وقتی خواندن صحیفه امام (ره) باید تنمان را بلرزاند
سؤالاتی که امام(ره) پرسیدنش را معصیت می‌دانست، ولی پرسیده می‌شود
شاید برای گزینش و استخدام کارتان به مصاحبه درباره احکام و احوالات شخصی رسیده و از شما پرسش‌هایی درباره گناهانی که احتمالا مرتکب آن شده‌اید یا احوالات شخصی‌تان، یا اینکه پرسش‌هایی مشکل از احکام دینی پرسیده شده باشد و به دلیل مسائلی از این دست در گزینش مردود شده باشید؛ اما نظر امام (ره) در این باره چه بوده است؟
پیش از ظهر یکشنبه، دهم دی ماه به مناسبت سالروز تنقيح گزينش، مراسم بزرگداشتی برگزار شد که در آن رئیس‌جمهور سخنانی را درباره شیوه کار گزینش بر زبان آورده است که حتما بازخوردهایی در جامعه خواهد داشت؛ اما قضاوت درباره این که سخنان رئیس‌جمهور تا چه میزان عملی است، اجرایی شده یا خواهد شد و یا آن که تا چه میزان با مبانی مورد نظر امام هماهنگ است، با مردم و صاحب‌نظران است.
این در حالی است که متن حکم سی سال پیش امام (ره) ـ که در ادامه به آن اشاره می‌شود ـ از زبان مجتهدی بزرگ که بنیانگذار انقلاب نیز بوده است، دربردارنده هشدارهایی جدی به افراد دخیل در گزینش است.متن این حکم که در نیمه دی ماه ۱۳۶۱ با موضوع انحلال هیأت‌هاى گزینش در سراسر کشور و تأسیس هیأت‌هاى داراى صلاحیت و خطاب به ستاد پیگیرى تخلفات قضایى و ادارى (فرمان هشت مادهاى) صادر شده، به قرار زیر است:
بسم‌اللَّه الرحمن الرحیم
ستاد پیگیرى تخلفات قضایى و ادارى
اخیراً چند کتاب به عنوان سؤالات دینى و ایدئولوژى اسلامى را ملاحظه نمودم و بسیار متأسف شدم از آنچه در این کتاب‌ها و جزواتى از این قبیل به اسم اسلام، این دین انسانساز الهى، براى گزینش عمومى مطرح شده است و آن‌ها را میزان رد و قبولى افراد قرار داده‌‌اند. این نوشتهها که مشحون از سؤالات غیر مربوط به اسلام و دیانت و احیاناً مستهجن و تأسفآور است، از آنجا که به اسم دیانت اسلام منتشر شده است، از کتب و جزوات انحرافى است که براى حیثیت اسلام و جمهورى اسلامى مضر است، و به وزیر ارشاد توصیه نمودم که امثال این کتب را در اسرع وقت جمعآورى و فروش و خرید و نشر آن‌ها را ممنوع شرعى اعلام نمایند. شاید بسیارى از افرادى که در تدوین آن‌ها دخالت داشتهاند، داراى حسن نیت بودهاند، لکن احتمال نفوذ شیاطین در این نحو مسائل قوى است که براى مشوه نمودن چهره نورانى اسلام یا جمهورى اسلامى به این امر اقدام نمودهاند. لهذا مراتب زیر را از ستاد محترم خواستارم:
۱ ـ تمام هیأت‌هایى را که به نام گزینش در سراسر کشور تشکیل شدهاند، منحل اعلام مى‌نمایم، چه در قواى مسلح یا در وزارتخانهها و ادارات، و چه در مراکز آموزش و پرورش تا برسد به دانشگاهها، تمام آن‌ها منحل است و ستاد انحلال را اعلام نماید.
۲ ـ ستاد موظف است در اسرع وقت دستور دهد تا هیأت‌هایى به جاى هیأت‌هاى منحله، از افراد صالح و متعهد و عاقل و صاحب اخلاق کریمه و فاضل و متوجه به مسائل روز تعیین تا در گزینش افراد صالح، بدون ملاحظه روابط اقدام نمایند، و گزینش زیر نظر آن‌ها انجام گیرد، و دقت شود تا این افراد، تنگ نظر و تندخو و نیز مسامحه کار و سهل انگار نباشند. و چنانچه قبلًا تذکر دادهام میزان در گزینش، حال فعلى افراد است، مگر آنکه از گروهک‌ها و مفسدین باشند، یا حال فعلى آن‌ها مفسدهجویى و اخلالگرى باشد. و اما کسانى که در رژیم سابق به واسطه جو حاکم یا الزام رژیم ستمگر مرتکب بعضى ناروا‌ها شدهاند ولى فعلًا به حال عادى و اخلاق صحیح برگشتهاند، تندروی‌هاى جاهلانه در حق آن‌ها نشود که این ظلم است و مخالف دستور اسلام، و باید ممنوع اعلام شود.
۳ ـ از آنجا که بسیارى از سؤال‌هاى اسلامى این کتابچهها از مسائل غیر محل اطلاع مىباشد که شاید فضلا و علماى زحمتکش نیز در جواب آن‌ها عاجز باشند، و نیز بعض آن‌ها غلط و بعضى از سؤال و جواب‌ها بر خلاف است، این نحوه سؤالات به هیچ وجه معیار در گزینش افراد نیست، و ندانستن آن‌ها براى آنان اشکال و عیبى ندارد. لازم است ستاد محترم، اشخاصى را مأمور کند که اگر افرادى، چه به واسطه سؤال‌هاى شرعى، که دانستن آن‌ها براى این اشخاص لزوم ندارد، و چه سؤال‌هاى ناروایى که به اسلام ارتباط ندارد، از ادارات و یا وزارتخانهها یا دیگر مراکز اخراج شدهاند و یا به واسطه آن استخدام نشدهاند، تشخیص داده تا اگر اخراج یا عدم پذیرش به صرف این امور یا اشباه آن بوده است، آنان را به محل خود براى خدمت برگردانند که این نحوه عمل که با آن‌ها شده است ظلم فاحش است، و محروم نمودن کشور از اشخاص مفید مىباشد که از همه این‌ها باید جلوگیرى شود. و نیز از افراد صحیحى که در هیأت‌هاى گزینش بودهاند، قدردانى شود و به افراد دیگر آن‌ها نصیحت شود تا نظیر این افعال در کشور اسلامى واقع نشود.
