موج ايران هراسی و رونق بازار تسليحات آمریکایی
سودابه رخش
بازار داغ اسلحه آمریکا در خاورمیانه
در روزهای اخیر، تب و تاب معاملات تسلیحاتی بالا گرفته و ایالات متحده، فروش تسلیحات نظامی به كشورهای عرب حوزه خلیج فارس با هدف مقابله با نفوذ رو به رشد ایران در منطقه را آغاز كرده است.
در این میان، همچون همیشه، عربستان متحد دیرین واشنگتن در صدر معاملات نظامی با ایالات متحده قرار دارد. ایالات متحده، بزرگترین فروشنده اسلحه در جهان است. صنعت تسلیحات نظامی آمریكا، بند نافی است كه اقتصاد این كشور را تغذیه می‌كند و در این میان، پادشاهی عربستان سعودی، بزرگترین خریدار برای سلاح‌های آمریكایی است.
در سال‌های اخیر، امارات نیز پس از عربستان، گوی سبقت را از بسیاری کشورهای خاورمیانه ربوده و در هفته‌های اخیر با اوج گرفتن موج ایران هراسی در منطقه، معاهدات نظامی این کشور با آمریکا از سر گرفته شده است.
عربستان سعودی، بزرگترین مشتری آمریكا
سخنگوی کاخ سفید از اجرای یکی از بزرگترین قراردادهای نظامی این کشور با عربستان سعودی خبر داده است. ارزش این قرارداد نظامی، نزدیک به سی میلیارد دلار است. سخنگوی کاخ سفید درباره معامله تسلیحاتی با عربستان طی بیانیه‌ای از هاوایی آمریکا اعلام کرده است که این قرارداد، نشان‌دهنده تعهد آمریکا به تأمین و تقویت ظرفیت دفاعی عربستان سعودی به عنوان یک بخش کلیدی امنیت منطقه خلیج فارس است.
هم‌اکنون باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا برای تعطیلات سال نوی میلادی در هاوایی است و آمریکا اعلام کرده که بنا بر این قرارداد، 84 فروند جت جنگنده جدید اف ۱۵ و همچنین قطعاتی برای تقویت و نوسازی هفتاد جنگنده اف ۱۵ اس به عربستان تحویل داده خواهد شد.
به گفته مقام‌های رسمی آمریکا، این قرارداد شامل تأمین مهمات نظامی، قطعات یدکی جنگنده‌ها، آموزش، نگهداری و تدارکات لازم است. توافقنامه جدید، بزرگترین قرارداد تسلیحاتی بین آمریکا و عربستان سعودی در تاریخ هر دو کشور است. سخنگوی کاخ سفید می‌گوید، این قراداد از بیش از پنجاه هزار فرصت شغلی را در آمریکا پشتیبانی و سالیانه سه و نیم میلیارد دلار به اقتصاد این کشور کمک می‌کند.
شرکت بوئینگ که تولیدکننده جنگنده‌های اف ۱۵ و بالگرد‌های آپاچی است، پیشتر اعلام کرده بود که قرارداد تسلیحاتی با عربستان از ۷۷ هزار فرصت شغلی در ۴۴ ایالت آمریکا پشتیبانی می‌کند. مقام‌های نظامی آمریکا، پیشتر اعلام کرده بودند که آمریکا جنگنده پیشرفته و جدید اف ۳۵ را در اختیار اسرائیل خواهد گذاشت.
سال گذشته، دولت اوباما از معامله گستره جدیدی با دولت عربستان پرده برداری كرد. این فروش بی‌سابقه كه به بیش از شصت میلیارد دلار می‌رسید، همه معاملات اسلحه ایالات متحده تا كنون را كوچك جلوه می‌داد و از آن جهت قابل توجه بود كه فروش تسلیحات نظامی دولت آمریكا در سال 2010 به 9 درصد كاهش یافته بود. این معامله بزرگ، شامل فروش 84 فروند جت جنگنده اف 15، 72بالگرد بلك هاوك و 36 بالگرد تجسس بود. عربستان سعودی هم چنین علاقه‌مند به خرید هفتاد فروند بالگرد جنگنده آپاچی در معامله‌ای سی میلیارد دلاری بود. بالگرد اچ 60 بلك هاوك كه در تمرینات نظامی كره جنوبی در زمستان سال 2010 به چشم می‌خورد، بخشی از اسلحه‌های فروخته شده به عربستان سعودی است.
اما دولت اسراییل كه در گذشته، بیشتر به دنبال جلوگیری از معاملات تسلیحاتی با كشورهای عربی بود تا كنون اعتراضی به معامله اخیر دولت آمریكا با عربستان سعودی نكرده است. این در حالی است كه سال گذشته، اسراییل به فروش موشك جدید كروز روسیه به سوریه اعتراض كرد.
گزارش‌ها حاكی از آن است كه بی‌توجهی اسراییل از آن روست كه تسلیحات نظامی صادر شده به عربستان را بسیار ضعیف‌تر از سلاح‌های پیشرفته خود می‌داند؛ برای نمونه، اسراییل در سال گذشته، اقدام به خرید هواپیمای اف 35 استیت اف آرت كرد. در حالی كه هواپیمای خریداری شده توسط عربستان سعودی، نسخه به روز شده مدل سی و چهار سال پیش این هواپیماست. جای تعجب نیست كه این معاملات، نتیجه افزایش تهدیدات و مخالفت‌های غرب با پروژه انرژی هسته‌ای ایران است.
