برخی اعمال قوه مجریه، مجلس را به حرج می‌اندازد
سرویس انتخابات_ در آستانه انتخابات مجلس نهم شورای اسلامی، 'گفت وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی تسخیری، مشاور دبیركل مجمع تقریب مذاهب اسلامی و مدیرعامل خبرگزاری تقریب انجام شده است که متن آن را تقدیم می‌کنیم.
تابناک: مجلس شورای اسلامی از چه جایگاهی در اندیشه امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی برخوردار است؟
تسخیری: بحث مجلس بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بحث جدیدی است، البته این سخن به آن معنا نیست كه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و جهان اسلام، مجلسی وجود نداشته، بلكه به آن معناست كه تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، مجالسی در ایران و جهان اسلام شكل گرفتند كه عموما تشریفاتی و به دستور حاکمان بوده و افراد و گروه‌ها با سهمیه‌های مخصوص و از پیش تعیین شده راهی مجلس می‌شدند.
هدف امام از ابتدا این بود كه انقلاب از سوی خود مردم اداره شود و مردم رهبری عملی انقلاب را به عهده بگیرند. در واقع، رهبران سیاسی و احزاب در انقلاب اسلامی به دنبال حركت مردمی بودند نه برعكس. در جریان پیروزی انقلاب، همه گروه‌های سیاسی تلاش داشتند خود را با حركت مردمی منطبق كنند تا از قافله عقب نمانند چراكه اصل حركت امام به عنوان رهبری انقلاب، مبتنی بر اراده ملت بود. امام خمینی(ره) شرط اساسی نظام را حضور مردم می‌دانستند و بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب نیز، تأكید داشتند كه نمایندگان ملت به تدوین قانون اساسی پرداخته و قانون را نیز به رأی عموم مردم بگذارند.
مجلس، در واقع یكی ا اصول همین قانون است كه نه فقط به عنوان قانونگذار بلكه بر سایر قوای مجریه و قضاییه نظارت دارد و از دیدگاه حضرت امام در رأس همه امور است. امام راحل به این حقیقت باور عمیق داشتند چراكه به دنبال حاكمیت اراده مردم بودند و مجلس نیز در واقع تجلی اراده مردم است.
شعار "مجلس در رأس همه امور است" تا همیشه به عنوان تابلوی نمادین و روشنی است كه پیشانی انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی خواهد بود.
تابناک: حضرت امام همچنین تأكید داشتند كه مجلس عصاره فضایل ملت است. آیا مجالس گذشته ما، در رأس امور بوده و عصاره فضایل ملت بوده‌اند؟ آیا دوره‌های مختلف مجالس ما، توانسته‌اند اراده ملت را حاكم كنند؟
تسخیری: شاید در این مجال نشود به صورت دقیق قضاوت كرد، ولی در بیان كلی، می‌توان
گفت كه مجلس در دوره‌های مختلف بیانگر ایده مردم بوده است. اگر به جریاناتی كه در دوره‌های مختلف بر مجالس حاكم بودند، نگاه كنیم، درخواهیم یافت كه هر دوره مجلس، بیانگر حقیقت وجودی مردم و اراده و خواست آنان بوده است. اگر به تفاوتی كه میان روح حاكم بر مجالس هفتم و هشتم با مجالس ششم و پنجم یا مجالس سوم و چهارم وجود دارد، توجه كنیم درخواهیم یافت كه همواره اراده ملت حاكم بوده است. این نشان می‌دهد كه هرگز جریان واحدی از اول انقلاب تا به حال حاكمیت نداشته بلكه ملت براساس ایده‌ها و نیازهای خود هر بار به شعار و جریانی رأی داده است؛ یك روز شعار بازسازی، روز دیگر شعار اصلاح‌طلبی و روز دیگر شعار اصولگرایی بر مجلس حاكم شده‌اند و توانسته‌اند رأی مردم را از آن خود كنند.
