آیا مسئولین نفتی پیام جهاد اقتصادی را شنیده اند؟
حرکت کند توسعه پارس جنوبی؛ قطر پیروز میدان مشترک
اکنون ظرفیت تولید گاز طبیعی از پارس جنوبی توسط ایران، بالغ بر 220 تا 240 میلیون متر مکعب در روز است که با توسعه تمامی فازهای باقی مانده این میدان مشترک، ظرفیت تولید گاز آن نزدیک هفتصد میلیون متر مکعب در روز افزایش خواهد یافت، در حالی که منابع قطری از برنامه ریزی برای رسیدن به سطح دو میلیارد و ۲۴۰ میلیون متر مکعب در روز سخن می گویند.
سرویس اقتصادی ـ قطعا اين مسأله بي دليل نبود كه رهبر معظم انقلاب در آغاز سالي كه آن را جهاد اقتصادي نامگذاري و به مبارزه اقتصادي تفسير كردند، با سفر به عسلويه، توجه همگان را به حوزه ميدان مشترك پارس جنوبي معطوف داشتند.
به گزارش «تابناک»، عقب ماندگی طرح های توسعه ای شرکت ملی نفت ایران در امور بالادستی و استخراج، مشکلی است که کارشناسان داخلی نیز به آن اذعان دارند و این مسأله سبب شده است که توان تولیدی کشور در بخش نفت و گاز بنا بر برنامه افزایش نیافته و به اهداف برنامه ای نرسد؛ اما در این میان، میادین مشترک از اهمیت خاصی برخوردارند، زیرا عقب ماندگی در این بخش، هیچ سودی برای کشور به ارمغان نمی آورد که با برداشت رقبای همسایه دیگر بازگشت پذیر باشد.
روزگاری پارس جنوبی نزدیک هفتاد هزار نفر از کارکنان ایرانی و خارجی را در خود جای داده بود، ولی امروز هرچند آمار دقیقی در دست نیست، ولی بنا بر شنیده ها، این عدد قطعا از بیست هزار نفر تجاوز نمی کند.
باید توجه داشت که بر پایه برآوردهای انجام گرفته، سهم ایران از ذخیره گاز این میدان مشترک با قطر که در سه هزار متری عمق خلیج فارس است، نزدیک چهارده تریلیون متر مکعب بوده است که این میزان، نزدیک 50 درصد کل ذخایر گاز ایران و 8 درصد ذخایر گاز دنیا را شامل می شود.
اکنون ظرفیت تولید گاز طبیعی از پارس جنوبی توسط ایران، بالغ بر 220 تا 240 میلیون متر مکعب در روز است که با توسعه همه فازهای باقی مانده این میدان مشترک، ظرفیت تولید گاز آن نزدیک هفتصد میلیون متر مکعب در روز افزایش خواهد یافت.
این در حالی است که قطر، بهرهبرداری از این منابع مشترک را یازده سال زودتر از ایران، آغاز کرده و توانسته است سطح تولید کنونی خود را به روزانه ۷۴۰ میلیون متر مکعب برساند. البته برابر اعلام رسمي قطر، با توجه به سرمایه گذاری های در دست اقدام از سوی این کشور، پیش بینی می شود تا یک سال آینده، میزان بهرهبرداری این کشور از گاز پارس جنوبی به سه برابر سطح کنونی افزایش یافته و به دو میلیارد و ۲۴۰ میلیون مترمکعب در روز برسد.
به این ترتیب، حتی اگر وعدههای داده شده تحقق یابد، میزان بهرهبرداری ایران از گاز پارس جنوبی سه سال دیگر، باز هم یک سوم سطح بهرهبرداری قطر خواهد بود؛ اما کارشناسان درباره تحقق همین سطح تولید وعده داده شده نیز شک دارند!
