رسوم شب یلدا، فرستادن «خونچه چله» از سوی داماد به عنوان هدیه زمستانی برای عروس است. در این خونچه برای عروس پارچه، جواهر، کله‌قند و هفت نوع میوه مثل گلابی هندوانه، خربزه، سیب، با تزئینات خاصی فرستاده میشود.
هر استان چه آیینی برای شب یلدا دارد؟
استان خراسان
در همه ادوار تاریخی در خراسان، واژه یلدا به کار برده نشده تا آنجا که اسناد شفاهی و مکتوب نشان می‌دهد که شب‌چله یا چله نشینی به کار رفته و در این شب طولانی آیین‌های و مراسم خاصی بوده که شاید در سایر مناطق ایران کمتر مرسوم است که به آن، شب چراغانی یا شب چراغ می‌گفتند. از آنجا که هر میهمانی برای رفتن به شب‌نشینی، چراغی با خود می‌برده و به دلیل فراوانی چراغ‌ها، عبارت چهل چراغ که نشانه کثرت است به کار می‌بردند.
یکی از سنت‌های مهم برگزاری مراسم سرحمومی در شب چله بوده است. سرحمومی مراسم باشکوهی است که داماد را به حمام عمومی مردانه و عروس را به حمام زنانه می‌بردند و پس از شستن و کیسه کشی داماد با رقص و پایکوبی و چوب‌بازی مراسم حنابندان انجام می‌دادند. در این مراسم، همگی گروهی آواز «امشب حنا می‌بندیم... به دست و پا می‌بندیم» می‌خواندند و در پایان، لباس نو بر عروس و داماد و اقوام نزدیک آن‌ها می‌پوشیدند که این مراسم گاهی تا سحر طول می‌کشید و مقدمه مراسم عروسی در بعد‌از‌ظهر روز بعد بود. افراد دعوت شده در صحن حمام و جوانان و افراد غیر مدعو تا پایان مراسم در بیرون از حمام جمع می‌شدند و شوخی و بازی سیاه‌بازی و انتر بازی در‌می‌آوردند.
هدیه دادن داماد به عروس اجباری بوده است. در این شب به داماد این امتیاز بزرگ داده میشد که با بردن هدیه برای نامزدش، شب را با همسرش بگذراند. داماد تا پیش از شب زفاف، تنها در مناسبت‌های خاص، از جمله شب چله، مجاز به بودن با نامزدش بوده که به آن نامزد بازی می‌گفتند. در شهرهای خراسان، خواندن شاهنامهٔ فردوسی در این شب مرسوم است. یکی از آیین‌های ویژه شب چله در استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی برگزاری مراسم «کف زدن» است.
در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبک را که در این دیار به «بیخ» مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام «تغار» می‌ریختند. مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب‌های نازک درخت انار به نام «دسته گز» مایع مزبور را برای ساعت‌ها هم می‌زنند تا به صورت کف سفت درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبور کف و سپس سفت شود خشک شده آن مانند گز اصفهان میشود. کف آماده شده در پایان با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای پذیرایی مهمانان برده میشود. در این میان، گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف‌ها مجاز هستند با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر، شادی و نشاط را به جمع مهمانان بیفزایند.
اصفهان
شب یلدا (شب چله) در شهرستان دهاقان اصفهان: مانند سایر مناطق ایران فامیل و بستگان به خانهٔ پدر بزرگ‌ها یا مادر بزرگ‌ها می‌روند و دور هم پای کرسی جمع می‌شوند. صاحب خانه هم با آجیل و میوه از مهمان‌ها پذیرایی می‌کند. آن‌ها تا پاسی از شب و گاهی تا نزدیک صبح می‌نشینند، شاهنامه می‌خوانند و فال حافظ می‌گیرند. بزرگترها داستان یا خاطره نقل میکنند. تازه داماد‌ها با هدیه یا خوانچه به خانه عروس می‌روند.
