تصویب کلیات طرح نظارت نمایندگان مجلس بر خودشان

سرویس مجلس «تابناک» ـ  نمایندگان در نشست علنی امروز، کلیات طرح نظارت بر نمایندگان را با یازده ماده تصویب کردند.

به گزارش خبرنگار مجلس «تابناک»، متن کامل طرح نظارت بر نمایندگان به این شرح است:

ماده 1 ـ به منظور حفظ شأن و منزلت نمایندگان و نظارت بر آنها در آغاز هر دوره مجلس شورای اسلامی و حداکثر یک ماه پس از انتخاب هیأت ‌رئیسه دایمی، هیأت نظارت که از این پس هیأت نامیده می‌شود، مرکب از افراد زیر برای همان دوره تشکیل خواهد شد:

الف) یکی از نواب رئیس به انتخاب هیأت رئیسه مجلس

ب) روسای کمیسیون های قضائی و حقوقی و اصل نودم (90)

پ) چهار نفر از نمایندگان به انتخاب مجلس

تبصره 1: هیأت رئیسه مکلف است برای نام نویسی متقاضیان عضویت در هیأت یک هفته مهلت تعیین کند.

تبصره 2: در جلسه‌ای متشکل از رئیس، نواب رئیس و رؤسای کمیسیون ها، هشت نفر از نمایندگان متقاضی واجد صلاحیت ـ که عضو هیأت‌رئیسه مجلس نیستند ـ برای انتخاب افراد موضوع بند (پ) این ماده به صحن علنی معرفی می‌شوند.

تبصره 3: هیأت از بین اعضای خود، یک رئیس و دو نایب رئیس و دو دبیر انتخاب می نماید.

تبصره 4: در صورت غیبت هر یک از اعضای انتخابی در سه جلسه متوالی و یا یک چهارم جلسات متناوب در مدت شش ماه، یا ضرورت تغییر هر یک از آنها به تشخیص اعضای جلسه موضوع تبصره (2) این ماده فرد جایگزین طبق روال این قانون انتخاب می‌شود.

ماده 2 ـ هیأت صلاحیت رسیدگی به امور زیر را دارد.

الف) گزارش های واصله درباره سوء استفاده و تخلف مالی یا اخلاقی نماینده و درآمدها و هزینه های غیر متعارف وی

ب) گزارش های مربوط به رفتار خلاف شئون نمایندگی

پ)گزارش های رسیده درباره اعمال خلاف امنیت ملی کشور و سایر اعمال مجرمانه از بعد انتظامی

ت) گزارش های هیأت رئیسه درباره غیبت، دیرکرد و بی‌نظمی نماینده موضوع مواد (78) تا (81) و (88) تا (91) آیین‌نامه داخلی مجلس

تبصره 1: منظور از موارد خلاف شئون نمایندگی، رفتار خلاف عرف مسلم نمایندگی است به گونه ای که به نوعی نمایندگان آن را خلاف شأن بدانند.

تبصره 2: مراجع رسمی کشور اعم از انتظامی، قضائی و امنیتی موظفند همه گزارش های به دست آمده علیه نمایندگان را به هیأت رئیسه مجلس منعکس نمایند.

تبصره 3: گزارش هایی قابل رسیدگی در هیأت است که مشخصات کامل ارسال کننده را داراست، مگر اینکه مستندات ارایه شده کافی باشد یا اعتبار و هویت گزارش از سوی هیأت احراز شود.

تبصره 4: هر گاه هیأت احراز نماید، گزارش دهنده برای هتک حرمت نماینده یا تشویش اذهان عمومی یا مسئولین اقدام به تنظیم و ارسال گزارش کرده، مکلف است مراتب را همراه با مدارک مربوطه برای پیگیری قضائی به مرجع قضائی بفرستد و رونوشتی از آن را در اختیار نماینده قرار دهد.

تبصره 5: تعقیب کیفری نماینده مانع رسیدگی هیأت به تخلفات موضوع این قانون و شئون نمایندگی نیست.