تابناک: این تفاوت‌ها و تنوع اراده ملت، حسن محسوب می شود؟
تسخیری: این تنوع به خودی خود تضمین‌كننده آینده‌ای روشن است. در بعضی كشورها، 30
سال است كه یك جریان بر پارلمان آنها حاكمیت دارد و این بیانگر آن است كه اراده مردم در آنجا تجلی پیدا نكرده است. تنوع ایده‌ها باعث می‌شود كه حتی اگر در برخی دوره‌ها خطاهایی صورت گرفته، دوره‌های بعدی این خطاها را رو كنند و اشتباهات را بیان و عیان سازند تا تجربه‌ای برای آیندگان باشد. از طرفی، این تنوع به مسئولان هشدار می‌دهد كه اگر امروز در مسند قدرت
هستید، معلوم نیست كه فردا هم قدرت به شما واگذار شود. از این جهت، مطمئن باشید كه هر لغزش و خطای شما در آینده عیان شده و مورد بازخواست قرار خواهید گرفت.
تابناک: آیا مجالس گذشته ما در رأس امور بوده‌اند؟
تسخیری: قانونا باید مجلس در رأس همه امور باشد؛ اما بعضی وقت‌ها قوه مجریه به گونه‌ای عمل می‌كند كه وضعیت مجلس را به حرج می‌انداز د. البته از آنجایی كه مجلس، مصلحت نظام را در نظر می‌گیرد ممكن است گاهی به خاطر حفظ نظام از حقوق خود كوتاه بیاید. چراكه از یكسو دشمنان در كمین‌اند و از سوی دیگر، جاهلانی كه درك كلان نظام را ندارند گاهی ممكن است حركاتی داشته باشند كه برخلاف مصالح نظام است.
البته برخی معتقدند كه مجلس نباید اینگونه عمل كند و باید به دور از مصلحت‌اندیشی‌ها بر اساس وظایف خود عمل نماید، اما گروهی كه به عنوان هیئت رئیسه مجلس هشتم حضور داشتند، تأكید می‌كردند كه باید مصالح نظام نه مصالح فردی یا گروهی را در نظر گرفت.
با این حال بنده معتقدم كه مجالس ما در دوره‌های مختلف به طور كلی نتوانسته جایگاه اصلی و قانونی خود را احراز كنند.
تابناک: معیارهای اصلی تشكیل یك مجلس مقتدر و توانا كه بتواند در رأس امور باشد، چیست؟
تسخیری: مهمترین معیار به نظر من تعهد و تخصص نمایندگان ملت در خانه ملت است. نمایندگان مجلس باید نسبت به حقوق مردم تعهد داشته باشند و اصل برای آنها دفاع از حقوق مردم باشد حتی اگر این دفاع، به جایگاه حزبی و سیاسی آنان لطمه بزند.
اصل دیگر، توانمندی و آشنایی به تخصص‌های مختلف است. مجلس زمانی می‌تواند مقتدر باشد كه در رشته‌های مختلف متخصص داشته باشد. نمایندگان مجلس باید هر كدام در رشته‌ای تخصص داشته و سرآمد باشند. آشنایی به وضعیت فرهنگی كشور، آشنایی به مبانی و استراتژی‌های اقتصادی، آشنایی به مسائل اجتماعی كشور، آشنایی با قوانین تصویب شده در دوره‌های گذشته و مسائل حقوقی، همگی از الزامات نمایندگی است.
دیگر معیار تشكیل یك مجلس مقتدر، این است كه نمایندگان ملت در همه مراحل، سیادت نظام را بر تمام امور ترجیح دهند و با یك تشر و دو تهدید جا نزند، حال این تهدیدها می‌تواند از جانب جریان‌های داخلی باشد یا از خارج، فرقی نمی‌كند. نماینده باید مصلحت نظام را بالاتر از همه امور بداند.
همچنین مجلس باید عدالتخواه باشد و در تصویب قوانین و نظارت بر حسن اجرای آنها، تحقق عدالت را در همه زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره دنبال كند. نماینده مجلس در خانه ملت باید به دنبال تثبیت استقلال نظام باشد و اجرای قانون اساسی در تمام زمینه‌ها را دنبال كند.