حال این پرسش مطرح است، آیا زمانی که رهبر انقلاب از جهاد اقتصادی به مبارزه ای اقتصادی ـ که در آن حضور دشمن و رقیب نیز متصور است ـ تعبیر می کنند، مصداقی بارزتر از پارس جنوبی یافت می شود؟
قطر گاز پارس جنوبی را برده است، میبرد و خواهد برد و ما در نبرد بر سر بزرگترین میدان گازی جهان، هنوز عقب مانده ایم. پیشتر استاتاویل نروژی، سکوهای بهرهبرداری از این منابع را برای ایران میساخت و شرکت توتال فرانسه نیز سیستمهای بهرهبرداری را به کار میانداخت. بعدها «انی» از ایتالیا و «الجی» از کره جنوبی وارد کار شدند، ولی همه اینها به گذشته ها پیوست و وضعیت کمپانی های دسته چندم و واسطه خارجی هم که از پیش پیداست.
خسارت سالانه 4.8 میلیارد دلاری حاصل از تعویق تعهدات شرکت های نفتی چینی در پارس جنوبی
بنا بر مطالعات انجام شده در سطح شرکت ملی نفت ایران، عدم النفعی ناشی از عدم توسعه هر فاز استاندارد پارس جنوبی با احتساب هر بشکه میعانات گازی، یکصد دلار و هر یکهزار متر مکعب گاز خشک ده دلار، ماهانه 450 میلیون دلار و سالانه بیش از 4.8 میلیارد دلار برآورد می شود و برخي پيمانكاران داخلي و خارجي علي الخصوص چيني بدون اینکه نگران این امر باشند با انجام ندادن و یا به تعویق انداختن تعهدهای خود اقتصاد ایران را از اين درآمد ها محروم می کنند.
گفتني است، شرکت ملی نفت ایران و سی.ان.پی.سی چین، بیش از 730 روز قبل، قراردادی به ارزش تقریبی پنج میلیارد دلار برای توسعه فاز 11 میدان پارس جنوبی امضا کردند، ولی با گذشت بیش از دو سال، این شرکت چینی، هنوز عملیات توسعه ای این پروژه مشترک گازی را در عسلویه آغاز نکرده است.
در این مدت، با وجود مکاتبات متعدد بین شرکت ملی نفت ایران، طرف چینی با وعده هایی، زمان های متعددی برای تجهیز کارگاه و آغاز عملیات ساخت و توسعه فاز 11 پارس جنوبی در دو بخش دریایی و ساحلی ارایه کرده است.
در اوضاع کنونی، بدقولی و تأخیر شرکت های چینی، تنها به فاز 11 پارس جنوبی محدود نمی شود، بلکه سینوک چین هم تاکنون قرارداد پانزده میلیارد دلاری طرح توسعه میدان پارس شمالی را آغاز نکرده است.
بنا بر قرارداد دو سال گذشته شرکت ملی نفت ایران و سی.ان.پی.سی، شرکت چینی باید با سرمایه گذاری نزدیک پنج میلیارد دلاری در مدت 52 ماه فاز 11 پارس جنوبی را به منظور تولید روزانه صد میلیون متر مکعب گسترش می داد.
پیگری های انجام شده از شرکت ملی نفت ایران، نشان می دهد که در دو سال گذشته، با حضور کارشناسان چینی در تهران، مذاکراتی بین دو طرف درباره تأمین منابع مالی، مسائل حقوقی و قراردادی انجام شده که این مذاکرات بدون کوچکترین توافق جدیدی به پایان رسیده است.
در این نشست ها، طرف چینی با اعلام اینکه از پول و منابع کافی برای سرمایه گذاری پنج میلیارد دلاری در بخش بالادستی پارس جنوبی برخوردار نیست، خواستار دادن تخفیف و تسهیلاتی توسط شرکت ملی نفت ایران شده است.
در همین حال، گفته می شود، با توجه به رویکرد دولت برای گسترش جامع میدان پارس جنوبی و جبران عقب ماندگی ها در این حوزه مشترک گازی در صورت ادامه وقت کشی چین، این قرارداد گازی تعلیق و مذاکرات با پیمانکاران داخلی آغاز خواهد شد.