آجیل شب یلدا: کشمش، گردو، بادام، قیسی، برگه زردآلو یا برگه گلابی، جوزقند و انجیر و خرماست.
میوه شب یلدا: انار، هندوانه، سیب، گلابی انباری (سیبری) است.
نوشیدنی شب یلدا: به طور معمول چای و شربت و چنانچه برف باشد مخلوط برف و شیره انگور.
غذای شب چله (یلدا): چنانچه مقدور باشد، پلو ماهی و در غیر این صورت، یکی از غذاهای محلی: مانند کوفته، گندی، چرب و شیرین و...
استان آذربایجان (شرقی و غربی)
در خطهٔ شمال و آذربایجان رسم بر این است که در این شب، خوانچه‌ای تزیین شده به خانهٔ تازه‌عروس یا نامزد خانواده بفرستند. مردم آذربایجان در سینی خود هندوانه‌ها را تزئین میکنند و شال‌های قرمزی را اطرافش می‌گذارند. در حالی که مردم شمال یک ماهی بزرگ را تزئین میکنند و به خانهٔ عروس می‌برند.
استان کردستان
در کردستان نیز مانند سایر مناطق کوهستانی ایران، این آیین تاریخ کهنی دارد که به همان نام قدیمی‌اش «شو چله» خوانده میشود و در شهر سنندج مرکز استان کردستان از قدیم بیشتر خانه‌ها غذای دلمه و نان سنگک برای پذیرایی از مهمان‌ها آماده میکنند و این به صورت سنتی در این شهر تبدیل شده است.
استان بوشهر
مردم استان بوشهر نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگترها می‌گذرانند. هندوانه در شب یلدا در بوشهر کاربرد زیادی دارد.
استان مازندران
در مازندران شب یلدا بسیار با اهمیت و گرامی داشته میشود. در این شب همه مردم به خانه پدر‌بزرگ‌ها و مادر‌بزرگ‌ها رفته و ضمن دورهم‌نشینی و خواندن فال حافظ و فردوسی‌خوانی به خوردن تنقلات و میوه جات خصوصاً «انار و هندوانه و ازگیل می‌پردازند و با خوردن و نوشیدن و شنیدن صحبت‌ها و داستان‌های بزرگترها، شب را به صبح می‌رسانند و معتقدند که صبح بعد از یلدا روز پیروزی خورشید بر سیاهی و تاریکی‌هاست.
استان فارس
سفرهٔ مردم شیراز مثل سفرهٔ نوروز رنگین است. مرکبات و هندوانه برای سرد مزاج‌ها و خرما و رنگینک برای گرم مزاج‌ها موجود است. حافظ‌خوانی جزو جدانشدنی مراسم این شب برای شیرازی‌هاست. البته خواندن حافظ در این شب نه تنها در شیراز مرسوم است، بلکه رسم کلی چله‌نشینان شده است.
استان همدان
همدانی‌ها فالی می‌گیرند با نام فال سوزن. همه دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند، شعرهای پیرزن را فال خود می‌دانند. همچنین در مناطق دیگر همدان تنقلاتی که مناسب با آب و هوای آن منطقه است، در این شب خورده میشود. در تویسرکان و ملایر، گردو و کشمش و مویز نیز خورده میشود که از معمول‌ترین خوراکی‌های موجود در این شهرستان‌هاست. همچنین درآجین میوه و تنقلات برای دختری که نامزد شده از طرف خانواده داماد برده میشود و این از رسوم قدیم به جای مانده است.
استان اردبیل
در اردبیل رسم است که خانواده‌ها شب یلدا دور هم جمع می‌شوند و تا پاسی از شب با هم می نشینند. هنداونه، انار، پرتقال، تخمه، ماهی پلو و... از جمله خوراکی‌هایی است که در استان اردبیل مرسوم هست. در این شب برای تازه عروس هندوانه تزئین میکنند و به همراه هدایای دیگر از طرف خانواده داماد فرستاده میشود.