اما آنچه شگفت‌آور است، این كه این معامله نشان دهنده تغییر سیاست ایالات متحده در قبال ایران است. به بیان ساده‌تر، تفاوت سیاست آمریكا در متوقف كردن ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای و سیاست جدید با هدف متوقف كردن ایران از استفاده از آن.
در این باره باید گفت، هزینه‌های نظامی عربستان در سال‌های 2000 تا 2005 به 11. 2 میلیارد دلار رسیده بود و دولت عربستان سعودی می‌خواهد با صرف ده‌ها میلیارد دلار تا سال 2020، نیروی هوایی خود را به نخستین نیروی منطقه تبدیل كند. نیروی هوایی عربستان سعودی دارای هجده هزار پرسنل و نزدیک چهارصد فروند هواپیمای جنگی است و زیر نظر آمریكایی‌ها بنیان‌گذاری شده است.
امارات متحده عربی؛ سومین خریدار بزرگ اسلحه
پنتاگون از امضای معاهده فروش سیستم‌های دفاع موشكی آمریكا به ارزش بیش از سه میلیارد دلار به امارات متحده عربی خبر داد.
به گزارش شبكه خبری «سی.ان.ان» جورج لیتل، سخنگوی مطبوعاتی پنتاگون اعلام كرد: این قرارداد به ارزش 48. 3 میلیارد دلار در 25 دسامبر به امضا رسیده است.
بنا بر این معاهده، دو باتری ضد موشكی، 96 موشك، رادار، تجهیزات آموزشی و لجستیكی به امارات متحده عربی فرستاده خواهد شد.
پنتاگون در ادامه تصریح كرد: امارات با در اختیار داشتن این سیستم‌های دفاعی، توانایی این را خواهد داشت تا ظرفیت هوایی و دفاع موشكی خود را تقویت كرده و همكاری‌ها را در زمینه سیستم دفاع موشك‌های بالستیك با آمریكا ارتقا بخشد.
جورج لیتل در ادامه اظهارات خود گفت: دو كشور از روابط دفاعی دو جانبه مناسبی برخوردار هستند و منافع مشتركی در حوزه‌های امنیت و ثبات در منطقه خلیج (فارس) دارند. شركت ری تون اعلام كرده است، دو رادار تا سال 2018 به امارات تحویل می‌دهد.
بنا بر بیانیه وزارت دفاع آمریكا، این قرارداد به ارزش 5. 582 میلیون دلار به فروش رادار اختصاص دارد و بخشی از فروش سیستم‌های موشكی تاد به شمار می‌رود. آمریكا همچنین قراردادی برای ارتقای سیستم‌های دفاع موشكی عربستان به ارزش 7. 1میلیارد دلار و قرارداد دیگری برای فروش 209 موشك پاتریوت به كویت به ارزش نزدیک 900 میلیون دلار امضا كرده است.
نخستین معاهده نظامی امارات متحده عربی با آمریكا به سال 1994 و پس از جنگ خلیج فارس برمی‌گردد و پس از آن و در طول حمله آمریكا به عراق، امارات اجازه سوختگیری هواپیماهای جنگی این كشور در پایگاه هوایی الدهفرا و همچنین استفاده كشتی‌های آمریكا از بندر جبل علی را صادر كرد. بین سال‌های 1999 تا 2003، امارات در ردیف پانزدهمین وارد كننده بزرگ تسلیحات نظامی در جهان بود، ولی میان سال‌های 2002 تا 2009، امارات متحده عربی با بستن قراردادی، اقدام به خرید تسلیحات نظامی به ارزش 17. 3 میلیارد دلار از آمریكا كرد.
این معامله امارات را سومین خریدار بزرگ اسلحه در میان كشورهای در حال توسعه ساخت. در این قرارداد، آمریكا موظف به تحویل اسلحه‌هایی شامل تانكر، توپخانه خودرو، خودروهای زرهی، هواپیماهای جنگی مافوق صوت، بالگرد، موشك زمین به هوا، كشتی‌های جنگی، موشك‌های سطح به سطح و ضد كشتی و موشك‌های هدایت شونده كشتی شد. تنها در بین سال‌های 2006 تا 2009 از سوی ایالات متحده، تسلیحاتی به ارزش شش هزار میلیون دلار به امارات داده شد، در حالی كه ارزش سلاح‌های روسیه به امارات تنها صد میلیون دلار بود؛ افزون بر این، چهارضد میلیون دلار اسلحه از اروپای غربی و دویست میلیون دلار از دیگر كشورهای اروپایی به امارات صادر شد.
در سال 2005 سازمان سیا در گزارشی، ارزش هزینه‌های نظامی امارات را معادل 3. 1 درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی این کشور (184. 6 میلیارد دلار) برآورد کرد که به گفته برخی کارشناسان، این رقم برای کشوری با چنین مساحت کوچکی، قابل توجه است.
كویت؛ در آستانه تقویت نیروی هوایی
آمریكا سال گذشته، 209 موشك پاتریوت به ارزش نهصد میلیارد دلار به كویت فروخت. وزارت دفاع ایالات متحده، همواره گسترش توانایی‌های موشكی ایران را تهدیدی برای منطقه خوانده است. پنتاگون در بیانیه خود به كنگره درباره این معامله گفته بود: كویت برای روبه‌رو شدن با تهدید‌های هوا به زمین دشمنان كنونی و آینده به این موشك‌ها نیاز دارد.
