نمايندگان مجلس شوراي اسلامي در ادوار مختلف، جهت پيشبرد وظايف خود در دو بعد نظارت و تقنين، اقدام به تشكيل مجموعههايي تحت عنوان، فراكسيون ميكنند و مجلس هشتم نيز بسان همتايان خود در ادوار گذشته، با تشكيل فراكسيونهاي متعدد، گامي جهت تسهيل، تسريع و تهيه و بررسي طرحها و لوايح برداشت.
عضويت نمايندگان در فراكسيونهاي متعدد، منع قانوني ندارد لذا هر نماينده به فراخور تخصص و علاقمندي خود ميتواند در هر يك از فراكسيونها عضويت يابد، اگرچه نبود مانع در تعداد عضويتهاي فراكسيوني و به تبع احتمال عضويت در فراكسيونهاي متعدد ، مي تواند بر برآيند كار فراكسيونها تاثيرگذار باشد.
البته اين موضوع و آنچه ميتوان نام آن را ازدحام فراكسيونها در مجلس ناميد، گويا موجب افت كيفيت كار نشده چه آنكه اكثريت قريب به اتفاق نمايندگان عضو معتقدند كار خود را بي كم و كاست انجام داده، جلسات را مرتبا تشكيل ميدهند و حتي هريك فراكسيون متبوع خود را فعالترين فراكسيون ميداند.
بايد پرسيد آيا وجود قريب به چهل فراكسيون در مجلس كه همگي خود را جزو برترينها ميدانند تا چه حد به حال تقنين و نظارت مجلس مثمر ثمر بوده است.
البته لازم به ذكر است كه فراكسيونها وظيفه قانونگذاري ، به معناي آنچه نمايندگان دركميسيونهاي تخصصي و در صحن علني مجلس بر عهده دارند، را ندارند و صرفا ميتوانند به لحاظ تخصصي و صنفي به نمايندگان در قانون گذاري نهايي و بررسي طرحها و لوايح مشورت و ياري برسانند.
اين گزارش در نظر دارد فعاليتهاي تعدادي از فراكسيونهاي مجلس هشتم را درآخرين ماههاي فعاليت اين دوره از مجلس مورد بررسي قرار دهد.
فـــراكـســيــون اصــولــگــرايــــان
بزرگترين و به لحاظ سياسي تاثيرگذارترين فراكسيون در مجلس هشتم بوده كه به گفته ولي اسماعيلي، عضو هيات رييسه آن عملكرد اين فراكسيون را ميتوان در سالهاي مختلف مجلس مورد بررسي قرار داد.
او معتقد است كه اين فراكسيون درسال اول به عنوان سال پيش از برگزاري انتخابات 88، با صدور بيانيههايي، خوب عمل كرد و توانست از گفتمان انقلاب وامام دفاع كند، اما در سال دوم با اين موضوع روبرو شديم كه برخي اعضا اصرار داشتند رييس فراكسيون ميتواند رييس مجلس نباشد تا مديريت بهتري اعمال شود، اما اين اتفاق نيفتاد و بازهم رييس مجلس، به عنوان رييس فراكسيون انتخاب شد.
اسماعيلي معتقد است كه در سال دوم شاهد كمكاري در كار فراكسيون اصولگرايان بوديم و موضعگيريهاي مناسبي در زمانهاي خاص از سوي اين فراكسيون اتخاذ نشد.
اسماعيلي در عين حال معتقد است كه در سال سوم، بيانيهها از سوي اين فراكسيون مجلس به موقع صادرشد و فراكسيون توانست در موضوع استيضاح وزرا و راي اعتماد به آنها جلسات منظم شوراي مركزي و حتي مجمع عمومي خود را برگزار كند.
وي اظهار اميدواري كرد كه در سال آخر كار فراكسيون اصولگرايان كه همان تركيب اعضا در سال سوم را شاهد هستيم، در موضوع اتحاد اصولگرايان براي انتخابات تاثيرگذار باشد.