هدف از طرح توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی، تأمین گاز ترش مورد نیاز واحد پارس ال ان جی و استحصال میعانات گازی همراه گاز خواهد بود. در این فاز، روزانه دو میلیارد متر مکعب گاز و هفتاد هزار بشکه میعانات گازی سنگین از میدان پارس جنوبی تولید خواهد شد.
همچنین در برنامه چهارم توسعه قرارداد دیگری به منظور طرح توسعه میدان گازی پارس شمالی به ارزش تقریبی پانزده میلیارد دلار با شرکت سینوک چین امضا شد که با گذشت بیش از پنج سال، هنوز توسعه این میدان بزرگ گازی ایران در خلیج فارس آغاز نشده است.
مسئولان شرکت ملی نفت ایران، یکی از دلایل دیرکرد چین در توسعه این میدان گازی را مذاکره برای تعیین قیمت فروش گاز به منظور تأمین خوراک کارخانه ال.ان.جی پارس شمالی عنوان می کنند، ولی گویا موضوع تأخیر چین در این پروژه فراتر از تعیین قیمت خوراک گاز است.
از سوی دیگر، یکی از مسئولان شرکت ملی نفت سال گذشته از فرستادن نامه ای به شرکت سیونک برای تسریع در اجرای بندهای قرارداد طرح توسعه میدان گازی پارس شمالی خبر داد؛ اما خوشبختانه با توجه به اینکه پارس شمالی از میادین مستقل گازی ایران بوده و با كشور ديگري مشترك نیست، دیرکرد در توسعه آن همچون پارس جنوبی، عدم النفع ملی به همراه نخواهد داشت.
در سال 1387 قرارداد طرح توسعه میدان پارس شمالی با یک شرکت چینی برای تولید سه هزار و ششصد میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش نم زدایی شده در چهار فاز نهصد میلیون مکعبی و به منظور تأمین خوراک کارخانه بیست میلیون تنی LNG نهایی شده بود.
پیمانکاران داخلی در چه وضعی هستند؟
خرداد سال گذشته، قرارداد توسعه شش فاز پارس جنوبی با پیمانکاران ایرانی بسته و گفته شد که قرار است منابع مالی این پروژه ها در موعد مقرر تأمین شود و 35 ماهه نیز منتظر توسعه کامل این منطقه باشیم. با این حال، امروز پس از یک سال از آغاز شش پروژه جدید و ادامه توسعه فازهای دیگر، همه این فازها با تأخیر در بهره برداری و مدیریت نامناسب روبه رو هستند.
بنا به گزارش خبر آنلاین، شش فازی که در خرداد سال گذشته، قرارداد آنها به امضا رسید و قرار است 35 ماهه به بهره برداری برسند، جمعا 17درصد پیشرفت فیزیکی دارند، در حالی که قرار بود این رقم در شرایط فعلی 31.5 درصد باشد.
روند اجرایی فازهای 12،15و16،17و18 هم با رشد منفی روبه رو شده اند که حاکی از نابسامانی در مدیریت این پروژه هاست.
فاز 11 پارس جنوبی و گلشن ـ فردوسی و پارس شمالی هم در بلاتکلیفی و حالت تعلیق هستند. فاز 9 و 10 پارس جنوبی هم هنوز در بخش جفاری دچار مشکل است و کار همچنان به کندی پیش می رود.
با این اوصاف، تنها پرسش اینجاست که در سال های پر درآمد نفتی گذشته که اعتبارات سرمایه گذاری نفتی کافی ـ بنا بر برنامه های توسعه پیش بینی شده بود ـ چه اتفاقی افتاد که به زعم تحقق بیش از پیش بینی درآمدهای نفتی، باز هم سرمایه گذاری در تکمیل فازهای نیمه کاره پارس جنوبی و دیگر حوزه های بالادستی نفت و گاز طبق ردیف های بودجه ای صورت نگرفت و چه اولویت بودجه ای مهمتری رخ داده بود که کشور را از این فرصت ایجاد اشتغال و سرمایه گذاری همزمان، محروم کرده ایم؟
تهیه و تنظیم: پیمان جنوبی