در این بیانییه همچنین آمده بود كه كویت از این قابلیت افزایش یافته‌اش به عنوان عامل بازدارنده در برابر تهدیدات منطقه و افزایش امنیت خود بهره خواهد برد. وزارت دفاع ایالات متحده در گزارش خود به كنگره گفت: فروش این تسلیحات نظامی به كویت، توازن نظامی را در منطقه تغییر نخواهد داد و امنیت یكی از مهمترین متحدان غیر عضو ناتوی آمریكا در منطقه خاورمیانه را تأمین خواهد كرد.
وزارت دفاع در ادامه این گزارش، فروش تسلیحات را نیروی مهمی برای ثبات سیاسی و پیشرفت اقتصادی در خاورمیانه عنوان كرد. آمریكا ایجاد نوعی موازنه در مقابله با گسترش قابلیت‌های موشكی و اتمی جمهوری اسلامی ایران را دلیل اصلی بستن این قراردادهای پر سود با كشورهای ثروتمند نفتی در منطقه می‌خواند.
قطر؛ بستر نظامی آمریكا
روابط نظامی آمریكا با قطر به پیش از جنگ خلیج فارس و حمله به عراق بازمی‌گردد. مهمترین پایگاه نظامی آمریكا در حوزه خلیج فارس در این كشور قرار دارد. در سال 1996پایگاه عملیاتی هوایی العدید در 35 كیلومتری جنوب دوحه، پایتخت قطر و در 70 كیلومتری مرز مشترك این كشور با عربستان سعودی با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد دلار ساخته شد. این پایگاه از سال 2001 به مهمترین مقر هوایی آمریكا در آسیا و خاورمیانه تبدیل شده است. نیروی هوایی قطر دارای دوازده فروند میراژ 2000 و پانزده فروند میراژ اف 1 است. قطر با امضای قراردادی 130 میلیون دلاری با فرانسه، میراژ‌های اف 1 خود را به روز كرد.
در آخرین اقدام، نیروی دریایی قطر درصدد تجهیز قایق‌های گشت زنی ویتا ـ كلاس با آخرین نسخه موشك ضد كشتی اكسولت است. آخرین نسخه از این سلاح، افزایش چشمگیری در شعاع عمل را نمایان می‌سازد. مبلغ این قرارداد تا كنون اعلام نشده است.
سرتیب ستاد محمد بن ناصر آل محندی، فرمانده نیروهای دریایی قطر در بیانییه‌ای گفت: این پروژه در راستای برنامه به روزرسانی نیروی دریایی كشور است.
او افزود: این پروژه شامل آموزش افسران و پرسنل نیروی دریایی برای مقابله با سیستم موشكی مدرن، توسعه سیستم‌های پرتاب موشك و به روز رسانی با آخرین فن‌آوری در این زمینه است. قطر نزدیک سال 1998 قراردادی دفاعی با ایالات متحده، انگلیس، فرانسه و روسیه امضا كرد.
بحرین؛ سنگر آمریكا
روابط نظامی بحرین با ایالات متحده از سال 1949 و با استقرار سه كشتی جنگی نیروی دریایی در این كشور آغاز شد. از آن به بعد، بحرین اجازه افزایش حضور نظامی آمریكا در زمان بحران (مانند جنگ اعراب و اسراییل و عملیات توفان صحرا) را داد. در سال 1995، بحرین به مركز فرماندهی ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده تبدیل و واشنگتن بر پایه توافقنامه همکاری دفاعی با منامه، از امکانات و تسهیلات بسیاری در فرودگاه‌ها و بنادر بحرین برخوردار شد. ارایه این تسهیلات به آمریکایی‌ها پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، به ویژه در فرودگاه المحرق، بندر سلمان، پایگاه هوایی شیخ عیسی و پایگاه نظامی الجفیر در نزدیکی منامه افزایش یافت.
ناوگان پنجم دریایی آمریکا هم اکنون در پایگاه نظامی الجفیر مستقر است. ایالات متحده اصلی‌ترین فروشنده سلاح به بحرین است. یک سال و اندی پیش، آمریكا اجرای طرح توسعه پایگاه ناوگان پنجم دریایی آمریکا در بندر سلمان واقع در شرق منامه پایتخت بحرین را آغاز کرد. هزینه این طرح توسعه ۵۸۰ میلیون دلار اعلام شد که از طرف نیروی دریایی آمریکا هزینه خواهد شد.
عمان؛ خریدار 3. 5 میلیارد دلاری
سال گذشته، وزارت دفاع آمریكا، از فروش احتمالی تسلیحات نظامی به ارزش 3. 5 میلیارد دلار به عمان خبر داد. این قرارداد شامل فروش هجده فروند هواپیمای اف 16 بلاك 50/52 و تجهیزات مربوطه، قطعات یدكی، آموزش و پشتیبانی لجستیكی بود و باعث افزایش قابل ملاحظه توانایی نیروی هوایی عمان می‌شد. هواپیمای اف 16 عمان را در دفاع هوایی خود و همچنین عملیات ائتلاف بی نیاز می‌كند. هم‌اکنون نیروی هوایی عمان دارای 12 فروند هواپیمای اف 16 و 26 فروند جنگنده جگواراست.
در سال 1993 عمان که با 780 میلیون دلار کسری بودجه روبه‌رو بود، 1. 5 میلیارد دلار، معادل 30 درصد بودجه کشور را صرف خرید تسلیحات کرد.
