حربه بستن تنگه هرمز چقدر کارگر است؟

خبرـنلاین نوشت:

تهدید ایران به بستن تنگه هرمز امروز باعث افزایش قیمت نفت تا مرز 109 دلار شده و پیش بینی می شود تحقق این تهدید می تواند نفت را تا مرز 200 دلار نیز پیش ببرد.

رقمی که می تواند اقتصاد جهانی را تحت شعاع قراردهد و باب جدیدی از بحران اقتصادی در جهان را باز کند. ضمن آنکه پیش بینی می شود با ارائه گزارش آخر هفته آمریکا از بازار نفت که احتمالا فردا منتشر می شود قیمت نفت شیب تندتری را برای افزایش قیمت بردارد.

در شرایطی که 40 درصد حمل و نقل دریایی نفت وگاز جهان از تنگه هرمز صورت می گیرد همواره کشورهای غربی و آمریکا از بسته شدن این تنگه توسط ایران ابراز نگرانی کرده اند و اولین بار است که مسوولان کشور از اقدام به بستن این تنگه به طور جدی یاد می کنند.

شاید برای همین باشد که این روزها نگرانی در بازار جهانی نفت به شدت افزایش یافته و قیمت نفت نیز روند صعودی در پیش  گرفته است. تحلیل موسسات بین المللی انرژی نشان می دهد که در صورت تحقق چنین تهدیدی از سوی ایران قیمت نفت تا مرز 200 دلار نیز افزایش خواهد یافت .ضمن آنکه پیش بینی بیش از 20 موسسه بین المللی انرژی در جهان براین نکته تاکید می کند که نفت در 2012 پایین تر از 100 دلار نخواهد آمد.
دراین بین اگرچه راه های جایگزین برای تنگه هرمز وجود دارد اما به دلیل افزایش هزینه های حمل و نقل و افزایش مدت زمان تحویل ، انتخاب راه جایگزین ، اقتصادی به نظر نمی رسد.

از سویی دیگر آنچه جهانیان را نگران کرده وابستگی کشورهای تاثیرگذار در اقتصاد جهانی چون کشورهای اروپایی ،آمریکا و ژاپن است.چراکه در حال حاضر روزانه بیش از 2 میلیون بشکه نفت مورد نیاز آمریکا و اروپا از این تنگه عبور می کند.

ضمن آنکه در حال حاضر گاز صادراتی کشورهایی چون قطر از طریق این تنگه جابه جا می شود.

روزنامه سوییسی 'نویه زوریخر سایتونگ' در این زمینه نوشت: چنانچه تحریم های جدی علیه تهران اعمال شود و در این راستا محدودیتی در عبور تانکرهای نفتی از طریق تنگه هرمز در خلیج فارس که وسعت چند کیلومتری دارد بوجود آید، این امر واکنش های شدیدی برای بازار نفت و همچنین اقتصاد جهانی خواهد داشت.

مرکز بین المللی تحقیقات نفتی در لندن برآورد کرده در صورت بستن کامل این تنگه، این امر می تواند باعث شود تا قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی به 175 دلار در هر بشکه برسد.

این درحالیست که روزنامه سوییسی 'باسلر سایتونگ' نیز به نقل از یک نظر سنجی از 27 تحلیلگر مهم امور نفتی نوشت که قیمت نفت در سال 2012 به زیر 100 دلار در بشکه نمی رسد.

براساس اظهارات دومنیک چیریچلا، تحلیلگر مسائل انرژی ،با توجه به خروج نیروهای آمریکایی از عراق، خاورمیانه و بالاخص ایران، نقش تعیین کننده ای در بازار نفت ایفا خواهند کرد. مسائل ژئوپولوتیک در تعیین قیمت های جهانی نفت در سال آینده نقش عمده ای خواهند داشت.برهمین اساس این نگرانی درحال حاضر در بازار جهانی نفت ایجاد شده که در صورت بسته شدن تنگه هرمز توسط ایران قیمت نفت سیر صعودی جبران ناپذیری را در پیش بگیرد.

گِرِگ اسمیت مدیرعامل کالاهای اساسی جهانی معتقد است: در صورت اعمال تحریم‌های بیشتر بر ایران، این مورد به سرعت حل نخواهد شد.

اکثر نفت خام صادراتی از عربستان، ایران، امارات، کویت و عراق و گاز صادراتی از قطر باید از تنگه هرمز عبور کند؛ این تنگه یک کانال 6.4 کیلومتری میان عمان و ایران است.

بر اساس اطلاعات انرژی آمریکا، حدود یک سوم نفت دریایی از این تنگه در سال 2009 عبور کرده است.

ایران از چند روز پیش رزمایشی نظامی را در تنگه هرمز آغاز کرده است که تحلیلگران آن را هشداری به غرب در مورد تشدید اقدامات ضد ایرانی خود می دانند.