تبصره 6: هیأت با رسیدگی به تخلفات موضوع این قانون، مراتب کیفری آن‌ را به مرجع قضائی ذی‌صلاح اعلام می‌نماید.

ماده 3 ـ هیأت به گزارش های رسیده درباره هر یک از نمایندگان محرمانه رسیدگی می‌کند و در صورتی که تخلف را متوجه نماینده بداند، در نخستین نشست از نماینده دعوت و پس از مذاکره با وی و نیز استعلام از مراجع ذی‌ربط تصمیم لازم را می گیرد.

تبصره ـ هیأت موظف است پیش از صدور رأی، دفاعیات نماینده را بشنود.

ماده 4 ـ هیأت با توجه به اهمیت تخلفات و شرایط و موقعیت ارتکاب آنها نسبت به اعمال یک یا چند مجازات ذیل تصمیم می‌گیرد:

الف) تذکر شفاهی بدون درج در پرونده

ب) تذکر کتبی با درج در پرونده

پ) گرفتن تعهد کتبی مبنی بر تکرار نشدن تخلف

ت) کسر حقوق از یک ماه تا یک ‌سال به میزان یک دوم()

ث) محرومیت از عضویت در مجامع و شوراها یا کمیته‌های تحقیق و تفحص

ج) محرومیت از نامزدی برای عضویت در هیأت رئیسه مجلس و هیأت رئیسه کمیسیون ها

چ) لغو عضویت در مجامع و شوراها و یا کمیته های تحقیق و تفحص

ح) لغو عضویت در هیأت رئیسه مجلس و هیأت رئیسه کمیسیون ها

خ) اعلام یک یا چند تخلف نماینده در جلسه رسمی غیر علنی توسط رئیس مجلس

د) اعلام یک یا چند تخلف نماینده در نشست علنی توسط رئیس مجلس

ذ) محرومیت از شرکت در جلسات مجلس و کمیسیون های تخصصی تا سه ماه با پیشنهاد هیأت و تصویب مجلس در نشست رسمی غیر علنی

ر) لغو اعتبارنامه نماینده به پیشنهاد هیأت و تصویب مجلس در جلسه رسمی غیر علنی

تبصره 1: در نشست رسمی غیر علنی پیش از رأی گیری درباره اعمال بندهای (ذ) و (ر) این ماده، نخست گزارش هیأت قرائت می‌شود و سپس نماینده متخلف به مدت نیم ساعت دفاعیات خود را مطرح می‌نماید. وی می‌تواند نیمی از وقت خود را به یکی دیگر از نمایندگان واگذار کند.

تبصره 2: اجرای مصوبات مجلس درباره بند (ر) این ماده مستلزم تأیید شورای نگهبان است.


ماده 5 ـ هر گاه موضوع رسیدگی هیأت، گزارش های به دست آمده علیه یکی از اعضای هیأت مذکور باشد، وی حق شرکت در جلسه مربوطه را ندارد.

ماده 6 ـ نمایندگان در مقام انجام وظایف نمایندگی موضوع اصل هشتاد و ششم (86) قانون اساسی و ماده (75) آیین‌نامه داخلی مجلس قابل تعقیب کیفری نیستند و در سایر موارد، احضار نماینده توسط مقامات قضائی از طریق هیأت صورت می‌گیرد و چنانچه رسیدگی قضائی مستلزم بازداشت نماینده باشد، باید مراتب به تأیید هیأت برسد.

تبصره 1: تشخیص مصادیق موضوع اصل هشتاد و ششم (86) قانون اساسی و ماده (75) آیین‌نامه داخلی مجلس با هیأت است.

تبصره 2: تخلف از مفاد این ماده از سوی مراجع قضائی حسب مورد مستوجب مجازات انتظامی از درجه پنج تا هفت است.

ماده 7 ـ قوه قضائیه موظف است در اجرای این قانون، شعبه خاصی را جهت رسیدگی به موضوعات ارسالی تشکیل دهد و بیرون از نوبت رسیدگی و سرانجام، رأی قطعی را ظرف سه ماه به هیأت اعلام نماید.

ماده 8 ـ نمایندگان مجلس مشمول قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل مصوب 11/10/1373 هستند.