عراق؛ میعادگاه اسلحه
با وجود بحران سیاسی در عراق، آمریكا می‌خواهد برنامه فروش تسلیحات و آموزش نیروهای عراقی را كه یازده میلیارد دلار برآورد شده، در این كشور ادامه دهد.
روزنامه نیویورك تایمز در گزارشی اعلام كرد، دولت آمریكا می‌خواهد با وجود اختلافات سیاسی گسترده در عراق، برنامه‌های فروش اسلحه و آموزش نیروهای عراقی را كه ارزش آن یازده میلیارد دلار برآورد شده، ادامه دهد؛ هرچند دولت آمریكا هنوز از اینكه این تسلیحات به دست كسانی بیفتد كه با مواضع آمریكا مخالفند، نگران است.
بنا بر این گزارش، كمك‌های نظامی آمریكا شامل فروش هواپیماهای جنگی و تانك‌های پیشرفته خواهد بود كه با تحویل آنها به عراق، توانایی این كشور در دفاع از مرزهای خود به طور چشمگیر افزایش پیدا خواهد كرد.
نیویورك تایمز همچنین نوشت: با وجودی كه آمریكا از اقدامات نوری المالكی و احتمال بالا گرفتن اختلافات داخلی در این كشور نگران است، فروش اسلحه به این كشور همچنان ادامه دارد و هم‌اكنون نیز برخی از این تسلیحات تحویل عراق شده است.
این روزنامه در ادامه می‌نویسد: برخی از مسئولان آمریكایی، از جمله جیمز جفری، سفیر این كشور در عراق از كمك‌های نظامی آمریكا به بغداد ابراز نگرانی كرده‌اند و اظهار داشتند كه این كمك‌ها احتمالا پیامدهای سیاسی به دنبال دارد كه كشور آمریكا نتواند آنها را كنترل كند و ممكن است به جنگ داخلی در عراق نیز بینجامد.
سال گذشته، عراق آمادگی خود را برای خرید تسلیحات نظامی از ایالات متحده به ارزش 13 میلیارد دلار اعلام كرد. این قرارداد كه شامل خرید هجده فروند جنگنده اف16 فالكن و 140 تانك ام1 بود، عراق را به یكی از بزرگترین خریداران تسلیحات نظامی از ایالات متحده تبدیل می‌کرد. ارتش عراق در حال یادگیری استفاده از این تانك‌هاست.
هند؛ میزبان جنگنده‌های آمریكایی
سال گذشته، معامله‌ای ده میلیارد دلاری میان ایالات متحده و آمریکا صورت گرفت. در این قرارداد، 126 هواپیمای جنگنده که شامل بویینگ اف-18 و جنگنده اف-16 بود، به فروش رسید.
«میشل فلورنوی»، معاون سیاست گذاری وزیر دفاع آمریكا، پیش از امضای این قرارداد در این زمینه گفته بود: پنتاگون درصدد امضای سه موافقت نامه بنیادی با «دهلی نو»ست، این موافقت نامه‌ها به آمریكا اجازه می‌دهد تا فن آوری‌های برجسته خود را با هند به اشتراك بگذارد.
او همچنین فروش جت‌های جنگنده به هند را راهی برای حفاظت موثرتر از منافع امنیتی مشترك دو كشور در آینده خواند و افزود: ایالات متحده در زمینه‌های دریایی و شناخت تكنولوژی‌های جدید برای مبارزه با تهدیدات و همچنین مقابله با گسترش سلاح‌های كشتار جمعی، همكاری خود با هند را ادامه خواهد داد.
روسیه؛ قطب دیگر صادرات تسلیحات نظامی
مانند ایالات متحده، روسیه یكی از صادر كنندگان عمده سلاح و عرضه كننده آن به كشورهایی مانند هند و چین است؛ اما فروش اسلحه به كدام كشور، موجب نگرانی ایالات متحده شده است؟
در سال‌های اخیر، روسیه اقدام به فروش همه چیز از رادار‌های پیشرفته تا جنگنده به سوریه كرده است؛ هرچند هر دو كشور همزمان این گزارش‌ها را رد كرده‌اند، شایعه فروش موشك اس 300 موجب نگرانی آمریكا و همچنین اسراییل شده است.
هم‌اکنون دولت روسیه دست‌کم یك قرارداد برنامه ریزی شده با سوریه را تأیید كرده است؛ قراردادی كه در آن روسیه موشك‌های كروز پی 800 را به سوریه فروخته است. بنیاد میراث آریل كوهن این فروش را فشار دیگری بر دولت اوباما برای تغییر سیاست در روابط با روسیه دانست و افزود: فروش این موشك‌ها به سوریه، تهدیدی عمده برای ثابت قدم‌ترین متحد ایالات متحده در خاورمیانه یعنی اسراییل است.
روسیه همچنین پارسال از بستن قراردادی به ارزش میلیارد‌ها دلار با ونزوئلا خبر داد. این قرارداد شامل همه نوع تسلیحات نظامی از اسلحه‌های كوچك تا موشك‌های پیشرفته بود. یكی از اسلحه‌هایی كه موجب نگرانی آمریكا شده بود، موشك شولدر فایرد بود كه برای شلیك به هواپیما طراحی شده است. این جدیدترین سلاح دفاع هوایی و شكست آن بسیار مشكل است. ونزوئلا با افتخار این سلاح روسی را در ملأ عام به نمایش گذاشت.
گویا، فروش تسلیحات نظامی آمریكا و روسیه در خاورمیانه، نه تنها از لحاظ اقتصادی بلكه از نظر سیاسی و استراتژیك نیز برای این دو كشور مهم است.
