با نزديك شدن به هفته ازدواج (17تا 24 آبان ماه) پيشنهادها و برنامههايي به همين مناسبت مطرح ميشود كه قابل تامل است، از جمله پيشنهاد عضو هيات رئيسه كميسيون بهداشت و درمان مجلس براي اجباري شدن آزمايشهاي ايدز و هپاتيت قبل از ازدواج.
هرچند كه مطرح شدن اين بحث، پيشنهاد جديدي محسوب نميشود؛ اما بررسي مجدد آن با توجه به افزايش مبتلايان به ويروس اچ.آي.وي در كشور چالشهايي دارد.
در حال حاضر انجام آزمونهاي تشخيصي براي تالاسمي و اعتياد به موادمخدر براي ازدواج ضروري است و زوجهاي جوان بايد قبل از ازدواج، نتيجه اين آزمايشها را به دفتر ثبت ازدواج ارائه دهند؛ اما انجام آزمايش تشخيص ايدز براي ازدواج اجباري نيست.
آمارهاي رسمي تعداد مبتلايان به اين بيماري در كشور را بيش از 20 هزار نفر اعلام ميكند؛ اما از آنجا كه آمارهاي جهاني نشان ميدهد آمارهاي واقعي مبتلايان به ايدز در كشورها بايد 4 برابر آمارهاي شناسايي ارزيابي شوند، بنابراين بيش از 80 هزار فرد مبتلا به ايدز در كشور وجود دارد.
انوشيروان محسني بندپي، عضو هيات رئيسه كميسيون بهداشت و درمان مجلس نيز با اشاره به افزايش مبتلايان به بيماري ايدز در كشور اعلام كرده است: انجام آزمايش بيماريهايي نظير ايدز و هپاتيت كه افراد از بيان آنها ممانعت ميكنند، هم به پيشگيري از شيوع اين بيماريها كمك ميكند و هم سبب تداوم بنيان خانواده ميشود.
او در گفتوگو با ايسنا ادامه ميدهد: اين كار بسيار مطلوب است؛ چرا كه متاسفانه در حال حاضر اين بيماريها در حال افزايش است و برخي از حاملان، خودپوشاني در گفتن اين بيماريها دارند، لذا انجام اين آزمايشها پيش از ازدواج هم جنبه پيشگيري دارد و هم طرفين از ايمن بودن همديگر، اطلاع كامل پيدا ميكنند.به گفته نماينده نوشهر و چالوس، انجام آزمايشهاي ايدز و هپاتيت پيش از ازدواج هم به ارتقاي دانش آحاد جامعه كمك ميكند و هم اينكه طرفين با يك اطمينان خاطر و آسودگي و اعتماد بيشتري به زندگي دائمي خود تن ميدهند كه اين امر ميتواند در تداوم و تقويت بنيان خانواده نقش اساسي داشته باشد، ضمن اينكه انجام اين آزمايشها نشان ميدهد هر دوي اينها در مدتي كه ازدواج نكرده بودند، در مرحله امن و پاك و عاري از ناهنجاريهاي اخلاقي زندگي كردهاند.
اما بحث ضروري شدن آزمايش پيش از ازدواج ايدز يا هپاتيت علاوه بر موافقاني مانند اين نماينده مجلس، مخالفاني هم دارد.دكتر محمدمهدي گويا، رئيس مركز بيماريهاي واگير وزارت بهداشت از جمله كساني است كه انجام اين آزمايش تا قبل از ازدواج را ضروري نميبيند. او به «جامجم» ميگويد: اجباري بودن اين آزمايش در كشورهايي صورت ميگيرد كه تعداد مبتلايان به بيماري ايدز در جمعيت در سن باروري آنها به 5 درصد رسيده باشد؛ در حالي كه تعداد مبتلايان اين بيماري در كشور ما هنوز كمتر از يك درصد جمعيت در سن باروري است.
گويا ادامه ميدهد: از طرفي ممكن است نتيجه آزمايش ايدز فردي منفي باشد؛ اما فرد در دوره پنهان بيماري باشد.