فـــراكــســيـــون خـــط امـــام(ره)
داريوش قنبري، سخنگوي فراكسيون خط امام (ره) مجلس كه متشكل از نمايندگان اقيلت است، فراكسيون متبوعش را فعالترين فراكسيون مجلس هشتم ميداند و مي گويد: شوراي مركزي به طور مرتب هفتهاي يكبارو مجمع عمومي تقريبا هر ماه يا هردوماه يكبار تشكيل جلسه ميدهد.
وي معتقد است كه اعضاي اين فراكسيون دربسياري تصميمگيريها، اعم از آنكه تصميم فراكسيوني باشد يا به طور مستقل و فردي، در مجلس تاثيرگذاري داشتهاند.
فــراكــســيــون انــقــلاب اســـلامـــي
حجت الاسلام حميد رسايي، نايب رييس فراكسيون انقلاب اسلامي است؛ فراكسيوني كه نام آن اولين بار در مجلس هشتم مطرح شد و اگرچه در ابتدا خود را ذيل فراكسيون اصولگرايان و همسو با آنان ميدانست اماهماكنون در برخي جهتگيريها متفاوت از آنان عمل كرد.
به گفته رسايي، اين فراكسيون معمولا به طور هفتهاي و گاه دو هفتهاي يكبار جلسه دارد، البته در بزنگاهها و مسايل حساس حضور اعضا پررنگتر است و بيشتر اعضا حضور مييابند.
وي ميافزايد: علاوه بر اين گاهي اعضاي اين فراكسيون در موضوعات مهم به صورت رايزني و لابي در حلقههاي كوچك در صحن علني تصميماتي اخذ ميكنند.
به گفته وي، اگر فراكسيون هيچ كار نكرده باشد – كه هزاران كار كرده- 2 اقدام موثر داشته كه يكي لغو مصوبه حقوق مادامالعمر مديران و ديگري لغو مصوبه مجلس در وقف دانشگاه آزاد بوده است.
وي كه معتقد است فراكسيون انقلاب اسلامي جزء فعالترين و تاثيرگذارترين فراكسيونهاست، ميگويد: فراكسيون اصولگرايان جنب و جوش و تاثيرگذاري چنداني ندارد، البته فراكسيون اقليت هم فعال است و پيگيريهاي لازم را دارد.
وي آخرين اقدام موثر فراكسيون متبوعش را ارائه طرح 2 فوريتي لغو حقوق مادامالعمر مديران دانست و افزود: متاسفانه برخي دوستان تلاش ميكردند اين طرح مطرح نشود اما پايداري فراكسيون و اصرارش سبب شد نهايتا اين مصوبه لغو شود.
فــراكـــســيـــون زنـــــــان
فراكسيون زنان مجلس شايد كم جمعيت ترين فراكسيون مجلس است اما به گفته طيبه صفايي، رييس فراكسيون، به
لحاظ كمي و كيفي بيشتر و بهتر از ديگر فراكسيونها جلسات خود را تشكيل داده است.
وي يكي از توفيقات اين فراكسيون را تصويب مواد 230 و 227 در برنامه پنجم توسعه كه نقشه راه حوزه زنان و خانواده را تثبيت كرده، ميداند و در مورد لايحه حمايت خانواده ميگويد: پيگير هستيم كه عمراين لايحه به عمر مجلس هشتم برسد.
فـــراكــســيـــون فـــرهــنــگــيـــان
يكي ديگر از فراكسيونهاي مجلس، فراكسيون فرهنگيان است كه به گفته بهروز جعفري ، نايب رييس آن عملكرد اين مجموعه را ميتوان در دو مقطع در زمان رياست حاجي بابايي بر فراكسيون و مقطع پس از آن كه رياست بر عهده اسدالله عباسي بود، تقسيم كرد چرا كه در مقطع اول، وزراي آموزش و پرورش ، به اصطلاح آموزش و پرورشي نبودند و با ساختار وزارتخانه آشنايي لازم را نداشتند و بنابراين جلسات فراكسيون بيشتر تشكيل ميشد اما با توجه به اينكه روند كار وزارتخانه در وزارت جاجيبابايي منطقيتر به نظر ميسد لذا تعداد جلسات فراكسيون كمتر است.