ماده 9 ـ در صورتی که هیأت تشخیص دهد دارایی نماینده به ناحق افزایش یافته است، تا پیش از انتخابات دوره بعد، موضوع را به اطلاع شورای نگهبان می‌رساند و برای رسیدگی به دستگاه قضائی می فرستد.

ماده 10 ـ دریافت هرگونه هدیه نقدی یا غیر نقدی غیر متعارف از اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی یا عمومی و دولتی داخلی یا خارجی تحت هر عنوان توسط نمایندگان ممنوع و مرتکب مستوجب اعمال مجازات ماده (4) این قانون است.

تبصره ـ دریافت یا اهدای هدایای متعارف در چهارچوب ضوابطی است که از سوی هیأت رئیسه در سه ماه تهیه و ابلاغ می‌شود.

ماده 11 ـ سوءاستفاده از اختیارات نمایندگی و گرفتن هر نوع امکانات و امتیازات از بخش های دولتی، عمومی و خصوصی به هر عنوان و هر شکل، توسط نماینده به نفع خود و نزدیکان وی به ناحق و اعمال نفوذ و استفاده از سمت نمایندگی برای این منظور و سوء استفاده از اطلاعات و اسناد در دسترس وی ممنوع و مرتکب مستوجب اعمال مجازات ماده (4) است.

تبصره ـ مصادیق موضوع این ماده در جلسه‌ای متشکل از اعضای کمیسیون های اصل نودم(90) و آیین نامه داخلی مجلس و هیأت تعیین می‌شود.
 

ارجاع طرح به کمیسیون برای بررسی جزییات
 
نمایندگان مجلس شورای اسلامی با دو شوری شدن طرح نظارت مجلس بر نمایندگان با کلیات این طرح موافقت کردند.
 
نمایندگان در نشست علنی امروز سه شنبه (بیستم اردیبهشت ماه) مجلس شورای اسلامی

علی لاریجانی، رئیس مجلس پس از رأی گیری برای کلیات طرح نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان گفت: نمایندگان درباره مفاد طرح، ایرادهایی مطرح کردند که با توجه به فرصتی که صحن برای بررسی جزییات و رفع همه این ایرادها پیشنهاد شد، این طرح پس از تصویب کلیات دو شوری شود.

نماینده مردم قم تصریح کرد: با توجه به این که مخالفان نیز به ایرادهای جزیی این طرح تأکید کردند، هیأت رئیسه مجلس با دو شوری شدن طرح نظارت مجلس به نمایندگان موافقت کرد.

لاریجانی با بیان این که این طرح دو شوری به کمیسیون مشترک فرستاده می شود، اظهار کرد: بار دیگر این کمیسیون روی جزییات کار کند و این فرصت را در اختیار نمایندگان گذارد تا پیشنهادهای خود را ارایه کنند.

دو شوری شدن طرح نظارت مجلس بر نمایندگان بنا بر ماده 142 آیین نامه داخلی صورت گرفت.

بر پایه ماده 142 آیین‌نامه داخلی بررسی و تصویب کلیه طرح‌ها و لوایح عادی یک‌ شوری خواهد بود، به ‌جز مواردی که در این آیین‌نامه نحوه رسیدگی مشخص شده و یا به تشخیص هیأت رئیسه بررسی آنها به صورت دوشوری ضرورت داشته باشد.

در تبصره این ماده تصریح شده است: چنانچه نظر کمیسیون مبنی بر رد یا مسکوت ماندن طرح یا لایحه موضوع این ماده باشد و در جلسه علنی، کلیات آن طرح یا لایحه به تصویب برسد، این ‌گونه طرح ها و لوایح به کمیسیون برای رسیدگی شور دوم ارجاع می‌شود.
 
موافقان و مخالفان
 
سخنگوی کمیسیون مشترک رسیدگی به طرح نظارت بر نمایندگان مجلس شورای اسلامی درباره مزایای این گفت: طرح نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان، از حقوق وکلای ملت صیانت می‌کند.
 
