آسيب شناسي انتخابات در ايران
اگر بپذيريم كه سياست هم علم است و هم فن ، به ناچار بايد آموزش هاي اساسي علم سياست ،در دوره هاي تحصيل در مدرسه و دانشگاه انجام بگيرد و سپس با فراهم كردن بستر مناسب در اجتماع ، اين مهارت در جوانان ايجاد شود.
آموزش و پرورش بستر بسيار مناسبي براي رشد سياسي افراد است و نظام آموزشي كشور مي تواند با برنامه ريزي صحيح ، حس مسئوليت پذيري دانش آموزان را بالا برده و آن ها را در امور كلان اجتماعي ،آماده ي مشاركت سياسي سازد.
آموزش هاي اساسي براي يادگيري مشي سياسي و روند تحولات اجتماعي و نحوه شكل گيري نظام اجتماعي بايد در دوران تحصيل و در مدارس و دانشگاه ها اتفاق بيفتد. فرزندان ما، روحيه تعامل اجتماعي، جامعه پذيري، احساس مسئوليت نسبت به سرنوشت جامعه را در مدرسه مي آموزند و با حضور در صحنه هاي اجتماع آن را ارتقاء مي دهند.
آيا به نظر شما پذيرفتن قوانين ديني و اجراي آن ها در جامعه،با پذيرفتن پديده ي انتخابات و دموكراسي سازگاري دارد؟
برخي فكر مي كنند با پذيرفتن اسلام به عنوان قانون حاكم بر نظام سياسي ايران و با حاكميت بخشيدن به قوانين ديني در اداره ي امور كشور، نمي توان به دموكراسي و نظام پارلماني و انتخاباتي پايبند بود و اين دو با هم در تعارض هستند. در پاسخ بايد گفت كه تاسيس نظام جمهوري اسلامي در ايران نشان داده است كه به عنوان يك نظام سياسي مبتني بر دين، بيشترين ميزان حضور و مشاركت مردم را در 33 سال گذشته داشته است و حدود 30 انتخابات را برگزار كرده است.
و اين بدان معناست كه نظام سياسي اسلامي ، بستر مناسبي را براي مشاركت مردم فراهم آورده است ، چرا كه در اين نظام ، آحاد جامعه در مورد ريزترين مسايل اجتماع تا بزرگ ترين آن ها ابراز راي و اظهار نظر مي كنند و با راي مستقيم آن ها نهادهاي مختلف حكومتي مثل،شوراهاي شهر ،مجلس شوراي اسلامي ،رياست جمهوري و مجلس خبرگان رهبري شكل مي گيرند.
بنابراين مي توان گفت: با حفظ محتواي اسلامي و حاكميت بخشيدن به قوانين ديني نيز مي توان ساختار شكلي حكومت را با نظر و راي مستقيم مردم بوجود آورد.
جايگاه احزاب در نظام سياسي ايران و انتخابات را چكونه ارزيابي مي كنيد؟
احزاب به عنوان تسهيل كنندگان حضور مردم در صحنه ي سياسي كشور نقش بسيار ممتازي دارند.
اساسا" احزاب بدين خاطر بوجود مي آيند كه زمينه ي تضارب آرا بين مردم را فراهم آورند تا در نتيجه ، دانش سياسي مردم بالا رود و آمادگي لازم را براي تحمل ديگاه هاي مختلف به دست آورند و نقد پذيري ديدگاه هاي خود را تجربه كنند.
احزاب مي تواند بهترين كادرهاي سياسي را براي اداره امور كشور تربيت كنند ، البته يك نكته در اينجا حائز اهميت است و آن اين است كه احزابي كه فقط براي كسب قدرت سياسي و فقط در آستانه انتخابات پا به عرصه مي گذارند هرگز نخواهند توانست نقش تاريخي خود را در قبال سرنوشت ملي ايفا كنند. اين گونه احزاب بعد از پيروزي در كادر اجرايي كشور قرار مي گيرند و حفظ حكومت و محافظه كاري را پيشه خود را مي سازند و در صورت عدم پيروزي نيز معمولا تعطيل شده و ادامه ي فعاليت خود را موكول به انتخابات ديگر مي كنند، لذا از تربيت كادر سياسي ورزيده غفلت مي كنند و در نتيجه كل جامعه آسيب مي بيند.