جعفري با اشاره به عضويت 130 نفر در اين فراكسيون، اين مجموعه را پشتوانه خوبي براي وزارتخانه دانست و گفت: البته اين بدان معنا نيست كه فراكسيون حامي وزارتخانه است بلكه ما در موادي كه انتقاداتي داشته باشيم نيز ورود پيدا كنيم .
وي فراكسيون متبوعش را قويترين و موثرترين فراكسيون مجلس ميداند ميگويد: موضوعاتي مثل تعطيلي 5شنبهها، مجتمعهاي قرآني و غيره از مواردي است كه اعضاي فراكسيون در مورد آنها به عملكرد وزارتخانه انتقاد و پيشنهاد داشته اند.
فــراكــســيــون مـســـــاجـــد
حجت الاسلام حسين ابراهيمي، رييس فراكسيون مساجد در مجلس معتقد است كه اين فراكسيون فعاليتهاي خوبي داشته بطوريكه در اثر تلاشهاي اين مجموعه، توانستهايم سال گذشته 30 ميليارد بودجه براي مساجد اختصاص دهيم؛ كه نيمي از اين مبلغ براي مساجد كل كشور و نيمي ديگر مربوط به مركز رسيدگي به امور مساجد است.
فــــراكـــســيــون مــنــاطــق مـــحـــروم
ابراهيمي كه رييس فراكسيون مناطق محروم در مجلس نيز ميباشد، ميگويد در طول سال هر گاه احساس ضرورت شود، تشكيل جلسه ميدهيم اما به طور ويژه قبل از شروع سال جديد و در آستانه بررسي بودجه جلسات به طور منظم تشكيل ميشود.
وي گنجاندن موضوع اختصاص دو درصد از بودجه كل كشور براي مناطق محروم در برنامه پنجم را حاصل تلاشهاي فراكسيون مناطق محروم ميداند.
فـــراكـــســيـــون اقـــتـــدار مــلــي
فراكسيون اقتدار ملي از ديگر فراكسيونهايي است كه به گفته مهدي سنايي، رييس آن، جهت جذب نمايندگان مستقل با رويكردي مستقل و ميانهرو در اواخر سال 87، اولين سال تشكيل مجلس هشتم، تشكل شد و اگر فضاي كشور در سال 88 تند نمي شد، اين فراكسيون مي توانست نقش خود را خوب ايفا كند.
سنايي با اعلام اينكه جلسات فراكسيون به طور مرتب و مكرر تشكيل شده است، گفت: فراكسيون توانسته در انتخاب هيات رييسه و نيز در طرحها و لوايح مهم تاثيرگذار باشد به گونهاي كه در موارد اختلافي نيز گرايش اعضاي اقتدار ملي، نقش تعيين كننده اي يافته است.
فــــراكــســيـــون گـــمــــرك
كاظم دلخوش، رييس فراكسيون گمرك در مجلس است كه ميگويد: ما در فراكسيون به طور متوسط ماهانه يك جلسه برگزار ميكنيم و به دليل تلاشها و پيگيريهاي اعضاء توانستيم قانون گمرك را با 165 ماده وضع كنيم.
فـــراكــســيـــون روحـــانــيــــون
حجتالاسلام محمدتقي رهبر، كه در ابتداي دوره هشتم مجلس رييس هيات رييسه سني بود و به لحاظ كبر سن، از بزرگان مجلس به شمار ميرود، رييس فراكسيون روحانيون مجلس است. او معتقد است جلسات فراكسيون زير مجموعهاش ، از همه دوره ها منظمتر، سازمان يافته تر و فعالتر برگزار شده است.