موسی قربانی با خواندن گزارش کمیسیون مشترک از طرح نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان گفت: این طرح افزون بر رسیدگی درست و عادلانه به رفتار نمایندگان مردم در مجلس، از حقوق وکلای ملت حفاظت می‌کند و عملکرد نمایندگان در مجلس را ضابطه‌مند می‌سازد.

نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی با اشاره به شکل‌گیری تفکرات نادرست درباره جایگاه نمایندگان مجلس، تصریح کرد: طرح نظارت بر نمایندگان، این تفکر نادرست را که نظارتی بر عملکرد نمایندگان مردم وجود ندارد، از بین می‌برد و از منزلت و جایگاه قانونی نمایندگان حراست می‌کند.

سخنگوی کمیسیون مشترک رسیدگی به طرح نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان تصریح کرد: بر پایه این طرح، رسیدگی به تخلفات نمایندگان بدون اعمال نظر و سلیقه اجرا خواهد شد و در موارد لزوم شورای نگهبان نیز بر اجرای درست آن نظارت خواهد کرد.

مهدی کوچک‌زاده، علی مطهری و محمدمهدی شهریاری در مخالفت با طرح نظارت بر نمایندگان و نورالله حیدری دستنایی، محسن کوهکن‌ریزی و محمود احمدی‌بیغش در موافقت با این طرح صحبت خواهند کرد.
 
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، طرح نظارت بر نمایندگان را موجب بی خاصیت کردن مجلس خواند و افزود: با تصویب این طرح، مجلس از بسیاری از فعالیت‌های خود عقب می‌ماند، زیرا هنوز نتوانسته از رئیس‌جمهوری سئوال کند.
 
 علی مطهری در تشریح دلایل مخالفت خود با طرح نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان به ماده 65 آیین نامه داخلی مجلس اشاره کرد و گفت: بر پایه این ماده که به اعتبارنامه نمایندگان اشاره دارد، بی نیازی به طرح نظارت بر نمایندگان به خوبی دیده می شود.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، افزود: به نظر می رسد منظور مقام معظم رهبری که تأکید داشتند، نمایندگان بر خود نظارت کنند، این بود که همین قوانین موجود را جدی بگیرید، نه این که ما قانون جدیدی تصویب کنیم.

وی این طرح را در مخالفت با حریت و آزادگی نمایندگان خواند و گفت: این طرح شبیه به آیین نامه انضباطی یک مدرسه یا دبیرستان است و آزادگی نمایندگان را زیر سوال می‌برد.

مطهری ادامه داد: دستگاه‌های نظارتی نیازی به نظارت ندارند، در واقع مجلس نیز ناظر به ذات است و نیازی به قانونی که بر خود ناظر نظارت کند، نیست.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس، با بیان این که تمهیدهای کنونی برای نظارت بر نمایندگان کافی است، تصریح کرد: این طرح مایه اشاعه منکر است، زیرا در آن آمده است در صورت تخلف نمایندگان در جلسه غیرعلنی مجازات و از حضور در جلسه‌های علنی محروم خواهد شد که این امر نیز مایه پایمال شدن حقوق مردم حوزه انتخابیه است.

مطهری، تصویب طرح نظارت بر نمایندگان را باعث ایجاد دشمنی و اختلاف در مجلس خواند و افزود: خبرچینی و حذف رقیب در این هیئت و بروز و وجود مسائل سیاسی از دیگر معایب این طرح است و اگر گروه سیاسی مورد نظر طراحان حاکم بود، آیا باز هم آن را مطرح می‌کردند؟

وی توضیح داد: این نوع نظارت وظیفه قوه قضائیه است و افزون بر این مغایر با اصل 57 قانون اساسی نیز است.

به گفته مطهری، با تصویب این طرح، آزادگان و نخبگان انگیزه‌ای برای ورود به مجلس برای نمایندگی نخواهند داشت، زیرا می بینند در مجلس هیچ کار اساسی نمی‌توانند بکنند.