در روزهای اخیر، تب و تاب معاملات تسلیحاتی بالا گرفته و ایالات متحده، فروش تسلیحات نظامی به كشورهای عرب حوزه خلیج فارس با هدف مقابله با نفوذ رو به رشد ایران در منطقه را آغاز كرده است.
در این میان، همچون همیشه، عربستان متحد دیرین واشنگتن در صدر معاملات نظامی با ایالات متحده قرار دارد. ایالات متحده، بزرگترین فروشنده اسلحه در جهان است. صنعت تسلیحات نظامی آمریكا، بند نافی است كه اقتصاد این كشور را تغذیه می‌كند و در این میان، پادشاهی عربستان سعودی، بزرگترین خریدار برای سلاح‌های آمریكایی است.
در سال‌های اخیر، امارات نیز پس از عربستان، گوی سبقت را از بسیاری کشورهای خاورمیانه ربوده و در هفته‌های اخیر با اوج گرفتن موج ایران هراسی در منطقه، معاهدات نظامی این کشور با آمریکا از سر گرفته شده است.
عربستان سعودی، بزرگترین مشتری آمریكا
سخنگوی کاخ سفید از اجرای یکی از بزرگترین قراردادهای نظامی این کشور با عربستان سعودی خبر داده است. ارزش این قرارداد نظامی، نزدیک به سی میلیارد دلار است. سخنگوی کاخ سفید درباره معامله تسلیحاتی با عربستان طی بیانیه‌ای از هاوایی آمریکا اعلام کرده است که این قرارداد، نشان‌دهنده تعهد آمریکا به تأمین و تقویت ظرفیت دفاعی عربستان سعودی به عنوان یک بخش کلیدی امنیت منطقه خلیج فارس است.
هم‌اکنون باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا برای تعطیلات سال نوی میلادی در هاوایی است و آمریکا اعلام کرده که بنا بر این قرارداد، 84 فروند جت جنگنده جدید اف ۱۵ و همچنین قطعاتی برای تقویت و نوسازی هفتاد جنگنده اف ۱۵ اس به عربستان تحویل داده خواهد شد.
به گفته مقام‌های رسمی آمریکا، این قرارداد شامل تأمین مهمات نظامی، قطعات یدکی جنگنده‌ها، آموزش، نگهداری و تدارکات لازم است. توافقنامه جدید، بزرگترین قرارداد تسلیحاتی بین آمریکا و عربستان سعودی در تاریخ هر دو کشور است. سخنگوی کاخ سفید می‌گوید، این قراداد از بیش از پنجاه هزار فرصت شغلی را در آمریکا پشتیبانی و سالیانه سه و نیم میلیارد دلار به اقتصاد این کشور کمک می‌کند.
شرکت بوئینگ که تولیدکننده جنگنده‌های اف ۱۵ و بالگرد‌های آپاچی است، پیشتر اعلام کرده بود که قرارداد تسلیحاتی با عربستان از ۷۷ هزار فرصت شغلی در ۴۴ ایالت آمریکا پشتیبانی می‌کند. مقام‌های نظامی آمریکا، پیشتر اعلام کرده بودند که آمریکا جنگنده پیشرفته و جدید اف ۳۵ را در اختیار اسرائیل خواهد گذاشت.
سال گذشته، دولت اوباما از معامله گستره جدیدی با دولت عربستان پرده برداری كرد. این فروش بی‌سابقه كه به بیش از شصت میلیارد دلار می‌رسید، همه معاملات اسلحه ایالات متحده تا كنون را كوچك جلوه می‌داد و از آن جهت قابل توجه بود كه فروش تسلیحات نظامی دولت آمریكا در سال 2010 به 9 درصد كاهش یافته بود. این معامله بزرگ، شامل فروش 84 فروند جت جنگنده اف 15، 72بالگرد بلك هاوك و 36 بالگرد تجسس بود. عربستان سعودی هم چنین علاقه‌مند به خرید هفتاد فروند بالگرد جنگنده آپاچی در معامله‌ای سی میلیارد دلاری بود. بالگرد اچ 60 بلك هاوك كه در تمرینات نظامی كره جنوبی در زمستان سال 2010 به چشم می‌خورد، بخشی از اسلحه‌های فروخته شده به عربستان سعودی است.
اما دولت اسراییل كه در گذشته، بیشتر به دنبال جلوگیری از معاملات تسلیحاتی با كشورهای عربی بود تا كنون اعتراضی به معامله اخیر دولت آمریكا با عربستان سعودی نكرده است. این در حالی است كه سال گذشته، اسراییل به فروش موشك جدید كروز روسیه به سوریه اعتراض كرد.
گزارش‌ها حاكی از آن است كه بی‌توجهی اسراییل از آن روست كه تسلیحات نظامی صادر شده به عربستان را بسیار ضعیف‌تر از سلاح‌های پیشرفته خود می‌داند؛ برای نمونه، اسراییل در سال گذشته، اقدام به خرید هواپیمای اف 35 استیت اف آرت كرد. در حالی كه هواپیمای خریداری شده توسط عربستان سعودی، نسخه به روز شده مدل سی و چهار سال پیش این هواپیماست. جای تعجب نیست كه این معاملات، نتیجه افزایش تهدیدات و مخالفت‌های غرب با پروژه انرژی هسته‌ای ایران است.