۴ ـ ستاد محترم دستور دهد کتابچههاى مختصرى شامل بعضى از مسائل شرعى که محل اطلاع عمومى است، و مسائل اعتقادى که دانستن آن‌ها در اسلام لازم است به طور ساده، بدون معما‌ها که در این کتب و نشریات انحرافى موجود است، و بعضى مسائل مناسب با شغل افراد، با نظارت اشخاص مطلع از احکام اسلام و متوجه به اطراف مسائل سیاسى و اجتماعى تهیه شود و آن‌ها را در دسترس افراد قرار داده، و در صورت احتیاج اشخاص را آموزش دهند و بدون آموزش، سؤال از آن‌ها نشود و میزان رد و قبول، موازین اسلام و انسانى باشد که هدایت جاهلان، منظور نظر اصیل است.
۵ ـ تجسس از احوال اشخاص در غیر مفسدین و گروه‌هاى خرابکار مطلقاً ممنوع است، و سؤال از افراد به اینکه چند معصیت نمودى، چنانچه بنا به بعضى گزارشات این نحوه سؤالات می‌شود، مخالف اسلام و تجسسکننده، معصیتکار است. باید در گزینش افراد این نحوه امور خلاف اخلاق اسلامى و خلاف شرع مطهر ممنوع شود.
۶ ـ بنا به گزارش رسیده، بعضى از کلاس‌هاى درسى که در ارتش و سپاه و سایر مراکز نظامى و انتظامى تأسیس شده است، بسیار مستهجن و مبتذل است. باید این کلاس‌ها به وسیله اشخاص عالم، عاقل و متعهد اداره شود، و نمایندگان اینجانب در نیروهاى نظامى و انتظامى با کمال جدیت به اصلاح آنان پرداخته و به کار خود ادامه دهند. این ستاد موظف است براى هر وزارتخانه یا مراکز دیگر کتابچههایى مناسب با کار آنان به صورتى معقول و اسلامى تهیه نموده و از تعلیمات جاهلانه و احیاناً ضد انقلابى جلوگیرى نمایند.
از خداوند تعالى توفیق آقایان را در امور محوله و حُسن جریان آن را خواستارم.
و السلام علیکم و رحمت‌اللَّه.
روح اللَّه الموسوی الخمینى
با مرور متن حکم امام (ره) نکاتی به ذهن هر خواننده معمولی می‌رسد که شاید مهمترین آن‌ها به قرار زیر باشد:
۱ ـ گزینش افراد صالح، باید بدون ملاحظه روابط باشد و نباید زیر نظر افراد تنگ‌نظر و تندخو و نیز مسامحه کار و سهل انگار باشند.
۲ ـ میزان در گزینش، حال کنونی افراد است. امام (ره) به صراحت اعلام می‌کند، کسانى که در رژیم سابق به واسطه جو حاکم یا الزام رژیم ستمگر، برخی ناروا‌ها انجام داده‌‌اند، ولى فعلًا به حال عادى و اخلاق صحیح برگشتهاند، تندروی‌هاى جاهلانه در حق آن‌ها نشود که این ظلم است و مخالف دستور اسلام و باید ممنوع اعلام شود.
۳ ـ پرسش‌های اسلامى نباید سخت باشند، چرا که این گونه پرسش‌ها به هیچ وجه معیار در گزینش افراد نیست و ندانستن آن‌ها براى آنان اشکال و عیبى ندارد و فرا‌تر از آن، امام (ره) امر می‌فرماید که اگر افرادى، چه به واسطه سؤال‌هاى شرعى، که دانستن آن‌ها براى این اشخاص لزوم ندارد، و چه پرسش‌های ناروایى که به اسلام ارتباط ندارد، از ادارات و یا وزارتخانهها یا دیگر مراکز اخراج شدهاند و یا به واسطه آن استخدام نشدهاند، باید نسبت به آن‌ها رفع ظلم شود. این ظلم از نظر امام (ره)، ظلم فاحش است و محروم کردن کشور از اشخاص مفید است و از همه این‌ها باید جلوگیرى شود.
۴ ـ امام (ره) لازم می‌دانند، کتابچههاى مختصرى شامل برخی مسائل شرعى ـ که محل اطلاع عمومى است ـ و مسائل اعتقادى که دانستن آن‌ها در اسلام لازم است، به طور ساده، بدون معما و بعضى مسائل مناسب با شغل افراد، با نظارت اشخاص آگاه از احکام اسلام و متوجه به اطراف مسائل سیاسى و اجتماعى تهیه و در دسترس افراد گذارده شود و در صورت نیاز اشخاص را آموزش دهند و بدون آموزش، پرسش از آن‌ها نشود.
۵ ـ نکته پایانی و مهم آن است که امام (ره) در جایگاه ولی فقیه و مرجع تقلید بزرگ آن دوران بر این باور است که پرسش از افراد به این که چند معصیت کردی، مخالف اسلام است و تجسسکننده، معصیتکار است و باید در گزینش افراد این نحوه امور خلاف اخلاق اسلامى و خلاف شرع مطهر ممنوع شود.