وی با بیان این که این طرح در راستای بی خاصیت کردن مجلس است، گفت: مجلس هنوز نتوانسته است، به برخی از وظایف خود عمل کند، مثلا هنوز نتوانسته از رئیس جمهوری سئوال کند، در حالی که او به روشنی اعلام می کند که برخی قوانین را اجرا نمی‌کند.

این عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس، افزود: با تصویب این طرح مجلس ناتوان خواهد شد و با رأی ندادن به کلیات آن، بهتر است از ورود به جزییات بپرهیزیم.
 
نماینده شازند برخورد با متخلفان را در مجلس شورای اسلامی ضروری دانست و گفت: طرح نظارت بر نمایندگان، تنها به تخلفات رسیدگی می‌کند و منافاتی با اختیارات قانونی مجلس ندارد.
 
به گزارش خانه ملت، «محمود احمدی‌بیغش» در موافقت با کلیات طرح نظارت بر نمایندگان، گفت:‌ نمایندگان مردم مجاز هستند نظرات خود را در چهارچوب قانون اساسی بیان کنند و این طرح نمی‌تواند این اختیارات قانونی را محدود کند.

نماینده مردم شازند، با اشاره به اصول 71، 84 و 67 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت: طرح نظارت بر رفتار نمایندگان هیچ‌کدام از اختیارات و حقوق نمایندگان در مجلس را ضایع نمی‌کند.

احمدی‌بیغش با اشاره به تأکیدات رهبری بر ایجاد شأن نظارتی بر مجلس و نمایندگان، تصریح کرد: نمایندگان مجلس معصوم نیستند و امکان خطا و تخلف در میان آنها وجود دارد؛ بنابراین، وجود قانون نظارتی بر عملکرد نمایندگان همچون سایر دستگاه‌ها ضروری است.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی طرح نظارت بر نمایندگان را سند افتخار مجلس هشتم توصیف کرد و ادامه داد: مردم نباید احساس کنند نهاد نظارتی مجلس شورای اسلامی، از نظارت بر خود می‌ترسد و فرار می‌کند.

وی ابراز امیدواری کرد، نمایندگان با رأی مثبت به طرح نظارت بر نمایندگان، با تخلفات و رفتارهای خلاف شأن مجلس شورای اسلامی برخورد کنند.

احمدی‌بیغش همچنین بخشی از وقت صحبت خود را به ایراد تذکری درباره نحوه اداره جلسه اختصاص داد و خطاب به هیأت رئیسه مجلس، گفت: ایراد اخطار و تذکر حق همه نمایندگان است و هیأت رئیسه حق ندارد جلوی این حق نمایندگان را بگیرد.

در اصل 71 قانون اساسی آمده است: مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ در عموم‏ مسائل‏ در حدود مقرر در قانون‏ اساسی‏ می‏تواند قانون‏ وضع کند.

همچنین اصل 84 قانون اساسی به این اشاره دارد که هر نماینده‏ در برابر تمام‏ ملت‏ مسئول‏ است‏ و حق‏ دارد در همه‏ مسائل‏ درونی و بیرون‏ کشور اظهار نظر کند.

در اصل 67 قانون اساسی همچنین آمده است: نمایندگان‏ باید در نخستین‏ جلسه‏ مجلس‏ به‏ترتیب‏ زیر سوگند یاد کنند و متن‏ قسم‏ نامه‏ را امضا نمایند. بسم‏الله‏ الرحمن‏ الرحیم‏ «من‏ در برابر قرآن‏ مجید، به‏ خدای‏ قادر متعال‏ سوگند یاد می‏کنم‏ و با تکیه‏ بر شرف‏ انسانی‏ خویش‏ تعهد می‏نمایم‏ که‏ پاسدار حریم‏ اسلام‏ و نگاهبان‏ دستاوردهای‏ انقلاب‏ اسلامی‏ ملت‏ ایران‏ و مبانی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ باشم‏؛ ودیعه‏ای‏ را که‏ ملت‏ به‏ ما سپرده‏ به‏ عنوان‏ امینی‏ عادل‏ پاسداری‏ کنم‏ و در انجام‏ وظایف‏ وکالت‏، امانت‏ و تقوی‏ را رعایت‏ نمایم‏ و همواره‏ به‏ استقلال‏ و اعتلای‏ کشور و حفظ حقوق‏ ملت‏ و خدمت‏ به‏ مردم‏ پایبند باشم‏، از قانون‏ اساسی‏ دفاع‏ کنم‏ و در گفته‏ها و نوشته‏ها و اظهارنظرها، استقلال‏ کشور و آزادی‏ مردم‏ و تأمین‏ مصالح‏ آنها را مدنظر داشته‏ باشم‏.» نمایندگان‏ اقلیت های‏ دینی‏ این‏ سوگند را با ذکر کتاب‏ آسمانی‏ خود یاد خواهند کرد. نمایندگانی‏ که‏ در جلسه‏ نخست‏ شرکت‏ ندارند، باید در اولین‏ جلسه‏ای‏ که‏ حضور پیدا می‏کنند، مراسم‏ سوگند را به‏ جای‏ آورند.
 