اما آنچه شگفت‌آور است، این كه این معامله نشان دهنده تغییر سیاست ایالات متحده در قبال ایران است. به بیان ساده‌تر، تفاوت سیاست آمریكا در متوقف كردن ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای و سیاست جدید با هدف متوقف كردن ایران از استفاده از آن.
در این باره باید گفت، هزینه‌های نظامی عربستان در سال‌های 2000 تا 2005 به 11. 2 میلیارد دلار رسیده بود و دولت عربستان سعودی می‌خواهد با صرف ده‌ها میلیارد دلار تا سال 2020، نیروی هوایی خود را به نخستین نیروی منطقه تبدیل كند. نیروی هوایی عربستان سعودی دارای هجده هزار پرسنل و نزدیک چهارصد فروند هواپیمای جنگی است و زیر نظر آمریكایی‌ها بنیان‌گذاری شده است.
امارات متحده عربی؛ سومین خریدار بزرگ اسلحه
پنتاگون از امضای معاهده فروش سیستم‌های دفاع موشكی آمریكا به ارزش بیش از سه میلیارد دلار به امارات متحده عربی خبر داد.
به گزارش شبكه خبری «سی.ان.ان» جورج لیتل، سخنگوی مطبوعاتی پنتاگون اعلام كرد: این قرارداد به ارزش 48. 3 میلیارد دلار در 25 دسامبر به امضا رسیده است.
بنا بر این معاهده، دو باتری ضد موشكی، 96 موشك، رادار، تجهیزات آموزشی و لجستیكی به امارات متحده عربی فرستاده خواهد شد.
پنتاگون در ادامه تصریح كرد: امارات با در اختیار داشتن این سیستم‌های دفاعی، توانایی این را خواهد داشت تا ظرفیت هوایی و دفاع موشكی خود را تقویت كرده و همكاری‌ها را در زمینه سیستم دفاع موشك‌های بالستیك با آمریكا ارتقا بخشد.
جورج لیتل در ادامه اظهارات خود گفت: دو كشور از روابط دفاعی دو جانبه مناسبی برخوردار هستند و منافع مشتركی در حوزه‌های امنیت و ثبات در منطقه خلیج (فارس) دارند. شركت ری تون اعلام كرده است، دو رادار تا سال 2018 به امارات تحویل می‌دهد.
بنا بر بیانیه وزارت دفاع آمریكا، این قرارداد به ارزش 5. 582 میلیون دلار به فروش رادار اختصاص دارد و بخشی از فروش سیستم‌های موشكی تاد به شمار می‌رود. آمریكا همچنین قراردادی برای ارتقای سیستم‌های دفاع موشكی عربستان به ارزش 7. 1میلیارد دلار و قرارداد دیگری برای فروش 209 موشك پاتریوت به كویت به ارزش نزدیک 900 میلیون دلار امضا كرده است.
نخستین معاهده نظامی امارات متحده عربی با آمریكا به سال 1994 و پس از جنگ خلیج فارس برمی‌گردد و پس از آن و در طول حمله آمریكا به عراق، امارات اجازه سوختگیری هواپیماهای جنگی این كشور در پایگاه هوایی الدهفرا و همچنین استفاده كشتی‌های آمریكا از بندر جبل علی را صادر كرد. بین سال‌های 1999 تا 2003، امارات در ردیف پانزدهمین وارد كننده بزرگ تسلیحات نظامی در جهان بود، ولی میان سال‌های 2002 تا 2009، امارات متحده عربی با بستن قراردادی، اقدام به خرید تسلیحات نظامی به ارزش 17. 3 میلیارد دلار از آمریكا كرد.
این معامله امارات را سومین خریدار بزرگ اسلحه در میان كشورهای در حال توسعه ساخت. در این قرارداد، آمریكا موظف به تحویل اسلحه‌هایی شامل تانكر، توپخانه خودرو، خودروهای زرهی، هواپیماهای جنگی مافوق صوت، بالگرد، موشك زمین به هوا، كشتی‌های جنگی، موشك‌های سطح به سطح و ضد كشتی و موشك‌های هدایت شونده كشتی شد. تنها در بین سال‌های 2006 تا 2009 از سوی ایالات متحده، تسلیحاتی به ارزش شش هزار میلیون دلار به امارات داده شد، در حالی كه ارزش سلاح‌های روسیه به امارات تنها صد میلیون دلار بود؛ افزون بر این، چهارضد میلیون دلار اسلحه از اروپای غربی و دویست میلیون دلار از دیگر كشورهای اروپایی به امارات صادر شد.
در سال 2005 سازمان سیا در گزارشی، ارزش هزینه‌های نظامی امارات را معادل 3. 1 درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی این کشور (184. 6 میلیارد دلار) برآورد کرد که به گفته برخی کارشناسان، این رقم برای کشوری با چنین مساحت کوچکی، قابل توجه است.
كویت؛ در آستانه تقویت نیروی هوایی
آمریكا سال گذشته، 209 موشك پاتریوت به ارزش نهصد میلیارد دلار به كویت فروخت. وزارت دفاع ایالات متحده، همواره گسترش توانایی‌های موشكی ایران را تهدیدی برای منطقه خوانده است. پنتاگون در بیانیه خود به كنگره درباره این معامله گفته بود: كویت برای روبه‌رو شدن با تهدید‌های هوا به زمین دشمنان كنونی و آینده به این موشك‌ها نیاز دارد.