وي ميگويد: فراكسيون به مناسبتهاي مختلف اعلام موضع كرده و بيانيه داده و با مراجع و مسوولان ديدار داشته است.
او كه تاكيد دارد حدود 40 روحاني مجلس هشتم ميتوانند در موضوعات تاثيرگذار باشند، ميگويد: الان پيگير هستيم كه مجلس آينده از حضور روحانيتي قوي برخوردار باشد، چرا كه يكي از توطئههاي بيگانگان، حذف علماست اين در حالي است كه روحانيت به عنوان پرچمدار صحنهها بايد حاضر باشد.
به گفته وي، غير از مسائل كشوري ، مسائل ديني، صنفي و فرهنگي براي اين فراكسيون حائز اهميت است.
فــراكـســيـون مــديريــت شــهــري و روســتــايــي
مديريت شهري و روستايي از ديگر فراكسيونهاست كه به گفته محسن نريمان نايب رييس آن، از فراكسيونهاي پرتلاش و پركار مجلس است كه بيش از نيمي از نمايندگان در آن عضويت دارند، معمولا هفتهاي يكبار تشكيل جلسه ميدهد و در رابطه با مسائل مهم مديريت شهري به ويژه حمل و نقل درون شهري ، علي الخصوص در زمان بررسي برنامه پنجم و بودجههاي سالانه، بسيار فعالانه عمل ميكند.
رويكرد اين فراكسيون، حمايت از شهرداريهاي كشور و دهياريها و شهرداريهاي كلانشهرها است.
فـــراكـــســيــون مــحــيــط زيــســـت
نريمان كه نائب رييس فراكسيون محيط زيست نيز هست، از تشكيل جلسات فراكسيون متبوعش به صورت ماهانه خبر ميدهد و ميگويد: بيشتر مسائل محيط زيستي به ويژه موضوع آلودگي هوا در تهران و آلايندهها در جلسات مورد بررسي قرار ميگيرد، از اين رو تقويت وحمايت طرحهاي حمايتي جهت بهبود وضعيت هوا از دستور كارهاي فراكسيون است.
او به شهرداري توصيه ميكند كه حمل و نقل با مترو را توسعه دهد و در همين راستا تاكيد دارد كه بايد 2 ميليارد دلار مصوب مجلس جهت اختصاص مترو كلان شهرها هرچه زودتر اختصاص يابد.
فــراكــســيون ســازمــانهاي مــردم نــهــاد
زهره الهيان، موسس فراكسيوني به نام سازمانهاي مردم نهاد است كه عضويت حدود هشتاد نماينده را دركارنامه خود ثبت كرده است.
او ميگويد: اين فراكسيون با هدف حمايت از تشكلهاي غير دولتي تشكيل شده و تلاش دارد به معرفي ظرفيتهاي اين تشكلها براي توسعه و پيشرفت كشوربپردازد.
وي اظهار اميدواري ميكند كه فعاليت چنين فراكسيوني در مجلس نهم نيز تداوم يابد تا بتوان از ظرفيت NGOها به عنوان بازوهاي نظارتي و كارشناسي بهره ببريم.
فـــراكــســيـــون غـــديـــــر
حجت الاسلام حسن ملكمحمدي، دبير فراكسيوني به نام غدير است كه رياست آن با حجتالاسلام ابوترابيفرد است، ملكمحمدي، اين فراكسيون را فراكسيون فعال و پرافتخار در مجلس هشتم ميداند كه در تاريخ ادوار مجالس پس از پيروزي انقلاب اسلامي، بزرگترين فراكسيون بوده به طوري كه 265 نماينده ميثاق نامه آن را امضا كردهاند و اعضاي هيات رييسه، نمايندگان اصلاحطلب، اصولگرا، اقليتها ي ديني، اهل سنت و بانوان مجلس نيز عضو هستند.
