هدف نهایی و بلندمدت آمریکا از تحریم ایران

افزایش فشار تحریم‌ها از سوی آمریکا، حتی در روزی که مذاکرات هسته‌ای در جریان است، اساساً با روح دیپلماسی در تناقض آشکار است. فشار تحریمی که از زمان آغاز آن، چندین برابر شده، به رغم هدفی که در ظاهر از آن اعلام می‌شود، یک پرسش را به ذهن می‌آورد و آن این که: هدف نهایی و بلند‌مدت آمریکا از تحریم چیست؟

به گزارش «تابناک»، دو راه برای برآورد اثرگذاری تحریم‌های غرب و ایالات متحده بر ایران وجود دارد؛ یکی پیش روی آوردن هدفی که غرب برای تحریم‌ها در نظر آورده است. در این قالب هدف، مقامات آمریکایی این ‌گونه ‌می‌‌گویند که هدف از اعمال تحریم‌های همه جانبه ‌علیه ایران، ایجاد فشار تا آن اندازه‌‌ای است که مقامات و رهبران ایران، متقاعد شوند ‌از برنامه هسته‌ای خود دست بشویند.

بنا بر این گزارش، به تازگی گروه تحقیقاتی و مشاوره‌ای بحران بین‌الملل، گزارشی منتشر نموده ‌که در آن، تأثیر‌گذاری تحریم‌ها را از دیدگاهی خاص ‌ارزیابی کرده است.

در این گزارش آمده است، بی‌گمان، تحریم‌ها به فشاری اساسی بر اقتصاد ایران منجر شده است؛ اما آیا این تحریم‌ها در راستای متقاعد کردن ایران به تعلیق برنامه هسته‌ایش موفق بوده‌اند؟ که در پاسخ باید گفت: صراحتاً خیر.

در پایان این گزارش به شکلی تلویحی نتیجه‌گیری شده ‌که تحریم‌ها به پایان خود رسیده و خود پایانش را رقم زده است، زیرا‌ در جایی که فقدان تغییر مسیر مشهودی در سیاست‌های تهران به روشنی دیده می‌شود، هیچ مقیاسی برای تعیین اثرگذاری تحریم‌ها جز تنوع و میزان خود آنها نیست.

در این گزارش آمده است، یکی از پیامدهای ناخواسته تحریم‌ها و ایجاد جنگ اقتصادی سنگین ‌علیه ایران، این بوده است که بدون تشویق و در نظر آوردن انگیزه‌ای برای ایران در حرکت در راهی که به شکل سیاسی به این قضیه هسته‌ای پایان دهد، رهبران ایران در مواجهه با تحریم، تنها به این نتیجه رسیده‌اند که هدف اصلی این تحریم‌ها، تنها تغییر نظام در ایران است.

این گزارش از این بخش نتیجه گرفته ‌که‌ با گذاردن همه تخم‌مرغ‌ها در سبد تحریم، این استراتژی ریسکی بزرگ به همراه خود آورده ‌که بر پایه آن، شکست تحریم‌ها تنها گزینه جنگ را در برابر غرب قرار می‌دهد.

اما راه دومی نیز برای برآورد اثرگذاری تحریم بر ایران وجود دارد و آن این ‌که اثر‌گذاری آن را در قالب هدف اصلی آن به جای هدف اعلامی بسنجیم.

اگر بخواهیم در این قالب به اثر‌گذاری تحریم نگاه کنیم، در آن صورت درخواهیم یافت که چه معمایی پشت اصرار واشنگتن و سنای آمریکا برای ادامه و اعمال تحریم بر ایران حتی در روز مذاکرات هسته‌ای وجود دارد: ادامه و اعمال تحریم در یک جهت بسیار کارآمد بوده ‌و آن ایجاد بن بست در مذاکرات و راهکار دیپلماتیک و در نتیجه باقی ماندن دو گزینه ‌روی میز در قبال ایران: تحریم‌های بیشتر و یا جنگ.

«رالف اکیوس»، مدیر اجرایی کمیسیون ویژه سازمان ملل برای عراق از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۷ و مالفرید بروت هگهامر استاد دانشگاه استنفورد، در مطلب خود در نشریه فارین افیرز به روشنی اشاره کرده‌اند که: تحریم‌ها هدف بلند‌مدت تغییر رژیم در ایران را دنبال می‌کنند. راهکاری که منافات کامل با راهکار دیپلماتیک دارد.

مطالعه موردی این دو برای تحلیل تحریم‌های ایران، کشور عراق است. زمانی که مقامات آمریکا، اقدام به وضع تحریم ‌علیه رژیم عراق کردند، صدام حسین مستنداتی برای لغو تحریم‌ها به سازمان ملل ارائه داد؛ اما آمریکا از برداشتن حتی یکی از تحریم‌ها از روی عراق مخالفت و خودداری کرد.

این دو در مقاله خود اشاره کرده‌اند که در سال ۱۹۹۷ «مادلین آلبرایت»، وزیر خارجه سابق آمریکا در یک سخنرانی در دانشگاه جورج تاون گفت: تا هنگامی که صدام حسین از قدرت برداشته نشود، تحریم‌ها به هیچ وجه لغو نخواهد شد.

به سختی می‌توان باور کرد که رویکرد دولت اوباما در این میان تغییری داشته باشد. این گونه که به نظر می‌رسد، واشنگتن تمایل چندانی به دیپلماسی ندارد. تسلط آن چیزی است که مقامات واشنگتن به دنبال آن هستند. آن‌ها به دنبال تغییر رژیم در ایران به واسطه تحریم هستند و هدف اصلی ناکارآمد شدن دیپلماسی در جریان موضوع هسته‌ای است.

این در حالی است که بسیاری از تحلیلگران خارجی حتی اساتید دانشگاهی در دانشگاه‌های برجسته آمریکا نیز به تازگی در مطالبی تحلیل به ناکارآمدی تحریم از اعمال فشار بر ایران و توان بالفعل و بالقوه ایران در مدیریت تحریم‌ها اشاره داشته‌اند. همه این تحلیل‌ها دارای یک نکته اساسی هستند و آن اینکه به رغم آن که تحریم‌ها تا همین جا نیز هزینه‌های بسیاری بر ایران و به ویژه شهروندان بار کرده، اما ادامه آن‌ها تنگنایی استراتژی را در برابر آمریکا قرار می‌دهد که هزینه ادامه تحریم را برای آمریکا بالا می‌برد.

چندی پیش، «جان کول» استاد دانشگاه میشیگان در مطلبی عنوان کرده بود که هزینه تحریم ایران بر اقتصاد بین‌الملل و افزایش هزینه سوخت تا اندازه‌ای بالا بوده ‌که می‌توان گفت این تحریم برابر با تعطیلی شش چاه نفت بزرگ آمریکاست. پیش از این نیز تحلیل‌های مشابهی از هزینه تحریم برای آمریکا در از دست دادن متحدان منطقه‌ای منتشر شده است که نشان از آن دارد، اکنون آمریکا نه به هدف کوتاه مدت و نه به هدف بلند مدت خود از تحریم دست نخواهد یافت.