اما از همه اینها مهمتر، وظیفه نماینده مجلس "رسیدن به داد مردم" است. درست است كه وظیفه اصلی نمایندگان مجلس وضع قوانین و نظارت است اما مجلس می‌تواند واسطه‌ای خوب میان مردم و قوای حاكم باشد و مشكلات مردم را با دستگاه‌های مختلف از طریق وضع قوانین و نظارت حل كند.
تابنک: بعد نظارتی مجلس را چگونه می‌توان تقویت كرد؟
تسخیری: هر نظارتی مستلزم پشتیبانی محكم است و مادامی كه نظارت از پشتیبانی حقیقی
برخوردار نباشد به مرور زمان به عقده‌گشایی یا نظارت صوری تبدیل می‌شود. نظارت باید پیگیر باشد و نتیجه را دنبال كند. نظارت پیگیر است كه اعتماد مردم را جلب می‌كند. اما اینكه كمیته‌های حقیقت‌یاب یا بازرسی ایجاد شوند، ولی خروجی نداشته باشند، صرفا باعث دلسردی و بی‌اعتمادی مردم خواهد شد.
قوی‌ترین پشتوانه حركت نظارتی، پیگری است. اینكه دو سه حركت صورت بگیرد، شعارهایی داده شود و جو را متشنج كند ولی نتیجه‌ای در بر نداشته باشد، باعث می‌شود مردم به هیچ نظارت و گزارشی اعتماد نكنند.
تابناک: به عقیده حضرتعالی، چه انتقاداتی به عملكرد تقنینی مجالس گذشته وارد است و چطور می‌توان بعد قانونگذاری مجلس را تقویت كرده و اشكالات را اصلاح كرد؟
تسخیری: با تمام احترامی كه برای حركت مجالس گذشته نظام جمهوری اسلامی ایران قائلم، ولی معتقدم كه با وجود ساختارهای بسیار خوب قانونگذاری در مجلس، متأسفانه توانایی استفاده از این ساختارها و تطبیق قوانین با نیازهای جامعه وجود نداشته است. عناصری كه می‌خواهند این ساختارها را به عرصه عمل بكشانند بسیار مهم هستند. در واقع، هیكل و اسكلت بسیار زیبایی وجود دارد، كه غالبا بی‌محتواست. مرور دوره‌های متعدد و گذشته مجلس می‌تواند
تجربه‌ای گران‌سنگ را در این زمینه در اختیار نمایندگان ملت قرار دهد.
یكی از اشكالات جدی آن است كه قوانین مصوب مجلس كمتر با خواسته‌های مردم هماهنگی و تطبیق دارد و این اساسا ناشی از فقدان یا كمبود متخصصان و حقوقدانان برجسته و زبده و كمرنگ بودن كار كارشناسی است.
تابناک: با توجه به معیارهایی كه حضرتعالی برای مجلس مقتدر و توانمند عنوان کردید، ارزیابی‌تان از عملكرد كلی مجلس هشتم چیست؟
تسخیری: به عنوان یك شهروند پیگیر، باور دارم كه مجلس هشتم در حوزه وظایف قانونی خود در حد متوسط حركت كرد و نتوانست از همه ظرفیت‌های تحت اختیار خود در راه قانونگذاری و نظارت بهره مطلوب بگیرد. البته تردیدی نیست كه موانع بسیاری نیز از نظر تعدد آرا و تنش‌هایی كه گه‌گاه با قوه مجریه داشت مانع از فعالیت مجلس در سطح بالا بود و توان مجلس را می‌گرفت. من درباره تعهد نمایندگان شاید درباره تعهد افراد و نمایندگان نتوان به راحتی قضاوت كرد، ولی می‌توانم بگویم كه متأسفانه مجلس هشتم در بعد تخصص در سطح بالایی دچار مشكل بود.