احزاب بر اساس قوانين مصرح اعم از قانون اساسي يا قانون احزاب بايد به عنوان يك نهاد اجتماعي همواره فعال باشند و در جهت افزايش دانش سياسي و قدرت تحليل در جوانان برنامه ريزي نمايند و زمينه هاي لازم را براي تضارب آرا و انديشه ها فراهم نمايند تا در صورت پيروزي ،افراد توانمندي را در كادر حكومت قرار دهند و در صورت عدم پيروزي به نقش خود كنترلي جامه ي عمل بپوشانند و به نقد وضع موجود بپردازند تا سبب پيشرفت امور كشور باشند، اگر چنين اتفاقي بيفتد نسل هاي آينده با اعتقاد به حاكميت خودشان بر سرنوشت ملي ، از هيچ كوششي در جهت پيشرفت كشور دريغ نخواهند كرد.
به نظر شما كانديداي اصلح بايد داراي چه ويژگي هايي باشد و انتخابات سالم چگونه انتخاباتي است؟
غير از شرايطي كه در قانون بدان ها قانون بدان ها تصريح شده است و شوراي نگهبان نيز بر اساس آن شرايط،صلاحيت داوطلبان را بررسي و اعلام مي كند بهترين شكل براي حضور در صحنه ي انتخابات براي هر يك از احزاب و گروه ها يا اشخاص ،اعلام برنامه هاي كاري مشخص و زمانبندي لازم براي اجراي آن است، به عبارت ديگر هر كانديدايي به جاي تاكيد بر كلي گويي و بيان اهداف آرماني بايد با ارايه ي برنامه ي مشخصي ، افكار عمومي جامعه را دعوت به نقد برنامه هايش بكند، علاوه بر آن برنامه هاي واقعي و قابل اجرا ارايه نمايد و همه ي اين ها مشروط بدان است كه هر كانديدا دركي از موقعيت جايگاهي كه براي آن انتخاب مي شود، داشته است.
مثلا": يك كانديداي مجلس نمي تواند شعار تغييرات بنيادين در نظام سياسي كشور را بدهد، براي اين كه طبق قانون اساسي وظايف و اختيارات خاصي براي او تعريف شده است و يا مثلا كانديداي شوراي شهر نمي تواند شعار تغيير تقسيمات سياسي كشور را بدهد، زيرا حوزه اختيارات او در مسايل درون شهري و نظارت بر امور شهرداري است، همچنان كه كانديداي رياست جمهوري نيز خارج از چهارچوبي كه قانون اساسي برايش تعيين كرده است نمي تواند ايفاي نقش نمايد.
توضيح اين گونه مسايل براي مردم و آشنا كردن آن ها با هر يك از ساختارهاي سياسي كشور امري لازم است تا در انتخاب خود انتظارات مشخصي را از كانديداي مورد نظر داشته باشند.
نظر خود را نسبت به آسيب شناسي انتخابات در ايران بيان فرماييد؟
آسيب شناسي نسبت به مقوله انتخابات را در دو جنبه مي توان بررسي كرد، اول از حيث انتخاب كنندگان و ديگر از لحاظ انتخاب شوندگان.
معني انتخابات در نظام سياسي كشور همان تاثير راي مستقيم يا غير مستقيم مردم، در امور كشور است، از اين رو هر چه آگاهي مردم نسبت به مسايل سياسي و اجتماعي بيش تر باشد انتخاب درست تري را خواهند كرد، به تعبير ديگر لازمه ي انتخاب اصلح ، رشد فرهنگي و آگاهي هاي اجتماعي است ، براي افزايش دانش و بينش سياسي مردم بايد سال هاي متوالي فعاليت فرهنگي مستمر انجام شود و صرف شور و هيجان مردم در زمان انتخابات نمي تواند حضور سياسي آن ها را نهادينه كند،بنابراين اگر شناخت مردم نسبت به كانديداها بر اثر حجم بالاي تبليغات باشد ، ممكن است نظر آن ها بعد از راي دادن تغيير كند.
