نگاه شما: معرفی نقاط گردشگری دزفول

آبشار شوی دزفول

آبشار شوی شهرستان دزفول با ارتفاع ۸۵ متر و عرض ۷۰ متر در ایران بی‌نظیر بوده و بزرگترین آبشار خاورمیانه به شمار می‌آید.

این آبشار در رشته کوه‌های زاگرس و در دهستانی به نام شوی از توابع شهرستان دزفول و در نزدیکی کوه سالن و دارای تنوع زیست محیطی بسیار زیبایی و به ویژه در بهار دارای طبیعتی سرسبز و بسیار زیباست.

این منطقه زیستگاه غنی از جمله حیات وحش چون کل بز، پلنگ، خرس و سمندر ایرانی بوده و پوشیده از درختان زاگرس از جمله بلوط است. راه دستیابی این آبشار از منطقه شهیون در شمال دزفول و پس از گذر از روستای صالح آباد و از طریق جاده روستایی آن است.

بهترین زمان برای رفتن به شوی‌‌، آغاز بهار و روزهای عید تا اواخر اردیبهشت ماه است؛ افزون بر اینکه در این هنگام از سال، این منطقه بسیار سرسبز و زیباست.

آسیاب‌های آبی دزفول

آنچه امروز به عنوان آسیاب‌های آبی شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از سازه‌های آبی است که در گذشته به عنوان بند و آسیاب استفاده می‌شده است. این مجموعه در ارتباط با جریان دایمی رود دز و همزمان با شکل‌گیری هسته ساسانی شهر در بستر رودخانه ساخته شده و در دوره‌های بعدی توسعه شهر، به فراخور نیاز ساکنین جدید شهر، توسعه یافته‌اند.

پیشینه تاریخی آسیاب‌های آبی در ارتباط با سازه پل قدیم دزفول بوده که به دورهٔ ساسانیان برمی‌گردد، ولی عمده آثار موجود از آسیاب‌ها که در سه بخش از رودخانه موجود هستند، به دوره‌های تاریخی صفویه و قاجاریه برمی‌گردد. این سازه‌ها از مصالحی چون قلوه سنگ رودخانه‌ای، آجر و با ملات ساروج ساخته شده‌اند. فرم معماری آسیاب‌ها برگرفته از سبک معماری بومی این شهرستان بوده و به صورت یک مجموعه به هم پیوسته ساخته شده و به هم مرتبطند.

در فصولی که میزان حجم آب کم می‌شده برای بالا آمدن سطح آب و همچنین انحراف آب به سمت آسیاب‌ها از سبدهای حصیری که درون آن‌ها از سنگ پر می‌شده و روی هم قرار می‌گرفته که مجموعاً تشکیل یک بند انحرافی را می‌داده و به اصطلاح محلی به آن چوسَله گفته می‌شد، استفاده می‌شده است.

همچنین آسیاب‌ها دارای مالکیت خصوصی بوده‌اند که به آسیابان به اصطلاح محلی لُوینه گفته می‌شد. شمار آسیاب‌ها در دورهٔ صفویه حدود ۵۰ تا ۶۰ عدد می‌شد که بخشی از آن‌ها در اثر سیلاب‌های فصلی تخریب شده است. به دلیل ارزش این سازه‌های آبی، در سال‌های اخیر تلاش‌هایی توسط شهرداری دزفول و همراهی میراث فرهنگی در راستای بازسازی و احیای آن‌ها تحت عنوان موزه آب دزفول انجام گرفته است.

آسیاب‌های آبی دزفول به شماره ۳۹۸۴ در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده است. بازمانده این آسیاب‌ها در سه بخش از رود دز وجود دارند، بخش نخست در بالادست در پارک ساحلی دز، بخش دوم در کنار پل جدید دزفول و بخش سوم در کنار پل تاریخی دزفول قرار دارند.