به گفته او، برآيند كار فراكسيون ، ترويج كلام و مرام و سيره عملي اميرمومنان علي بن ابيطالب ، گسترش فرهنگ غني غدير در جامعه، تحقق منويات مقام معظم رهبري و امام (ره)به عنوان طلايهداران غدير در قرن معاصر بوده و تقويت و تحكيم وحدت امت اسلامي بر محوريت ولايت از اهداف اصلي آن بوده است.
فـــراكــســيـــون دانــشــگـاهــيـــان
فراكسيون دانشگاهيان را نصيري قيداري، به عنوان نايب رييس فراكسيون، منظمترين فراكسيونهاي مجلس مي داند كه تا كنون حدود 28 جلسه تشكيل داده است، جلساتي كه عمدتا با حضور وزرا و مسوولان سازمانهاي دولتي برگزار شده است و تصميماتي كه در آن جلسات اخذ شده عمدتا مفيد و موثر بوده است.
به گفته وي، در اين جلسات وزراي علوم ، بهداشت، رييس دانشگاه آزاد، رييس بازرسي كل كشور، رييس سازمان انرژي اتمي، وزير ورزش و جوانان، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازي ، رييس جهاد دانشگاهي و ... حضور يافتهاند.
فـراكـســيــون حـمــايــت از حــقـــوق مــعــلولان
شكور اكبرنژاد، نايب رييس فراكسيون حمايت از حقوق معلولان است؛ فراكسيوني كه رياست آن با فاطمه آليا است.
اكبرنژاد با اشاره به اينكه اين فراكسيون مسائل مربوط به معلولان را پيگير ميكند، خواهان نحوه برخورد مناسبتر مسوولان بهزيستي با معلولان شده و ميگويد: قانون جامع حمايت از معلولان نيز ماهيت خود را از دست داده است چرا كه از ميان سه درصدي كه طبق قانون بايد از ميان معلولان استخدام شوند، در كارهايي تعريف شده است كه به بخش خصوصي واگذار شده و لذا شاهديم كه قانون معطل مانده است .
وي كه خواستار توجه بيشتر و بهتر به وضع معلولان است ، از عدم برگزاري منظم جلسات فراكسيون انتقاد دارد.
فــراكــســيـــون صـــادرات غــيــرنــفــتــي
رييس فراكسيون صادرات غيرنفتي، پيمان فروزش است كه ميگويد: جلسات فراكسيون به طور منظم تشكيل ميشود، اعضاي فراكسيون پيگير بحث صادرات و رفع مشكلات صادركنندگان و توليدكنندگان هستند.
به گفته وي، سهم بخش صادرات در تسهيلات بانكي كشور كمتر از 3 درصد است كه اين مبلغ ميبايست 8 درصد باشد لذا فراكسيون اين موضوع را همواره مورد پيگيري قرار داده است.
فــراكـسـيـون حـمــايـت از مـقــاومت اســلامي فـلـسـطيــن و لبـنـان
به گزارش ايسنا كرميراد، رييس فراكسيون حمايت از مقاومت اسلامي فلسطين و لبنان است كه يكي از افتخارات فراكسيون متبوعش را برگزاري 2 كنفرانس بينالمللي در موضوع حمايت از فلسطين، انتفاضه آن ميداند.
فــراكــســيون جــمــعـيــت و تــوسـعــه
انوشيروان محسني بندپي نايب رييس فراكسيون جمعيت و توسعه است، او اين فراكسيون را تنها فراكسيوني ميداند كه مورد قبول سازمان بهداشت جهاني و سازمانهاي بينالمللياي است كه در زمينه جمعيت و توسعه كار ميكنند.
به گفته وي، اين فراكسيون بيشتر به نقش پارلمانها در رسيدن به اهداف توسعه هزاره سوم مثل آموزش ، برابري جنسيتي، مسائل زيستمحيطي، كاهش مرگ و مير مادران باردار و نيز اطفال و پيشگيري از ايدز ميپردازد.