چرا ایران از حربه تنگه هرمز استفاده کرد؟

خلیج فارس دارنده بیش از 60 درصد ذخایر اثبات شده نفت جهان است و 30 درصد تجارت جهانى نفت را در اختیار دارد. در سال 2006 کشورهاى خلیج فارس (بحرین، ایران، کویت، قطر، عربستان، امارات متحده عربى) در حدود 28 درصد نفت جهان را تولید کردند. این درحالى است که این کشورها 55 درصد (728 میلیارد بشکه) از ذخایر نفت خام جهان را در مالکیت خود دارند. کل صادرات کشورهاى حاشیه خلیج فارس در سال2006،  18.2 میلیون بشکه در روز بود که از این میزان 17 میلیون بشکه آن ازطریق تنگه هرمز (معادل یک پنجم تقاضاى جهانى) صادر شده و بقیه آن از طریق خطوط لوله نفتى ترکیه به مدیترانه و از عربستان به دریاى سرخ منتقل گردیده است.

در طول سال 2006 عمده واردات نفت آمریکا از خلیج فارس 2.2میلیون بشکه در روز، معادل 17 درصد کل واردات نفت آمریکا بود. 66 درصد این میزان واردات نفت از عربستان، 25 درصد از عراق، 8 درصد از کویت، و کمتر از یک درصد از قطر و امارات متحده عربى صورت گرفت. درکل کشورهاى حاشیه خلیج فارس حدود 18 درصد واردات نفت خالص (Net Oil Imports) و به طور تقریبى 11 درصد تقاضاى نفت آمریکا در سال 2006 را تامین کردند. اروپاى غربى(مشتمل بر کشورهاى عضو سازمان همکارى و توسعه اقتصادى OECD) به طور میانگین 2.8میلیون بشکه در روز واردات نفتى از کشورهاى حاشیه خلیج فارس در سال 2006 داشتند که کاهشى کمتر از 0.1میلیون بشکه در روز نسبت به سال 2005 را شاهد بود. بالاترین سهم صادرات نفت خلیج فارس به اروپاى غربى توسط عربستان (44 درصد) انجام شد. هم‏چنین مقدار قابل توجهى از نیاز اروپا توسط ایران (33 درصد)، عراق (13 درصد) و کویت (7 درصد) تامین گردید.

در سال 2006 ژاپن نیز به طور میانگین 4.4 میلیون بشکه در روز واردات نفت از خلیج فارس داشت. تهیه نفت توسط این کشور از خلیج فارس از پایین ترین سطح در سال 1988 یعنى 57 درصد، به بالاى 83 درصد در سال 2006 رسید. در حدود 35 درصد واردات نفت این کشور از خلیج فارس در سال 2006 از عربستان سعودى، 29 درصد از امارات متحده عربى، 12 درصد از ایران، 12 درصد از قطر،10 درصد از کویت و بیش از یک درصد از بحرین و عراق بود.

آمار و ارقام بازار جهانى نفت نشان مى‏دهند که على رغم پیشرفت‏هاى تکنولوژى، در بیست سال آینده تقاضاى ایالات متحده براى نفت به طور مداوم افزایش خواهد یافت. بر این اساس انتظار مى‏رود تقاضاى ایالات متحده براى نفت در فاصله سال‏هاى 2002 تا 2025 چهل درصد افزایش یابد. این افزایش تقاضا تنها مختص ایالات متحده نیست. بر طبق پیش بینى آژانس بین‏المللى انرژى در سال 2002 میزان تقاضاى جهانى براى نفت تا سال 2030 به مقدار دو سوم افزایش مى‏یابد و به 17 میلیون بشکه در روز یا سالانه 15.3 میلیارد تن مى‏رسد.

همچنین جداى از نفت، منطقه خلیج فارس ذخایر عظیم گاز طبیعى (2.6تریلیون فوت مکعب یعنى 45 درصد کل ذخایر کشف شده) جهان را دارد که سهم ایران از آن 15.3درصد (8/970 تریلیون فوت مکعب) است. خط ساحلى ایران در صدور این انرژى‏ها نقش حیاتى بازى مى‏کند؛ زیرا تانکرها ونفت کش‏ها از مسیرهایى عبور مى‏کند که بسیار نزدیک به خاک ایران، جزایر تحت کنترل و پایگاه‏هاى نیروى دریایى ایران در خلیج فارس است. این حساسیت بالا و تهدیدهاى ایران به انسداد تنگه هرمز در صورت هرگونه حمله نظامى علیه ایران، اکنون یکى از دغدغه‏هاى کشورهاى پیشرفته صنعتى براى تضمین امنیت صدور انرژى شده است. اگر چه در صورت بسته شدن تنگه هرمز استفاده از مسیرهاى جایگزین امکانپذیر است؛ اما این مسیرها طولانى تر و پرهزینه تر هستند. ایران بزرگترین و نیرومندترین کشور خلیج فارس است و بیشترین گستره جغرافیایى و مواضع حفاظتى را در این منطقه دارد، به همین دلیل تنگه هرمز از اهمیت بسیارى برخوردار است و در حقیقت دروازه ارتباطى ایران با جهان و منطقه شمرده مى‏شود.

بنابراین تنگه هرمز یکى از مهم‏ترین عوامل بازدارنده در تهاجم به مرزهایش محسوب مى‏شود. تنگه‏اى که صادرات 90 درصد نفت خلیج فارس (40 درصد تجارت نفتى دریایى جهان) و همچنین صادرات گاز طبیعى مایع این خلیج به آن بستگى دارد. تهدید به بستن این تنگه که گلوگاه کشتى‏هاى حامل نفت از خلیج فارس است مى‏تواند عامل بازدارنده‏اى در مقابل تهدید دیگر کشورها باشد.