هنوز مدت زمان زیادی از آخرین اظهارنظرهای مقامات ارشد جنبش حماس درباره تیرگی روابط این جنبش با ایران بر سر سوریه نمیگذرد که تغییر هیأت حکمرانی در قطر، نگرانیهای جدیدی برای رهبران حماس درست کرده است. بر پایه برخی گمانهها، این جنبش که با آرزوهای فراوان روابط خود با ایران را فدای مواضع جانبدارانه در سوریه کرده، اینک در معرض ضربهای جدید قرار گرفته است.
به گزارش «تابناک»، انتقال قدرت در قطر از شیخ حمد به فرزندش شیخ تمیم، نگرانیهایی را در جنبش حماس پدید آورده است. حماس ترس آن را دارد که این انتقال قدرت، به تغییر ماهیت روابط این جنبش با قطر منجر شود. این نگرانیها به ویژه از آن جهت تشدید میشود که هم اکنون مقر دفتر سیاسی حماس و نیز شخص خالد مشعل، در کشور قطر است.
سایت تحلیلی «المانیتور» در مطلبی با اشاره به این نگرانیها مینویسد، تغییر کادر رهبری در قطر، حماس را یاد تجربیات تلخ گذشتهاش در اردن انداخته است. زمانی که ملک عبدالله دوم پس از درگذشت پدرش در اردن به قدرت رسید، حماس را وادار به ترک این کشور کرد.
یک منبع آگاه فلسطینی ـ که نخواسته نامش فاش شود ـ به المانیتور گفته، حماس از چند ماه پیش از برنامه امیر قطر برای واگذاری قدرت به فرزندش باخبر بوده است. این جنبش همچنین از تدارکات دولت قطر برای انتقال مسالمتآمیز قدرت آگاهی داشته است.
این منبع اظهار داشته، در حالی که خالد مشعل روابط شخصی مستحکمی با امیر سابق قطر داشت، رهبران حماس نگرانند که نتوانند مشابه این روابط را با امیر جدید برقرار کنند. این امر به ویژه از آن جهت است که اولویت امیر جدید، رتق و فتق امور داخلی است و در کوتاه مدت، روابط خارجی را در دستور کار اصلی خود قرار نمیدهد.
اما از سوی دیگر، برخی منابع وابسته به حماس مدعی هستند حضور رهبران این جنبش در قطر، برای حکومت این کشور بسیار مهم بوده و تحولات مربوط به انقلابهای عربی و نیز بحران سوریه، دلیل اصلی این اهمیت بوده است.
به هر حال، در سالهای اخیر، قطر همواره پناهنگاه خوبی برای حماس به شمار رفته است. پس از تیرگی روابط این جنبش با اردن، شهر دوحه موقت میزبان دفتر سیاسی حماس بود و اکنون نیز پس از گسست روابط میان حماس و دولت سوریه، بار دیگر چنین نقشی را برای این جنبش بازی میکند.
با وجود این، منابع وابسته به حماس میگویند هنگامی که هیأت رهبری حماس، سوریه را ترک کردند، در کشورهای عربی پراکنده شدند. آنها با در پیش گرفتن اقدامی احتیاطی، از استقرار در یک مکان خودداری کردند تا از پیامدهای بی ثباتی حاضر در منطقه در امان بمانند و گزینههای بدیلی را نیز برای استقرار داشته باشند.
از سوی دیگر، هرچند تمیم در نخستین سخنرانی خود بر احترام به تعهدات منطقه ای و بینالمللی کشورش تأکید کرد، به نظر میرسد نگرانی حماس همچنان ادامه دارد، زیرا «عزت الرشق»، عضو دفتر سیاسی این جنبش از تمیم خواسته «از شیوه پدرش در حمایت از مردم فلسطین» ادامه دهد.
به هر حال، آن گونه که از مطلب المانیتور برمیآید، پس از آنکه به سبب حمایت حماس از گروههای شورشی سوری، روابط این سازمان با دو متحد اصلی خود یعنی ایران و سوریه تیره شد، اینک تیرگی روابط این سازمان با قطر نیز محتمل است، حال آن که رهبران حماس گمان میکردند خواهند توانست با حمایت قطر، به در پیش گرفتن موضعی جدید در منطقه دست زده و حتی خود را در تقابل با منافع ایران نیز قرار دهند.