در این بیانییه همچنین آمده بود كه كویت از این قابلیت افزایش یافته‌اش به عنوان عامل بازدارنده در برابر تهدیدات منطقه و افزایش امنیت خود بهره خواهد برد. وزارت دفاع ایالات متحده در گزارش خود به كنگره گفت: فروش این تسلیحات نظامی به كویت، توازن نظامی را در منطقه تغییر نخواهد داد و امنیت یكی از مهمترین متحدان غیر عضو ناتوی آمریكا در منطقه خاورمیانه را تأمین خواهد كرد.
وزارت دفاع در ادامه این گزارش، فروش تسلیحات را نیروی مهمی برای ثبات سیاسی و پیشرفت اقتصادی در خاورمیانه عنوان كرد. آمریكا ایجاد نوعی موازنه در مقابله با گسترش قابلیت‌های موشكی و اتمی جمهوری اسلامی ایران را دلیل اصلی بستن این قراردادهای پر سود با كشورهای ثروتمند نفتی در منطقه می‌خواند.
قطر؛ بستر نظامی آمریكا
روابط نظامی آمریكا با قطر به پیش از جنگ خلیج فارس و حمله به عراق بازمی‌گردد. مهمترین پایگاه نظامی آمریكا در حوزه خلیج فارس در این كشور قرار دارد. در سال 1996پایگاه عملیاتی هوایی العدید در 35 كیلومتری جنوب دوحه، پایتخت قطر و در 70 كیلومتری مرز مشترك این كشور با عربستان سعودی با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد دلار ساخته شد. این پایگاه از سال 2001 به مهمترین مقر هوایی آمریكا در آسیا و خاورمیانه تبدیل شده است. نیروی هوایی قطر دارای دوازده فروند میراژ 2000 و پانزده فروند میراژ اف 1 است. قطر با امضای قراردادی 130 میلیون دلاری با فرانسه، میراژ‌های اف 1 خود را به روز كرد.
در آخرین اقدام، نیروی دریایی قطر درصدد تجهیز قایق‌های گشت زنی ویتا ـ كلاس با آخرین نسخه موشك ضد كشتی اكسولت است. آخرین نسخه از این سلاح، افزایش چشمگیری در شعاع عمل را نمایان می‌سازد. مبلغ این قرارداد تا كنون اعلام نشده است.
سرتیب ستاد محمد بن ناصر آل محندی، فرمانده نیروهای دریایی قطر در بیانییه‌ای گفت: این پروژه در راستای برنامه به روزرسانی نیروی دریایی كشور است.
او افزود: این پروژه شامل آموزش افسران و پرسنل نیروی دریایی برای مقابله با سیستم موشكی مدرن، توسعه سیستم‌های پرتاب موشك و به روز رسانی با آخرین فن‌آوری در این زمینه است. قطر نزدیک سال 1998 قراردادی دفاعی با ایالات متحده، انگلیس، فرانسه و روسیه امضا كرد.
بحرین؛ سنگر آمریكا
روابط نظامی بحرین با ایالات متحده از سال 1949 و با استقرار سه كشتی جنگی نیروی دریایی در این كشور آغاز شد. از آن به بعد، بحرین اجازه افزایش حضور نظامی آمریكا در زمان بحران (مانند جنگ اعراب و اسراییل و عملیات توفان صحرا) را داد. در سال 1995، بحرین به مركز فرماندهی ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده تبدیل و واشنگتن بر پایه توافقنامه همکاری دفاعی با منامه، از امکانات و تسهیلات بسیاری در فرودگاه‌ها و بنادر بحرین برخوردار شد. ارایه این تسهیلات به آمریکایی‌ها پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، به ویژه در فرودگاه المحرق، بندر سلمان، پایگاه هوایی شیخ عیسی و پایگاه نظامی الجفیر در نزدیکی منامه افزایش یافت.
ناوگان پنجم دریایی آمریکا هم اکنون در پایگاه نظامی الجفیر مستقر است. ایالات متحده اصلی‌ترین فروشنده سلاح به بحرین است. یک سال و اندی پیش، آمریكا اجرای طرح توسعه پایگاه ناوگان پنجم دریایی آمریکا در بندر سلمان واقع در شرق منامه پایتخت بحرین را آغاز کرد. هزینه این طرح توسعه ۵۸۰ میلیون دلار اعلام شد که از طرف نیروی دریایی آمریکا هزینه خواهد شد.
عمان؛ خریدار 3. 5 میلیارد دلاری
سال گذشته، وزارت دفاع آمریكا، از فروش احتمالی تسلیحات نظامی به ارزش 3. 5 میلیارد دلار به عمان خبر داد. این قرارداد شامل فروش هجده فروند هواپیمای اف 16 بلاك 50/52 و تجهیزات مربوطه، قطعات یدكی، آموزش و پشتیبانی لجستیكی بود و باعث افزایش قابل ملاحظه توانایی نیروی هوایی عمان می‌شد. هواپیمای اف 16 عمان را در دفاع هوایی خود و همچنین عملیات ائتلاف بی نیاز می‌كند. هم‌اکنون نیروی هوایی عمان دارای 12 فروند هواپیمای اف 16 و 26 فروند جنگنده جگواراست.
در سال 1993 عمان که با 780 میلیون دلار کسری بودجه روبه‌رو بود، 1. 5 میلیارد دلار، معادل 30 درصد بودجه کشور را صرف خرید تسلیحات کرد.
عراق؛ میعادگاه اسلحه
با وجود بحران سیاسی در عراق، آمریكا می‌خواهد برنامه فروش تسلیحات و آموزش نیروهای عراقی را كه یازده میلیارد دلار برآورد شده، در این كشور ادامه دهد.