درواقع از زماني كه ويروس وارد بدن فرد ميشود تا هنگامي كه نتيجه آزمون مثبت شود، فاصله وجود دارد، ممكن است اين فاصله حتي به سال هم برسد. به اين مرحله، مرحله پنجره ميگويند. در مرحله پنجره، فرد آلوده و آلودهكننده است؛ ولي نتيجه آزمايش او به طور كاذب منفي ميشود. بنابراين داشتن يك تست منفي به معناي آلوده نبودن به ويروس HIV نيست.براين اساس، رئيس مركز بيماريهاي واگير وزارت بهداشت معتقد است؛ اجباري شدن آزمايش ايدز پيش از ازدواج، نه مقرون بهصرفه است و نه اعتبار و ارزش علمي دارد؛ اما زوجهايي كه تمايل به اين كار دارند، ميتوانند با مراجعه به مراكز مشاوره پيش از ازدواج، درخواست كنند كه چنين آزمايشي انجام دهند.
آزمايش اعتبار دارد؟
منتقدان اجباري شدن آزمايش ايدز پيش از ازدواج معتقدند؛ هرچند كه آگاهي از ميزان سلامت زوجين جايگاه ويژهاي دارد؛ اما اجباري شدن آزمايشات HIV مثبت در اين امر توصيه نميشود. دكتر حميد عمادي كوچك، متخصص بيماريهاي عفوني در همين خصوص معتقد است كه انجام اين آزمايش اگر به صورت داوطلبانه و قبل از ازدواج صورت گيرد، بهتر است تا زوجين با رضايت و تفاهم كامل براي انجام اين تست اقدام كنند؛ زيرا با اجباري شدن آن، بسياري از راههاي نادرست تقلب و دخالت در نتيجه آزمايش و واكنشهايي از اين قبيل را به دنبال خواهد داشت.به گفته او، انجام تست اعتياد خود نمونهاي از اين آزمايشات اجباري است كه در آن افراد زيادي با انجام روشهاي غيراخلاقي و تقلب در نتيجه آزمايش، تغييراتي ايجاد ميكنند و با شروع زندگي مشترك و پس از چند سال اعتياد آنها آشكار ميشود.
چه بايد كرد؟
كنار هم گذاشتن نظرات موافقان و مخالفان اين بحث به اينجا ميرسد كه اجباري شدن اين آزمايش براي خاطرجمعي زوجين ميتواند راهحل خوبي باشد؛ اما مهمتر از اين كار، آگاهي دادن به جوانان است.
هرچند كه نايب رئيس كميسيون بهداشت معتقد است؛ آموزش را وقتي تاثيرگذار ميدانيم كه منجر به تغيير رفتار در افراد شود، لذا بعيد ميدانيم كسي آنقدر توانمند باشد كه بتواند با يك يا 2 ساعت آموزش، تغيير رفتار را در افراد ايجاد كند. اما دكتر عمادي، متخصص بيماريهاي عفوني در اين خصوص به ايسنا ميگويد: اگر فردي قبل از ازدواج، رفتارهاي پرخطري چون استفاده از سرنگ مشترك در تزريق يا داشتن شريك جنسي متعدد باشد، ممكن است به بيماريهاي عفوني مانند هپاتيت مبتلا شده باشد و درصد بسيار كمي از افراد بر اثر نيش پشه يا رعايت نكردن نكات بهداشتي در دندانپزشكي به اين قبيل بيماريها مبتلا ميشوند. بنابراين داشتن آگاهي و كسب دانش در اين زمينه براي همه ضروري بوده و در بهكارگيري آن در امر ازدواج، امري مهمتر تلقي ميشود.
به گفته او، بهتر است اين آزمايش قبل از ازدواج براي اطمينان از سلامتي و به صورت داوطلبانه انجام گيرد. در ازدواج نيز با افزايش آگاهي و شناخت افراد يا انجام آزمايش با رضايت طرفين ميتوان از وجود اين بيماري در فرد آگاه شد.