آیا ایران در حال فروپاشی اقتصادی است؟

افزون بر این، این گزاره که ایران به دلیل تحریم نفتی غرب در چند سال آینده به فقر شدید مبتلا خواهد شد، برای من جای پرسش دارد. وزارت انرژی آمریکا پیش بینی کرده است که در سال ۲۰۱۳ تولید جهانی نفت از ۸۹ میلیون بشکه در روز به ۹۰ میلیون بشکه افزایش می‌یابد.

اما چنانچه تقاضای کشورهای آسیایی به میزان عادی خود بازگردد، به ویژه از سمت چین و هند، در نتیجه میزان تقاضای جهانی به شدت از تولید پیشی خواهد گرفت. در یک یا دو سال آینده، بی‌گمان تقاضای جهانی نیازمند کاهش تولید نیم میلیون یا یک میلیون بشکه‌ای ایران خواهد شد.

این امر از آنجا ناشی می‌شود که تولید عربستان دیگر بیش از این افزایش نخواهد یافت و افزایش تولید عراق نیز در کوتاه مدت محل سؤال است. از نظر من، حساب کردن روی ادامه کاهش تقاضای جهانی و افزایش تولید به همین روال کاری غیر منطقی است.

در عین حال بخشی از کاهش صادرات نفت ایران در حال بازیابی مسیرهای جدید به بازار جهانی است. هم‌اکنون ایران با استفاده از نفت‌کش‌ها و بیمه خود به صادرات نفت به چین و کره جنوبی می‌پردازد؛ اما محدودیت ایران در تانکرهای غول پیکر نفتی، مشکلی است که آن را نیز با خرید تانکرهای غول پیکر از چین جبران می‌کند ـ یکی از این تانکر‌ها به تازگی به دست ایران رسیده است ـ کره جنوبی نیز پس از حل شدن مشکل بیمه نامه، میزان واردات خود از ایران را به دویست هزار بشکه در روز افزایش داده است.

به دلیل آن که ایالات متحده اقدام به اخراج ایران از سیستم نقل و انتقال بین‌الملل کرده است، ایران روی به پذیرش یوان چین و روپیه آورده است. این امر البته منجر به آن می‌شود که ایران روی به خرید کالاهای چینی و هندی به جای مشابه‌های اروپایی و آمریکایی آن کند. در نتیجه اقدام اروپا به تحریم نفتی ایران هزینه مستقیم برای اروپا داشته و منجر به کاهش صادرات کشورهای عضو این اتحادیه به ایران و از دست دادن بازار ایران شده است.

مخلص کلام آن که درآمدهای خارجی دولت ایران همچنان پابرجاست و این به رغم همه آسیب‌ها و پیامدهایی است که افت ارزش ریال برای قشر ضعیف، متوسط و تجار ایرانی به دنبال داشته است؛ افزون بر این، ذخایر ارزی ایران این اجاره را می‌دهد که اثرات بحران ارزی در این کشور روی کالاهای وارداتی اساسی کاهش داده شود.