استان گیلان
در گیلان هندوانه را حتماً فراهم میکنند و معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه میشود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب میکنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اتاق می‌گذارند.
ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه میشود. آوکونوس در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت میشود و هر وقت هوس کنند، ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه‌کش آفتاب می‌خورند. (آو= آب و کونوس = ازگیل). در گیلان در خانواده‌هایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کرده‌اند، رسم است که طبقی برای خانواده نوعروس می‌فرستند. در این طبق میوه‌ها و خوراکی‌ها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی در اطراف آراسته میشود و در وسط طبق هم یک ماهی بزرگ (معمولاً ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار می‌گیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس میشود.
استان خوزستان
مردم خوزستان تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه‌ای استقبال کنند. قارون در لباس هیزم‌شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه می‌آورند. آنان به خانه بزرگترها رفته و دور هم جمع شده، به شوخی و خنده می‌گذرانند؛ آجیل، هندوانه، انار، شیرینی و خرما و لبو و آش و شیرینی از جمله خوراکی‌های این آیین کهن است.
استان قزوین
مردم استان قزوین نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگترها می‌گذرانند. به باور بزرگترها آوردن میوه‌های خشک و تر و سرخ‌فام که به «شب چره» معروف است، همراه با خوراکی‌های دیگر شگون داشته و زمستان پر برکتی را نوید می‌دهد. گاهی که مادر بزرگ‌ها در آوردن تنقلات تأخیر میکنند، کوچکتر‌ها شعر «هر که نیارد شب چره ـ انبارش موش بچره» سر میدهند، که مادربزرگ در آوردن شب چره تعجیل می‌کند.
در این شب، اغلب مردم قزوین با خوردن سبزی پلو با ماهی‌دودی و سپس هندوانه، انار، انواع تنقلات از جمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشکل‌گشا و انجیر خشک، شب نشینی خود را به اولین صبح زمستانی گره می‌زنند. به عقیده مادر‌بزرگ‌های قزوینی اگر در این شب ننه سرما گریه کند، باران می‌بارد، اگر پنبه‌های لحاف بیرون بریزد، برف می‌آید و اگر گردنبند مراوریدش پاره شود، تگرگ می‌آید. یکی دیگر از آداب و رسوم شب یلدا، فرستادن «خونچه چله» از سوی داماد به عنوان هدیه زمستانی برای عروس است. در این خونچه برای عروس پارچه، جواهر، کله‌قند و هفت نوع میوه مثل گلابی هندوانه، خربزه، سیب، با تزئینات خاصی فرستاده میشود.
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱۹
سلامایده تان بسیار عالی و ناب بود. اما در اجرا ضعیف بودید....نو آوری تابناک در ارایه ی کلیپ های اینچنینی میتواند تعداد مخاطبان و تاثیر گذاری اش را بیشتر کند.
....
یا علی
در منطقه تالش در غرب استان گیلان مردم به جز هندوانه از کدو هم استفاده می کنند ... کدو را تقریبا به اندازه ی کف دست می بُرند و با کمی آب در ظرفی به صورت آب پز می پزند و می خورند ... بسیار لذت بخش است ... ای دل غافل! چی شدیم چی! پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۰۸:۳۸ - ۱۳۹۲/۱۰/۰۱
حالا ایی که گفتی یعنی چی؟!!!! کسری
| | ۱۱:۳۴ - ۱۳۹۲/۱۰/۰۱
حالا ایی که گفتی یعنی چه؟!!!! اینهمه بیسوادی در خواندن غزلیات حافظواقعاً تاسف بار است.
کاش امروز یا تعطیل بود یا اداره ها حد اقل دیرتر باز میشد.اندازه یک سر سورزن به فرهنگمان اهمیت بدهیم و ببینیمش بد نیست.
پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۰:۵۵ - ۱۳۹۲/۱۰/۰۱
در فرهنگ اصيل ما تنبلي و تعطيلي جايي نداشته.... بسیار گزارش خوبی بود و ما را با اداب زیبای شهر های گوناگون ایران مان اشنا کرد. امیدواریم در رسانها، صدا وسیما از این ایین ها گزارشی درست کنند تا همه به ویژه نو جوانان ما با ان اشنا شوند. استان چهارمحال و بختیاری:ما آش کشک درست می کنیم بهمراه آجیل و هندوانه پای کرسی می خوریم. آش کشک خیلی مهمه.
شب یلدای سال پیش خیلی ها بزرگی رو داشتن که امسال جاش خالی بودقدر همدیگه رو بدانید با هم مهربان باشید و در سخت ترین شرایط از زندگی لذت ببرید و گل لبخند رو همیشه داشته باشید.
مگه خدا چند سال بهت عمر داده ...
تابناک نوشتی: سفره این شب عزیز ....تابناک عزیز، به جای این ها یه کم ، نظم، قانونمداری، مدارا، اخلاق و ... را در جامعه رواج بدید.
واقعا زشت بود برای شما؛ همه شبا عزیزن به شرطی که انسانی گرسنه سر به بالش نگذارد؛ همه شبا عزیزند به شرطی که بالش دختری از اشکایش خیس نشوند؛ همه شبا عزیزند وقتی تصادفی رخ داد راننده ها مودبانه به انتظار پلیس بایستند؛ و ...
تابناک عزیز جو گیر نشو!
چه قدر بد خوندند همه! كاش توي مدرسه هابه جاي تست زدن، خوندن ديوان حافظ و شاهنامه و گلستان و بوستان و مثنوي ياد مي دادند. آقا در شب یلدا شاهنامه می خوانند.کی گفته مردم حافظ می خوانند تابناک دستت درد نکند که با مردمی و در یک حال و هوای دیگری نیستی. دیشب که در تلویزیون انگار نه انگار یلدایی بود خوب ما هم خاموشش کردیم. بعد می گن چرا رفتی سراغ ماهواره، خوب اول می بندیم و بعد سراغ جایگزین می گردیم. این آقای ضرغامی اصلا قوم و خویشی داره ببین مردم ما چطوریند. چرا از پیش خودش الگوی من درآوردی را می خواهد به جامعه القا کند. بابا مردم ما هم مذهبی هستند و هم یلدا را دوست دارند و خیلی قشنگ این دو تا را بعد از هزار سال کنار هم بافتند و چیز قشنگی هم در آمده، خرابش نکنید که هیچی برامون باقی نمی ماند. بی بی سی فارسی شب یلدا را به نام افغانستان و جمهوری! آذربایجان انار را به نام خود ثبت کرد.مبارک همگی.
حجم فایل های ویدیویی که رو سایت می ذارید خیلی بالاست. اندازه تصویر یا کیفیت اون رو پایین تر بیارید. من امسال شب یلدای خوبی را گذراندم. حقوق ندادند علاوه بر اینکه مهمانی رفتن را تعطیل کرده بودیم خانه خودمان نیز نتونستیم بریم دست خالی. شب را کارتن خوابی کردیم. چه شب یلدای خوبی. دعا کردم تا صبح در سوز سرما برای انانکه به فکر ملت هستند و جیبمان را در چنین شبی خالی نگه داشتند که مبادا خرجمان زیاد شود. ممنون دولت تدبیر و امید.................. جناب تابناک با وجود این همه رسم و رسوماتی که در هر شهر بگونه ای انجام میشود باز هم چرا علما در نکوهش شب چله سخنرانی میکنند دوست داشتم بصورت محسوس وارد خانه چند نفر از انهایی که رسم چله را منحوس مینامند وارد شده ببینیم واقعا خانواده ایشان هیچ گونه مراسمی نمیگیرنند البته نه با چندین خبرنگار و دوربین تلویزیون میلی ملت هکانطور که مراسم بزرگان دین را انجام میدهند در مورد مراسم اینچنینی ایستادگی میکنند