دریاچه شهیون

یکى از زیبا‌ترین دریاچه‌هاى ایران و جهان در شمال غربی دزفول و پشت دو کوه شاداب و تنگوان شکل گرفته و چهره زیبایى به منطقه شهیون داده است. این دریاچه زمینه مساعدى جهت انجام ورزش‌هاى آبى از جمله قایقرانى، اسکى، شنا و... به وجود آورده است. وجود چند جزیره کوچک و بزرگ که روى آن‌ها انبوهى از درختان کنار و بادام کوهى به چشم می‌خورد، جلوه دیگرى به دریاچه بخشیده است، به گونه اى که جزیره بزرگ وسط دریاچه با مساحتى بالغ بر شصت هزار متر مربع چشم‌انداز زیبایى را پدید آورده است.

روى این جزیره درختان کنار (صدر)، بادام کوهى، کلخنگ و بید و همچنین جانوران کوچکى مانند روباه و خرگوش در کنار پرندگان زیبایى مثل تیهو و کبک و پرندگان دریایى، حیات وحش بى‌نظیرى را درست کرده و ذکر این مهم لازم است که این جزیره به دلیل موقعیت جغرافیایى خوب و مسطح بودن زمین آن شرایط مناسبى را برای ساخت مراکز تفریحى و اقامتى و جذب هرچه بیشتر گردشگران به منطقه فراهم آورده است. به دلیل زمینه مساعدی که این دریاچه دارد، در آن انواع آبزیان پرورش داده می‌شوند. به همین خاطر، در فصولی از سال محل مناسبی برای صید ماهی می‌باشد. در ایام نوروز نیز گردشگران زیادی از طبیعت زیبای منطقه بهره می‌برند.


جنگل‌های دز

شهر دزفول میزبان تنوع‌های طبیعی مختلفی است. در جنوب این شهرستان جنگل‌های زیبای دز با غنای زیست محیطی بسیاری واقع شده‌اند. منطقه حفاظت شده دز شامل پناهگاه و منطقه حفاظت شده دز می‌باشد. ارتفاع منطقه دز متغیر و بین ۴۰تا۸۰ متر از سطح دریا می‌باشد و در دو سوی رودخانه دز به صورت دو نوار سبزرنگ قرار دارد. پوشش غالب منطقه را درختان پده تشکیل می‌دهند که به دلیل قدرت رویش دوگانه و سریع الرشد بودن هم دارای ارزش اقتصادی و هم از نظر زیستی گونه‌ای مناسب است. از سایر درختان و درختچه‌های این منطقه می‌توان به سریم، گز، تمشک، کهور و... اشاره کرد. از آبزیان این منطقه می‌توان از ماهی‌های صبور، شلج، شیربت، شبوط، سرخه، حمری و... نام برد. این منطقه زیستگاه جانورانی از جمله مار‌ها، سوسمار‌ها، لاک‌پشت‌ها، مار‌ها (غیر سمی و سمی) و پرندگان مهاجر و بومی است. مساحت کل منطقه ۱۵۸۷۳ هکتار می‌باشد که ۵۲۴۰هکتار از آنکه از ترکیب جنگلی انبوهی برخوردار است، پناهگاه حیات وحش و ۱۰۶۳۳هکتار دیگر آن به عنوان منطقه حفاظت شده در نظر گرفته شده است. این منطقه زیستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی است.

بخشی از جنگل‌های دز به بیشه عباس آباد مشهور است. بیشه عباس آباد در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی دزفول واقع شده و در راستای حرکت رودخانه دز، به سمت جنوب شرق، امتداد پیدا می‌کند. در اطراف این بیشه روستاهای متعددی وجود دارد و نام این بیشه از یکی از این روستا‌ها با نام عباس آباد گرفته شده است. گیاهان این خطه معمولاً به صورت بوته و درختچه است و بیشترین گونه گیاهی این بیشه را تیره‌های مختلفی از درخت بید تشکیل می‌دهد ولی گونه‌های دیگری چون خرزهره، تمشک وحشی، گز و... تشکیل داده‌اند. در ضمن نوعی نی که از آن قلم نی معروف دزفولی ساخته می‌شود، در این منطقه به صورت خودرو روییده می‌شود. این بیشه درختان انبوهی دارد و برگ درختان در فصول سرد سال بر خلاف سایر نقاط دزفول که همیشه سبز هستند، رنگی پاییزی به خود می‌گیرند.