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات نیز در موافقت با طرح نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان اعلام کرد، این طرح تأمین‌کننده خواست رهبر معظم انقلاب اسلامی است.
 
«نورالله حیدری دستنایی» با بیان اینکه به دلایلی لازم است در این عرصه به طرح نظارت مجلس به نمایندگان پرداخت، دلایل خود را برشمرد و گفت: نکته نخست طرح این است که تأمین‌کننده نظر ولی‌فقیه است. همچنین نباید فراموش کنیم نظارت به جهت‌گیری‌ کلی مجلس از سوی ولی امر مسلمین و مردم انجام می‌شود، ولی در این طرح می‌خواهیم بر رفتارهای نمایندگان نظارت کنیم.

نماینده مردم اردل و فارسان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: هر انسانی به ‌ویژه هر صاحب منسبی، احتمال لغزش دارد که لازم است مورد نظارت قرار گیرد.

به گفته این نماینده، باید سازوکاری فراهم شود که ساحت مجلس از هر گونه شایبه دور باشد.

حیدری با تأکید بر اینکه در همه کشورها در همه سطوح مدیریت، اهرم‌هایی برای نظارت پیش‌بینی شده است، افزود: موضوع نظارت در قانون اساسی و آیین‌نامه داخلی مجلس دیده شده است، اما کفایت نمی‌کند، پس پیش از این در موضوع نظارت وارد شده‌ایم و فقط با این طرح می‌خواهیم آن را کامل‌تر کنیم.

سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات با بیان اینکه تصویب طرح نظارت مجلس بر نمایندگان یکی از مصوبات پرفروغ عملکرد مجلس هشتم خواهد بود، گفت: با رأی مثبت دادن به طرح نظارت مجلس هم نظر مقام معظم رهبری تأمین می‌شود هم از جایگاه قوه مقننه صیانت خواهد شد.
 
عضو فراکسیون انقلاب اسلامی در مخالفت با طرح نظارت بر نمایندگان، این طرح را کلی و مبهم خواند.
 
مهدی کوچک زاده در مخالفت با طرح نظارت بر رفتار نمایندگان گفت: این طرح در سه مرحله تدوین و اصلاح شد و آخرین نسخه آن یازده ماده دارد.

نماینده تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر تصریح کرد: رهبر انقلاب در دیدار با نمایندگان فرمودند «مجلس شأن نظارتی بر دستگاه های اجرایی دارد، بهتر است نمایندگان با سازکار متقن و محکم یک شأن نظارتی برای خود و مجلس ایجاد کنند».

وی افزود: این طرح نظارت بر رفتار نمایندگان است و نظارت بر نحوه مدیریت و برنامه ریزی و عملکرد مجلس مغفول مانده است؛ افزون بر آن که پنج نفر نماینده چگونه و بنا بر چه صلاحیتی می خواهند بر کل مجموعه 290 نماینده نظارت کنند.

عضو فراکسیون انقلاب اسلامی اظهار کرد: مجلس در رأس امور است و جز یک مجموعه ای که صلاحیت خود را از مقام رهبری گرفته، نمی تواند بر وکلای ملت نظارت کند.