آموزش مردم براي پذيرش نظام شورايي در امور اجتماعي و اداره كشور بايد از مدارس شروع شود و در دانشگاه ها تقويت شود و سپس به فرهنگ عمومي جامعه تبديل شود. در اين ميان نقش احزاب و دستجات سياسي حائز اهميت است.
متاسفانه بسياري از گروه هاي سياسي صرفا براي حضور در انتخابات و كسب راي مردم همزمان با انتخابات شكل مي گيرند و بعد از رسالت اجتماعي خود را فراموش مي كنند و اين يك آسيب جدي است كه در نظام انتخابات كشور ما وجود دارد، گاهي نيز احزاب پيروز بعد از پيروزي در انتخابات ، حزب يا جمعيت نيز تعطيل مي شود يا دچار انشعابات مختلف شده و در نهايت كارآيي خود را از دست مي دهد، از اين گذشته ، برخي جريانات سياسي نيز با هر نوع تحزب و شكل گيري احزاب سياسي مخالفند ، همه اين ها، آسيب هايي است كه باعث مي شود جامعه از نظر رشد سياسي دچار ركود شود.
آسيب شناسي ديگر از منظر كانديداها و افرادي است كه انتخاب مي شوند در نظام هاي سياسي پيشرفته دنيا،افراد خاصي كه در طول سال هاي متمادي تجربه هاي كلان مديريتي و سابقه ي حضور در مسايل اجتماعي و سياسي را دارند ، به عنوان شاخص جريانات فكري نامزد انتخابات مي شوند و مردم نيز با توجه به سوابق فعاليت هاي اجتماعي و مديريتي آنها تصميم گيري مي كنند و راي مي دهند. بنابراين كسي كه مي خواهد خود را نامزد انتخاب كند بايد داري شرايط خاصي باشد اين شرايط با توجه به قوانين كشورها متفاوت است. در نظام سياسي ايران طي 33 سال گذشته قانون انتخابات و شرايط انتخاب شوندگان از استاندارد تثبيت شده اي برخوردار نبوده است و در دوره هاي مختلف خصوصا در آستانه انتخابات با راي نمايندگان مجلس دست خوش تغيير مي شده است.
در چنين شرايطي سردگمي افراد بيشتر مي شود و امكان برنامه ريزي كلان از بين مي رود. از باب مثال شرط مدرك تحصيلي نامزدهاي مجلس در آستانه انتخابات مجلس دست خوش تغيير مي شود همچنانكه در دوره فعلي براي نمايندگان ادوار مختلف مجلس شرايط خاص در نظر گرفته شده و دوره نمايندگي آنها براي داوطلبي مجلس يك مقطع تحصيلي محسوب شده است ولي براي كانديداهاي ديگر مدارك كارشناسي ارشد يا معادل آن (به شرط ارزش استخدامي) لحاظ شده است.
همچنين براي رجل سياسي به عنوان يكي از شرايط كانديداي رياست جمهوري هنوز تعريف رسمي ارايه نشده است،يا ميزان تحصيلات، سواد و سوابق شغلي براي نامزد شدن در رياست جمهوري تا به امروز همچنان نامشخص است، از اين رو هر كسي سواد خواندن و نوشتن دارد به خود اجازه مي دهد كانديداتوري خود را اعلام كند در حالي كه در بسياري از كشورها، شرط كانديداتوري براي رياست جمهوري حداقل احراز پست وزارت در دوره هاي گذشته يا چندين دوره نمايندگي مجلس يا جمع آوري حداقل يكصد و پنجاه هزار امضا يا سناتور بودن و امثال اين هاست.
نظام انتخابات رياست جمهوري و نمايندگان مجلس در ايران، به تدوين آيين نامه اي پيشرفته نياز دارد تا احزاب نيز براي كادر سازي و آماده كردن افراد واجد شرايط براي احراز سمت رياست جمهوري يا نمايندگي مجلس برنامه ريزي كنند.
منبع: عصر ایران