خانه تیزنو دزفول

خانه تیزنو، یکی از نمونه‌های زیبای معماری و جاذبه‌های ارزشمند گردشگری شهر دزفول است. پیشینه اولیه بنای این خانه با توجه به نوع معماری آن، به دوره صفویه می‌رسد و در دوره‌های بعد با توجه به ضرورت و حیاتش بازسازی شده است. خانه تیزنو با شماره ۲۵۷۳ در فهرست آثار ملى ایران به ثبت رسیده و یکی از بزرگترین و زیبا‌ترین خانه‌های محله قلعه در بافت تاریخی دزفول است.

در چهار جبهه حیاط خانه تیزنو ساخت و سازهای معماری صورت گرفته است. اتاق‌ها ایوان اصلی و غلام گردش‌ها به عنوان فضاهای مسکونی به صورت دو طبقه جهت استفاده از نور مطلوب شمال در ضلع جنوبی بنا واقع شده‌اند. در نماهای داخلی و بیرونی این بنا در قسمت بالای طاق‌ها و حیاط آن با آجر خوون‌چینی‌های زیبا و ظریفی با طرحهای متنوع اجرا شده که نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. در خانه تیزنو بخش‌های مختلف معماری دزفول یافت می‌شود، حیاط بیرونی و اندرونی، هشتی کاربندی شده، شبستان، شوادان، پیش بام و... و فرصت مناسبی را برای آشنایی با خانه‌های قدیم دزفول فراهم می‌آورد.


مسجد جامع دزفول

مسجد جامع دزفول پس از پل قدیم دزفول، دومین اثر مهم تاریخی شهر دزفول به شمار می‌رود و از لحاظ معماری و دارا بودن شبستان و ستون‌های سنگی در شمار مساجد اولیه دورهٔ اسلامی بوده که در قرن سوم هجری ساخته است. این بنا برگرفته از اصول معماری کاخ ایوان کرخه بوده و شکل‌گیری کنونی آن (چهار ایوانی) به اواسط دوره صفویه (۱۰۵۰ هجری قمری) برمی‌گردد.

عمده تزیینات کاشی کاری بنا مربوط به دورهٔ قاجاریه و با خط بنایی و نقوش هندسی مزین شده است. این مسجد با شکوه در قرون هفت تا دوازدهم هجری قمری توسعه و مرمت یافته است. دیوارهای مسجد بسیار قطور و دارای ستون سنگی و پوشش شبستان مسجد گنبدی شکل و آجری است. محراب مسجد در وسط شوادان واقع است و دارای گچبری‌های زیبایی است. در جبهه شرقی مسقف مسجد، غریبخانه واقع شده که در گذشته محل استراحت مسافرین از راه رسیده بوده و در دوران اخیر تبدیل به نمازخانه شده است، این بخش را می‌توان قدیمی‌ترین بخش مسجد جامع عنوان نمود.

از دیگر بخش‌های تاریخی مسجد، می‌توان به شوادان (شبادان) آن اشاره نمود که دارای ۲۵ پله و اتاق‌های کوچک بدون درب است که در اصطلاح محلی کَت گفته می‌شود. از شوادان برای استراحت در تابستان استفاده می‌شده است. مسجد جامع دزفول به شماره ۲۸۷ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.


مجتمع فرهنگی سینمایی دزفول

مجتمع فرهنگی سینمایی دزفول، یکی از زیبا‌ترین بناهای شهرستان دزفول است. طراحی فرهنگسرای دزفول توسط مهندس فرهاد احمدی انجام گرفت و در سال ۶۷ عملیات پروژه فوق آغاز و سپس به صورت طرح ملی شناخته و بودجه آن با پیگیری و حمایت جدّی معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ساخته شد.

این مجتمع به عنوان پروژه منتخب در جشنواره روروز در نروژ برگزیده شد و از این بابت مورد توجه قرار گرفت که به ترتیبی، بازتاب دهنده مفاهیم بنیادین این دیار در ایجاد فضا و استفاده از هندسه مألوف در ترکیب با مصالح بومی بود، در حالی که از فنآوری دوران مدرن بهره می‌گرفت.