روزنامه نیویورك تایمز در گزارشی اعلام كرد، دولت آمریكا می‌خواهد با وجود اختلافات سیاسی گسترده در عراق، برنامه‌های فروش اسلحه و آموزش نیروهای عراقی را كه ارزش آن یازده میلیارد دلار برآورد شده، ادامه دهد؛ هرچند دولت آمریكا هنوز از اینكه این تسلیحات به دست كسانی بیفتد كه با مواضع آمریكا مخالفند، نگران است.
بنا بر این گزارش، كمك‌های نظامی آمریكا شامل فروش هواپیماهای جنگی و تانك‌های پیشرفته خواهد بود كه با تحویل آنها به عراق، توانایی این كشور در دفاع از مرزهای خود به طور چشمگیر افزایش پیدا خواهد كرد.
نیویورك تایمز همچنین نوشت: با وجودی كه آمریكا از اقدامات نوری المالكی و احتمال بالا گرفتن اختلافات داخلی در این كشور نگران است، فروش اسلحه به این كشور همچنان ادامه دارد و هم‌اكنون نیز برخی از این تسلیحات تحویل عراق شده است.
این روزنامه در ادامه می‌نویسد: برخی از مسئولان آمریكایی، از جمله جیمز جفری، سفیر این كشور در عراق از كمك‌های نظامی آمریكا به بغداد ابراز نگرانی كرده‌اند و اظهار داشتند كه این كمك‌ها احتمالا پیامدهای سیاسی به دنبال دارد كه كشور آمریكا نتواند آنها را كنترل كند و ممكن است به جنگ داخلی در عراق نیز بینجامد.
سال گذشته، عراق آمادگی خود را برای خرید تسلیحات نظامی از ایالات متحده به ارزش 13 میلیارد دلار اعلام كرد. این قرارداد كه شامل خرید هجده فروند جنگنده اف16 فالكن و 140 تانك ام1 بود، عراق را به یكی از بزرگترین خریداران تسلیحات نظامی از ایالات متحده تبدیل می‌کرد. ارتش عراق در حال یادگیری استفاده از این تانك‌هاست.
هند؛ میزبان جنگنده‌های آمریكایی
سال گذشته، معامله‌ای ده میلیارد دلاری میان ایالات متحده و آمریکا صورت گرفت. در این قرارداد، 126 هواپیمای جنگنده که شامل بویینگ اف-18 و جنگنده اف-16 بود، به فروش رسید.
«میشل فلورنوی»، معاون سیاست گذاری وزیر دفاع آمریكا، پیش از امضای این قرارداد در این زمینه گفته بود: پنتاگون درصدد امضای سه موافقت نامه بنیادی با «دهلی نو»ست، این موافقت نامه‌ها به آمریكا اجازه می‌دهد تا فن آوری‌های برجسته خود را با هند به اشتراك بگذارد.
او همچنین فروش جت‌های جنگنده به هند را راهی برای حفاظت موثرتر از منافع امنیتی مشترك دو كشور در آینده خواند و افزود: ایالات متحده در زمینه‌های دریایی و شناخت تكنولوژی‌های جدید برای مبارزه با تهدیدات و همچنین مقابله با گسترش سلاح‌های كشتار جمعی، همكاری خود با هند را ادامه خواهد داد.
روسیه؛ قطب دیگر صادرات تسلیحات نظامی
مانند ایالات متحده، روسیه یكی از صادر كنندگان عمده سلاح و عرضه كننده آن به كشورهایی مانند هند و چین است؛ اما فروش اسلحه به كدام كشور، موجب نگرانی ایالات متحده شده است؟
در سال‌های اخیر، روسیه اقدام به فروش همه چیز از رادار‌های پیشرفته تا جنگنده به سوریه كرده است؛ هرچند هر دو كشور همزمان این گزارش‌ها را رد كرده‌اند، شایعه فروش موشك اس 300 موجب نگرانی آمریكا و همچنین اسراییل شده است.
هم‌اکنون دولت روسیه دست‌کم یك قرارداد برنامه ریزی شده با سوریه را تأیید كرده است؛ قراردادی كه در آن روسیه موشك‌های كروز پی 800 را به سوریه فروخته است. بنیاد میراث آریل كوهن این فروش را فشار دیگری بر دولت اوباما برای تغییر سیاست در روابط با روسیه دانست و افزود: فروش این موشك‌ها به سوریه، تهدیدی عمده برای ثابت قدم‌ترین متحد ایالات متحده در خاورمیانه یعنی اسراییل است.
روسیه همچنین پارسال از بستن قراردادی به ارزش میلیارد‌ها دلار با ونزوئلا خبر داد. این قرارداد شامل همه نوع تسلیحات نظامی از اسلحه‌های كوچك تا موشك‌های پیشرفته بود. یكی از اسلحه‌هایی كه موجب نگرانی آمریكا شده بود، موشك شولدر فایرد بود كه برای شلیك به هواپیما طراحی شده است. این جدیدترین سلاح دفاع هوایی و شكست آن بسیار مشكل است. ونزوئلا با افتخار این سلاح روسی را در ملأ عام به نمایش گذاشت.
گویا، فروش تسلیحات نظامی آمریكا و روسیه در خاورمیانه، نه تنها از لحاظ اقتصادی بلكه از نظر سیاسی و استراتژیك نیز برای این دو كشور مهم است.