وي پارلمان ايران را يكي از پارلمانهاي موفق در اجلاسهايي كه در امور مبتلا به شكل ميگيرد، دانست.
فــراكــســيـــون تــعـــاون
بندپي كه در عين حال نايب رييسي فراكسيون تعاون را بر عهده دارد، اين فراكسيون را از جمله فراكسيونهاي پرجمعيت و پرطرفدار در مجلس ميداند و مي گويد: اين مجموعه درموضوعات مربوط به بخش تعاون در برنامه پنجم بسيار موفق عمل كرد و دراين راستا نحوه رسيدن به سهم بخش تعاون در پايان برنامه، نحوه افزايش سهم بانك توسعه تعاون از اعتبارات ملي، تقويت تشكلهاي تعاوني و اتاق تعاون و نيز كاهش تصديهاي وزارت تعاون از جمله دستاوردهاي پيگيريهاي اعضاي اين فراكسيون است.
فـــراكــســيـــون ســلامــــت
بندپي كه رياست فراكسيوني به نام سلامت را نيز بر عهده دارد، به نگاه جامع به مساله سلامت از منظر فراكسيون سلامت اشاره ميكند و ميگويد: فراكسيون در رابطه با مسائل آلودگيها و پيگيري عوامل محيطي كه برهم زننده سلامت هستند، كارهاي كارشناسي انجام داده است.
فــراكــســيون مــبــارزه بــا مــواد مــخــدر
مجلس شوراي اسلامي در دوره هشتم فراكسيوني به نام مبارزه با مواد مخدر را نيز در كارنامه خود ثبت كرده است. فراكسيوني كه نايب رييسي آن بر عهده بندپي است.
وي با اشاره به اهداف تشكيل اين فراكسيون، آسان ترين و عمليترين راهحل كاهش بيماريها را كاهش مصرف دخانيات ميداند و ميگويد : الان حدود 23 درصد آقايان و 2 و نيم درصد بانوان سيگار استعمال ميكنند و اين امر تاثير مستقيمي در كاهش سن سيگاريها دارد.
به گفته وي، فراكسيون تلاش دارد با توجه به هزينههاي مصرف مواد مخدر بر نظام سلامت كشور و ضرر و زيان ناشي از مصرف سيگار فعاليتهاي لازم را جهت كاهش آمار در اين زمينه انجام دهد.
فـــراكــســيــــون ورزش
علياصغر يوسفنژاد به عنوان نايب رييس فراكسيون ورزش معتقد است كه يكي از مهم ترين كارهايي كه در حال حاضر اين فراكسيون انجام ميدهد تطبيق برنامههاي ارائه شده وزير ورزش در هنگام اخذ راي اعتماد با اقدامات انجام شده طي چند ماه گذشته است.
به گفته وي، از اولويتهاي برنامه فراكسيون آن است كه بتواند موارد مربوط به تامين منابع مالي ورزش را تعقيب كند.
وي ميافزايد: مباحثي مثل ورزش بانوان ، ورزش دانشگاهها، خصوصيسازي ، طرح جامع ورزش و استفاده از ظرفيتها و توانمنديهاي داخل كشور در امور ورزشي جزو مسائلي است كه فراكسيون ورزش بايد در مورد آنها پيگيري جدي انجام دهد.
يوسفنژاد تاكيد دارد كه از موضوعاتي كه اكنون فراروي فراكسيون است بحث عزل و نصبها در هياتهاي ورزشي است.
گفتني است مجلس فراكسيونهاي ديگري از جمله قرآن و عترت، مهرورزي، ورزشهاي رزمي، توسعه بنادرو دريانوردي، فرزندان شاهد، مناطق آزاد تجاري- صنعتي، صنايع غذايي، فناوريهاي پيشرفته و ياوران امداد تشكيل داده و اعضاي آن قطعا به تشكيل جلسات و پيگيريهاي لازم مبادرت دارند كه ذكر آن در اين مجال نگنجيد.