در واقع ساختمانی با ویژگی‌های منطقه‌ای بود که امکان درک جهانی را داشت. این مجتمع دارای سالن‌های مجزای نمایش و غرفه‌هایی جداگانه و نیز دارای سالن نمایش فیلم و کارگاه فیلم سازی، سفال سازی و... است. وجود امکانات رفاهی و تفریحی و رستوران، چایخانه سنتی و غرفه عرضه صنایع دستی، از جمله قسمت‌های مورد توجه این مرکز است. این مجتمع به دلیل برخورداری از هویت خاص معماری و رنگ و بوی معماری ایرانی- اسلامی و استفاده از آجرنما‌ها و کاشی‌های لعابی در همه ساختمان و همچنین کاربرد بادگیرهای مدرن و استفاده از سقف‌های گنبدی جدید از سازه‌های زیبا و ارزشمند در سطح کشور است.


موزه مردم شناسی (حمام كرناسيون) دزفول

حمام کرناسیون (موزه مردم‌شناسی) به شماره ۸۴۷۷ در ردیف آثار ملى ایران به ثبت رسیده و یکی از بناهای دوره قاجاریه است. این بنای تاریخی پس از بازسازی در سال ۸۵ توسط سازمان نوسازی و میراث فرهنگی به عنوان موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داده و با بازدید از آن می‌توان با انواع مشاغل قدیم دزفول آشنا شد. این حمام در مرکز محله کرناسیون در شمالیترین قسمت بافت قدیم قرار گرفته است. حمام کرناسیون با مساحتی حدود ۸۸۰ متر مربع دارای سردری کوچک و زیبا با تزئینات ساده آجرکاری می‌باشد. بنای حمام به دو قسمت زنانه و مردانه قابل تفکیک بوده که هرکدام از فضاهایی به نامهای دالان ورودی، سربینه، گرمخانه و... تشکیل شده است. عبور و مرور در قسمت زنانه جهت ایجاد محرمیت از پشت بام و از طریق پلکانی صورت می‌گرفته است. نحوه تأمین آب مصرفی حمام، چاه موجود در کنار بناست که به وسیله حفره‌های قنات مانندی به آب رودخانه متصل شده و به وسیله چرخ چاهی به مخازن آب حمام هدایت شده است. 



پل قديم (ساسانی) دزفول

پل قدیم دزفول مهم‌ترین اثر تاریخی شهر دزفول است که دو منطقه شرقی و غربی را به هم وصل می‌سازد، در حقیقت یکی از راه‌های رابط منطقه جندی شاپور و سرزمین بین النهرین بوده که به دستور شاپور اول ساسانی پس از پیروزی بر والرین امپراتور روم و با به‌کارگیری اسرای رومی در سال ۲۶۳ میلادی ساخته شده است و هنوز با گذشت نزدیک به ۱۸ قرن از احداث آن و با وجود تغییر و تحولات مختلفی که در طول عمر خود داشته، هنوز به شکل تقریبی اولیه‌اش، به یادگار مانده و زینت بخش و مایه افتخار این گوشه از سرزمین ماست و نام شهر دزفول (دژپل) به سبب وجود چنین بنای با شکوهی است.

پل قدیم دزفول به دلیل اهمیت ارتباطی خود، در روزگاران گذشته در دوره‌های گوناگون از جمله دیلمی، صفوی، قاجار و پهلوی تعمیر و بازسازی شده است. پل تاریخی دزفول با گذشته سالیان دراز همچنان پابرجاست و به عنوان قدیمی‌ترین پل استوار جهان شناخته می‌شود. این پل به شماره ۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و با توجه به قدمت و اثر بخشی آن، می‌تواند یکی از آثاری باشد که در فهرست میراث جهانی نیز به ثبت برسد.

در سال ۱۳۹۰ با ساخت میدانی آجری در ورودی آن توسط شهرداری این شهر با همراهی میراث فرهنگی کاربری پل بعد از نزدیک به ۱۷۵۰ سال به گردشگری تبدیل شد و در حال حاضر یکی از دیدنی‌ها و جاذبه‌های مهم شهر دزفول و استان خوزستان به شمار می‌رود.


روستاى ليوس

روستاى لیوس در ۷۳ کیلومترى شمال شهرستان دزفول در بخش سردشت واقع شده است. به رغم گذشت سالیان زیاد از عمر این روستاى تاریخى، در بافت کهن آن، هنوز هم شاهد نحوه معیشت، فرهنگ و سنن، گویش، آداب و رسوم و برپایى مراسم مختلف به شیوه کاملاً سنتى می‌باشیم. این روستا علاوه بر بافت زیباى تاریخى خانه‌ها، داراى جاذبه‌هاى گردشگرى طبیعى و بکر شامل کوهستان‌ها، مراتع بسیار زیبا، باغهاى میوه، رود خانه، آبشار و... می‌باشد. این روستا داراى یک سبک خاص معمارى می‌باشد که از تمام بخشهاى موجود در یک ساختمان استفاده بهینه می‌گردد.

برای نمونه، از ستون‌هاى ساختمان به عنوان انبار گندم استفاده شده است یا طراحى و جنس مصالح ساختمان به گونه اى بوده که در فضاهاى مختلف دماى مورد نیاز براى نگهدارى اجناس و مواد مورد نظر را داشته باشد. معابر عمومى آن داراى ویژگى خاصى است و به گونه اى طراحى شده که سرعت و سلامت براى عابر در رسیدن به محل فعالیت در اطراف روستا یا برگشت به منزل فراهم باشد. چنار و چشمه جارى در کنار آن یکى از چشم اندازهاى زیباى این روستاست. از ابنیه تاریخى و مذهبى آن مقبره سید ولى الدین گوشه می‌باشد که جد سادات گوشه و کاظمینى در دزفول است. این روستا در فصول بهار و پاییز و زمستان به علت آب و هواى مناسب می‌تواند پذیراى گردشگران زیادى از سراسر جهان باشد.


آستانه متبرکه سبزقبا (ع)

دوران زندگی حضرت محمد بن موسی الکاظم (ع) مصادف دوران حکومت پر ظلم و جور خاندان بنی عباس بود. این خاندان پس از اذیت و آزار بسیاری از مسلمانان و ریختن خون شیعیان، تا آنجا پیش رفتند که با شکنجه های بسیار و زندانی کردن امام هفتم در سیاه چاله هارون، بالاخره آن حضرت را در سال 183 هجری قمری به شهادت رساندند. از جمله فرزندان این امام بزرگوار احمد و محمد بن موسی کاظم (ع) و نیز حضرت معصومه (س)  می باشند که هر کدام به سویی هجرت کردند و خود را به محل امنی رساندند. آستانه متبرکه سبزقبا در مرکز شهر دزفول ، آرامگاه سيد محمد بن موسي كاظم (ع) ، برادر امام رضا (ع) مي باشد. بقعه سبزقبا به عنوان چهارمین حرم اهل بیت عصمت در کشور به شمار می رود و عاشقان عصمت و طهارت در دزفول و ساير شهرهاي کشور به خصوص استان خوزستان، به زيارت سبزقبا به دزفول می شتابند. اصل بناي اين بقعه متعلق دوره‌ي به تيموري و سلجوقي بوده كه در دوره هاي اخير به شکل  جدیدی تغيير و توسعه يافته و گنبد زیبایی برای آن ساخته شده است. سبزقبا در مدت اقامت كوتاه خود در دزفول كراماتي داشته و مردم از وجود با برکتش بهره مند شده اند.


بقعه شاهركن الدين

در مرکز شهر دزفول و در نزدیکی خیابان طالقانی فعلی در دل بافت قدیم این شهر، آرامگاه شاهرکن الدین واقع شده است.

صاحب مقبره سید علی فرزند بهاءالدین معروف به بابا رکن الدین ولی (شاه رکن الدین) عارف و زاهد قرن هشتم هجری است. آنگونه که از تاریخ بر می‌آید بابارکن الدین در سال ۷۹۵ هجری قمری با امیر تیمور گورکانی که به دزفول آمده ملاقات نموده است. همچنین معروف است که وی دارای کراماتی بوده و مورد احترام اهالی شهر و روستاهای اطراف بوده است.

در تذکره دزفول آمده است که این عارف بزرگ با ۱۴واسطه به حضرت موسی بن جعفر منتهی می‌شود.
بقعه شاهرکن الدین دارای گنبدی آبی است، که به شکل زیبایی به کاشی کاری مزین شده است. دو گلدسته آجری، با کاشیکاری زیبایی در جلوی درب ورودی قرار دارد. ایوان ورودی در ضلع شمالی بنا دیده می‌شود و ساختمان دارای طاق‌های مقعر و متعددی است. بقعه شاهرکن الدین در مرکز محله‌ای به همین نام واقع است و یکی از محلاتی می‌باشد که عناصر کامل یک مرکز محله را داراست.
یک مسجد و یک حمام قدیمی بسیار زیبا در کنار این بقعه دیده می‌شود و یک مدرسه علمیه قدیمی در مجاورت این بقعه به چشم می‌خورد که با یک راهروی مزین به کاشیکاری به بقعه متصل می‌شود. فضای سبز و زیبای این بقعه آن را به نگین سبز بافت قدیم دزفول مشهور نموده است.
این بقعه زیبا و ارزشمند به شماره ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.


تفریحگاه ساحلی دز (علی کله)

در پایین دست سد تنظیمی دز و شمال شهر دزفول تفریحگاه ساحلی زیبا و دیدنی دز (علی کله) واقع شده که از مهم‌ترین مراکز تفریحی شهرستان دزفول و خوزستان در فصول بهار و زمستان به شمار می‌رود. برای آسایش و راحتی گردشگران در این مجموعه شهرداری دزفول در کنار ساحل زیبای دز صفه‌هایی سر پوشیده ساخته است. آب زلال و فضای فرحبخش علی کله به خصوص در فصول گرم سال فرصتی مغتنم برای شنا و استفاده از فضای آرامش بخش ساحل دز را فراهم آورده است.

همچنین پارک و فضای سبز کنار ساحل به همراه وسایل بازی و تفریحی، منظرهٔ زیبای سد تنظیمی و... باعث شده که در سایر فصول نیز محلی برای تفریح مردم باشد. به خاطر مسیر مناسب ساحل، بسیاری از مردم دزفول در صبح به ورزش عمومی در این محل می‌پردازند. در فصول بهار تابستان، بخصوص ایام نوروز گردشگران بسیاری از شهرهای مختلف خوزستان به علی کله می‌آیند تا از فضای خنک و زیبای آن استفاده نمایند و بسیاری شب را نیز در چادرهای مسافرتی در کنار ساحل به صبح می‌رسانند. همین استقبال موجب شد شهرداری دزفول عملیات احداث کمپ‌هایی برای اسکان، رستوران ویژه چغازنبیل و نیز ایجاد استخری برای استفاده بانوان از این مجموعه را آغاز کند که پیشرفت فیزیکی خوبی تاکنون داشته‌اند.

بقعه یعقوب لیث صفاری

بقعه یعقوب لیث صفاری نخستین شهریار ایرانی در شرق دزفول واقع شده است. یعقوب لیث صفاری زبان پارسی را نخستین بار پس از ورود اسلام به ایران دوباره به عنوان زبان رسمی ایران اعلام نمود. وی تلاش‌های بسیاری برای خروج بخش‌هایی از ایران از دست خلیفه عباسی نمود و سرانجام در سال ۱۶۵ هجری قمری در شهر جندی شاپور دزفول درگذشت. در حال حاضر آرامگاه وی در جاده ۱۲ کیلومتری دزفول شوش‌تر و در روستای اسلام آباد در نزدیکی محوطه باستانی جندی شاپور واقع شده است.

بنای بقعه یک چهار طاقی با گنبدی مخروطی و مضرس در دوره سلجوقی تشکیل بافته است. ایوان بزرگ شمالی بقعه وی مربوط به دورهٔ تیموری بوده که در دوره قاجاریه به این ایوان بسته شده و در اصلی بنا در آن تعبیه شده است. گنبد اصلی بقعه به صورت دو پوسته و الهام گرفته از شکل تنه تنه نخل می‌باشد. این بنای با شکوه به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی به شماره ۲۵۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و یکی از جاذبه‌های ارزشمند تاریخی دزفول و خوزستان به شمار می‌رود.